هونەری مافوور(2/2)

هونەری مافوور(2/2)

ئا/ تاریق كارێزی

لە بەشی دووەمی وتارەكەمان، قسە لە بارەی مافووری كوردستانەوە دەكەین. بڵێین مافووری كورد ڕاستە، بشڵێین مافووری كوردستان هەر ڕاستە. ئەو مافوورە بەرهەمی دەستی كوردە، لە كوردستانیش دێتە بەرهەم، ئیدی هەر كامیان وەك ناسنامەی ئەو مافوورە قبووڵ بكەین و بیخەینە ڕوو، كارێكی دروستە. بە ڕەچاو كردنی ئەوەی هونەر زادەی ژیان و ژینگەی مرۆڤە، كوردستان وەك خاك و ژینگە، هاندەری مرۆڤی كوردستانی بووە، كە هەستی كار و داهێنانی لە لا ببزوێت. لەم ڕووەوە ئەو مرۆڤە سوودێكی زۆری لە دەرامەتی سروشت وەرگرتووە. لە هەمان كاتدا بە تین و تەوژمێكی زۆریشەوە، ئەو ژینگەیە مرۆڤی كوردستانی بەرەو ئاوێتە بوون لەگەڵ جوانی و چەشنەكانی بردووە. لێرەوە پەیوەست بوونی ئەم مرۆڤە (مرۆڤی كوردستانی) بە هونەر و جوانی، پاشان تێكەڵ كردنی ئەو پەیوەستییە بە هزر و بیر و لێكدانەوەی خۆی، چەندین جۆرە هونەری لە ژیانی ئەودا هێناوەتە بەرهەم.

مافوور چ وەك ڕایەخ، چ وەك ناوەندێك بۆ نواندن و نمایش كردنی ئەندێشەی مرۆڤ، بە گوڕ و تینەوە لە نێو خەڵكی كوردستاندا جێی خۆی كردووەتەوە. ڕەنگە لەم كاتەدا ئەستەم بێت سەرەتای پەیدا بوونی ئەم هونەر/ پیشەیە لە كوردستاندا دەست نیشان بكرێت، لە نێو نەتەوە و شارستانییەكانی دیكەش، ئەو دەست نیشان كردنە كارێكی ئاسان نییە، بە تایبەتی كە ئەو كەرەستەیەی مافووری لێ دروست دەكرێت، لە باشترین هەلومەرجدا لە چەند سەد ساڵێك زیاتر خۆی ناگرێت، پەڕپووت دەبێت و لەبەر یەك هەڵدەوەشێتەوە. بۆیە لایەنی مێژووی پەیدا بوونەكەی دەخەینە لاوە، دێینە سەر لایەنی دیكەی ئەم هونەرە.
مافووری كوردستان پتر لە خوری یان مووی بزن دروست دەكرێت. بێ لە مافوور، لاكێش، لباد، كلیم، جاجم، خەرار، بەڕە، جەواڵ، ڕەشەكە، خێوەت و گەلێك شتی دیكە، بە زۆری لە لایەن ئافرەتانی دەست ڕەنگینی كوردستانەوە، بە شێوەیەكی كەمتریش لە لایەن پیاوانەوە، دروست دەكرا. لەم هونەر/ پیشەیەدا مرۆڤی كوردستانی چەندین جۆرە ڕەنگی لە گژ و گیای كوردستان دروست دەكرد، خوری و مووی دەڕست و دەیكردە داو، دواتر بە دەزگای جۆڵایی و دەزگای تەون، مافوور و شتەكانی دیكەی لێ دروست دەكرد.
بە پێی هۆز و دەڤەر، هەر لە ناوەڕاستی ئەنادۆڵەوە تا دەگاتە لوڕستان و بەختیاری، مافووری كورد هەمەچەشنییەك دەخاتە ڕوو، لە پاڵ ئەوەشدا ئەو مافوورە بە نەخش و نیگار، بە هێما و ئایكۆنی سادەی خۆی دەناسرێتەوە، زۆر ئاشكرا و لە دوورەوە، لە مافووری گەلانی دیكە جیا دەكرێتەوە. مافووری كوردستان پتر نەخش و فیگەری ئەندازەی تێدا بەكار دێت، چەشنی مافووری فارس و تورك ئاڵۆز و چڕ فیگەر نییە. ڕەنگسازییەكی زۆریش دەخاتە ڕوو. هەموو ئەمانە زادەی ژینگەی كوردەوارین، لە ڕووی واتاشەوە ئایكۆنەكانی مێژوو دەخاتە ڕوو، ئەوەش نیشانی دەدات، مافووری كورد بەرهەمی هۆزەكانی كوردە نەك ناوەندەكانی شارستانیەتی كورد. لە نێو هۆزەكانیشدا، چ ڕەوەند بن یان گوندی، هەلومەرجی ژیان خێرا و سادە و ڕاگوزەرە، مرۆڤی ئەو ژینگەیە فرە كارە، هەموو كات بە كارەوە خەریكە، ئەوهای لە شار و پایتەختدا كات بۆ پیشە و هونەر تەرخانە، لە نێو گوند و لە نێو ڕەوەنددا، بەو جۆرە نییە. ئەمەش لە شێوە و تەرزی مافووری كوردەواریدا ڕەنگی داوەتەوە.
توێژەرێكی عەرەب پێی وایە، لە عیراقدا مافووری كورد باشترینە، لە ئێرانیشدا، دوای مافووری كاشان، لە ڕووی باشی و ناوبانگەوە، مافووری سنە و بیجار لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان دێن. لە هەر چوار پارچەی كوردستان و لە لای كوردی خۆراسانیش، هونەری مافوورچنی باوە. لە باكووری كوردستاندا لە وان، ئامەد، ئۆرفا، شڕنەخ و گەلێك شاری دیكە، مافووری زۆر نایاب دروست دەكرێت. لە نێو هەناردەی مافووری ئێران بۆ وڵاتانی بیانی، شارەكانی ڕۆژهەڵاتی كوردستان بەشدارییەكی كارایان هەیە. پەیوەست بە دۆخی جیۆسیاسیی كوردستان وەك نیشتیمانێكی دابەش، دەبینین مافووری ڕۆژهەڵاتی كوردستان بە ناوی ئێران، هی باكووری كوردستان بە ناوی توركیاوە دەچێتە نێو پیشانگا و بازاڕەكانی مافوور لە ئاستی جیهاندا.
مافوور لە خوری، ئاوریشم، پەموو، ئەكریل، نایلۆن، كۆرتێرا، مووی بزن و پارچە پەڕۆش دروست دەكرێت. مافووری كوردستان بە گشتی لە خوری دروست دەكرێت. دۆخی كۆمەڵایەتی و ئابووری و كەڵەكی نێو كۆبیری كورد، چاوگی ئەو نەخش و نیگارەیە كە لە مافووری كوردستاندا بەدی دەكرێت. بە گشتی ڕەنگی گەش و دیاری كراوی تێدا بەكار دێت، جووت نەخشی بەرانبەر و فۆرمی ئەندازە و گەڵای دار و درەخت و هێما و نیشانەی كۆنینە، بە ستایلێكی سادەی دوور لە ئاڵۆزی، لە مافووری كوردستاندا بەدی دەكرێن. ڕەنگە ئەمە گوزارشت بێت لە سایكۆلۆژیای مرۆڤی كورد. نەخشی مافوور لە شێوەی كەمەر و پشتێنە یان چوارگۆشەی لار و سێگۆشە و جووتە هێڵی تەریب، لە مافووری كوردستاندا بەدی دەكرێت. هەویری ئەم باسە ئاوكێشە، ئێمە لێرەدا بە كورتی دەیبڕینەوە.

Top