bûnî jmareyekî zorî awarey deştî neynewau şarî musl leşêxan bargranîyekî gewrey bo eu şare drust krduwe، le êstaşda kêşe û astengî zor leberdem geranewey awarekanda drust buwe، hawkat legel destpêkrdnî operasyonî azadkrdnî dîwî rojeaway musl egerî hatnî şepolêkî nuêy aware heye، em babetew çendîn prsî dîkey taybet be awarew doxî şêxan arastey serdar şêx yehya qaymqamî şêxan kran w، bemcore welamî prsyarekanî gulanî dawetewe.

legel bûnî 80 hezar aware leşêxan egerî hatnî şepolêkî nuêy awareş learadaye



* şêxan beşarî pêkewejyanî nêwan êzîdî û muslman û mesîhî dadenrêt، herboye legel destpêkrdnî şerî dj betîror zortrîn jmarey aware ruuy lem şare krduwe، emeş buwe palepestoyekî gewre leser yeke îdarîyekan û danîştuwanekey، aya legel em doxeda çon helsukewttan krduwe؟
- şêxan le ruuy eayînî û neteweyyewe pêkhatey corawcorî êzîdî û muslman û mesîhî û kurdu ereb û kldan û aşûrî û turkmanî têdaye، nzîkîşî lesenterî şarî musl pêgeyekî cugrafyaî way pêdawe ke 80 hezar awarey deştî neynewau şarî musl rû lem nawçeye bken. le ruuy mêjuuyîşewe deştî neynewa lesalî 1880ـewe ser be îmaratî şêxan buweu leşêxanewe hukmî em nawçeye krawe، her ledamezrandnî hkumetî êraqîşewe şalawî terhîl û te'rîb derheq bexelkî em nawçe kurdstanîye encamdraweu xelke resenekey derbeder krawn، wenebêt hatnî awarekan bo şêxan tenya lem dû saley şerî tîrorstanî da'ş destî pêkrdbêt، belku her lesalî 2003we kurdu mesîhîyekan leencamî şalawî şovênî û tîrorîstanî qaîdew hawşêwekanî benaçarî aware bûn û rûyan lem nawçeye krduwe، dwatr legel hatnî da'ş û teslîmbûnî pênc fîrqey serbazîî êraq lemusl û dewruberî buwe hokarî awarebûnî jmareyekî yekcar zorî hawulatyan، be radeyek sereta 40 hezar aware ruuy le snûrekeman krdu beser 4 kemp û senterî şêxan nîştecêkran، ke sê kempyan taybet bû bekurdanî êzîdî û xelkî nawçey şngal û kempêkîşyan lenetewey ereb pêkhatuwe، legel prosey azadkrdnî muslîşda bryar leser drustkrdnî 4 kempî dîke dra، êstakeş 40 hezar awarey tr ruuy leşêxan krduweu jmarey awarekanî deştî neynewau şarî musl bo 80 hezar aware berzbuwetewe. emeş bargranîyekî zorî leser yeke îdarîî û xzmetguzarîyekan û tendrustî û perwerdeyî lêkewtewe، leberamberîşda hkumetî êraq tenanet hawkarî û yarmetî eu xelke awareyeşî nekrduwe ke leşarî musl û nawçekanî jêr deselatî ewan û behoy kemterxemî supaw hêze nawxoyyekanewe bûne qurbanî.


* legel em kemterxemîyeî hkumetî nawendîda belam le êstada operasyonî azadkrdnewey dîwî rojeaway musl destî pêkrduwe، aya pêşbînî hatnî şepolêkî trî awarey şarî musl bo şêxan dekrêt؟
- le yekem rojî destpêkrdnî operasyonî azadkrdnewey musl ta emro beberdewam awarekanî eu şare rû lesnûrekeman deken، tenanet nexoş û brîndare medenî û serbazîyekanî supay êraq rewaney nexoşxanekanman deken، herboye behawkarî hkumetî herêmî kurdstan û rêkxrawe nêwdewletîyekan twanra 4 kempî aware drust bkrêt، bemeş twanra ta radeyekî baş awarekan nîştecê bkeyn، belam eger bêtû herdû rêgay (naweran- şelalat – musl)-(başîk- tehrîr- musl) bkrêtewe، ewa çawerwanî hatnî şepolêkî nuêy awarey musl dekeyn، emeş awareş bestrawetewe be çonyetî berêweçûnî şerekew zyane medenîyekanewe، herçonêk bêt ême amadekarîman krduwe bo egerî hatnî şepolêkî trî awarey musl û rêkxrawe nawxoyî û nêwdewletîyekan û bordî mroyî parêzgay dhokîş agadar kraweteweu amadebaşîyan krduwe، çunke eger şeqamî serekî nêwan (şêxan – musl) bkrêtewe، ewa jmareyekî zorî aware rû leqezakeman deken، le ruuy eminî û serbazîîşewe amadebaşî wergîrawe bo euey hîç hereşeyek leser snûrekeman drust nebêt. eu xelkey ledîwî emberî musln û lejêr deselatî supay êraqdan lebarudoxêkî naseqamgîru metrsîdan û hêşta şane xewtuwekanî da'ş lenaw şareke bûnyan heye، herboye waçawerwan nakrêt، xelkî musl wa bezuuyî û xêrayî bgerênewe ser mal û halî xoyan، çunke pêwîste le ruuy serbazî û asayşewe nawçeke seqamgîru aram bkrêt û dwatr le ruuy xzmetguzarîyewe karî bepelew baş encam bdrêt، eu kat zemînesazî bo geranewey awarekan dekrêt. sebaret beawarekanî kurdanî êzîdîî şngal ewan behoy bûnî hêzî serbazî pekeke lew nawçeyeda neyantwanîwe bgerênewe ser mal û halî xoyan. kurdanî êzîdî û brayanî mesîhî dûçarî zyanêkî gewre bûn û nawçekanyan ledeştî neynewau şngal wêran buweu rêkxrawe mroyyekanîş leber bûnî eu hêze naşerîyane naçne eu şwêne azadkrawane taweku karî xêrxwazî û awedankrdnewe encam bden، emeş hokarêkî trî negeranewey awarekanî şngalî nîştecêbûnî kempekanî snûrî qezay şêxane.

* basî xelkî şngalt krd؛ aya hereşew lêdwanekanî heşdî şe'bî û pekeke ç zyanêkî be dwakewtnî awedankrdnewey eu nawçane geyanduwe؟
- sereta hemûman dezanîn ke hîç kurdêkî êzîdî û pêkhatey mesîhî mtmaney besupay êraq nemawe، duay euey pênc frqey serbazî beçekî pêşkewtuwewe hemuuy teslîmî da'ş bûn، eweta beşêkî zorî nawçey şngal û be senterî şarekewe azadkrawe، belam xelkekey amade nîn bgerênewe û hêşta lekempekanda nîştecên. herweha bebûnî hêzêkî çekdar ke be bûnyan lewêda be naşerî dadenrêt، bote hokarêkî trî negeranewey xelkî şngal، çunke bûnî pekeke waykrduwe naaramî lew nawçeyeda drust bêt، em naaramîyeş waykrduwe hewlekanî pakkrdnewey şareke le zbl û xaşakî şeru wêranî û cêbecêkrdnî proje xzmetguzarîyekan dwabkewêt، herboye lemperî serekî leberdem geranewey xelkî şngal bo sermal û halî xoyan û dwakewtnî awedankrdnewey şareke bo bûnî pekeke degerêtewe، em babeteman legel sercem rêkxrawekan bas krduwe، bo euey bçne eu nawçaney ke xelkeke aware buweu karî xêrxwazî û awedankrdnewe lewêş encam bden، ewan lesercem danîştnekanda pêman delên amadenîn bçîne nawçeyek ke aram nebêt، pekeke le ruuy nêwdewletîyewe nawbang û mtmaneyekî başî bo xoy drust nekrduwe û bûnîşyan leşngal behêzêkî naşerî leqelem dedrêt، herboye sercem rêkxrawekanî eurupa û emerîka encamdanî kare xêrxwazîyekanyan leşngal ret dekeneweu tenanet temuylî rêkxrawekanî nawxoş naken bo encamdanî karu projekanyan. eme rawboçûnî rêkxrawe nêwdewletîyekane betaybetî rêkxrawekanî eurupa û emerîkaw wlatanî erebî ke amadeyyan têda nîye bçne şngal û hawkarî dûbare awedankrdneweu bunyadnanewey şareke bken، xelkî şngal qurbanîyekî gewreyan dawe û şayenî ewen nawçekeyan nekrête gorepanî mlmlanêy taîfî û îqlîmî، bepêçewanewe pêwîste hawkarî û yarmetî komelgey nêwdewletî bbrête eu şare ke betewawetî wêran buwe.

* aya legel bûnî eu jmare zorey aware lenawçekeda taçend twanrawe layenî eminî û seqamgîrî nawçeke bparêzrêt؟
- çawî tema'karî û dujminan leser şêxan mêjûyekî dûru drêjî heye، cge letîrorstanî da'ş grupe çekdarekanî heşdî şe'bî-îş bername û planyan hebuwe bo têkdanî rewştî nawçeke، katêk pêşmergew xelkî şêxan lemîhwerekanî şer bûn bo rûberûbûnewey da'ş çendîn car heşdî şe'bî beçek û clubergî reş û demamkdarewe hatn û wîstyan ledewruberî perstgay lalş cêgîr bn، xoşbextane her zû dengî narezayetî xelkeke berz buweweu serkrdayetî syasî û hkumetî kurdstan bryarîda be zûtrîn kat debêt eu hêzaney lem snûre nemênn، min pêmwaye lew nawçe kurdstanîyaney ke heşdî şe'bî naaramî û naseqamgîrî denênewe kesanêk bûnyan hebuwe ke xoyan hokar bûn bo hatnî eu hêzane. boye eu grupe çekdaraney dûr le mezheb û dabunerît û keltûrî kurdewarîyewe bûnyan heye eweta letewauy snûrî şêxan heşdî şe'bî neytwanî xelkî em nawçeye frîw bdat، şêxanîyekan cge lehêzî pêşmergey kurdstan û cenabî serok barzanî fermandey gştî hêzî pêşmerge qbûlî hîç hêzêkî dîke naken ke be şêweyekî naşerî û nayasayî le nawçekeyanda cêgîr bêt.

* aya legel bûnî eu jmare zorey awarew egerî hatnî şepolêkî dîkey aware metrsî gorînî dîmugrafyaî danîştuwanî nawçeke nîye؟
- umêdman zore legel azadkrdnewey musl erebe awarekanî eu şare bgerênewe، awarekanî dîkey kurdanî êzîdîş hawnîştmanîyanî xomann، ewanîş umêdyan zore çekdaranî byanî leşarekeyan bron û her zû rêkxrawe nêwdewletîyekan rû lew nawçeye bken û proje xzmetguzarîyekanyan encam bden، meseley gorînî dîmugrafyaî danîştuwanî şêxan karêkî wa asan nîye û le dêrzemanewe resenayetî xelkî em şare şkstî bew hewlane hênawe، ta ême xawenî hêzî pêşmerge bîn، mumkîn nîye hîç kes û layenêk btwanêt em nawçeye te'rîb bkat herboye şêxan kurdstanîyeu her bekurdstanîş demênêtewe.

* rêkxrawe nêwxoyyekanî kurdstan taçend twanîwyane hawkarî û yarmetî eu jmare zorey awarew penahendeye bken؟
- dezgay xêrxwazî barzanî û dezgay rwange bepalpştî rêkxrawekanî (UNHCR-IOM-ACF-IHP) xzmetêkî berçawyan bo awarekan lem snûre krduwe، emeş hemuuy le rêgey bordî karubarî mrovayetî parêzgay dhokewe encam darwe ke xudî parêzgarî dhok palpştî û serperştîî em borde dekat، her ledabînkrdnî xwardemenî û kerestew pêdawîstî nawmal ta pêdawîstîyekanî nîştecêbûn û tendrustî û serperştîkrdnî eu mindalaney bêserperştn، emeş twanyayekî gewrew berdewamî pêwîste betaybetî le ruuy dabînkrdnî xzmetguzarî karebaw eawu tendrustî û perwerdeyyewe، bgre lehemû kempekanî snûrekeman cge lequtabxanew bnkey tendrustî û senterî harîkarî gencanman krdotewe tenanet dawaman le rêkxrawekan krduwe projeyan hebêt gencekanî naw kempekan karyan bo bdozrêtewe، lembareyewe twanîman begrêbest kar bo 300 kes û bo mawey sê mang bdozîneweu zyatr cextman leser xuşk û brayanî êzîdî krdewe.