مامۆستا جەلال خەیلانی، جیا لەوەی جێگری سەرۆكی یەكێتیی زانایانی ئیسلامیی كوردستانە، لە هەمان كاتدا یەكێكە لە زانا و مامۆستا دیارەكانی كوردستان و، خاوەنی هەڵوێستی جوامێرانەی نیشتمانی و نەتەوەییە و بڕوایەكی گەورەی بە لێبووردەیی و پێكەوە ژیانی برایانەی نێوان تەواوی ئایین و نەتەوە جیاوازەكانی كوردستان هەیە و، بەردەوام هەوڵی داوە ئەم ڕووە گەشەی پێكەوە ژیان لە كوردستان بپارێزێت، لەم گفتوگۆیەدا سەبارەت بە زیانەكانی ماددەی هۆشبەر بە دەقی قورئان و فەرموودەكانی پێغەمبەر(د.خ) چەندین بەڵگەی گرنگی سەبارەت بە حەرامبوونی ماددەی هۆشبەر خستە ڕوو.

 

سەرەتا پێویستە دەستخۆشی لە بازنەی گفتوگۆی بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی پارتی دیموكراتی كوردستان بكەم كە ئەم پرسە هەستیارەی «ماددەی هۆشبەر و مەترسییەكانی» خستووەتە بەر گەنگەشەی جددی و بایەخی پێ داوە و، من هەوڵ دەدەم لە ڕوانگەی ئایینی پیرۆزی ئیسلامەوە باس لە مەترسی و خراپیی ماددەی هۆشبەر بكەم.

لە سەرەتای هاتنی ئایینی پیرۆزی ئیسلام ئەوەی ئێستا پێی دەگوترێت «ماددەی هۆشبەر» بوونی نەبووە، بۆیە لە قورئاندا تەنیا باسی خواردنەوەی كهولی «عەرەق» كراوە و بە دەق لە قورئاندا هاتووە و دەفەرموێت «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ» ئەمەش واتە ئەی ئیمانداران لە خواردنەوەی عەرەق و قومار و بتپەرستی و فاڵچێتی دوور بكەونەوە كە لە كردەوەی شەیتانن، ئومێد دەكەین سەربكەون».

هەروەها هەندێك دەڵێن لە قورئاندا بەدەق نەهاتووە كە خواردنەوەی كهولی «خەمر» حەرام كرابێت، بەڵام لە قورئاندا لە حەرام گەورەتر هاتووە، ئەویش كردەوەی پیسی شەیتانە، بۆیە دەبێت لێی دوور بكەونەوە.

لە سەرەتای سەدەی 6ی كۆچی ئەو مادانەی پێی دەڵێن «ماددەی هۆشبەر» پەیدا بوون و بە چەندین ناوی جیاواز ناو دەبران، وەك «خواردنەوە، حەب، بۆنكردن»، گومانی تێدا نییە ئایینی پیرۆزی ئیسلام ماددەی هۆشبەر لە عەرەق زیاتر بە حەرام دەزانێت، بەڵگەشمان لەبەر دەستە كە ماددەی هۆشبەر لە عەرەق حەرامترە.

ئێوە و هەموو لایەك دەزانن كە خواردنەوەی عەرەق تەنیا لەناو دەوڵەتانی ئیسلامی و موسڵمانان حەرامە، بەڵام ماددەی هۆشبەر لەسەر ئاستی هەموو جیهان بە قاچاغ دادەنرێت و هەوڵەكان چڕ دەكەنەوە بۆ ئەوەی قەدەغە بكرێت، هەروەها ڕۆژی 26ی حوزەیرانی هەموو ساڵێك وەك ڕۆژی قەڵاچۆكردنی ماددەی هۆشبەر دیاری كراوە.

ئەوجا لێرەوە بۆ ئەوەی ئەو بەڵگانە بخەمە ڕوو كە ئاییینی ئیسلام ماددەی هۆشبەر حەرام دەكات، ئەوا ئاماژە بە فەرموودەیەكی پێغەمبەر (د.خ) دەكەم كە دەفەرموێت: «كل مُسْكِرٍ خَمْرٌ، وكل مُسْكِرٍ حرام، ومن شرِب الخمر في الدنيا فمات وهو يُدْمِنُهَا لَمْ يَتُبْ، لَمْ يَشْرَبْهَا في الآخرة» ئەمەش فەرموودەیەكی سەحیحە و پێمان دەڵێت، هەر شتێك هۆش ببات عەرەقە و هەموو عەرەقێكیش «خەمر» حەرامە. هەروەها بە دەقیش لە قورئاندا هاتووە كە دەفەرموێت «وَلاَ تُلْقُواْ بِأَيْدِيكُمْ إِلَي التَّهْلُكَةِ»، واتە بە دەستی خۆتان خۆتان مەخەنە ناڕەحەتییەوە». پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئایا ماددەی هۆشبەر چی بە سەر مرۆڤ دەهێنێت كە مرۆڤ بە دەستی خۆی بەسەر خۆی دەهێنێت؟ لە وەڵامی ئەم پرسیارە دەڵێم: پێش هەموو شت زیانێكی زۆر گەورە لە خانەكانی مێشكی دەدات، بیركردنەوەی تێكدەچێت و شتی لەبیر نامێنێت، بەردەوام پەست و خەمبارە، لە خێزانی خۆی دادەبڕێت و شیرازەی خێزانەكەی تێكدەچێت، كە ئەمانە هەمووی لەو كەسانە ڕوودەدات كە بە ماددەی هۆشبەر ئالوودە دەبن، بە دەستی خۆی بەرەو مردن دەچێت، كە ئەمەش گوناهە و پەروەردگار دەفەرموێت «لَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ» واتە خۆ مەكوژن، بە ڕاستی ئەو كەسەی پەنا بۆ ماددەی هۆشبەر دەبات، بە دەست و پارەی خۆی پێش هەموو شت دەروونی خۆی دەكوژێت، ئەمەش لەبەر ئەوەیە كە ئالوودە بوو بە ماددەی هۆشبەر لە ڕووی دەروونییەوە كەسێكی ڕووخاوە، مرۆڤایەتی و ئاكاری باش و بەهای خۆی لە دەست دەدات.

ماددەی هۆشبەر لە چەندین ڕووەوە زیانی گەورەیان هەیە، پێش هەموو شت لە ڕووی كۆمەڵایەتییەوە، ئەو كەسەی ئالوودەی ماددەی هۆشبەر دەبێت، خێزانەكەی خۆی لە دەست دەدات و شیرازەی خێزانەكەی تێكدەچێت و وەك بێگانە مامەڵە لەگەڵ خێزانەكەی دەكات و، حاڵەتی جیابوونەوە ژن و پیاو زۆر دەبێت و منداڵەكانیان سەرگەردان دەبن، هەورەها لە ڕووی ئابوورییەوە نابووت دەبێت و تەنانەت زۆر جار بۆ پەیەداكردنی پارە بۆ ئەوەی ئەو ماددەیەی پێ بكڕێت، پەنا بۆ كاری خراپ و دزی دەبات، لە ڕووی هەستی نەتەوەیی و نیشتمانییەوە ماددەی هۆشبەر بە مەترسییەكی زۆر گەورە دەزانم، ئەمە لەبەر ئەوەیە ئەو كەسانەی ئالوودە دەبن، بە تایبەتی توێژی گەنجەكان، زۆر شت لەدەست دەدەن، كە ئێمە وەك نەتەوەی كورد زۆر پێویستمان پێیەتی ئەویش خۆشەویستیی خاك و نیشتمانە، ئەوانەی ئالوودە دەبن، خۆشەویستیی خاك و نیشتمان لە دەست دەدەن، ئەوەی لایان گرنگ نەبێت، هەستی نەتەوەیی و خۆشەویستیی خاكە، بۆیە زۆر بە ئاسانی ئاماددەیی تێدا دەبێت كە گەورەترین سیخوڕی و ناپاكی بكات، بۆ ئەوەی ئەو ماددە هۆشبەرەی دەست بكەوێت، بۆیە لەم ڕوانگەیەوە، هۆشیاركردنەوەی كۆمەڵگە و خەڵك لەسەر مەترسیی ماددەی هۆشبەر دەبێت هەڵمەتێكی ڕۆژانە بێت لە هەموو ڕاگەیاندنەكان و سوشیال میدیاكانی كوردستان، چونكە ئەو گەنجەی تووشی ماددەی هۆشبەر دەبێت، لە ڕێگەی هاوڕێكەیەوە تووش بووە و دەبێت بەردەوام هوشیار بكرێتەوە.

زۆر گرنگە و ئەركی سەرشانی هەموو لایەكمانە كە دەبێت لەم پرسە گرنگەدا هاوكاری حكومەتی خۆمان بین، دوایین داواشم لە حكومەتی خۆمان و بەڕێز وەزیری تەندروستی كە لەگەڵمان بەشدارە ئەوەیە یاسای بەرەنگاربوونەوەی ماددەی هۆشبەر بە توندی جێبەجێ بكەن و خاتر و خۆتری بۆ هیچ كەس تێدا نەبێت.