دراما بە ڕەنگی كورد(2/2)
تاریق كارێزی
بەشی دووەم
بۆ كەسانی ناپسپۆر، ئەڵقەی یەكەمی ئەم وتارە پێویست بوو. قسەی ئێستامان پتر ڕوو لە پسپۆرانی بوارەكەیە. ئایا كورد درامای هەیە؟ هیچ وڵامێكی سەرپێیی بۆ ئەم پرسیارە پەسند نییە. ناكرێت هەوڵی دەیان تیپ و گرووپ، سەدان هونەرمەند و نووسەر و تەكنیكار، بە درێژایی دەیان ساڵ نادیدە بگرین. ئەوان بە گوێرەی توانای بەردەست، هەوڵیان دا، هەوڵی ئەوان تا چەند بڕی كردووە، خوێندنەوەی بابەتیانە هەڵدەگرێت، بەرهەمی ئەوان، بایەخی مێژوویی خۆی هەیە. هەموو ئەمانەش وڵامی تەواوی پرسیارەكەمان نین.
ئەگەر تا ئێستا كورد خاوەنی دراما نییە، پێم وایە زەمینەی بەرهەم هێنان و بەرجەستە كردنی ئەم هونەرە هێشتا بۆ كورد نەسازاوە. دراما هونەرێكی هێندە ناوازەیە، بە ئاسانی خۆی بە دەست هەموو نەتەوە و وڵاتێكەوە نادات. هونەرێكی دەستەجەمعە، دەیان بەهرەی گەورە و ئەزموونی قووڵ و چڕ، بۆ بەرهەم هێنانی درامایەك پێویستن. هەمووشیان چەشنی تیپی ئۆركیسترایەك، بە سەركێشیی دەرهێنەر وەك مایسترۆ، بە شێوەیەكی سازبەند و ڕیتمەنداز و هارمۆنی كار دەكەن، بۆ ئەوەی كرۆكی چیرۆكێك لە فۆرمێكی داهێندراوی ئەوتۆ، كە بۆ بینەر لە نێوانی واقیع و ناواقیعدایە، دڵ و دید و هۆشی كەمەندكێش دەكات، ئاوێتە بە هێڵی پڕ لە هەڵبەز و دابەزی درامایەكە بكەن. ئەم كۆكردارە ئەگەر بە قسە لە چەند ڕستەیەكدا دەخرێتە ڕوو، لە ڕووی كردەنییەوە، بۆ هەر جومگەیەكی شارەزایی و ئەزموون و توانای دارایی و توانستی زۆری مرۆیی دەوێت.
دراما بەرهەمی نەتەوەی زیرەك و چالاك و شارستانە، بەرهەمی ئەو نەتەوانەیە كە ستراتیژانە بیر دەكەنەوە، بە پشووی درێژەوە، زۆر ورد كار دەكەن و ماندوو بوون نازانن. دراما بەرزە گوتاری ئەو نەتەوانەیە كە دید و خواست و ئایدیای خۆیان بە هونەر بەرجەستە دەكەن، دەیسەلمێنن نەتەوەی كارا و كاریگەر و زیندوون. نەتەوەی پەراوێزكەوتە و تەمبەڵ و تەوەزەل نابێتە خاوەن هونەری دراما. دراما ڕووكارێكی هەرە گەش و كاریگەری نەتەوەیە، گوتارێكی بەرز، هێمادار و قووڵ و پڕ بینەر، ڕوو لە ناوخۆ و دەرەوە ئاراستە دەكات.
مەبەستم نییە ڕەشبینانە دیمەنەكە بخوێنمەوە، وێڕای ئەوە، ڕاستیی ئەوەی درامای بەشێكە لە سیما و ناسنامەی هەر نەتەوەیەك، ناكرێت لە باس كردنی ئەم هونەرەدا نادیدەی بگرین. كورد نەتەوەیەكە ناسنامەكەی لەبەر هەڕەشەدایە. نەتەوەیەكیش ئەمە ڕەوشی بێت، لە هەموو بوارەكانی ژیاندا لە پەلەكوتێ دەبێت، گەیشتن بە پێگەی دراما و بەرهەم هێنانی بۆ ئەم نەتەوەیە، نیمچە ئەستەم دەبێت. ئەم ڕەوشە ئەستەمەش ڕێی لەوە نەگرتووە بەژنی بەرزی وەك یەڵماز گۆنای و بەهمەن قوبادی و دەرهێنەرانی دیكەی كورد، وەك دەرهێنەری بەرز و شكۆدار لە ئاستی جیهاندا ناویان نەدرەوشێتەوە. درەوشانەوەیەك بە ناو و دەنگی كورد نا، بەڵكوو بە ڕەنگی كورد، بەڵام بە ناونیشانێكی چەوت و چەواشەی نیشتیمانییەوە، بە گرافیكێكی نامۆی دوور لە ناسنامەی نیشتیمانی و نەتەوەییانەی كورد و كوردستان. ئەمەش بۆ خۆی گرێ و بەربەستێكی گەورەی بەردەم دروست بوونی درامای كوردە.
لە نێو عەرەبدا میسر سەردەستەی درامایە، لەم ساڵانەی دواییشدا، درامای میسر كەوتووەتە نێو تۆڕ و داوی ئایدۆلۆژیاوە، پەكی كەوتووە و لە وەنەوزدایە. ئێران و توركیا وەك دوو دەوڵەت نەتەوەی كاریگەر و كارای دراوسێی كورد، دەستی باڵایان لە هونەری درامادا هەیە، ئەمەش نیشانەیەكی درەوشاوەی هەبوونی هەردوو نەتەوەی فارس و توركە، هەر یەكەشیان بە مۆری خۆییەوە دراما دێنێتە بەرهەم. كۆریای باشوور هەستاوەتە سەر پێ، درامای ئەو وڵاتەش وێنەیەكی گەشی ئەو هەستانە سەر پێی وڵاتەكە دەنوێنێت و دەیخاتە ڕوو. بەشێكی زۆر لە نەتەوەكانی ئەوروپا، ویلایەتەكانی یەكگرتووی ئەمریكا، هیندستان لە ڕووی دراماوە، جێ دەستیان دیارە، ئەم هونەرە بۆ ئەوان بووە بە ناونیشان، بووە بە ئامرازی گەیاندنی پەیامێكی زۆر بەهێز و كاریگەر، جێكەوتی لە هەموو كونج و كەلەبەرێكی گوێی زەویدا هەیە.
كورد چەندین ساڵە لە ژانی دروست بوونی درامادایە، لێرە و لەوێ، لەم بەشەی كوردستان و لەوەكەی دی، جووڵە و بزاوت هەن، ئاشكرایە، دەروازەی لە دایك بوونی دراما هێشتا بە ڕووی كورددا نەكراوەتەوە.
