لە نمایشی دوا رۆژەكانی بابلۆ سیحری راكێشانی بینەر لە كوێدایە؟

ئامادەكردنی/حەیدەر عەبدولڕەحمان

ئەو پرسیارەی بەر لە هەموو شتێك جێگەی سەرنجە و دوای بینینی نمایشەكە دێتە پێشەوە، ئەوەیە ئاخۆ سیحری راكێشانی ئەو ژمارە زۆرەی بینەر چییە بۆ ئەو نمایشە؟، هۆكارەكانی چین؟
بێگومان كرۆكی نمایشەكە خۆی لە سێ تەوەری سەرەكیدا نیشان دەدا، هەر یەك لەو تەوەرانە كاریگەری تایبەتی خۆیان بەسەر نمایشەكەوە جێ دێڵن.
یەكەمیان: نمایشەكە فۆرمێكیی كۆمێدیی سووكی خێزانی هەیە، ئەوەندە ئەو فۆرمە بە هێمنی و هاوسەنگی دوور لە هەڵچوون و زێدەڕۆیی خۆی نیشان دەدات، بینەر لە رێگەی هەندێ دیالۆگ و بزووتنەوەی كۆمێدییەوە دەهێنێتە پێكەنینێكی هاوسەنگ و، دەبێتە سەرچاوەیەكی بەهێزی چێژوەرگرتن، لە چوارچیوەی نواندنێكی پڕ ئامانجی دوور لە هیچ نیشانەو مۆركێكی تەهریجی.
ئەكتەرێكی وەك (رێشان حەمۆش) كە رۆڵی سەرەكیی كۆمێدیاكە دەبینێت، توانایەكی تایبەتی خۆی هەیە بە هاوكاریی دوو ئەكتەری سەرەكی، نمایشەكە زیندوو رادەگرن و رێگە نادەن ریتمی نمایشەكە هاوسەنگیی خۆی لەدەست بدات.
بۆیە لایەنی ئەو فۆرمە كۆمێدییە وەك لایەنێكی زاڵ بەسەر رووبەری نمایشەكەوە دیارەو، نرخ و بەهایەكی زۆریان بە سەنگی نمایشەكە بەخشیووە، فۆرمی كۆمێدی لە هەلوەرجێكی سەخت و ئاڵۆزی وەك ئەمڕۆی كۆمەڵگەی كوردیدا فۆرمێكی مەقبوولە، ئەگەر بەو ئاست و ئامانجە بەرجەستە بكرێت كە لە دواڕۆژەكانی بابلۆ بەرجەستە كرا.

دووەم: گۆرانی و موزیك لایەنێكی زۆری پانتایی نمایشەكەی داپۆشیووە، كە بە هاوكاریی گرووپێكی موزیكژەنی بەتوانا، چەندین گۆرانیی بەسۆزی كوردی بە فۆرمێكی راستەوخۆی زیندوو نمایش كرا.
ئەم راستەوخۆییە بۆ موزیك و گۆرانییەكان، تەنانەت بۆ موئەسیراتی دەنگیش، وای كردبوو كە ریتمی نمایشەكە هەر بەزیندوویی بمێنێتەوە، جگە لەوەی بینەر لەو راستەوخۆییەدا چێژی زیاتری وەردەگرت، چونكە بووبووە بەشێك لە نمایشەكە.
خۆ ئەگەر هەمان ئەو موزیك و گۆرانییانە بە تۆمار كراوی بونایە، چێژ و ریتمی نمایشەكە وەك ئێیستا نەدەبوو.
هونەری دەرهێنەر لەوەدا بوو كە توانیبووی سوود لە سیناریۆی تێكستەكە وەربگرێت، كە دەڵێت: «بابلۆ ئارەزوومەندێكی گۆرانی و موزیك بوو، دوچاری واهیمەیەك ببوو، وای دەزانی ئەو لەم بارەیەوە بلیمەتە، كەسیش ئەو راستییەی پێ نەدەگوت كە ئەو نەخۆشەو لە وەهمدا دەژی، چونكە لە هونەردا كەسێكی فاشیلە».
دەرهێنەر زۆر زیرەكانە كۆمەڵێك ئاواز و گۆرانیی جوانی دەستنیشان كردووە، كە گوایە بابلۆ بەرجەستەیان دەكات، لە كۆتایی گۆرانییەكاندا بە نەشازی دەیانڵێتەوە، بەڵام دەرهێنەر لەو كاتەی بابلۆ وەك كەسێكی واهیمەدار لای بینەر پێناسە دەكات، لە كاتی ژەنینی جاس دەبێتە جاس ژەنێكی كارامەو لێهاتوو، بەمەش دوچاری دژایەتی دەبێت لە نیشاندانی كەسایەتیی بابلۆ.
دەرهێنەر لە دیمەنی جاسلێدانەكەدا كە بووەتە بەڵایەك بەسەر نمایشەكەوە و، كۆمەڵێك كێشەی تەكنیكی و هونەری لەگەڵ خۆیدا دەهێنێ، تووشی جیاوازی لە فۆرمی گۆرانی و موزیكدا دەبێتەوە لەگەڵ گۆرانییەكانی دیكە، ئەو جگە لە كێشەی بەرزبوونەوەی ریتم و تێكچوونی ئەتمۆسفیری نمایشەكە. هەموو ئەوانە دەرهێنەر تەنیا دەیەوێت بەبینەر بڵێت ریشان لە بواری جاسژەنیندا لێهاتووە، ئەگەرچی دەرهێنەر ئەو ئامانجەی نەپێكاو زۆر بە گران لەسەر بەرهەمەكە كەوتەوە.

سێیەم: لایەنی تراژیدی لەو قۆناغەدا دەست پێ دەكات كە بابلۆ لە ئاكامدا راستییەكانی بۆ ئاشكرا دەبێت و، بەدەم ئازارەكانیەوە شێت دەبێت و دوا رۆژە تاڵەكان بە چاوی خۆی دەبینێت.
لەو قۆناغە تراژیدییەدا هاوسەنگیی نمایشەكە لەنگ دەبێت، بەهۆی دیالۆگی دوورودرێژی خیتابییەوە، كە راستەوخۆ رووی لە بینەرە.
بەپێچەوانەی پەردە سەرەتاییەكان جۆرە ساردییەك هۆڵەكە داگیر دەكات و بینەر لە ناو ئەو هەموو شەپۆلە پێكەنینەوە دەكەوێتە نێو ئەتمۆسفیرێكی تراژیدیی دژ بە ئەتمۆسفیری كۆمێدیی پێشوو، بۆیە بینەر هەست دەكات هەردوو فۆرمە كۆمێدی و تراژیدییەكە بە شێوەیەكی سرووشتی تێكەڵ بەیەكتر نابن، ئەو كاتە بۆ دەرهێنەر سەخت دەبێت هەر سێ فۆرمی كۆمێدی و موزیك و سترانسازی و تراژیدی بەیەكەوە بەڕێوە ببات، بەمە دەرهێنەر هاوسەنگیی لە فۆرمەكاندا لەنگ كردووە، زێدەڕۆییەكی زۆرتر لە پێویستی بە تراژیدیا كردووە، دەبوا لە پانتایی تراژیدیاكە كەم بكاتەوە، بەتایبەت لە خیتابە دوورودرێژەكەی دوا دیمەن، كەمەترسییەكی زۆری خستە سەر نمایشەكە.
لە دیمەنەكانی دواییدا ئەكتەرێكی زۆر دێنێتە سەر شانۆ، هەموو روداوی نمایش و كاراكتەرەكان لەگەڵ یەكتردا كۆ دەكاتەوە، دەرهێنەر ویستی ئامانجێك لە پرسی جانتاكەو فڕوفێڵ و خواز بینیەكاندا دەربخا، بەڵام نەیتوانی ئەو پەیامە بگەیەنێتە بینەر و، بۆشاییەك لەو نێوانەدا دروست بوو،كە ببێتە هۆی لاوازیی فەلسەفەی نمایشەكەو ئامانجەكانی.
هەروا كۆكردنەوەی ئەو ژمارە زۆرەی ئەكتەر، وای كرد كە بینەر دەرفەتی ناسینی كاركتەرە لاوەكییەكانی نەبێت، جگە لە سێ كاراكتەری سەرەكی نەبێت.
لە رووی ریتمیشەوە لەو دیمەنەی كە خزمەتكار راكێشی شێتخانە دەكەن، ئەویش بە دەستیانەوە رادەكاو دەڵێت من نیم و گەڕانەوەی زاوا بە جانتای نیو ملیۆن دۆلاری كە پڕە لە جلی ژنان و هاتنی تیمی شێتخانە و راكردنی هەر یەكەو بە ئاراستەیەك، ئەو ئاژاوە تێكچرژاوەی ئەو كۆمەڵگە بێسەرو بەرە، باشترین دەرفەت بوو بۆ كۆتایی و بەجێهێشتنی ئەو واقیعە تاڵە كە ئێستاش بەردەوامیی هەیە، بەڵام شێتكردنی بابلۆ و خیتابەكانی كۆتایی، ئەو دەرفەتەی لەدەست داو لە ریتمێكی مردوودا نمایشەكە كۆتایی هات.