hawpeymanîî nîştmanî le helbjardnî heyder ebadî-da wek palêwraw bo pêkhênanî hkumet serkewtû nebû، dwatr taybetkrdnî serokayetîî wezîran le hzbî deoeda wlatî bem herese geyand،

hawpeymanîî nîştmanî le helbjardnî heyder ebadî-da wek palêwraw bo pêkhênanî hkumet serkewtû nebû، dwatr taybetkrdnî serokayetîî wezîran le hzbî deoeda wlatî bem herese geyand، emeş belgeyekî behêzî dîkeye le şkstî projey îslamî syasîî şîeda، min pêmwaye ke îslamî syasî be herdû layenî şîekeyewe ke xoy le hzbî deoeda debînêtewe، herweha sunnî îxwanî û euey le mêjûşda lêy cyabotewe hemûyan le berêwebrdnî deselatda şkstxwardû bûn، le êraq bînîman ke îslamî syasîî şîî şkstî hêna، le mîsrîş îslamî syasîî sunnî îxwanî be heman şêwe، ba zyatr bas le êraq bkeyn، hawpeymanîî şîe geyştote eu qenaete ke manewey hzbî deoe le deselat metrsîye û hereşeşe bo ser eayndey şîekan le êraq. zanrawîşe le ruuy waqîîyewe grngtrîn şt lay şîe maneweyane be azadî le encamdanî srût û druşme eayînîyekanyan، ewan bayex be awedanî û bnyadnan û şarstanî û jyanî asûde naden، herçende hzbî deoe sûre leser pabendbûn be postî serokayetîî wezîran، belam nermîyek le helwêstîda bedî dekrêt، renge eweş lepênaw parastnî malî şîe û manewey deselat her be dest şîewe bêt، ke serokayetîî wezîran bdrête kutleyekî sîsasî dîke le çwarçêwey hawpeymanîî nîştmanî şîeda، dyartrînyan kutley berêz emmar hekîm-ـe، le seruuy hemûşyanewe adl ebdulmehdî leber euey ke le nêwxo û leser astî îqlîm û nêwdewletîşewe mayeî qbûle، betaybetîş layenî kurdstanî be dostî xoy dadenêt.
min lew baweredam ke dewletmedar pêwîste bo xudî xoy bedîn bêt، nek bo kesî dîke، kêşeke le êraqî taze eweye ke dîndarî le rêy druşmî dyarîkrawewe xoy beser xelkekeda desepênêt، gelîş eu kesane heldebjêrêt ke zor bedînn û pabendn be druşmekanî eayînewe، legel euey ke dîndarîî moralêkî kesîye renge twanay euey pênedat wezaret yan îdareyek berêwebbat، be taybetîş eger kesêkî lawazu neşyau bû، kêşeke le êraq le serubendî helbjardnekandaye، ewaney druşmî eaynîyan berzkrdbowe dengî zyatryan bedesthêna lewaney ke druşmî medenî û dîmukrasî û nîştmanîyan berzkrdbowe، leber ewe çînêkî syasîî bêseruber eu wlatey geyande lêwarî heresî abûrî û dîblomasî û komelayetî û syasî û serbazî، ca eger eu dîndarîye şexsîî bwaye lewanebû kareke asan û nemtr buwaye، belam legel eweşda dîndarîî mezhebî û tayfî bû، dewlet katê leser eaydyolocîyetî eaynî yan mezhebîî eaynî dademezrêt eu dewlete debête dewletêkî dîktatorî، zanrawîşe ke stemkarîî eaynîî metrsîdartrîn corekanî dîktatoryete le mêjûda.


lewetey rjêmî pêşû le 2003 rûxawe û taku êsta، şîe çîyan bo êraq krduwe bo euey stem le kutle syasîyekanî dîkey şîe nekeyn؟ delêyn hzbî deoe çî bo êraq krduwe؟ legel qenaetî min be xebatî mêjuuyyan û eu hemû xwêney bexşîwyane، em prsyare hawulatî şîe pêş hemû kesêkî dîke deykat، boye eger serdanî başûrî êraqman krd، debînîn ke kawlkarî û dwakewtuuyî û bêkarî balî beserda kêşawe، serbarî euey eu hemû sale mebestm(13 sale) bes bû bo bnyadnanî dewletêkî medenîî pêşkewtû، çunke êraq wlatêkî dewlemende be saman û be eqlî hawulatyanî، belam wa dyare ke hzbî deoe zyatr karî leser layenî eaynîî eaydyolocî krduwe zyatr le layenî awedankrdneweu şarstanî، boye hawpeymanîî nîştmanîî şîe lew baweredaye ke manewey deselat le destî hzbî deoe hereşeye bo manewey şîe le êraq.
helbjardnî ebadî bo em poste karesatêkî rasteqîne bû bo şîe û sercem êraq، çunke bo gel derkewt ke eu pyawe lawaze، lawaze bo xoy û le hzbekeyda û le nêw qewmekey û le samanî û le hêzekeyda، tenanet leberdem hemuwan her lawaze، belam le heman katda detwanêt be fêl û belêne droyekanî kat beser bbat، eu twanî eu maweye leber çend hoyek le deselat bmênêtewe، çunke palêwrawî hzbî deoeye، emeş wata palêwrawî hawpeymanîî nîştmanî، çunke bepêy destûr gewretrîn kutle bo pêkhênanî hkumet radespêrdrêt، dwatr emrîka katê le seretada pştîwanîî le ebadî krd wêray hereşekanî malîkî ، bew şêweye pştîwanîî lêkrd ta kotayî be qonaxî malkî bhênêt، kes wa tê negat ke le seretay pêkhênanî hkumetda kurdî perawêzxst، amancî serekî ewe bû ke bexêrayî hkumet pêkbhênn û malîkî labern، dwatr ke şteke bû be emrî waqî' êran be nabedlîyewe danî be ebadîda na، çunke êran lay malîkî degrt û belênî euey pê dabû ke baştrîn serok wezîrane le mêjuuy êraqda، leber yek ho euyş eweye ke malîkî zyatr grngîî be layenî eaydyolocîî şîî deda، leber ewe sunne le serdemî euda rûberuuy paktawîî û perawêzxstn bûnewe، gwêşman le sunney malîkîş buwe ke ewane ta êstaş her le xêrubêrî eu dexon û dakokî lêdeken.


ebadî le berêwebrdnî wlatda şkstî hêna، çunke pabend nebû be belênekanîyewe betaybetîş beramber be herêmî kurdstan û awarekan û pêşmergew sunne û hawbeşekanî xoy le prosey syasîda، bo yekem carîşe le mêjuuy êraq serok wezîran eu deselate zore rehaye werbgrêt، deselatî encumenî nwêneran katê rêgeman pêda، herweha pştîwanîî merceîyekanî şîe betaybetîş sîstanî، herweha pştîwanî şeqam le xopîşanderanewe، belam bedaxewe hîç cûleyekî nekrd، deytwanî gendelkaran bdate dadga، belam neykrd، dawakanî xoy bedîhêna، nek dawakanî gel، katê cêgrekanî xoy û brîkarekanî serok komarî labrd، destî bo encumenî nwêneranîş drêjkrd ke eme legel destûrda nakoke، eu kate destey serokayetîî perleman derkî bewe krd ke ebadî rastgo nîye le çaksazîyekanîda، belku tenya deyewêt destkewtî şexsîî bedest bhênêt، katêkîş perleman lêprsînewey lêkrd، ebadî hate perleman û wtarêkî bêzarkerî dûbarey xwêndewe، perlemantaran hîwayan dexwast le holeke bçête derewe، be hemû şêweyek hewlî da kateke beser bbat û şeqamî êraqî xerîk bkat، tenanet kar geyşte euey ke perleman tometbar bkat ke gwaye karî xoy berêwenabat، belku çaksazîyekanî eu pek dexat، lêreda mlmlanê le nêwan ebadî û perlemantaran destî pêkrd، rastîyekey eweye ke ebadî ledlewe ştêkî beramber perlemantaran heye، çunke hemîşe le wtarekanîda hewldedat perleman be pekxstnî çaksazîyekanî tometbarbkat، ewe bû şeqam kula، xopîşandanekan le gorepanî tehrîr berdewamin û le rojanî heynîşda zyatr tundn، hendê syasetmedar lewane malîkî hewlî da swarî şepoleke bêt، belam derkraw rîswa kra، hendê perlemantarîş hewlyan da beşdarîî xopîşandanekan bken be taybetîş hendê le perlemantaranî dewletî yasa، ewanîş be heman şêwe derkran û lêdran، boye xopîşandanekan be şêweyekî şarstanî û berz berêweçûn û tundutîjîyan tê nekewt، daxwazîyekanîşyan waqîî bûn lewane gendelkaran bdrêne dadga، herweha pakkrdnewey dadgay êraqî û besyaset nekrdnî û pêşkeşkrdnî xzmetguzarîî bo xelk lewane karebaw eaw، eu xopîşandanane berdewam bûn، belam kes bepîr daxwazîyekanewe nehat، le rastîda ebadî galtey be xopîşandanekan dehat، ta eu katey muqteda sedr bederkewt ke beşdarî têda krd û swarî şepoleke bû، ewe bû dengî xoşhalîî be hatnî muqteda zyatr berzbuwewe، prsyarêk dête pêşewe، boçî xopîşanderan be muqteda xoşhal bûn nek be yekêkî dîke؟ gumanî têda nîye ke xopîşanderan pêwîstyan be kesêkî eaynîî behêz bû wek waqîî komelgey êraqî hawçerx، ştêkî dîke ewe bû ke hîç xopîşanderêk curetî nedekrd beramber muqteda sedru cemaetekey bwestêtewe، şarî sedr le bexda jmarey danîştwanî sê mlyone ke pryetî le murîdekanî muqteda sedr، wêray eweş muqteda be helwêste bwêrekanî nasrawe، euyş lew qenaetedaye ke metrsîyekî gewre hereşe le bûnî şîe dekat le êraq، boye hewldedat projeyekî nîştmanîî êraqîî arebî bênête nawewe، bo yekem car le necef ke şwênêkî pîrozî şîeye rehmet bo ebubekru omeru osman denêrêt، legel euey ke eme yekêke le tawane fîkrî û eqîdeyyekanî şîe، yekem carîşe ke hereşe le êran dekat û stayşî peywendîî legel sodye dekat، le rastîda duay krdnewey balyozxaney sodye le bexda، helwêstî zor le seranî şîe gora، cge lewaney ke zyatr le êraq şanazî be êranewe deken، sodye û wlatanî dîkey erebî û betaybetîş dewletanî kendaw geyştne qenaet ke şîeî êraq nabne sunne، baştrîn rêgeçareş eweye ke le gel şîeî êraqda bmênnewe، be mercê qewmîyetî arebîî beser mezhebî eaynîyan zal bêt، mebestîş lemeda eweye ke wela bo dewletanî arebî debêt، belam eger mezhebgerayî eaynî beser qewmîyetda zal bêt eu kate wela bo êran debêt، boye hendê serkrdey şîe hewl deden kar leser em projeye bken، muqteda sedr drkî bem rastîye krd، belam le heman katda trsî leser rabrduuy mêjuuyî xoy heye، çunke eu le xanewadeyekî eaynîî mezhebîî dêrîne ke berastî djî dîktatoryet xebatî krduwe، boye eme karêkî sextew pêwîstî be ruîaw hoşyarîî heye.

pêmwaye şîe le êraqda eger leser eu rêbaze berdewam bn bewey ke eaydyolocîyetî eaynîyan le qewmîyeî erebî pê baştrbêt ewa çarenûsyan pertewazeyî û helweşandnewe debêt، renge tûşî şerî nawxoş bbn، çunke zanrawe ke eayîn le çend mezhebêk pêkdêt، mezhebîş le qutabxane pêkdêt، mlmlanêy sextî nêwan şîekanîş naşardrêtewe، hendê car merceekan bûnete hoy lêktrazanî komelgey êraqî، kes wa tênegat mebestm eweye şîe waz le mezhebekey xoyan bhênn، belku dawayan lêdekem mezhebgerayî nexene nêw layenî syasîyewe، belê debînîn le êran mezhebgerayî çote nêw hemû kayekanî dewletewe، belam prsyareke eweye aya êran serkewtû buwe؟ welamekey nexêr، belku meynetîyekanî êran tundn، belam dyare ke parêzgarîkrdn le nasnamey mezhebgerayî le êran le hemû ştêk gewretre، êran hemû ştêkî krdote qurbanîî parastnî eu mezhebgerayye ke şademarî bûnî êrane، belam le êraq hendê le hzbekanî şîe hewlyan da be taybetîş hzbî deoe şwên pêy nmûney êran helgrn، neyanzanî ke destûr rêge beme nadat، çunke destûrî hemîşeyî êraq daway dîmukrasî û freyî û medenîyet û pêkewejyan û hemecorkrdnî serçawekan û dannan be kemayetîyekan û parastnî mafekanyan dekat، emeş hemû le destûrî êrandabûnî nîye، le maddey(12)î beşî yekemî destûrî êranda delêt:eaynî fermîî êran îslam û 12mezhebekey ce'ferîye، em maddeye ta hetaye demênêt û nagorêt، emeş manay waye ke serok komar debê fars û muslman û ce'ferî bêt، emeş perawêzxstêkî aşkray neteweu eayîn û mezhebekanî dîkeye، belam le êraq debînîn serok komar kurdew hemû eayîn û mezhebekan le prosey syasî û bryarî syasî û heykeley dewletî êraq beşdarn.


bem duayye qenaet lay eqlî gştî şîeu eqlî syasîî şîe peydabû ke malî ewan rûberuuy hereşey lêktrazan debêtewe eger her bem şêweye bmênêtewe û çaw be syasetî xoyda nexşênêtewe، lewetey 13 salda çîyan pêşkeş êraqîyekan krduwe، legel eu hemû twana zore û eqle gewraneyanda؟ a lêreda mlmlanê le nêwan kutlekanî hawpeymanîî nîştmanîî şîî destî pêkrd، ke her kutleyek euey dîke bewe tometbardekat ke le pşt eu qeyraneweye، kutley sedr hzbî deoe û şexsî malîkî tometbardekat ke rewşekeyan bem aste geyanduwe، katê sunney perawêzxst û kuşt wbrî krdn û koçî pêkrdn، kutley malîkîş cemaetî sedr tometbar dekat ke fîtî xopîşanderan dedat dj be hkumet. lelayekî dîkewe kutley encumenî bala malîkî tometbardekat ke peywendî nêwan bexdaw hewlêrî bem qeyrane geyand wsunney le prosey syasî perawêzxst، belam kutley bedr wek temaşakere û parêzgarîî le berjewendîî hzbîî xoy dekat. em mlmlanêye tundu berdewamey nêw hawpeymanîî nîştmanî deteqêtewe eger bexo nekewn، baştrîn çareserîş renge damalînî deselat bêt le hzbî deoe ke 13 sale hukmî êraq dekat، ke tenya malwêranî û naumêdî le wlatda xstotewe. belam fşarekanî emrîkaw xudî serokekey berdewame bo manewey ebadî، çunke helbjardnekanî emrîka nzîkbûnetewe، boye zehmete ebadî bgordrêt، çunke eme katî zorî dewêt be taybetîş êraq lew qeyrandaye، herçende co baydnî cêgrî serokî emrîka lem ruwe nermîî nwanduwe، belam be ray min bryareke lay gel û hawpeymanîî nîştmanîye، belam legel eweşda manewey ebadî le deselat kêşey zyatr bo malî şîe dênête pêş.


euey peywestîşe be kurd، manewey eu yan gorînî hîç le waqî' nagorêt، çunke kurd geyşte qenaet ke şeraketî rasteqîne heresî hênawe، euey hkumetî bexda krdî le brînî budce û yarmetî nedanî pêşmerge û brînî mûçe û rêgenedan be perînewey eu çekey le wlatanewe pêşkeş be kurd krawe، herweha yarmetî nedanî kurdstan le hewanewey zyatr le mlyonêk û 700 hezar awarew tegerexstne ber serdanî şande dîblomasîyekan bo hewlêr، emane hemûyan pîlanî aşkran bo rûxandnî hkumetî herêmî kurdstan.


prosey syasî kotayî nehatuwe، belam alozbuwe، zehmete çareserî bo bdozrêtewe، çunke hkumetêk heye ke nîsabî tewaunebuwe، perlemanêk heye nîsabî tewau nebuwe، perlemantaranî mangrtû roj beroj jmareyan zyad debêt، hendê perlemantar beşdarî danîştnekanyan nekrd ke kurdn، hendêkî dîkeş tenya xemî eweyane legel berey serkewtuuy kotayî bmênnewe، herçende dan beweda denêm ke destey serokayetîî perleman lawazew neytwanî dersêk bdate ebadî، çaktr waye sunne bîr le kesayetîyekî dîke bkenewe le şwênî serokî êstay perleman dktor selîm cburî، heta eger twanî bşgerêtewe serokayetîî perleman duay tewabûnî nîsab ewa 165 perlemantar amadedebêt û carî dahatûş zyatr lawaz debêt، çunke xoy û herdû cêgrekey heybetyan ledestdawe، tenanet heybetî perlemanîş perêşane، ke natwann yek danîştn berêwebben û dwatr debête heraw karî teşrîî û çawdêrîî wlat pekî dekewêt.

renge xwêner bprsêt، boçî perlemantaranî kurd dakokîyan le destey serokayetîî perleman krd، madam awa lawaz bû؟ le welamda delêyn raste mebestî serekî le dakokîkrdnman lew desteye westanî behêz bû djî dawakarîî perlemantaranî mangrtû، çunke ewan deyanuyst gorankarîî metrsîdar bken le dahatûda، herweha ştêkî dîke ewe bû ke hendêk lew mangrane le dosêy gendelîyewe glawn، têyandabû be'sî، yan nasrabûn bewey djayetîî aşkray kurdstanyan dekrd، kewate çon bhêlîn kudeta beser şerîyetda bken، sebaret be kutley ehrar، bê guman eu kutleye wek kutle mindalêkî nazdare، hawpeymanîî nîştmanî wek mindalêkî nazdar mamele legel muqteda sedrda dekat، çunke sî û ştêk kursî heye، belam dyare hawpeymanîî nîştmanîî agay lew kutleye debêt، heta hendêkyan le hereşekanî eu kutleye detrsên، çend car perlemantaranî eu kutleye lew perlemantaraneyan dawe ke rexneyan le projekanyan grtuwe، euey le dwa danîşnî perleman ruuy da ştêkî aşkraw dyar bû، katê perlemantaranî kutley ehrar hereşeyan le perlemantaran dekrd، eger deng neden leser wezîrekayanyan be lekarlabrdn، yan mtmanepêdanyan، tenanet hakm zamlî serokî lîjney asayş û bergrî le kutley ehrar hereşey le destey serokayetîî perleman krd، katêkîş nîsabî katî dyarîkrawey ebadî tewaunebû bo pêşkeşkrdnî nawî wezîrekan، em hereşeyeî kutley ehrar hatedî، xopîşanderan hatne naw zonî sewzeweu pelamarî perlemanyan da û karesat ruuy da، ewe yekêke le galtecarîî êraqî taze، katêk berztrîn deselatî teşrîî le wlat pelamarbdrêt، bêguman xudî ebadî tewauy berprsyarêtîî emey dekewête esto çunke fermandey gştî hêzî çekdare.


euey taybetîşe be kutle kurdstanîyekan ewa geranewe nîye bo bexda lem qeyraneda، baştr waye hendê helwêst werbgrn le şêwey daxwazîda، yekem: dawa le hkumet bken lîjneyek pêk bhênêt bo lêkolînewe lewaney ke lepşt eu rûdawewe bûn، duwem: her yekêk destî lew tawane hebûbêt bdrête dadga، pozş hênaneweyekî fermî le kutley ehrar، pêdanî zemanetî rasteqîne bewey ke em galtecarîye carêkî dîke dûbare nabêtewe، encamdanî danîştnêkî sertaserî ke hemû layek heta perlemantaranî mangrtû amadebn، eu kate dekrêt gftugo leser hemû dosêyekan bkrêt lewaneş lekarlabrdn û dest le karkêşanewey destey serokayetîî encumenî nwêneranî êraq، dwatr lêprsînewe le ebadî bkrêt taku yekser lay bben، ke her ewe bnemay kêşeke û kêşey serekîîşe le prosey syasî، belam pêmwaye em proseye zo alozew xerîke bebnbest degat، kurd mtmaneyan be belênekanî hkumetî bexda nemawe، bexdaş hewlêr be serçawey nîgeranîî xoy dezanêt، şîe lenêwan xoyanda nakokn، renge bem zuwane lêk bden، sunneş perş wblawn û merceîyetêkî syasîyan nîye، hendêkyan legel malîkîn، hendêkî dîkeşyan legel berjewendîyekanyann، beşêkî dîkeş lewane deyanewêt stêk bo tayfekanyan bedest bênn، belam lawazn، wa dyare koy prosey syasî berew darûxane، êraq xerîke heres dênêt، dabeşkrdnîşî tenya leser kat mawe، renge eu sed saley sayks pîko bes bêt bo euey em care bçîne nêw prosey dabeşkrdnêkî dîkey nawçeke، belam em careyan le berjewendîî gelî kurdda debêt ke bedrêjayî eu mêjuwe rûberuuy meynetîî botewe.


* perlemantarî fraksyonî partî dîmukratî kurdstan le encumenî nwêneranî êraq