* لە هەرسێ دەسەڵاتە سەرەكییەكەی دەوڵەتی عێراق (پەرلەمان، حكومەت، سەرۆك كۆمار) تەنیا سەرۆكایەتیی پەرلەمان هەڵبژێردراوە و ئەویش دوای دەستلەكاركێشانەوەی پەرلەمانتارانی سەدر گرفتی تێ كەوتووە، ئایا ئەم بارودۆخە تاكەی بەردەوام دەبێت و، چارەنووسی ئەم خولەی پەرلەمان بەرەو كوێ دەچێت؟

- كاتێك لە هەڵبژاردنەكانی مانگی تشرینی یەكەمی ڕابردوو پارتی دیموكراتی كوردستان بە هاوشانی ژمارەیەك لە هێزە نیشتمانییەكانی دیكە، لای هاووڵاتیانی عێراق و هەرێمی كوردستان دەنگی زۆرینەیان بەدەست هێنا، دەرئەنجامێكی هیوابەخش بوو، بەوەی پرۆسەی سیاسی ڕاست بكرێتەوە و ڕێز لە ئیرادە و ویستی خەڵك و دەستوور بگیرێت، بەڵام دانانی ئاستەنگ و بەربەست لە بەردەم پرۆسەكەدا، هەموو ئەو هیوا و ئومێدانەی لەناو برد و پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا خستە بەردەم ئایندەیەكی نادیار. پارتی دیموكراتی كوردستان هەمیشە بۆ بەهێزبوونی پێگەی كورد لە بەغدا كاری كردووە و دەیەوێت لە ڕێگەی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقەوە كار بۆ جێبەجێكردنی ماددە و بڕگەكانی دەستوور بكات، بەتایبەتی ئەو ماددە دەستوورییانەی پەیوەندیی بە ماف و شایستەی دارایی خەڵكی كوردستان و قەوارەی هەرێمەوە هەیە، پارتی خاوەنی سەرۆك بارزانی-یە كە كەسایەتییەكی كاریزمایە و كار بۆ سەقامگیری و خێر و خۆشیی گەلەكەی دەكات و بەردەوام كاری بۆ یەكدەنگی و یەكڕیزیی كورد كردووە، لەم ڕوانگەیەشەوە ئێمەی پەرلەمانتارانی پارتی دیموكراتی كوردستان لە پەرلەمانی عێراق ڕێز لە بڕیار و ڕاسپاردەكانی سەرۆك بارزانی دەگرین، سەرۆك بارزانی گوتی: ڕێز لە بڕیاری موقتەدا سەدر دەگرین، سەرۆك بارزانی سیاسەتێكی حەكیمانە پەیڕە و دەكات لە مامەڵەكردنیدا لەگەڵ دۆخی عێراق، ئێمەش بە هەمان شێوە ڕێز لە بڕیاری سەدر و پەرلەمانتارانیان دەگرین و سەرۆك بارزانی چی بڕیاڕ بدات ڕاستەوخۆ جێبەجێی دەكەین، دۆخەكە لە عێراق زۆر ئاڵۆز بووە و نازانین لە ناو ئەنجومەنی نوێنەراندا لە ڕووی پراكتیكییەوە بەرەو كوێ دەچێت، دەبێت ناوی پەرلەمانتاران بۆ كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان بەڕێ بكرێت، ئایا پرۆسەی پڕكردنەوەی شوێنی ئەو پەرلەمانتارانەی سەدر كە ژمارەیەكی زۆرن چۆن پڕ دەكرێتەوە و ئایا ڕووداوی دیكە ڕوو دەدات یان نا، بە ڕاستی دۆخەكە ئاڵۆزو ناجێگیر و ناڕوونە، ئەوەی گرنگە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقە لەسەر پرسی سەرۆك كۆمار، نەبوونی لێكتێگەیشتن و ڕێككەوتن لەسەر دەستنیشانكردنی سەرۆك كۆمار و پێكهێنانی حكومەتی تازەی عێراق كاریگەرییەكانی خراپ دەبن لەسەر هەموو لایەك، ئەمە لە كاتێكدا بارودۆخی شەقام لە ڕووی خزمەتگوزاری و گرانی و بێكارییەوە باش نییە و، ئەگەری زۆرە ئەم خۆپیشاندانانە ڕوو لە زیادبوون بكات و دۆخەكە ئاڵۆزتر بێت، بە هەموو شێوەیەك عێراق بە دۆخێكی مەترسیدار و هەستیاردا تێپەڕ دەبێت و كاریگەریی خراپی لەسەر هەموو لایەك دەبێت.

* لە ماوەی ڕابردوودا گرووپێك چەكداری لە یاسا دەرچوو بە ناوی (هەیئەی تەنسیقی مقاوەمە) هەڕەشەیەكی گەورەیان لە هەرێمی كوردستان كرد و، ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستانیش بە توندی وەڵامی دانەوە، ئایا ئەم پرسە لە ناو پەرلەمانی عێراق هیچ باسێكی لێ كراوە؟ یان ئایا كاتێك هەڕەشەیەكی لەو جۆرە لە وجوودی كیانی هەرێمی كوردستان دەكرێت، دەبێت پەرلەمانی عێراق هەڵوێستی چۆن بێت؟

- هەڕەشەكان لە هەرێمی كوردستان و بەتایبەتی لە هەولێری پایتەخت لە ڕوانگەی دروستكردنی فشار و دژایەتیكردنی گەلی كوردستانەوەیە، ئەوان خوازیار نین هەولێر و كوردستانێكی ئارام و گەشەكردوو ببینن، بۆیە بەردەوام لە ڕێگەی دەركردنی بڕیاری نایاسایی و نادەستووری و بڕینی قووتی خەڵك و پشكی هەرێمی كوردستان و بێبەشكردنی هەرێم لە هەموو شایستە داراییەكانەوە دژایەتی هەرێم دەكەن، هێرشی درۆن و موشەكبارانیش بەرامبەر هەولێر زەڕەیەك كاریگەریی لەسەر گەشەی هەرێم و ژیانی خەڵكەكەی ناكات. بە تەئكید ئەمە هەڕەشەیە لە قەوارەی هەرێمی كوردستان و بگرە لەسەر سیادەی عێراق، چونكە هەرێمی كوردستان بەپێی دەستوور و یاسا هەرێمێكی فیدڕاڵییە لە ناو چوارچێوەی دەوڵەتێكی ئیتحادیدا، ئێمە وەكو فراكسیۆنی پارتی بە توندی هەموو ئەو هێرش و هەڕەشانە ئیدانە دەكەین و پێمان وایە دەبێت حكومەتی عێراق بە هەماهەنگی لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان سنوورێك بۆ هەموو ئەو گرووپە چەكدارییە تیرۆریستیانە دابنێت، لەئێستادا دوای كشانەوەی پەرلەمانتارانی سەدر پەرلەمانی عێراق لە ناو گێژاو و بارودۆخێكی زۆر ناسەقامگیردایە، ڕەنگە ئەم بارودۆخەش لەلایەن گرووپە چەكدارەكانەوە بقۆزرێتەوە و كاری تیرۆریستی و ناسەقامگیریی زیاتر دروست بكەن.

* وەك ئاگاداریت كە ئەنجومەنی دادوەریی هەرێمی كوردستان بڕیارەكەی بەناو دادگای فیدڕاڵیی عێراقی ڕەت كردەوە و، بە بڕیارێكی سیاسی لە قەڵەم دا، لە بەرامبەریشدا وەزارەتی نەوتی عێراق چەندین هەنگاوی دوژمنكارانەی هەڵگرتووە، بۆ سەپاندنی ئەو بڕیارە سیاسییە بە سەر هەرێمی كوردستاندا، ئایا ئەم هەڵكشانە ناجۆرە لەگەڵ هەرێمی كوردستان، چۆن مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت؟

- عێراق یاسای نەوت و غازی نییە، لە كاتێكدا دەبووایە لە ساڵی 2007ـەوە ئەم یاسایەی تێپەڕێندرایە، مادام لە ماددەی 121 لە بڕگەی یەك و دوو ئەو مافەی داوە بە هەرێمی كوردستان و پەرلەمانی كوردستان، كە هەرێمەكان یاسای تایبەت بە خۆیان هەبێت بەو مەرجەی لەگەڵ دەسەڵاتی حەسری ناكۆك نەبێت، لە ماددەی 110 و 112ی دەستووریشدا نەوت و غاز وەكو دەسەڵاتێكی حەسری بۆ حكومەتی ئیتحادی دیاری نەكردووە، بۆیە ئاساییە هەرێمی كوردستان خاوەنی یاسای نەوت و گازی تایبەت بە خۆی بێت و، نابێت پرسی نەوت و غاز بە دیدگای مەركەزی مامەڵە لەگەڵ بكرێت. هەمووان بۆیان ڕوون بووەتەوە ئەو بڕیارە بڕیارێكی نادەستوورییە، هەرچەندە بڕیارەكە وەك دەستوور دەڵێت مولزەمە، بەڵام دەبێت بۆ ئەم پرسە خوێندنەوەی جیاواز و دوور لە سیاسەت هەبێت، وەزارەتی نەوتی عێراقیش بەم هەنگاوە دەیسەلمێنێت كە ئەویش كەوتووەتە ناو بەرەیەكی دژایەتیكردنی هەرێمی كوردستانەوە، چارەسەركردنی پرسی نەوت و گاز دەبێت لە چوارچێوەی دەستوور و چارەسەركردنی هەموو پرسەكانی دیكەی نێوان هەرێم و حكومەتی بەغدا بێت، هەر لە پرسی جێبەجێنەكردنی ماددەی 140ی دەستووری و ناردنی پشكی هەرێم لە بودجەی گشتیی عێراق و پێدانی شایستە داراییەكانی پێشمەرگە و قەرەبووكردنەوەی زیانلێكەوتووان و دەیان بابەت و پرسی دیكە.

* دوای ڕەتكردنەوەی بڕیاری دادگای فیدراڵیی عێراق لەلایەن ئەنجومەنی دادوەری لە هەرێمی كوردستان، كێشەكە بووەتە كێشەی نێوان دادگای فیدڕاڵیی عێراق و ئەنجومەنی دادوەریی هەرێمی كوردستان، ئەمەش واتە دوو دادگای باڵا لە وڵاتدا دوو تەفسیری جیاوازیان بۆ ماددەكانی دەستوور هەیە.

- بە گشتی چارەسەركردنی ئەم كێشەیە بێ بوونی یاسایەكی تایبەت بە نەوت و گاز لە عێراقدا ناكرێت، لە كاتێكدا لە هەرێمی كوردستان یاسای نەوت و گاز هەیە، لە ئێستاشدا زۆر پێویستە هەر دوو حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی ئیتحادیی عێراق هەماهەنگیی تەواو بكەن بۆ چارەسەركردنی كێشەی تایبەت بە دۆسێی نەوت، هەرچەندە ئێستا شاندە دانوستانكارەكان بە ڕێكوپێكی گفتوگۆكانیان لەگەڵ حكومەتی ناوەندی بەڕێوەدەبەن و، هەرێم ڕۆژانە نرخی 250 هەزار بەرمیل نەوت تەسلیمی سۆمۆ دەكات و حكومەتی عێراقیش مانگانە 200 ملیار دینار دەنێرن بۆ هەرێمی كوردستان.

* ئێستا یاسای ئاسایشی خۆراك لە پەرلەمانی عێراق دەنگی لەسەر درا، ئایا ئامانج لە دەرچوونی ئەم یاسایە چییە و تێبینیەكانی ئێوە چییە؟

- یاسای ئاسایشی خۆراكی كە بودجەكەی 25 تریلیۆن دینارە، بۆ ئەوەیە حكومەتی كاربەڕێكەری عێراق لە غیابی پێكنەهێنانی حكومەتی نوێ كارە سەرەكییەكانی خۆی بەڕێ بكات، ئێمە وەكو فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان وێڕای تێبینی و سەرنجەكانمان یاساكە لە بواری دابینكردنی بەشە خۆراكی مانگانەی هاووڵاتیان و دەرمان و شایستە داراییەكانی كرێی گەنمی جووتیارانی عێراق و هەرێمی كوردستان بە گرنگ دەزانین، بە وردییش لە پەرلەمان چاودێریی جێبەجێكردنی هەموو بڕگەكانی یاساكە دەكەین.