ئامادەكردنی/موحسین محەمەد

بە ئاوڕدانەوەیەك لە رەوتی گواستنەوەی شانۆیی بۆ هەولێری پایتەخت، دەبینین چەندین جۆری شانۆیی هاتۆتە شارەكە، لە راستیدا بەشی هەرە زۆریان شانۆی ئەكادیمی پیشەیی هونەری، یان شانۆی پیشەیی هونەری بوون، بە جیاوازی لە ئاستی داهێنانی هونەریی بەرهەمەكاندا. لە شێوازەكانی كۆمیدیادا، دڕندەی تۆرۆس ساڵی1987 سلێمانی، كۆمارا دینا (شەرمۆڵە) ساڵی2007، خولاما دو خوەدی 2013 باكوور. بە بەراورد لە نێوان بابلۆ و ئەو سی بەرهەمە، دەكرێت شانۆگەرییەكە وەكو كۆمیدیای بینەر دەوێت، وەها پێناسەی بكەین، بەڵام گاڵتەجاڕی (تهریج) نییە. میسرییەكان دەڵێن: (الجمهور عایز كیدا) ئەم ئیشە دەچێتە دواوەی ئەو سی بەرهەمە، بەو پێەی هەرسێ بەرهەمەكە ئەكادیمی پیشەیی هونەری بوون، یەكەم واقیعی دووەم تراجیكۆمێدی سێیەم كۆمێدیای دێلارتی بە ئاستی جیهانی. بەگشتی كۆمیدیای بینەر ئەوهای دەوێ، خۆی بەدوور دەگرێت لە بونیادی شانۆی ئەكادیمی، هەمیشە لەگەڵ چەند ستایلێك تێكەڵ دەكرێت، وەك ئەم بەرهەمە كە خۆی لەگەڵ مۆسیقا، شانۆی واقیعی، داستانی گێڕانەوە تێكەڵ كردووە، لە ناو دیكۆرێكی واقیعیدا دیواری چوارەم دروست دەبوو، دەڕوخا، ئەزموونی گەلان دەڵێت: ئەدەب و هونەر بەبێ بازاڕداری گەشەناكات و بەردەوام نابێت. لە ساڵی 1998 وتارێكم لە بارەی گرنگیی بازاڕی ئەدەب و هونەر لە رۆژنامەی برایەتی بڵاو كردەوە، بەداخەوە بایەخ بە تێبینییەكانم نەدرا، شانۆ لە هەولێر بە تەواوی بوو بە خۆڕایی و بینەریش دابڕا، ئینجا بۆ ئەوەی بیسەلمێنین دواڕۆژەكانی بابلۆ ئەم جۆرە هونەرەیە بۆیە بەپلیت ئەو هەموو بینەرە زۆرەی هەبوو، دەبێ بگەڕێینەوە سەر بونیادی دەق و دەرهێنان، بە گشتی ئەم هونەرە لەسەر: دەژەیەك (تناقض) زیادەڕۆیی (مبالغة) تێئاخنین (اقحام) دروستكاری (تصنع) بونیاد دەنرێت. لە شانۆگەرییەكەدا بینەر بەر لەوەی بچێتە هۆڵەكە دەزانێ چیرۆكی بیانی دەبینێت، بە پێی ئەو بونیادە دەكەوێتە ناو چیرۆكەكانی كۆمەڵگەی رۆژئاوا، كە جیاوازیی زۆری هەیە لەگەڵ كۆمەڵگەی ئێمە، زیادەڕۆیی سەرەكی ئەمەیە: بابلۆ لە كۆتایی ژیانیدا دەیەوێت بیسەلمێنێت كە ئەو هەمیشە سەركەوتووە، ئینجا كە دەچێتە ناو گرێیەكانی خێزانیی (دژەیەك، تێئاخنین، دروستكاری) خۆی بەسەر تەواوی نمایشەكەدا دەسەپێنێت، یەكێك لە گرێیەكانی چیرۆكەكە كچی بابلۆی دەوڵەمەندە كە دەیەوێت لە ماڵەكە بڕوات و شووبكات، باشە بۆ ناڕوات؟ ئەوە كێیە رێگریی دەكات؟ خۆ ئێستە لە رۆژئاوا ئەو كێشە نەماوە، گرێی دووەم، كچێك لەخۆڕا خۆی كردووە بە كچی بابلۆ، تەنیا بۆئەوەی شووبكات. گرێی سێیەم، ژمێریاری كۆمپانیاكە داوای كچی بابلۆ دەكات، بۆئەم مەبەستە سێ هەزار دۆلاری هێناوە وەكو مارەیی، پارەكەش دزاوی بابلۆیە لە فەرمانگەی باج، بەڵام ژمێریار بۆ دەریا هاتووە، نەك كچە راستەقینەكەی، كە دایك و كچە دەزانن كەسێك هاتووە بۆ داخوازی، بۆ رازیكردنی باوكەكە دایكی كچە دەڵێ كچە خۆی پیاوەكەی خۆشدەوێت و سكی لە ئەو پڕە. بێگومان ئەمڕۆ ئەم بابەتە لە رۆژئاوا نابێتە كارەسات و باوكە بڕوخێت بە رادەیەك كە شێتێكی نائاسایی بكات، بینەری كورد بە چاوی ئەمڕۆ تەماشای چیرۆكەكانی رۆژئاوا دەكات نەك بە چاوی دوێنێ. بابەتی خۆدزینەوە لە باج و خیانەتی ژمێریارەكەی بابلۆ، گونجاوترین گرێیە لە شانۆگەرییەكەدا، بەو پێیە ئەو بابەتە لە رووی یاساییەوە لێرە و لەوێ هەمان شتە و گونجانێكی تەواوە، بەڵام بۆ مارەیی كچەكە گونجاو نییە، كە دواتر دەردەچێ كچە شەرعییەكە نییە، بەڵكو كچە ناشەرعییەكەیە.