شڤان حەمدی بەر لەوەی ئەندامی بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی پارتی دیموكراتی كوردستان بێت، ساڵانێكی زۆر ئەندامی سكرتاریەتی یەكێتی قوتابیانی كوردستان بووە و، ئەزموونێكی گەورە و مەیدانی لەگەڵ كێشەی قوتابیان و لاوان هەیە و، ڕۆڵێكی دیاری لە ئەنجامدانی چالاكیی ڕۆشنبیری و سیاسی هەیە و، لە نزیكەو، ئاگاداری كێشەكانی گەنجە و لەم گفتوگۆیەدا بەمجۆرە بۆچوون و پێشنیارەكانی خستە ڕوو:

ئەگەر ئەو پرسیارە لە خۆمان بكەین: ئایا گەنج لە كوردستاندا كێشەی هەیە؟ بێگومان وەڵامەكەی ئەوەیە كە نەك هەر كێشە، بەڵكو كۆمەڵێك كێشەی چارەسەرنەكراوی هەیە كە هەموومان هەستی پێ دەكەین و، وەك دكتۆر سالاریش جەختی لەسەر كردەوە و خۆشمان لە كۆنگرە كارمان لەسەر كرد، خاڵێكی سەرەكیی ڕاپۆرتی سیاسیی كۆنگرە كێشەی گەنجان بووە، كە ئەمەش نیشانەی ئەوەیە پارتی دیموكراتی كوردستان دەیەوێت شانی بەرپرسیاریەتی بداتە بەر چارەسەركردنی ئەم كێشەیە ئەمەش هەنگاوێكی دڵخۆشكەرە.

 ئەگەر بێینە سەر كێشەكانی گەنج بە شێوەیەكی گشتی و ئەو فاكتەرانەی كە دەبنە هۆكاری دروستبوونی ئەو كێشانە، ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان بە چەند خاڵ دەستنیشانی كردوون كە لێرەدا ئاماژەیان پێ دەكەم:

1- كێشەی خوێندن و پەروەردە

سیستمی پەروەردە فاكتەرێكی زۆر گرنگە بۆ ئەوەی گەنجێكی باش و تەندروست لە كۆمەڵگە بەرهەم بێت كە هەم هەست بە ئینتما بكات، هەمیش ئامادەباشی هەبێت بۆ بەشداربوون لە گۆڕانكارییە سیاسی و كۆمەڵایەتییەكاندا، لەم ڕووەوە سستمی خوێندن و پەروەردەی ئێمە بەو ئاستە ساغڵەم نییە.

2- كێشەی بێكاری

ئەم كێشەیە وەك دكتۆر سەردار باسی كرد، بۆ هەموو كۆمەڵگەكانی جیهان كێشەیەكی سەرەكییە و پێوەرە بۆ ئەوەی گەنج هەست بە بوونی خۆی بكات و شانازی بە نیشتمانەكەشیەوە بكات.

3- كێشەی ژیان و گرفتی هەژاری

ئەم كێشەیەش وەك خاتوو د. چنار ئاماژەی بە بەرزبوونەوەی ڕێژەكەی لە عێراق و هەرێمی كوردستان كرد، بووەتە پێوەرێك بۆ هەڵسەنگاندنی سەقامگیری و ئاشتیی كۆمەڵایەتی، هەر بۆیە ئەگەر ڕێژەی هەژاری بەرز بێت، ناسەقامگیری و ئاشتیی كۆمەڵایەتیش بوونی نابێت و، شڵەژانیش لە دەروونی گەنجدا دروست دەبێت و بیر لە كۆچكردن دەكاتەوە.

4- نەبوونی چاودێریی تەندروستی و كەمیی خزمەتگوزاری

ئەم كێشەیەش كە دیسان د.سەردار هاوتای كێشەی بێكاری كرد، وەك پێوەرێك بۆ ئەوەی گەنج شانازی بە وڵاتەكەی خۆیەوە بكات، یەكێكە لەو كێشە گرنگانەی كە ناتوانرێت لە ڕووی بایۆلۆژی و فیسۆلۆژییەوە گەنجێكی تەندروست پەروەردە بكەیت، كە هەست بە بەرپرسیاریەتی بكات.

هەموو ئەم گرفتانە بە ئاستی جیاواز لەسەر ئاستی كۆمەڵگەی عێراقی و كوردستانی بوونیان هەیە و، ئەمانەش هەموویان بوونە ئەو ژینگە لەبارەی كە كێشەكانی تێدا كەڵەكە بوون، ئەمە سەرباری ئەوەی وەك كاك عەبدولسەلام مەدەنی باسی كرد، ئێستا لەسەر ئاستی جیهان تەنگژەی حوكمڕانی هەیە و ماوەی 50 ساڵە هاووڵاتیان متمانەیان بە دەسەڵات كەمتر دەبێتەوە و، ڕازیكردنی هاووڵاتی بۆ حكومەت بۆتە تەحەددا و ئەمەش لە بەشداریی هاووڵاتیان لە هەڵبژاردنەكاندا ڕەنگی داوەتەوە. هەر بۆ نموونە دەوڵەتێكی وەك سوید كە بە نموونەی سیستمی دیموكراتی دادەنرێت، ڕیژەی بەشداریی هاووڵاتیانی لە دوایین هەڵبژاردندا 29% بووە و حزبی فەرمانڕەوا 17%ی دەنگەكانی هێناوە، لە ئەڵمانیا ڕێژەی بەشداری 44% بووە و حزبی فەرمانڕەوا 22% دەنگی هێناوە.

لەگەڵ ئەو هەموو كێشە و گرفتەی گەنجی كوردستان هەیەتی، بەڵام هێشتا گەنجی كوردستان خاوەن هەڵوێست و ئاكاری بەرز و ئینتمای نیشتمانین، بۆ ئەمەش باس لە یەك دوو ڕووداوی گەورە دەكەم، كە لە چەند ساڵی ڕابردوو لە كوردستان ڕوویان داوە و گەنجی كوردستاندا تیایاندا قوربانی داوە و شانازی بە نیشتمانەكەی خۆیەوە كردووە:

1- دوای سەرهەڵدانی دەوڵەتی خەلافەتی ئیسلامی داعش و پاشانیش هێرشكردنیان بۆ سەر كوردستان، ئەوەی گەنجەكانی كوردستان خۆبەخشانە كردیان بۆ پاراستنی هەرێمی كوردستان لەسەر ئاستی جیهان بێ وێنە بوو، حكومەتی هەرێمی كوردستان لە دۆخێكدا بوو بودجەی بڕابوو، چەكی بەردەستی پێشمەرگە كۆن و كەم بوو، لەگەڵ ئەوەشدا بە بێ ئەوەی بارێكی نائاسایی ڕابگەیەندرێت، گەنجان بە چەكی خۆیانەوە چوونە سەنگەرەكان و بەشێكیان لە هەندەرانەوە گەڕانەوە بۆ سەنگەرەكانی بەرگری، ئەمەمان لە گەنجی عەرەبی عێراقی نەبینی، خۆبەخشانە ئەم كارە بكات، هەتا مەرجەعییەتی نەجەف فەتوای جیهادی كیفائی نەدا.

2- سەرۆك بارزانی لە قۆناغێكدا بریاری ڕیفراندۆمی دا كە باری دارایی كوردستان لەو پەڕی خراپیدا بوو، بەڵام ئەوەی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردنی كردە جەژنێكی نیشتمانی گەنجەكانی كوردستان بوون كە هەموویان ئاڵای كوردستانیان بەدەستەوە بوو دەیانشەكاندەوە.

3- لە دوای ڕیفراندۆم و كەرتبوونی هێزی پێشمەرگە و كارەساتی 16ی ئۆكتۆبەر، دیسان ئەوەی كوردستانی پاراست گەنجەكانی كوردستان بوون، بەشی هەرە زۆری شەهید و بریندارەكانی شەڕی دژی داعش و پاراستنی كوردستان لە نێوان ئەو تەمەنان كە ئێمە ئەم ڕاپرسییەمان لەگەڵ ئەنجام داون، ئەمە بێجگە لەوەی ئەو بەشەی گەنجانیش كە لە بەرەكانی شەڕ نەبوون، پاڵپشت و پشتیوانی ئەوانەی ناو سەنگەرەكان بوون.

گرنگە حزبە سیاسییەكان شانازی بە گەنجی كوردستانەوە بكەن و واز لەو فەوزا سیاسییە بهێنن و پێكەوە دەست بە چارەسەری كێشەی گەنجان بكەن و بیكەنە بەرنامەی حكومەتی هەرێمی كوردستان.

ئەوەی جێگەی دڵخۆشییە ئەوەیە كە شەخسی سەرۆك بارزانی شانازی بە هەموو گەنجەكانی كوردستانەوە دەكات، ئەمەش بووەتە بەرنامەی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ ئەوەی هەم لەسەر ئاستی حزبی و هەم لەسەر ئاستی حكومەتیش كە پارتی دیموكراتی كوردستان لایەنی سەرەكییە لەو حكومەتەدا و، حكومەتی ئێستای هەرێمی كوردستانیش بە ئاراستەی هەڵوەستەكردن لەسەر كێشەی گەنجان بۆ نموونە دامەزراوەی «مۆدێرنە و داهێنانی» دامەزراندووە، كە بایەخ بە داهێنانی گەنجان دەدات، بەڵام ئەم هەنگاوانە پێویستی بە هەنگاوی زیاتر هەیە كە ئاماژە بە هەندێكیان دەكەم:

 لەو حكومەتانەی كە سیاسەتی ئابوورییان لەسەر بنەمای ئابووریی بازاڕ دادەڕێژن، كەرتی تایبەتیش هاوشانی كەرتی گشتی بەشێكە لە پرۆسەی حوكمڕانی باڵانسە بۆ هاوسەنگیی ئابوری و بازاڕ لەگەڵ حكومەتدا، لەم خاڵەدا هەست دەكرێت كەرتی تایبەت لە كوردستاندا نەیتوانیوە ئەو باڵانسە بۆ حكومەت دروست بكات. كۆمپانیا هەیە 100 فەرمانبەری هەیە، كەچی فەرمانبەرە كوردەكانی بە پەنجەی دەست دەژمێردرێت، ئەمە بۆ ڕیستۆرانت و مۆڵەكان و كۆی كەرتی تایبەت ڕاستە، بۆیە گرنگە حكومەت بە یاسا ئەو باڵانسە بگێڕێتەوە.

 ململانێی سیاسیی فەوزایەكی سیاسی دروست كردووە، كە شڵەژانی دەروونی لە لای گەنج و لە ناو كۆمەڵگەش دروست كردووە، گرنگە حزبە سیاسییەكان ئامادەباشی پیشان بدەن و بە دیالۆگ كێشەكانیان چارەسەر بكەن و ئەو شڵەژانە دەروونییەی لای گەنج و كۆمەڵگە كۆتایی پێ بهێنن.

 خاڵی كۆتایی ئەوەیە كە هەتا ئێستاش گەنج هەست دەكات لە دروستكردنی بڕیاری سیاسیدا بوونیان كەمە، یان بوونیان هەر نییە، هەر بۆیە بڕیارەكان لە ئاستی حەز و خواستەكانی گەنجدا نین، بۆیە گرنگە دەسەڵاتی سیاسی ئەم لایەنە بە جددی هەڵوەستەی لەسەر بكات و كەناڵی پەیوەندیی ڕاستەوخۆ لەگەڵ گەنجەكان دابمەزرێنێت.