فاروق حاجی مستەفا، سەرۆكی دامەزراوەی «بەرچاڤ» بۆ میدیا و ئازادییەكان و بونیادنانی تواناكان، یەكێكە لە ڕۆژنامەنووس و نووسەرە دیارەكانی كوردی سووریا و، یەكێكە لەو قەڵەمە بە بڕشتانەی كە لەسەر ئاستی ڕۆژنامە عەرەبییە نێودەوڵەتییەكان بوونی هەبووە و داكۆكی لە مافەكانی گەلی كورد كردووە.لە بازنەی گفتوگۆی ئەمجارەدا «دەرهاویشتەكانی كەوتنی ڕژێمی ئەسەد و ئاكامەكانی لەسەر هەرێمی كوردستان و عێراق»، بەمجۆرە دیدوبۆچوون و پێشنیارەكانی خۆی خستەڕوو:

 

جێگەی دەستخۆشییە كە بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی پارتی دیموكراتی كوردستان ئەم گفتوگۆ ڕاشكاوانەیەی لەسەر ئەم پرسە گرنگە ساز كردووە.

پێش ئەوەی بێم بۆ ئەم گفتوگۆیە، باشیی بەختی من لەوەدا بوو، كە لە كۆبوونەوەیەكی تایبەتدا بووم لەگەڵ نوێنەری تایبەتی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ سووریا، كە ڕاستەوخۆ هاتم بۆ ئێرە. ئەو بیروبۆچوونانەی كە لەو كۆبوونەوەیە ئاڵووێر كران، جۆرێك لە نیگەرانی و مەترسی بۆ سەر ئایندەی سووریا لە خۆی گرتبوو. ئەوجا وێڕای ئەو مەترسییانە، ئێمە وەك گەلی كوردی سووریاین كە پێمان دەڵێن «ڕۆژئاوای كوردستان، یان باكووری ڕۆژهەڵاتی سووریا»، دەبینین ناوێكی یەكگرتوومان نییە بە داخەوە، تەنانەت لەسەر ئاستی حزبە كوردییەكانیش و هەر لایەك بە جۆرێك ناومان دەبەن.

لە سووریای ئەمڕۆدا كۆمەڵێك هێزی دژ بە یەك لەناو گۆڕەپانەكە بوونیان هەیە و هەر یەكەیان بۆ بەرژەوەندیی خۆیان بارودۆخەكە هەڵدەسووڕێنن. هەر بۆ نموونە ڕۆژی 15ی كانوونی یەكەمی 2024 هێزەكانی ئیسرائیل چوونەتە پارێزگای «درعا» لەوێ چەكیان لە خەڵكە دیارەكەی ئەو ناوچەیە داماڵیوە، لە هەمان كاتدا سێ هێرش كراوەتە سەر پارێزگای «دێرەزور» هەتا ئێستا ناسنامەی هێرشبەرەكە ئاشكرا نییە، هەروەها لە ڕۆژهەڵاتی فورات نزیك لە كۆبانێ ناوچەی ئێمە بۆمبباران كراوە و دایكی خۆم لە ئاكامی ئەو هێرشانە كۆچی داوایی كردووە و ڕاپۆرتی پزیشكی ئاماژەیان بەوە كردووە، بە هۆی ترسەوە تووشی جەڵدەی دڵ بووە و بووەتە هۆی ئەوەی بمرێت.

ئەم پێشهاتانە پێمان دەڵێن، كە ناوچەكانی باكووری ڕۆژهەڵاتی سووریا «ڕۆژئاوا» لە بەردەم مەترسییەكی ئاشكرادایە و، ئەگەر ئەو هێزە ئیسلامییە توندهاژۆیانە ڕۆژئاوا داگیر بكەن، ئەوا دێنە سەر سنووری هەرێمی كوردستان و ئاسایشی هەرێمی كوردستانیش دەخەنە مەترسییەوە، لەسەر ئاستی سیاسیش وەك دەبینین ئەحمەد شەرع كەسێكی لە حكومەتەكەی بۆ كاروباری كوردی سووریا دیاری كردووە، كە كەسێكی بیانییە و سووری نییە، ڕاشكاوانەتر یەكێكە لەو ئیسلامییە بیانییانەی كە پەیوەندی بە هەیئەی تەحریری شامەوە كردووە.

مەترسییەكی دیكە لەسەر ڕۆژئاوا ئەوەیە كە لە دەوروبەری «حەسەكە، دێرەزور، ڕەقە» هێزەكانی سوپای نیشتمانیی سووریا كە توركیا پشتگیریان لێدەكات، لەو ناوچانە بوونیان هەیە، مەزندەی ئەوە دەكرێت، ئەم هێزە بە هاندانی توركیا هێرش بكاتە سەر ڕۆژئاوای كوردستان و، ئەم نییەتەش لەو هێزە دەخوێنرێتەوە كە هێرشێكی لەو جۆرە بكاتە سەر ڕۆژئاوا، بەڵام لە بەرانبەردا هیچ ئاماژەیەك لەلایەن ئەحمەد شەرعەوە كە ئێستا لەدوای كەوتنی ئەسەد ئەو سەرۆكی سووریایە، بوونی نییە كە ڕێگری لەو جۆرە هێرشە بكات. بۆیە من خۆم كە یەكێكم لە زیندانییەكانی پێشووی ڕژێمی ئەسەد، ناتوانم بە كەوتنی ڕژێمی ئەسەد دڵخۆش بم لەبەر ئەوەی ئەو پێشهاتانەی دەیانبینم، جێگەی دڵخۆشی نین.

هەر بۆیە پرسیار ئەوەیە، ئەگەر بە هاندانی توركیا، هێزەكانی سوپای نیشتمانیی سووریا ڕۆژئاوا بگرن، بارودۆخەكە چی بەسەر دێت؟ ئێستا ئەو هێزانە لە شاری «منبج» بوونیان هەیە، بەڵام سەرنج بدەن، ئێستا دانیشتووانی ئەم شارە كە هەموویان عەرەبن لە دژی ئەم هێزە ناڕەزایی دەردەبڕن و بە ڕەفتارەكانی ئەم هێزە ڕازی نین. بۆیە ئەگەر وای دابنێین، هێزی سوپای نیشتمانیی سووریا ڕۆژئاوای كوردستان داگیر بكاتەوە و دەست بكەن بە دزی و تاڵانی دژی دانیشتووانی كوردی ئەو ناوچەیە، ئەوا حەتمەن قبووڵ ناكرێت و شەڕێكی ناوخۆیی گەورە ڕوودەدات، ئێستا ئێمە لەبەردەم ئەگەری ئەو شەڕەداین.

ئێمە وەك كوردی سووریا، كە هێزەكانمان بریتین لە پەكەكە، هێزەكانی سووریای دیموكرات، یان هێزەكانی پەیەدە، ئەگەر ئەو هێزانە هێرش بكەنە سەر ڕۆژئاوا ئەوا شەڕێكی گەورە ڕوودەدات. ئەوجا ئەم مەترسییە تەنیا لەسەر ڕۆژئاوا نییە، بەڵكو لە كەنارەكانی فوراتیش شەڕ ڕوو دەدات، هەروەها لە باشووری سوریاش هەتا ئێستا ناوچەیەك هەیە بە ناوی «سویدا» كە دانیشتووانەكەی «درووز» ین، ڕێگەیان نەداوە هێزەكانی تەحریری شام بچنە ناو ئەو شارەوە، بۆ ئەمە ئەحمەد شەڕع لە سووریاوە پەیوەندی بە وەلید جونبوڵات كردووە، بۆ ئەوەی ببێتە ناوبژیوان و ئەو كێشەیە چارەسەر بكات، بەڵام من بەپێی ئەو پەیوەندییە تایبەتییانەی كە هەمە و ئاگادارم، مەحاڵە «درووز»ییەكان ڕێگە بدەن هێزەكانی هەیئەی تەحریری شام بچنە ناو شارەكەوە. لەمەش زیاتر ئەو زانیارییانەی لەدوای كۆبوونەوەی نێردەی تایبەتی نەتەوە یەكگرتووەكان لەگەڵ ئەحمەد شەرع دەست كەوتوون، ئاماژە بەوە دەكەن، كەلەو كۆبونەوەیە بە هیچ شێوەیەك باس لە بڕیاری «2254» كۆبوونەوەی ئۆپۆزسیۆنی سووری لە عەقەبە نەكراوە، ئەمەش مانای ئەوەیە سەرۆكی تازەی سووریا «ئەحمەد شەرع» ددان بە ئۆپۆزسیۆنی پێشووی سووریا و دەستەی دانوستاندن نانێت، تەنیا باس لە كاروباری مرۆیی و پێداویستیی مرۆیی بۆ گەلی سووریا كراوە.

لایەنێكی دیكە كە ئەویش ناتوانرێت بە گەشبینییەوە سەیر بكرێت، ئەوەیە كە ڕەفتارەكانی ئەحمەد شەرع خەریكە ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و سەندیكاكانیش دەگرێتەوە، هەر بۆ نموونە ناوی سەندیكای پارێزەرانی سووریایان گۆڕیوە بۆ «پارێزەرە پێشەنگەكان»، هەر دوای ئەوە دەستەیەكیان بۆ ئەم سەندیكا داناوە و ئەوانەی دیكە نێردراونەتەوە بۆ ماڵەوە.

ئەم هەنگاوانەی ئەحمەد شەرع كە بڕوای بە ئۆپۆزسیۆنی پێشووی سووریا و بڕیاری 2254 نییە و بەو شێوەیەش مامەڵە لەگەڵ ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و سەندیكاكان دەكات، ئێمە لە سووریا ڕووبەڕووی كۆمەڵێك ئیشكالیەتی دەستووری دەكاتەوە، لە هەمان كاتدا ئاگاداركردنەوەیەكی پێشوەختەیە بەو مانایەی بەرەو شەڕێكی خوێناویی ناوخۆیی هەنگاو هەڵدەگرین.

بە ڕاشكاوی دەڵێم، ئێمە لەناو بارودۆخێكی زۆر خراپداین، ناتوانین هیچ هەڵسەنگاندنێكی ئەرێنی بۆ بارودۆخی كوردی سووریا بكەین. ئێمە پەیامەكەی سەرۆك مسعود بارزانی بەرز دەنرخێنین و سوپاسی دەكەین، بە ڕاستی ئەو پەیامەی بەرێزیان ئێمەی ئاگادار كردەوە، لەوەی پارێزگاری لە پەیوەندییەكانمان بكەین لەگەڵ تەواوی پێكهاتەكانی سووریا بەگشتی و پەیوەندییەكانی كورد و عەرەب لە سووریا بە شێوەیەكی تایبەتی. بەڵام ئەو پەیامەی ئەحمەد شەرع كە وەك دڵنیاكردنەوە بەرانبەر چارەنووسی كوردی سووریا داویەتی، زۆر ڕوون نییە، هەر بۆ نموونە باسی لەوە نەكردووە كە ئەو پابەندە بە گێڕانەوەی ئاوارە كوردەكان بۆ شاری عەفرین، ئەو تەنیا دەڵێت «هەوڵ دەدەین ئەو ئاوارە كوردانە بگێڕینەوە بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان لە عەفرین»، ئەم جۆرە لێدوانانە تەمومژی زۆری لە سەرە و ناتوانرێت پشتی پێببەسترێت.

ئەوەی ئێستا دەیبینین، ئەوەیە كە پرۆسەی قۆناغی ڕاگواستن لە دەرەوەی چەتری نەتەوە یەكگرتووەكان بەڕێوە دەچێت، هەر بۆیە ئەگەر ئەم پرۆسەیە نەخرێتەوە ژێر چاودێریی نەتەوە یەكگرتووەكان، ئەوا مەترسیی ئەوەی لێدەكرێت، دەسەڵاتی تازەی دیمەشق زۆر لەسەردەمی ئەسەد خراپتر بێت.

كێشەی ئێمەی كوردی سووریا، تەنیا ئەوەندە نییە كە لە دەستووردا ئاماژە بە ماف و ناسنامەمان نەكراوە، ڕژێمی سووریا لە هیچ یاسا و بڕیارێكیدا ددانی بە كورد نەناوە وەك هاووڵاتیەكی سووری، تەنانەت ناوی « كورد» لە یاسا ئیستسنایەكانیشدا نەهاتووە، ناوی كورد وەك «بیانی» هاتووە و ناوە كوردییەكانیش وەك «ناوی عەجەمی» ئاماژەیان پێكراوە، واتا بە هەموو شێوەیەك بوونی كورد لە سووریا ڕەت كراوەتەوە.

بۆ ئێستای هێزە كوردییەكانی سووریا كە وێناكە هیچ ڕوون نییە، دەبێت بە دوای دەرفەتێك بگەڕێن و سوود لەو دەرفەتە وەربگرین، بۆیە باشترین بژارە ئەوەیە كە زۆر بە توندی دەست بە بڕیاری «2254»ی هاوپەیمانیی ئۆپۆزسیۆنی سووریا و لێژنەی پەیوەندییەكانی دەوڵەتانی عەرەبی و هەڵوێستی كۆمكاری عەرەبییەوە بگرین، ئەمەش لەبەر ئەوەیە بارودۆخی سووریا زۆر شڵەژاوە، گرنگە لە ئێستادا بەو جۆرە هەنگاو هەڵبگرین، كە بەرژەوەندییەكانمان لەگەڵ بەرژەوەندیی وڵاتانی عەرەبی یەك بگرێتەوە، كە ئەوانیش مەترسیی ئەوەیان هەیە، توركیا زیاتر دەستتێوەردان لەناوخۆی سووریادا بكات.