لە دوای ساڵانی پەنجاوە بیر و لایەنی ئیخوان موسلیمین گەیشتە هەرێمی كوردستان و لە ساڵانی هەشتاوە بیر و لایەنی جیهادی دروست بوو. ئەو بیر و هزرانە وایان كرد، ئیسلامی سیاسی لە هەرێمی كوردستان بەتایبەت لەدوای ساڵی 1991 زیاتر دەربكەون، ئەو لایەن و حزبە ئیسلامییە سیاسییانەش بە جۆرێكن كە ڕێز لە نەتەوە و نیشتمان و خاك و پیرۆزییەكانی میللەتەكە ناگرن و، زۆر جار وا دەجووڵێنەوە كە كورد موسڵمان نییە و پێویستە سەرلەنوێ بیانهێننە سەر ئایینی ئیسلام و تەماشای زانا و مێژووی گەلی كوردستان ناكەن، كە چەند خزمەتیان بە ئایینی ئیسلام كردووە. زۆر جاریش لێرە و لەوێ بە ئارەزووی خۆیان و هەر كەسێكیان بێت، فتوا دەدەن. ئەوە و چەندین پرسیاری دیكەمان خستەبەر دیدی مامۆستا شێخ ڕەشید گەردی، كە یەكێكە لەو موفتییانەی كاتێك لە ساڵی (1992) لێژنەی باڵای موفتی لە كوردستان دامەزرا، ئەویش یەكێك بوو لەو (12) زانایانەی كە بوونە موفتی لە لێژنەكەدا، بەداخەوە لەو لێژنەی فتوایە (11) زانایان كۆچی دواییان كردووە و لە ئێستادا تەنیا مامۆستا شێخ ڕەشید گەردی لە ژیان ماوە. ئەو زانا و موفتییەش بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گۆڤاری گوڵان-ی دایەوە.

 

 

* لەدوای ڕووخانی خەلافەتی ئیسلامی لە ئەستەنبوڵ، ڕێكخراوی ئیخوان موسلمین لە میسر دامەزرا، بۆ دووبارە گێڕانەوەی خەلافەتی ئیسلامی و، دواتر فیكری ئیخوان بووە فیكرێكی جیهانی، ئەمەش بووە هۆكاری ئەوەی ئیسلام دابەش بێت بۆ سیاسی و عیبادەت. ئایا ئەم دابەشكردنەی ئیسلام بۆ ئیسلامی سیاسی تاچەند خزمەتی بە ئیسلام كردووە؟

- بێگومان پێویستە هەموو كوردی هاوئایین و هاوزمانم بزانن، كە ئیخوان موسلیمین و هەموو پارت و حزبە ئیسلامی و سەلەفی و وەهابی و گرووهەكان تەمسیلی ئیسلام ناكەن، چونكە ئایینی ئیسلام دینە، نەك ئەحزاب و سیاسەت. وەكو خوای گەورە لە قورئان دەفەرموێت: «ورضیت لكم الاسلام دینا»، ئەمەش واتە خوا ڕازییە كە ئیسلام بكەیت بە دینی خۆت، هەر بۆیە ئەو دابەشكردن و تەفرەقەی ئیسلامی سیاسی و سەلەفی و وەهابییەت دژی خودی ئایینی ئیسلامە و هیچ پەیوەندییەكی دوور و نزیكی بە ئایینی ئیسلامەوەی نییە، بەڵكو ئەو گرووپانەی كە هەن، تەنیا مەبەستیان تەعریبە و بەعەرەبكردنی میللەتانی دیكەی غەیرە عەرەبە، هەر بۆیە دینداری لەو گرووپە ئیسلامییە سیاسییانە وەرناگیرێت.

* بەپێی ئەم مێژووەی ئیخوان موسلمین، ئەوە دەركەوتووە كە فیكری ئیسلامی سیاسی، بایەخ بە پرسی خاك و نەتەوە نادات و پیرۆزییەكانی نەتەوە بێ بەها دەكەن، لێرەش لە كوردستان دەبینین كە لەو مەدرەسانەی حزبە ئیسلامییەكان سەرپەرشتی دەكەن، پڕۆگرامەكانیان سڕینەوەی هزری نەتەوەیی و نیشتمانییە، هەروەها دەبینین سەركردەی حزبە ئیسلامییەكان ڕێز لە سروودی ئەی ڕەقیب ناگرن. ئایا سڕینەوەی ئینتیما و پیرۆزییەكانی نیشتمانی چ كارەساتێكی لێدەكەوێتەوە؟

- بەپێچەوانەوەی بیركردنەوەی حزب و گرووپە ئیسلامییە سیاسییەكانەوە، ئەوا خودی ئیسلام بایەخ بە پرسی خاك و نەتەوەكان دەدات و لەمبارەوە دەقی قورئانی پیرۆز و فەرموودەكانی پێغەمبەر (د.خ) زۆرن، بێگومان چاكترین كەسیش لای خوا ئەو كەسەیە كە خزمەت بە قەوم و خاك و وڵاتی خۆی دەكات. هەر بۆیە دەپرسین: چۆن دەبێت ئایین ڕێگر بێت لە ئازادی و سەربەخۆیی میللەت و وڵات؟ بێگومان ئایین لەگەڵ ئازادی و سەربەخۆیی و ڕێزگرتنی هەموو پیرۆزییەكانی میللەتانە، ئەگەرچی ئەوان واتە ئیسلامی سیاسی و گرووپەكانیان چاك دەزانن ئەگەر كورد بەرەو هزری ئیسلامی سیاسی بڕوات، ئەوەندەشی هەیە، لەناوی دەبەن و شتێك نامێنێت بە ناوی كوردستان. هەر بۆیە داگیركەرانی كوردستان دەیانەوێت میللەتی كورد بەرەو ئەو ئاقارە ببەن، تاوەكو لەناوی بەرن. ئێستا بەداخەوە هەندێك لە گەنجەكان هەڵگری ئەو ڤایرۆسەن و هەندێكیش سەرقاڵی كاری نەگونجاون، وەك بەكارهێنان و خواردنی ماددەی هۆشبەر و دەرمان، كە هەمووشیان بەرنامەی دوژمنانی میللەتی كوردن. هەر بۆیە دەبێت هوشیار و ئاگادار بین و بزانین هیچ میللەتێك بە هزری توندڕەویی ئایینی ڕزگاری نابێت و، هیچ میللەتێكیش بە كار و كردەوەی خراپ و فەساد ڕزگاری نەبووە. هەروەها دەبێت هەموو دنیا بزانێت كە كێشەی كورد ئایینی نییە بەڵكو نەتەوەییە و لە كاتێكدا بمانەوێت كورد خاك و میللەت و وڵاتی سەلامەت بێت، ئەوە دەبێت لەسەر سوننەیاتی بمێنێت و پەیڕەوی مەزهەبی شافعی و تەسەوف بكات. 

* ئێمەی كورد وەك گەلێكی موسڵمان، خاوەنی مێژوویەكی پاكی موسڵمانیەتی و كوردایەتین و چەندین زانای گەورەی ئیسلاممان هەیە، هەر لە ئەحمەدی خانی تا دەگاتە مەولەوی و نالی، بۆچی ئیسلامی سیاسیی ئەم مێژووە فەرامۆش دەكات و دەیەوێت مێژوویەكی دیكە لە كوردستان بڵاو بكاتەوە، كە ئەویش مێژووی عەرەبییە؟

- ئەم پرسیارە زۆر بە كورتی وەڵامەكەی بەو جۆرە دەدەینەوە، بەتایبەتی بۆ ئەو كەسانەی بەو جۆرە بیر دەكەنەوە، وەڵامەكەش ئەوەیە، كاری بەكرێگیراو ئەوەیە كە مێژووی عولەما و زانا و سەركردەكانی میللەتی خۆی فەرامۆش بكات و مێژووی نەزان و میللەتانی دیكە لە بەناو زاناكانی عەرەب بڵاو بكاتەوە.

* حزبە ئیسلامییەكان پرۆسەیەك بەڕێوە دەبەن، وەك ئەوەی بیانەوێت سەرلەنوێ كۆمەڵگەی كوردستان ئیسلام بكەنەوە، ڕاشكاوانەتر وەك ئەوەی میللەتی ئێمە موسڵمان نەبووبێت و ئەوان بیانەوێت موسڵمانی بكەن. ئایا دەكرێت ئیسلامەتی تەنیا ئەو ئیسلامە بێت كە حزبە ئیسلامییەكان پێناسەی دەكەن؟

- لێرەدا دەبێت خەڵكی كوردستان هوشیار بكرێتەوە لەو تەعریبە بەناو ئیسلامیی و وەهابییەتەوە، چونكە نابێت ڕێبازە پیرۆزەكەی دینی ئیسلام وەكو دینداری گوم بكرێت و، شوێنی ئەو ڕێبازە چەواشەكارییە بكەون كە لەلایەن ئیسلامی سیاسی و هەندێ گرووپ كاری بۆ دەكرێت، كە ئەویش ئەركی وەلی ئەمر و زانایانی مەلای كوردە، كە دەبێت بۆ خەڵكی كوردستانی بە وردی و هەستیارییەوە ڕوونی بكەنەوە. چونكە هەر لە دێرزەمانەوە میللەتی كورد، موسلمان و مەلا و شێخ و مامۆستایانی ئایینی خۆش ویستووە و هەمیشە ڕێزی لێگرتووە و بڕوای پێی هەبووە، لەبەر ئەوەی مەلای كورد لە مێژوودا ڕۆڵی قازی و موفتی و ڕیش سپی و چاكسازی بینیوە و هەمیشە وەكو مۆم سووتاوە، تاوەكو دەوروبەری ڕووناك بكاتەوە، ئەوانیشن دەتوانن، بە بیری نەتەوەپەروەری و نیشتمانپەروەری پەروەردەی گەنجەكانی كورد بكەن.

* باس لە بەرهەمهێنانی توندوتیژی و تیرۆر لە فیكری ئیخوان موسلمین و ئیسلامی ئوسووڵی دەكرێت، تەنانەت باس لەوە دەكرێت یەكەم ڕێكخراوی تیرۆریستی لەسەر دەستی سەید قوتب بە ناوی «تەنزیمی سڕی» دامەزراوە. ئایا چاندنی تۆوی توندوتیژی و ئیرهاب لە كۆمەڵگە، تا چەند كۆمەڵگە بەرەو ناسەقامگیری و كاولبوون دەبات؟

- هیوادارم و دوعا دەكەم كە خودای گەورە كوردستان و كۆمەڵگەی كوردی لە فیتنەی توندڕەوی و چاندنی تۆوی توندوتیژی ئایینی دووربخاتەوە، چونكە خوانەخواستە ئەگەر كۆمەڵگەی كوردیان بەرەو ئەو توندڕەوییە برد، زۆر مەترسیدارە و كار و شتی ترسناك ڕوو دەدات، لەوانە:

یەكەم: كاروانی ئاوەدانی ڕادەوەستێ و كوشتن و سەربڕین و كاولكاری و تێكدانی كۆمەڵگەی لێ دێتەكایەوە.

 دووەم: دەبێتە هۆی نەهێشتنی هێمنی و ئاسایش و نەمانی بەرقەرایی یاسا لە وڵات و ترس و ڕق و كینە و بوغز و نیفاق لەناو خەڵكی كوردستان بڵاو دەبێتەوە.

سێیەم: دەبێتە هۆی ئەوەی كە خەڵك بە كافر و مشرك و بدعەچی لە قەڵەم بدرێن.

چوارەم: دڵڕەقی و بێ سۆزی و بێ ویژدانی بڵاو دەبێتەوە.

پێنجەم: دەبێتە هۆی نەهێشتنی خۆشەویستی و برایەتی لەناو كۆمەڵگە و بەتاڵكردنەوەی عیبادەتی هەموو موسڵمانی كورد.

شەشەم: دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەی نەزانین و نەفامی و جەهل و بێڕێزی بەرانبەر بە ئافرەتان و دژ بە هەموو پێشكەوتنێك، هاوكات واز لە زانایانی كورد دەهێنن و فەتوا لە عەرەبستان و زانای عەرەب وەردەگرن، لەلایەكی دیكەوە لەڕووی ئەخلاقییەوە پێچەوانەی ئەخلاقی ئیسلام هەڵسوكەوت دەكەن.

 دەبێت بزانین، ترسناكی و خەتەری بیر و فیكر و ڕای توندڕەویی جهادی و وەهابی و ئیسلامی سیاسی، تەنیا لەسەر موسڵمانان و كورد نییە، بەڵكو مەترسی بۆ تەواوی مرۆڤایەتی هەیە و هەروەها مەترسییان بۆ زیندوو و مردووش هەیە، وەكو دیتمان قەبرستان و چەندین مەرقەدیان تەقاندەوە، چونكە جگە لە خۆیان تەواوی موسڵمانان و مرۆڤایەتی بە كافر و مشرك دەزانن و لە وڵاتان كچی موسڵمانانیشیان بە كەنیزە فرۆشتووە. ئایا پێغەمبەر و سەحابە و دینی ئیسلام ئاوان؟ بە تەئكید نەخێر، بەڵكو ئەو گرووپ و كەس و لایەنانە بە عەقیدە و دین و ئەخلاق ئیسلامی هەقیقی نین.  

* خاڵێكی دیكەی ترسناك لە فیكری ئیسلامی سیاسی، مەسەلەی دووبارە تەفسیركردنەوەی «فەتوا»دانە، لە ئیسلامدا دەبێت حكومەت، یان ئەمیری موئمنین فەتوا بدات، بەڵام ئیسلامی سیاسی دەڵێت، هەر كەسێك دەتوانێت فەتوا بدات و خەڵك بكوژێت. ئایا ئەمە بێماناكردنی فەتوا و دروستكردنی ئاژاوەوە نییە لە كۆمەڵگە؟

- بەڵێ، گەورەترین كارەسات كە تووشی كۆمەڵگە دەبێت، كارەساتی فەتوادانە لەلایەن نەزان و حزبی ئایینی و ئیسلامی سیاسی و وەهابی كە ئەمەش گەورەترین ئاژاوەیە كە بەرۆكی میللەتی كوردی گرتووە، بەڵكو فەتواش لە كوردستان تەنیا لە لێژنەی فەتواوە وەردەگیرێت، ئەوەی دیكە هەمووی باتڵە و فەتوادان نییە، چونكە فەتوا لە حزب و گرووپی ئیسلامی سیاسی وەرناگیرێت و ئەوان پەیوەندییان بە دینەوە نییە، تا بتوانن فەتوا بدەن.