یەكێك لەو پڕۆژە ستراتیژی و گرنگانەی بڕیارە لە هەولێر تەندەرینی بۆ بكرێت و بخرێتە بواری جێبەجێكردنەوە، بریتیە لە پڕۆژەی ڕیسایكڵینی ئاوەڕۆی ئەم شارە، وردەكارییەكانی پەیوەست بەم پڕۆژەیە و چەند بابەتێكی دیكەی پەیوەندیدار بوونە تەوەری دیدارێكی گوڵان لەگەڵ زەردەشت عەبدولخالق سەرسام بەڕێوەبەری ئاو و ئاوەڕۆی هەولێر.

 

* چەندین ساڵە باس لەوە دەكرێت كە پێویستە پڕۆژەی ستراتیژیی ئاوەڕۆی قورسی هەولێر جێبەجێ بكریت، ئایا ئەم پڕۆژەیە كە ماستەرپلانەكەی چەندین ساڵە تەواو بووە، بە كوێ گەیشتووە؟

- لە ڕاستیدا ئەمە بابەتێكی هەستیارە، پڕۆژەی ڕیسایكڵینی ئاوەڕۆی پارێزگای هەولێر لە كۆتایی مانگی یەكی ئەمساڵ دەكەوێتە بواری تەندەرین، ئەو پڕۆژەیەش لەلایەن ڕێكخراوی جایكای یابانی و لەسەر ئەو قەرزەی دراوە بە عێراق جێبەجێ دەكرێت، و ئەو بودجەیەی بۆ یەكێك لە بەشەكانی تەرخان كراوە، كە لە خۆی لە هەشت بەش پێكدێت، بریتییە لە 300 ملیۆن دۆلار و هەروەك وتمان ڕێكخراوی جایكای یابانی تەرخانی دەكات، هەر خۆیشی كاری تەندەرینی بۆ دەكات، كۆمپانیا یابانییەكانیش بەشدار دەبن لەم تەندەرینەدا و خۆیان كارەكان جێبەجێ دەكەن. پێشبینی دەكەن كە لە مانگی چواری ئەمساڵدا ئەم پڕۆژەیە بكەوێتە بواری جێبەجێكردن، لە بەر ئەوەی لە مانگی یەك و دوو تەندەر و ئیحالە دەكرێت و لە مانگی چوار پڕۆژەی ڕیسایكڵینی ئاوەڕۆی پارێزگای هەولێر دەكەوێتە بواری جێبەجێكردن، ماوەكەشی بریتییە لە سێ ساڵ، دوو ساڵ دروستكردنە و ساڵی سێیەمیش چاككردنەوە و درێژەپێدانە. دوای ئەوەش ڕێكخراوی جایكای یابانی بڕیاری ئەوە دەدات، ئایا قۆناغی دووەم و سێیەم و چوارەم جێبەجێ دەكات، یان نا. ئێمە دەزانین تا ئێستا ئاوەڕۆی هەولێر لەسەر سیستمی بیر و حەوز ڕۆیشتووە. واتە لە ساڵانی حەفتاكانەوە تا ئێستا لە ماڵەكان و پڕۆژەكانی نیشتەجێبوون و باڵەخانەكان هەر بەم شێوازە ڕۆیشتووە. واتە تا ئێستا ئەو ئاوەڕۆیەی لە هەولێر هەیە، هەر تەنها ئاوەڕۆی بارانە، كە ئاوی سەر شەقام و شۆستە و ئەو ئاوەی لە باڵەخانەكانەوە دێنەخوارەوە، واتە هەولێر ئاوەڕۆی قورسی نییە، ئەمەش یەكەم پڕۆژەیە كە لەم ڕووەوە بۆ شاری هەولێر بكرێت. دەستپێكردنی ئەم پڕۆژەیەش لە گەڕەكی نەورۆز دەبێت و ئەم گەڕەكە ئاوەڕۆی قورسی بۆ دەكرێت و ئەم ئاوەڕۆ قورسەش دەچێتەوە لای توڕەق كە وێستگەی چارەسەركردنی ئاوەڕۆكە لە توڕەقە و وێستگەیەكی گەورەیە كە لە هەشت بەش پێكدێت، ئەو ئاوەش بەرەو گوێڕ و ڕووبار دەڕواتەوە، خۆشبەختانە ئەو ئاوەی چارەسەر دەكرێت، ئاوێكی پاكە و بگرە دەگاتە ئاستی ئاوی خواردنەوە كە زیاتر بۆ كاری كشتوكاڵی بەكار دەهێنرێت.

* كێشەیەكی دیكەی ئاوەڕۆی هەولێر، گیرانی مەنهۆڵەكان و دزین و بردنی سەری مەنهۆڵەكانە، ئەمەش دەبێتە هۆكاری ئەوەی كە ئاوەڕۆكان بگیرێن، ئایا چۆن مامەلە لەگەڵ ئەم كێشەیە دەكەن و هەڵمەتی پاككردنەوەی مەنهۆڵەكان كەی دەست پێ دەكەن؟

- هەموو ساڵێك لە وەرزی پاییز لە15ی مانگی 9دا دەست دەكرێت بە پاككردنەوەی گشت چەپەرە و مەنهۆڵەكان تا دەگاتە ئەو ئاوەڕۆیانەی كە دەگیردرێن، ئەمەش بۆ خۆئامادەكردنە بۆ وەرزی زستان و بارانبارین. سەبارەت بە بردنی سەری مەنهۆڵەكان كە ئەو كەسانەی دەیبەن، نازانن گرنگیی ئەو سەرە مەنهۆڵانە چییە و بەم شێوەیە كێشەیەك بۆ هاووڵاتیان دروست دەكەن، لەوانە منداڵ و خەڵك دەكەونە ناو مەنهۆڵەكان و زامدار دەبن. هەروەها ئەو سەرە مەنهۆڵانە بە پارەیەكی زۆر دەكڕدرێن و بردنیان زەرەر و زیانێكی زۆری بۆ خۆیان و هاووڵاتیان بە گشتی هەیە. بە هۆی دزین و بردنی ئەو سەرە مەنهۆڵانە جۆرەها زبڵ و خاشاك دەچێتە ناو مەنهۆڵ و ئاوەڕۆیەكان و لە ئەنجامدا ئاوەڕۆیەكە دەگیردرێت، بەوەش ئاوی ئاوەڕۆكان دەگەڕێتەوە سەر شەقام و كۆڵان و ناو ماڵەكان كە ئەمەش وا دەكات خەڵك و هاووڵاتیان تووشی زەرەر و زیان ببن.

* سەبارەت بە ئاوەڕۆی باران، ئەمسال دەركەوت كە ئاراستەی ئاوەڕۆكان بە هۆی چەند پڕۆژەیەكەوە گۆڕاوە وئەمەش بووە هۆكاری ئەوەی كە دوو لافاوی گەورە لە هەولێر ڕوو بدەن، ئێوە وەك بەڕێوەبەرایەتیی ئاوەڕۆكانی هەولێر، چ ڕێوشوێنێكتان بەرامبەر ئەو سەرپێچیكارانە وەرگرتووە؟

- بەڕێوەبەرایەتیی ئێمە كە ئاو و ئاوەڕۆی هەولێرە لە دوو سێكتەر خزمەت بە هەولێر دەكات، یەكێكیان دابینكردنی ئاوێكی سازگار بۆ خواردنەوە و دووەمیان كار لە ئاوەڕۆ، یان ئاوشۆڕكردنی ئاوەڕۆی ماڵان دەكات. وەك ئاماژەمان پێ دا، ئێمە ئاوەڕۆی ماڵانمان نییە، بەڵكو ئەو ئاوەڕۆیانەی هەیە، ئاوەڕۆی بارانە و لە هەندێ گەڕەك و ماڵان هەست دەكرێت، ئاوی گەرماوەكانیان خستووەتە سەر ئەو ئاوەڕۆیانە. سەبارەت بەو لافاوەی لە هەولێر ڕووی دا، ئەوە زەرەر و زیانی لە ناو سەنتەری شار و ئەو شوێنانە نەبوو كە ئاوەڕۆ و مەنهۆڵ و چەپەریان هەبوو، بەڵكو ئەو لافاوە زەرەر و زیانەكانی لەو شوێن و گەڕەك و جێگایانە بوو كە ڕێڕەوە سرووشتییەكانن، ئەو شوێنانەش زیاتر كارەكانیان پەیوەستن بە بەڕێوەبەرایەتیی ئاودێریی هەولێر كە ساڵانە ئەو ڕێڕەوانە خاوێن دەكەنەوە و ئەو شوێنانەی ئاوەڕۆ و مەنهۆڵ و چەپەریان لێ نەبێت، ئەوە پەیوەستن بە فەرمانگەی دیكە. سەبارەت بەو ئیجرائاتانەی كراوە، ئەوە بە بڕیاری جەنابی پارێزگار و لێژنەی دەرخستنی ڕاستییەكان پاش بەدواداچوون و لێكۆڵینەوەی ورد كەسانێك دەستگیر كران و لێكۆڵینەوەكان لەسەر زیاتر دەرخستنی ڕاستییەكان و دۆزینەوەی كەسانی سەرپێچیكار بەردەوامە، سەرپێچییەكانیش چەند بوارێك دەگرێتەوە، وەك ئەوەی كە پڕۆژەیەكی وەبەرهێنان بێت لەسەر ڕێڕەوی سرووشتی دروست كرابێت، یان گۆڕینی ئاراستەی ڕێڕەوەكە بێت، یان زێدەڕۆیی هاووڵاتیان بێت لە سەر ڕێڕەوەكان، یان فڕێدانی زبڵ و پاشماوە بێت لەسەر ڕێڕەوە سرووشتییەكان، یان دروستكردنی باخچە و باڵاخانە بێت لەسەر ڕێڕەوەكان. ئەمانە هەر هەمووی هۆكار بوون كە بەربەست دروست بكەن لە بەردەمی ڕۆیشتنی ئاوەكە، هەرچەندە لە چاوەڕوانیی كەسدا نەبوو ئەو بارانە بەو شێوەیە زیاد لە ڕاددە زۆر بێت، كە بووە هۆكاری لافاوەكە و وەك ئەوە وابوو كە بەنداوێك بە سەر هەولێردا شكابێت، یان بەردەرابێت، چونكە ئاوەكە لە ئاست و ڕێژەی خۆی زۆر زیاتر بوو لە ماوەی كاتێكی زۆر كەمدا، ئەمەش وای كرد، لە زوورگەكانی تاراین و دارەتوو و بنەسڵاوە كە شوێنەكانیان 600مەتر بەرزترە لەو شوێنانەی بەر لافاوەكە كەوتن، زەوییەكانی ئەو ناوچانەش نەكێڵدرابوون كە بتوانێت زیاتر ئاوەكە لە خۆ بگرێت، ئێمەش وەك فەرمانگەكانی شاری هەولێر بەتایبەت لەگەڵ ئاودێری و سەرچاوەكانی ئاو هاوكاری و هەماهەنگیمان لە نێواندا هەیە و، لە پاش ئەو لافاوەوە پەیوەندییەكانمان زیاتر پتەوتر كردووە بۆ لابردنی بەربەستەكان و دۆزینەوەی ئەو كێشە و گرفتانەی هەبوون.

* لەسەر ئاستی پارێزگای هەولێر لێژنەیەك بۆ دەرخستنی ڕاستییەكان سەبارەت بە لافاوی ئەم دواییە دروست كرا، ئایا ئەو لێژنەیە كام ڕاستییانەی دەرخست، بۆ ئەوەی هاووڵاتیان بیزانن؟

- ئەو لێژنەیە لە لێكۆڵینە و بەدواداچوونەكانی خۆی بەردەوامە و لە بەش بەشی كارەكان كار دەكات، بۆ زیاتر دەرخستنی ڕاستییەكان و دۆزینەوەی سەرپێچییەكان و هۆكاری لافاوەكە و ڕێژەی ئەو ئاوەی هاتووە چەندە، تا چەند دەستی مرۆڤی تێدایە لە دروستبوونی لافاوەكە، واتە سرووشتی بووە و یان لایەنێك هەبووە لە سەرووی یاساوە كاری كردبێت و ببێتە هۆكاری لافاوەكە. بۆیە لێژنەكە لە هەموو هۆكار و ڕاستییەكان دەكۆڵێتەوە، لەپاشان ڕاپۆرتی خۆی بەرز دەكاتەوە. باوڕی من وایە ڕاپۆرت لەلایەن لێژنەكە بەرز كراوەتەوە و چاوەڕوانی دەرئەنجامەكانین بگاتە شوێنی خۆی، لە پاشان ئیجرائاتەكان بكرێن.

* هاوكات لەگەڵ پڕۆژەی ئاوەڕۆی قورسی هەولێر باس لەوەش دەكرا، دووبارە ئاوەڕۆكە پاك بكرێتەوە و ئاوەكەی بەكاربهێندرێت بۆ كشتوكال، ئایا ئەم پڕۆژەیەش لەگەل پڕۆژەی ئاوەڕۆی قورسی هەولێر لە بەرنامەدایە؟

- ئێمە وەك بەڕێوەبەرایەتیی ئاو و ئاوەڕۆی هەولێر ئەو شوێنەی كە دەستنیشانمان كردووە بۆ یەكەی چارەسەركردنی ئاوەڕۆی هەولێر لە خوارووی شاری هەولێرە، لەو خاڵەی كە ئاوەڕۆی قورسی هەولێر دەچێتە دەرەوە كە شوێنەكەش دەشتایی و تەختە و خەڵكێكی زۆر كاری كشتوكاڵی تێدا دەكات، ئەو ئاوەڕۆیەی لەو وێستگەیەی خوارووی شاری هەولێر ڕێسایكڵینی دەكەینەوە، 100% شیاوە بۆ ئەوەی لە كاری كشتوكاڵی بەكاربهێندرێت.

* چ بەرنامەیەكتان بۆ پاككردنەوەی بەستە و كەندەكانی ئاوی بارانی هەولێر بەتایبەتی پیرەبەست و بەستی گردیش هەیە، لەم لافاوەدا لە چ شوێنێك هەست بە كێشە كرا لەو دوو بەستەدا هەبێت؟

- دوای ئەو لافاوە كە لە شاری هەولێر ڕووی دا، ئەوە پاككردنەوەی ئاراستەكانی ئاوی سرووشتی، و هەردوو بەستەكە بە هەرەوەزی و هەماهەنگیی نێوان هەموو فەرمانەگەكانی شاری هەولێر وەك بەڕێوەبەرایەتیی ئاو و ئاوەڕۆ و ئاودێر و سەرۆكایەتیی شارەوانی و هەر شەش شارەوانی و كۆمپانیاكانی كەرتی تایبەت بە ئامێرەكانیان و چەندین شوێنی دیكە ئەنجام دران، لە هەر شوێنێك زبڵ و خاشاك و زێدەڕۆیی هەبێت لادراون، لە هەندێ شوێن پردی فریاكەوتن دانراوە بەتایبەتی بۆ پەڕینەوەی هاووڵاتیان لە چەند گوندێكی ناوچەكە كە ئاو لەو شوێنانە بە تیژی دەڕوات. و دەتوانم بڵێم ئێستا هەولێر و دەوروبەری و لەو شوێنانەی لافاوی تێدا ڕووی داوە، هاتوونەتەوە سەر باری ئاسایی خۆی.

* چیتان بۆ كەناڵی كۆڕنیش لە بەرنامەدایە و پاككردنەوە و ڕێكخستنەوەی لە چ قۆناغێكدایە؟

- كەناڵی كۆڕنیش لەلایان بەڕێوەبەرایەتیی ئاودێری هەولێر بە هەماهەنگی لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتیی ئاو و ئاوەڕۆی هەولێر خاوێنكردنەوە و چاككردنەوەكانی هەموو بۆ ئەنجام دراوە، تەنانەت ئێستا لەبەرنامەدایە لە هەندێ شوێنی ئەو كەناڵە ئاوەڕۆی سندوقی بۆ دروست بكەین، كە پێویستە بۆ ئەو ماڵ و گەڕەكانەی لێی نزیكن، لەلایەكی دیكەوە لە باخەمرە لە ماوەی تەنیا 12 كاتژمێر توانیمان پردێكی شەش چاوەیان بۆ دابنێین كە بۆ پەڕینەوەی خەڵكی گوندی باخەمرەیە و لە پشت شاری زێڕین پردێكی چوار چاویمان بە تیرەی هەر یەكێكیان 120 سانتیمەتر دروست كردووە.