eger blêyn cewherî dîmukrasîyet proseyekî dûr û drêje û cemawer têyda beşdare û xoy bryar leser prse çarenûssazekan deda، ême ştêkî nwêman nedrkanduwe، çunke dezanîn dîmukrasîyet bo xoy le rehmî cemawer le dayk buwe û her lem rwangeyeşewe debînîn، egerçî hkumetî zorîne، rexney cîddî lesere، legel eweş، em şîwe hukmranîye be yekêk le bnema felsefîyekanî dîmukrasî dejmêrdrê

eger blêyn cewherî dîmukrasîyet proseyekî dûr û drêje û cemawer têyda beşdare û xoy bryar leser prse çarenûssazekan deda، ême ştêkî nwêman nedrkanduwe، çunke dezanîn dîmukrasîyet bo xoy le rehmî cemawer le dayk buwe û her lem rwangeyeşewe debînîn، egerçî hkumetî zorîne، rexney cîddî lesere، legel eweş، em şîwe hukmranîye be yekêk le bnema felsefîyekanî dîmukrasî dejmêrdrê. prsyare cîdîyekeş her lêrewe serçawe degrê، ke aya em pênase teqlîdîye bo hemû kat û hemû zemenêk û hemû wlat û herêmêke، yan em te'rîfe bo wlatêkî xawen serwerî guncawe، bo êmey kurdîş her lebare؟ bêguman be leberçaw grtnî eu doxe nalebarey henûke êraq begştî û herêmî kurdstan betaybetî pêda guzer dekat، welamekey lelay hemû aqlmendêk (nexêr) debê.
makyavîlî le ktêbî (mîr)da derbarey wrûjandnî hendê prsî hestyar û taybet denûsê: «behîç corêk nabêt mîllet beşdar bêt le kêşe û danustanekanda û nakrêt rêge bdrêt xelkî bryarderî prsekan bn، pêwîste yeklakrdnewey kêşekan lewan bşardrêtewe، çunke ewan hemîşe wa be baş dezann kêşekan kotayyan pê bêt، arastey çarserekanyan bo yeklakrdnewey kêşekane». makyavîlî damezrênerî bîrî ramyarîî nwêye، ke bo yekemcar le pêwajoy rênsansda basî le qeyranî nasnamey ramyarî krduwe û hewlîdawe le rêgey dananî çemkêkî nuêy ramyarîyewe، le nerîtî syasîî pêwajo û qonaxî xoy dûrbkewêtewe، pêywabuwe syaset sîmayekî naakarîî (naexlaqî) heye û le naw syasetda hemû karêk rêgepêdraw û rewaye û syaset le hemû rehendêkî pîroz damaldrawe، boye mercekanî bo syasetêkî drust emaney serewe bûn. asantrîn te'bîr bo em têrwanîney makyavîlî eweye ke nawbraw le pênaw berjewendîî gştî، yan berjewendîî stratîjî pştîwanî le tak le beranber guşarî bîruray gştî dekat، wate pştîwanî le tak le beranber destêwerdanî rastewxoy gştî dekat. mebestm le tak lêre nuxbey deselate (kesanêkî lêhatû) euey dîkeş dyare xelke ewamekey komelgeye، boye beşdarîkrdnî gştî le karubarekanda، ta eu şwêney le xzmetî berewpêş çûnî karubarî gştîî wlatda bê pêwîste، çunke eu kat amancî kotayîş ewe debê، ke hemû takekan le berztrîn pêgey syasîî wlatda xawen pşk bn، emeş boxoy wadekat le sîstmî syasîî dîmukratîkda، xelk naçarbn bîr bkenewe û pêş bkewn. taweku beşdarbn lew bryaraney ke dedrên. em hengawane hemûyan beser yekewe helwestey eqlanîyetyan pêwîste، ke dekate hukmdanêkî mentîqî le derewey karîgerîyekanî soz û etfî syasî. brînî eu rêgayane wek makyavîlî delê، ta geyştnî be benderî eman، nabêt le zanyarîyekanî nuxbey syasî bçêtederewe، dwatrîş hemuwan le sayeîda dehesênewe، eqlanîyetîş wek çon le tyorî eqlanîyetda hatuwe «xesletêkî cyakereweye، ke takekan، grup û komelekan، le bwarî bîrkrdnewe û endêşe، helsukewt û rewşt û hêma gştîyekanda bekarî dênn. eqlanîyet brîtîye le bîrkrdnewe û karêkî wşyarane. le eqlanîyetda amance berhestekan pêwendîyekî lujîkîyan pêkewe heye û corêk seqamgîrî û ptewîî dûlayeneyan heye û be şyautrîn rêga amrazekan wedest dên» qseman leser efewîyetî syasîî komelgey kurdîye، aya eu syasetey ême wek gemeyek deykeyn، syasetêkî nuxbewîye، yan her xudî nuxbey syasî kurdîş zorcar dekewne jêr karîgerîî şeqam û xoyan lebîr deken؟ le katêkda ke pêwîste be hoşyarî û wryaîî syaset bken û nekewne jêr fşarî atîfey cemawerewe، bew manayeî ewan، lew şwênewe hatûnetewe، ke ewan deyanewê pêy bgen، belku zor car em hawkêşeye pêçewaneş botewe، wate nuxbey syasî xoy dexdexey cûley şeqamî dawe، taweku berjewendîyekî taybet bedest bhênê، ke zorcarîş em krdare perçekrdarêke bo razîkrdnî (euy dî)، ke le eslda be zyanî gştî tewau debê. em kurtbînîye syasîyeş le kotayîda zyanî gewre le proseke dedat. kewate her sruştî dîmukrasî pêwîstî beweye ke nuxbey syasî le xelkî am dûrbîntr û hoşyartr bn. eger hoşyar nebn، natwann tehekum be bryarî xoyanewe bken، her emeş xalî cyawazî nêwanyane. le hemû eu têrwanînaney xstmanerû، prsyarî ewe dêtearawe، aya syasetkrdn bew çemkewe mebest îhtîkarkrdnî syasî nîye lelayen nuxbey syasîyewe؟ aya eweyan naçête qawxî çewsandnewey syasîyewe؟ bêguman welamî eweşman her be (nexêr) debê.

twêjeranî syasî، ke bas le dnyaî modêlî syasîî emro deken، çewsandnewey syasî be çemkêkî aşna denasênn û wek bercestetrîn kardanewey cîhanî derekî pêgeyekî hemîşeyî le nêw komelgeda dagîrkrduwe. be şêweyek ke bote cêgay bayexpêdan û gftugoy bîrmende syasî û komelayetîyekan.

çewsandnewey syasî wek dyardeyekî komelayetî lêhatuwe، ke em qseyeî ême şerîyetdan nîye bew çemke، belku kar û xebatî syasî le pênaw rewandnewe û nehêştnî eu dyardeyeye، ke be dyardeyekî syasîî metrsîdarî cîhan nawdebrdrê، ke emro le naw henawî komelgey mruvayetî çekerey krduwe. em dyardeyeş taybet be komelgeyekî dyarîkraw nîye، belku behoy geşey teknelojya û cîhangîrî û mîdyawe، formêkî cîhanî wergrtuwe. wate snûre syasîyekanî dewletanî bezanduwe û rehendêkî cîhanî wergrtuwe. tenanet em modêle lenaw netewe dagîrkrawekan be hokarî derekîyewe berdewam leprosey xoberhem hênanewedaye، boye debînîn، eu denge zaltre ke xudan hêze، le beramberda ewaney taze hatûnete gorepanekewe bo meksebî syasî dest bo poluy agrî sûrîş deben، lêreşewe bo yeklayîkrdnewey mlmlanêkan dyalog retdekenewe û yaxîbûnî syasî radegeyenn، eweş eu rastîyeman pê nîşandeda be taybetî le serdemî êstada ke em meseleye ta ç radeyek le ser geşey fîkrîî qonaxekanî komelgeda rol û karîgerî heye. eger herêmî kurdstan be nmûne werbgrîn، debînîn em meseleye peyueyst nîye، be (nestî komelge- laşor almctm') belku take kesêk berhemhênyetî û arastey komelî dekat، emeş bo wedesthênanî amanc û mebestêkî taybet pêrewî lêdeka û ta radeyekî zor le menhecîyetî karî nuxbewî syasî dûrdekewêtewe û bo amancî dyarîkrawî xoy bekarî dehênê، bo nmûne pena debate ber handanî şeqam û coşdanyan، yaxud sazdanî xopîşandanekan، encamdanî tundutîjîî be pasaw، yan hênanewey coreha druşmî henûkeyî، be radeyek le rêgey guşar û palepestoy narastewxo û şarawe karîgerî leser hoş û derûnî xelk dadenê û rengdanewey xrapîş leser derûnî takekan ferahem dênê، boye emroke bedaxewe debînîn، zorêk lew twêjeraney leser têorekanî şîkrdnewey çemkî syaset kar deken، geyştûnete eu brwayeî، ke le herêmî kurdstan syaset rûyekî seyr be xoyewe debînê، be şêweyek hîç le prensîpekanî zanstî syasetî lê bedî nakrê، zanstî syasetîş wek her zanstêkî tr bo baştrkrdnî guzeranî xelk û jyanî mrove، nek têkdanî، belam le herêmî kurdstan zyatr bo têkdan û naşîrînkrdnî xudî eu zanste cwaneye. syaset krdn weku nexşey felsefî bo kêşrawe be mebestî، berhemhênanî newey tendrust û komelgey tendrust û baştr û xoştrkrdnî jyanî takî kurd nîye û pêçewaney hemû tyore syasîyekanî nûsrawe. zanstî syaset fennî mumkînat nîye û syaset brîtî nîye le hunerî berêwebrdn، yan şêwazêk bêt le mîkanîzmî berêwebrdn، yan syaset hunerî sûdwergrtn bê le twanakan، belku euey bawe lem herêmey êmeda eu heqîqeteye ke syaset mlmlanêye le pênaw deselat، belam kam deselat، eu deselatey hêşta bnaxey be tewawetî danekutawe û pêwîstî be bnaxey ptew heye، yekêk lew kêşaney emro be destîyewe denalênîn te'mîm krdnî eu têgeyştne heleyeye û şorbûneweyetî bo xwarewey komelge. xelk be corêk lew şêwaze naşîrîney syaset aşna bûn، ke blên syaset destkewtî madîye û syaset tenya deselate، yan delên syaset droye، begştî takî kurd le cyatî euey be syasetkrdn temetu' bkat، bote amrazêk bo qêzkrdnewe lyê. em core têgeyştneş bote nerît û be hemû şêweyek karî krduwe bo euey syaset naşîrîn bkat. hemû eu krdare syasîyane bûnete hoy drustbûnî eu bîrkrdneweye، ke syaset be naşîrînî bbîndrêt û behay moralî xoy le dest bdat û lay takekanî komelgeş her be naşîrînî bmênêtewe. kewabû euey emroke hendêk le berprsanî hzbî le herêmî kurdstan be nawî syasetewe krdûyanete rêbazî karkrdnî bernamey xoyan، tenya yek rêgeye، euyş (naşîrînkrdn)î layenî berambere، lawazkrdn ecênday yektre، srînewe û hezm nekrdnî euey tre. em şêwe karkrdn û têrwanîne le yektr، legel pêwerî exlaqî syasîîda naguncê û drustkrdnî kelênêkî keltûrî، syasî û dîmukrasîî gewreşe، ke le têgeyştnî komelgey emroy kurdewarîda cêgay nabêtewe û mentqîş qbûlî nakat، çunke xebatî syasî her hzbêk eger buwe dîfakto، bêguman reg û rîşey xoy dadekutê. le rabrduuy nzîk، komelêk hêma û sîgnalî natendrust û nîgeran amêz balyan beser pêwendîyekanî hewlêr û bexda grt. eu hêmayane derbrî hendêk reftarn، ke le egerî berdewambûn û çrbûneweyanda renge herêmî kurdstan berew aqarî trsnak pelkêş bken، betaybetî le paş şkandnî şkoy perleman، ke be îazî layenêkî syasîî dyarîkraw encamdra، nek wek hendê layenî şovînstî ereb delên، eu xopîşandan û helkutane ser encumenî nwêneranî êraq xorsk û efewî buwe، perçekrdarî cemawerî tûre buwe، belam rastîyekey eweye، ke em gemekrdne syasîye carêkî dîke mebestî dûbarekrdnewey sînaryoî hukm û deselatî rehaye le êraqda، duay euey neyantwanî be prosey dîmukrasî û zmanî qanun yarîyeke bbenewe، deyanewê û mebestyane bew rêgeye prse alozekan yeklayî bkenewe! eger ême be wrdî têbînî bkeyn، debînîn malî şîe zor be cwanî yarîyeke deken û nexşe û planî xoyan bo kêşawe، eweta djayetîyeke bew şêweye wênakrawe، ke le layekewe bangeşeye bo dîmukrasî، le layekî dîkewe eu perî toqandn û trsandnî berambere، euyş le rêgey teskkrdnewey pantayî prosey dîmukrasî le bexda û be nawî hkumetî teknokrat. le katêkda xudî syasetî toqandn le hîç rehendêk û brgeyekda legel keltûr û rewtî dîmukrasîî tendrust yek nagrnewe û zyatr le xeslet û helsukewtî faşîyet nzîkn. bem manaye eu geme syasîyeî emro bexda destî dawetê، amrazî here karîger bûn، ke be drêjayî mêjuuy mlmlanêyekan wêney dûbarebuweuey hebuwe û bêguman em meseleyeş hîç selmandnî nawê، çunke wek rûne serwer bûnî yasa le êraq tenya nawêke û weku druşmêkî razawe degutrêtewe. beşdarîî syasîî herêm le bexda le rwaletêkî resmîda bew şêwyeî guzarştî lêdekrêt، wek euey eu beşdarîye çareser bêt bo komelê kêşe û serêşey çarenûssaz، belam rastîyekey em beşdarîye komelê kêşe û grftîş deşarêtewe، ke dwacar dekrê le her katêkda bteqnewe. pêşhatekan eweman pêdelên، ke eger beşdarîî syasîî herêm û bexda lewe zyatr drêje bkêşê û berdewam bêt، egerî rûdanî hendêk «mufaceeî karesat amêz» heye، ke pêşbînîkrdnî lewaneye çawerwannekraw bêt bo dozî kurd، eu padaştey pêşmergekanî kurdîş weryangrtewe le beramber parêzgarîkrdn le xurmatû be destî (heşdî şe'bî)yewe، belgeyekî kîfayete bo nyazxrapîî ewan beramber be kurd، ke her katêk destî xoyan bbînn، kes nanasn.. le beramber em muamereyeda pêwîste kurd be pele û be plan hemû rêgakan bgrête ber bo dûrxstnewey em eqlîyete şerangêz û metrsîdare leser kurdstan. boye euey le çend rojî rabrdû le bexda ruuyda، cge lewey peyamî trsandnî rastewxoy kurd bû، ke geyşte astêkî here trsnak، le heman katda xîlaf û mlmlanêy mêjuuyî xudî malî şîeşe، ke be kurtî (hewzey necef) yekem melbend û yekem pêgey pêgeyandnî fêrxwazanî şîeî êraq û cîhan buwe، belam hendê barudox û pêşhatî syasî û cugrafî û (hewzey qum)yan krduwe be rkaberî yekdî. kêberkêy nêwan hewzekanî necef û qum kone û degerêtewe bo serdemêkî zor dêrîn، tewerî serekî em kêberkêyeş le ser wîlayetî feqye û hukmranîî şer'zane ke hemîşe necef parêzgarî le rêbazî dûrkewtnewe le syaset krduwe، belam êran û hewzey qum hemîşey îştîhay pelhawîştnî bo êraqyan heye، çunke le layek bûnî rkaberêkî wek necef bo bîrî wîlayetî feqye ştêkî trsnake، le layekîtr herçî pîrozîye gewrekanî şîeye cge le îmam rezay meşhed hemuuy le necef û kerbela û samera û bexdan. lem rwangeweye ke muqteda sedr mebestyetî eu hîsabate le berjewendî xoy yekla bkatewe.

kêşekanî naw malî şîe waykrduwe qseş le ser ewe bkrêt، ke çend kesêk deyanewê şwênî ebadî bgrnewe û bbne serok wezîran، lewaneş nurî malîkî û hadî amrî. belam mêjû pêman delê، tenya gorînî serok wezîran، natwanêt kotayî be qeyranekan bhênêt. berprsî heşdî şe'bî hadî amrî delêt: «eger pêxemberêk êraq berêwebbat، natwanêt hemûlayek razî bkat.» êsta rûntr têdegeyn boçî mameley hkumetî bexda، legel hawulatyanî kurdstan bem roje geyştuwe. ewan pştyan be syasetêkî stemkar û naexlaqîyane bestuwe û nakewne hîç kuêy zanstî syaset û hukmranî serdemîyewe، çunke beramber be gelî kurd syasetî bêmoralane peyrew deken، boye hemîşe le stem û glorbûnewewe nzîkn، dwatr eu rastîyeî pêwîste wrd û drştî takî kurd bîzanêt، eu heqîqeteye ke beşêk le zlhêzekan û betaybetî wlatanî berkewtey kurd wek (turkya، êran û êraq ) nayanewêt kurd xawenî hêz û serbexoyî xoy bêt، boye take derman û çareser، tenya yekgrtuuyî malî kurde ke detwanêt be kemtrîn zerer lew gorankarîye çawerwankrawe derbçêt ke le rojhelatî nawerast rûdedat. baştrîn karî êstay kurd euey ke le mêje çawerêyn û le duay prosey azadî êraqewe peşîmanî bo dexwazîn. le duay azadkrdn û çûnî hêzî pêşmerge bo nawçekanî derewey îdarey herêm zor be asanî nawçe azadkrawekanman radestî hêzekanî emrîka krd. le duay şkstêkî dîkey gewrey supay êraq، xoşbextane hêzekanî pêşmergey kurdstan carêkî dîke eu derfeteyan bo rexsayewe، ke hemû xakî kurdstan kontrol bkenewe، euey emro layene syasyekanî kurdstan pêwîste helwestey leser bken، eweye ke debê berjewendîye teskekan wela bnên û be eqlîyetî neteweyî û xemxorîyewe şenukewî prsekan bken û le goşebînîyekî waqîîyewe le rewşeke brwann، ke be nyazpakî beramber be yektrî dêtearawe û be heldanewey laperey spî mebestî xoy depêkê، boye her sazşkrdnêk lem barewe gewreyî nwandn û geraneweye bo berjewendî gştî û dwatr darştnî nexşerêgey nuêy syasîî stratîjîye، emeş bew manayeî pêwîste be şêweyekî rîşekêş kurd le paşmawekanî syasetî êraq betaybetî grêdanewey kurd carêkî tr be dewletî êraq، xoy rzgar bkat û le jêr eu heymene bêne derewe. em qurbanîdaneş ewe dehênê، ke kurd deyan sale xebatêkî pr le xwên û trajîdyaî bo krduwe، le pênaw kranewey herçî derga û pencerey cîhan heye be ruuy herêmî kurdstanda، wa debînîn emrokeş eu dergayane krawnetewe tenya euey pêwîste ke çon be yekgrtuuyî û be yekdengî û yekdestî deçîne jûrewe.
em gorankarîye îqlîmî û cîhanîyaney emro ferahem bûn، bûnete yarîdeder bo euey zû، yan dreng، dewletî serbexoy kurdstan î'lan bkeyn. dyare emeş bangewazêkî bepeley gereke bo danîştnêkî destecemîî sercem hîzb û serkrde syasîyekanî kurdstan، bo tawtwêkrdnî barudoxeke û darştnî şêwazî plandananêkî gştgîrane bo çonyetî mamelekrdn legel em pêşhate nwêyeda û kutanî duayîn bzmar le tabutî dewletî benaw êraqî drustkraw û be zor pêkewe lkêndraw..