ئێمە لە ساڵی 2005دا ریفراندۆمێكی نافەرمیمان ئەنجامدا، ئەنجامێكی سەرسوڕهێنەریشی هەبوو كە رێژەی 8-98% لێكەوتەوە، ئەمە ئەزموونێكی دیموكراسیی سەركەوتوو بوو، بەڵام مەبەستمان لەوەدا راگەیاندنی دەوڵەتی كوردستان نەبوو، لە هەمان كاتدا تاقیكردنەوەیەك بوو بۆ گەلی كوردستان كە مانەوەی هەڵبژارد لەنێو دەوڵەتێكی سەربەخۆدا، لە ساڵی 2014دا سەركردایەتیی كوردستانی نیازی هەبوو كە ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی ئەنجام بدات، بەڵام رووبەڕووی داعش بووینەوە و پڕۆژەكەش بەهۆی دەوڵەتێكی ئیقلیمییەوە زیندەبەچاڵكرا، زۆربەی حزبە كوردستانییەكان بە سەرپەرشتیی بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە 7ی حوزەیرانی 2017دا بڕیاریان دا كە 25-7-2017 بۆ ئەم پرۆسەیە دەست نیشان بكەن، ئەم بڕیارە مێژووییە بە توندییەوە لەلایەن دەوڵەتانی ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەوە رەتكرایەوە، هەندێ لەو دەوڵەتانە لەبەر ئەوە رەتیان كردەوە كە كاتەكە گونجاو نییە لەگەڵ داننانیان بەوەی كە مافی گەلی كوردستانە ئەو مافە سرووشتییە پیادەبكات، هەندێ دەوڵەتیش بە تەواوی رەتیان كردەوە، ئەوان ئەو پرۆسەیەیان بە هەڵگیرسانی دووبەرەكی و شەڕو پەرتكردنی هاوكاریی دژی داعش لەقەڵەم دا، هەروەها گوایە دەبێتە هۆی دامەزراندنی ئیسرائیلی دووەم و دابەشكردنی عێراق و ناوچەكە لەلایەن ئیسرائیل و ئەمریكاوە، هەموو ئەمانە بۆ دواخستنی بوو لە ئایندەدا، ئەوانەی داوای دواخستنیان دەكرد مەبەستیان هەڵوەشاندنەوەو پەكخستنی بوو، بۆیە كاتێ داوامان لێكردن كاتێكی دیكەمان بۆ دیاری بكەن رەتیان كردەوە، هەروەها بۆ ئەلتەرناتیڤێكی دیكە هەمدیسان رەتیان كردەوە، ئەمەش بەڵگەیە بۆ ئەوەی كە هەر لە بنەڕەتەوە نەكرێت، بۆیە سەركردایەتیی كوردستانی و بە تایبەتی سەرۆك بارزانی دەركی بە نیازخراپیی ئەوان كردو داواكەیانی رەتكردەوە، ناوبانگی ئەو ریفراندۆمە گەیشتە هەموو جیهان، هەتا لە ئەنجومەنی ئاسایش پێشوازییان لێ نەكرد، بەڵام سەركردایەتیی كوردستانی دەركی بەوە كرد كە ئیرادەی گەل لە ئیرادەی هەموو دنیا بەهێزترە، ئیرادەی بەهێزی ئەم گەلە هاتە دی، ئەو گەلەی چەندین مەینەتی وماڵوێرانی بینیوە بەدرێژایی سەد ساڵ، ئایا ئەو هەموو ماوەیە بەس نییە؟ كوردستان تائێستا بۆتە تاقیگە بۆ حكومەتە شكستخواردوو و گەندەڵەكانی عێراقی، گەلی كوردستان حوكمی پاشایەتی و كۆماری و بەعسی و دەعوەیی بینیوە و هیچی لێ دەست نەكەوتوون جگە لە وێرانكاری و بە هیلاكبردن و گەندەڵی و نەداری.
بڕیاری ئەنجامدانی ریفراندۆم مێژوویی بوو، رۆژی دەنگدانیش خۆشترین رۆژ بوو لە ژیانی گەلی كوردستان، رۆژی لەدایكبوونی ئەو گەلە بوو، نەك هەر لە باشووری كوردستان بەڵكو لە هەموو پارچەكانی كوردستان، ئەم ریفراندۆمە هەستی نەتەوەیی و نیشتمانیی نەتەوەی كوردی لە هەموو شوێنێكی سەر زەوی زیندووكردەوە، چونكە لەوەتەی سەد ساڵە دەوڵەتانی كۆلۆنیالی و داگیركار ئازادییان لێ زەوت كردووین، لە ساڵی 1925 واتا ساڵێك دوای هەرەسهێنانی دەوڵەتی عوسمانی سەرپشكیان كردین لەنێوان توركیاو عێراقدا، عێراقمان هەڵبژارد نەك لەبەر چاوو خۆشەویستیی عێراق، بەڵكو لەبەر ئەوەی رەهەندی ئایینی كاریگەریی هەبوو، چونكە كورد پێی وابوو عێراق وڵاتێكی عەرەبییە و عەرەبیش ئەسڵی ئیسلامە، بە هەرحاڵ لێیان نەپرسین چیتان دەوێت؟ بەڵكو لێیان پرسین چ هەڵدەبژێرن؟ ئەگەر بیانپرسیبایە چتان دەوێت بە دڵنیاییەوە دەمانگوت وەك گەلانی ناوچەكە دەوڵەتێكی سەربەخۆمان دەوێت.
بۆ یەكەم جارە لەوەتەی سەدەیەكە بە فەرمی لە گەلی كوردستان دەپرسن چیتان دەوێت، بە هەموو ئازادییەكەوە لە پرۆسەیەكی دیموكراسیدا گوزارشتی لە رای خۆی كرد بە چاودێریی لایەنی ناوخۆیی و بیانی، رێژەی 92-93% رێژەیەكی بەرزە و شەرعییەت دەداتە گەلی كوردستان كە بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەكانەوە دەوڵەتی سەربەخۆیی رابگەیەنێت، هەروەها مافی چارەی خۆنووسین Self-determination مافێكی سرووشتیی هەموو گەلانی جیهانە، زۆربەی دەوڵەتانیش هەر بە ریفراندۆم سەربەخۆبوونە، كە پێشتریش لە وتارێكمدا لە گوڵان نموونەم هێناوەتەوە. بەمەش ئیرادەی گەلمان سەركەوت، بۆیە ئەگەر هەندێ دەوڵەت سەربەخۆ بوونە، ئەوا رەنگە لە دەوڵەتانی بەهێزو دیموكراسی جیابووببنەوە، بەڵام گەلی كوردستان لە دەوڵەتێكی شكستخواردووی گەندەڵ و ئایدیۆلۆژی دۆزەخ جیادەبێتەوە، خەڵكەكە هاتە سەر شەقام بە جۆشوخرۆشەوە ئاهەنگیان دەگێڕا، نیگەران بوون لە دواخستنی، بەڵام بۆ خواو مێژوو دەڵێم سەرۆك بارزانی هۆكاری دوانەخستنی بوو، سووربوونی توندی ئەو و بڕوابەخۆبوون و ئەزموونی سیاسی و مێژوویی و هاندانی بۆ گەلەكەی و سەركردایەتیی كوردستانی بووە هۆی ئەم سەركەوتنە مەزنە. ئێستا كە ریفراندۆمەكە ئەنجامدرا و ئەنجامێكی باشی هەبوو، كاتی ئەوە هاتووە دانوستان لەنێوان هەولێرو بەغدا دەست پێ بكات، بەڵام بەغدا بە تەواوی دانوستان رەتدەكاتەوە، بە پاساوی ئەوەی كە نا دەستووریی و نایاساییە، بە كورتی دەڵێم تەنیا وەسفكردنی ریفراندۆم بەوەی كە پرۆسەیەكی دیموكراسییە بەسە بۆ دەستووری و یاسایی و شەرعییەتی ئەم پرۆسەیە، شەرعییەتەكەی لە دەنگدەرانەوەیە نەك لە تەماشاكەران، بۆ زانیاریش بەغدا كاتێ دەكەوێتە كێشەو قەیرانەوە پاساوی دەستوور دێنێتەوە، بە چ ماددەیەكی دەستووری تانە لە ریفراندۆم دەدەن، بە چ ماددەیەكیش بوودجەتان بڕی و پارێزگاری كەركووكتان لەسەركار لابرد؟ یان قەدەغەی مووچەی پێشمەرگەو چەك و تەقەمەنیتان كرد؟ بە چ ماددەیەك بوودجەی كوردستانتان لە 17% بۆ 12-67% كەمكردەوە و فڕۆكەخانەوە مەرزەكانتان داخست؟ زۆربەی بڕیارەكانی بەغدا پێچەوانەی دەستوورن، ئەگەر نا چۆن پەنادەباتە بەر چارەسەری سەربازی بۆ چارەسەركردنی ناكۆكییە سەربازییەكانی ناوخۆ؟.
جێی سەرسوڕمان و پێكەنینە كە ئەوان داوای هەڵوەشاندنەوەی دەكەن، لە كەناڵێكی عەرەبی پێمگوتن: ئێمە رازین ریفراندۆم هەڵوەشێنینەوە، بەڵام بە مەرجێك، ریفراندۆمێكی دیكە بكەینەوەو داوا لە گەلی كوردستان بكەین بچنەوە سەر سندووقەكان و دەنگ بدەنەوە، لەسەر كارتەكەش بنووسرێت : ئایا ریفراندۆم هەڵدەوەشێنیتەوە یان نا ؟ بە دڵنیاییەوە رازی نابن، چونكە چاك دەزانن كە بەهۆی ئەو هەڵوێستە توندانەی دژ بە خواستەكانی گەلی كوردستان ئەوا رێژەی دەنگدان بە بەڵێ لە رێژەكەی پێشوو زیاتر دەبێت، تەنانەت ئەوانەی بە نەخێر دەنگیان دابوو پەشیمان دەبنەوە بەهۆی ئەو هەڵوێستە نا شارستانییانە، ریفراندۆمی كوردستان وەك ئەوە وایە كۆرپەیەكی تازە بە شەرعی لەدایك بێت نەتوانرێت بخرێتەوە سكی دایكی، كە نابێ بیكوژیت، یەكەمیان ئەستەمەو دووەمیشیان تاوانە، بۆیە دەبێ بە داناییەوە مامەڵەی لەگەڵدا بكرێت تا سبەی گەورە دەبێت، كەس ناتوانێت و ئەستەمە ریفراندۆم هەڵوەشێنێتەوە، چونكە بڕیاری تاكە كەس یان حزبێكی دیاریكراو نییە، ناكرێ ئیرادەی گەلێك هەڵوەشێنیتەوە، تەنانەت دادگای فیدڕالیش نەیتوانی تانە لە نادەستووریەتی بدات، بەڵكو بڕیارێكی دەركرد بە راگرتنی ئەنجامدانی تا بڕیاری یەكلاكەرەوە، كە كردیشمان دادگاكە نەیتوانی تانەی لێبدات، بەڵكو تەنیا گوتی دەستوور رێگەنادات هیچ بەشێك لە عێراق جیابێتەوە تەنانەت كەوتیشە هەڵەوە، چونكە ئاماژەی نەكرد بۆ دیباجەی دەستوورەكە كە دەڵێت: پابەندبوون بەم دەستوورە یەكێتیی ئارەزوومەندانەی عێراق دەپارێزێت، ئاماژەی بە ماددەی یەكەم نەكرد كە دەڵێت: دەستوور زەمانی یەكێتیی عێراقە، دیباجەكە ئاماژە دەكات بۆ ئەو یەكێتییە كە بەزۆری نییە بەڵكو ئاەزوومەندانەیە، پاشان پابەندنەبوون بە دەستوور پاساو دەدات بۆ ئەوەی كە دەیەوێت لەو بەڵگەنامەیە دەربچێت كە بەندەكانی پێشێلكراون، بەغدا پێشێلكاریی لە زیاد لە پەنجا ماددەی دەستووری كردووە، ئەمەش مانای وایە دەستوورەكە شەرعییەتی لەدەستداوە، لەو كاتەدا یەكێتیی وڵات رووبەڕووی دابەشبوون دەبێتەوە، جا چونكە دادگای فیدرالی بەسیاسیكراوە، بۆیە لەم پرسە مەترسیدارو چارەنووسسازانەدا چۆن پشتی پێ ببەسترێت.
حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاری سڕكردنی ریفراندۆمی دا، بەڵام ئەمە مانای هەڵوەشاندنەوە نییە بەڵكو وەك بەڵگەنامەیەكی مێژووی دەمێنێتەوە، هەر كاتێ گەلی كوردستان سەربەخۆیی ویست ئەو قۆناغەی تێپەڕاندووە، باشتربن چارەسەر دانووستانی راستەقینەیە لەنێوان بەغداو هەولێر، نەتەوە یەكگرتووەكان و ئەمریكاو فەرەنساو سعودیە پێشوازییان لە بڕیارەكەی حكومەتی كوردستان كرد، تەنانەت توركیاو ئێرانیش بە هەمان شێوە، چونكە ناكرێ حكومەتێكی هەڵبژێردراوو شەرعی و دەستووری پەراوێزبخرێت، بەیاننامەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا ئاماژەی بە پشتیوانیكردنی ئەو حكومەتە كرد بە سەرۆكایەتیی نێچیرڤان بارزانی و جێگرەكەی قوباد تاڵەبانی، جەختیشی كردەوە كە ئەو حكومەتە بەهێز بێت و پێویستە حزبە كوردستانییەكان پشتیوانیی بكەن، ئەمەش پەیامێكی بەهێزە بۆ ئەوانەی دەیانەوێت پەراوێزی بخەن، چونكە بەغدا هەوڵدەدات مامەڵە لەگەڵ پارێزگاكانی هەرێم بكات لەجیاتی حكومەت، بەداخەوە ئەم دەستەواژەیە لە بودجەی ساڵی 2018دا هات، هەندێ سیاسەتوان و پەرلەمانتاری عێراقی هەوڵدەدەن زاراوەی هەرێمی باكووری عێراق لەباتی هەرێمی كوردستان بەكاربێنن، لەهەمان كاتدا بەیاننامەكە وەك پەیامێكی بەهێزە بۆ ئەوانەی هەوڵی پێكهێنانی حكومەتێكی رزگاریی نیشتمانی دەدەن، كە هەوڵێكە لەلایەن هەندێ لایەنی سیاسیی كوردییەوەیە كە دەیانەوێت خۆیان لە شكست رزگاربكەن.
راستە بنیادنانی دەوڵەت ئاسان نییەو پرۆسەیەكی سەخت و ئاڵۆزە بە تایبەتی لە عێراق، بەڵام ریفراندۆم مانای راگەیاندنی دەوڵەت و دەستنیشانكردنی سنوور نییە، بەڵكو گوزارشت لە بیروڕا دەكات بە شێوەیەكی دیموكراسی و دەستووری عێراقیش ئەو مافەی داوە، هاوكات مانای كۆتایی عێراق و دنیا و دانوستان نییە.
چارەسەر چییە؟
من پێموایە حكومەتی كوردستان بڕیارێكی بوێری دا بە سڕكردنی ریفراندۆم لەپێناو دەستپێكردنی دانوستان لەگەڵ بەغدا، تاكو شەڕ لەنێوان تاكەكانی یەك وڵات روونەدات، ئەوەی لە كەركوك و ناوچەكانی دیكە روویدا لە كردەوەی سەربازی بەهۆی ریفراندۆمەوە نەبوو، بەڵكو بەغدا لەمێژبوو پلانی هەبوو بۆ ئەنجامدانی ئەو كردەوە سەربازییە، بەڵام ئەوە بووە پاساو بۆ ئەوەی دەستتێوەردان لەو ناوچانەدا بكات.
بەغدا نەیدەتوانی هێرشی سەربازی بكات، چونكە دەیزانی كە هێزی پێشمەرگە بە توندی شەڕدەكات، هەروەها كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش رەتی دەكاتەوە و ناوبانگی حكومەتەكەی عەبادیشی پێ لەكەداردەبێت، بەڵام پەنای بردەبەر شێوازی پەرتكردنی ماڵی كورد، ئەمەش بە دەستی دەرەكی هاتەئاراوە، توانی چەند كەسێك رازی بكات كە لە ئەوروپا گەورەبوونە و لە ژیانیاندا مەینەتییان وەك پێشمەرگە نەچەشتووە، نیشتمان لای ئەوانە بەهای نییە، بەڵكو نیشتمانیی ئەوان تەنیا ئەوەیە كە پارەكانیان لە دەرەوە دابنێن، ئەو كەسانە كەمێكن لەنێو حزبێكی دیاریكراودا كە كودەتایان بەسەر گەلی كوردستان و سەركردایەتیی حزبەكەیاندا كرد، بەم شێوەیە كەركوك لەدەست چوو، كاتێ سەرۆك بارزانی بەم پیلانە مەترسیدارەی زانی فەرمانی بە پێشمەرگە كرد بكشێتەوە تاكو شەڕی ناوخۆ روونەدات، كوردیش بەمە سەركەوت چونكە شەڕ لەنێوانیان رووی نەدا، راستە كەركوك چوو، بەڵام خوێنی پێشمەرگەمان لە دەست نەچوو، چونكە خوێنی پێشمەرگە لە كەركوك چاكترە، پێموایە چارەسەری سەربازی رەوشەكە ئاڵۆزتردەكات و گەلی كوردستان هاندەدات بۆ بەرگری و كۆڵنەدان، با بگەڕێینەوە بۆ دانوستان، دەستوور بكەینە حەكەم، جێگەی داخە كە شەڕ لەنێوان سوپای عێراق و پێشمەرگە رووبدات كە تا دوێنێ بەیەك ریز دژی دوژمنێكی هاوبەش دەجەنگان، ئەویش داعش بوو، جێگەی داخە كە ئەو چەكە پێشكەوتووانە كە پێشكەش سوپای عێراق كرابوون بۆ شەڕ دژی داعش دژی پێشمەرگە بەكاربهێنرێت، ئایا ئەمە سەرپێچیی دەستوورو رێكەوتننامەكانی پێشوو نییە. پاشان چۆن دڵتان هات شەڕ دژی گەلی كوردستان بكەن كە لەسەردەمی ناخۆشیدا ئێوەی حەواندەوە و خاكی كوردستان بووبووە پەناگە لەسەردەمی ئۆپۆزسیۆندا، كوا بەڵێن و ڕێكەوتننامەكانی واژۆتان لەسەر كردبوو. راستییەكی تاڵە كە كێشە راستەقینەكەمان بۆ دەردەخات كە نە لە دەستوور و نە سامان و نە لە هێزو كەسەكاندا نییە، بەڵكو لەو عەقڵییەتەیە كە نەگۆڕاوە لەوەتەی دامەزراندنی دەوڵەتی عێراق لە 1921، سەدەیەك تێپەڕی و دۆزی كورد هەر بە هەڵپەسێردراوی ماوەتەوە و هەر واش دەمێنێتەوە، سەردەمی پاشایەتی و دواتر كۆماری و بەعسی و دەعوەییەكان هات و ئەم كێشەیە هەر چارەسەرنەكرا، دۆزی كورد بۆتە بازرگانییەكی پڕقازانج بۆ ئەو كەسەی دەیەوێت بازرگانی بە خوێنی گەلی كوردستانەوە بكات، چیمان پێبڕا: بۆ نموونە ماوەی نێوان بەعسیەكان و دەعوەییەكان لە ستەمی سیاسیەوە بوو بە ستەمی ئایینی مەزهەبیی، لە سوپای عەرەبچێتییەوە بۆ سوپای ئایدیۆلۆجی، لە كەسێكەوە بۆ چەند كەسێك كە هەموویان لە كۆتاییدا شەڕیانە دژی گەلی كوردستان.
سەركەوتنی راستەقینە لە هەر شەڕێكدا بریتییە لە بەدەستهێنانی دڵی خەڵك، نەك شكاندنی دڵیان، چەندین سەركەوتن لە زۆر ناوچە هاتۆتەدی، بەڵام دواتر بۆتە شكست و نسكۆ، ئایا سووتاندنی خانووی كوردان لە كەركوك و خورماتوو و ئاوارەكردنی خەڵكەكەی و سووكایەتی پێكردنیان بە سەركەوتن دادەنرێت؟ ئەو هێزە سەربازییە بە هەڵسوكەوتەكانیان بۆ كوردیان سەلماند كە ژیان لەگەڵ ئەوانە ئەستەمە، پێكەوەژیانی هاوبەش هەرەسی هێنا، ئەو هێزانە دەیانویست ئاسایش لەو شوێنانە بەرقەراربكەن، بەڵام پێش هاتنی ئەوان ئاسایش تێیاندا سەقامگیربووە، بە هاتنی ئەوان ئاژاوە درووستبوو، ترس و دڵەڕاوكێ لەجیاتی ئاشتی و دڵنیایی هاتەئاراوە، ئەو ناوچانە تەنیا بە گەڕانەوەی پێشمەرگە سەقامگیردەبنەوە كە پێشتر لەدەست داعش رزگاریان كردن.
من پێموایە كە ئەمە رای خۆمە نەك وا بزانرێت رای حزبە، دەڵێم ناتوانرێت بگەڕێینەوە قۆناغی پێش ریفراندۆم، ئەمڕۆ ئێمە لە قۆناغێكی تازەداین، كە قۆناغی نزیكبوونەوەیە لە سەربەخۆیی، ئەوەی ئەو قەناعەتەی لا درووستكردم ئەوەیە كە دانوستانی نێوان بەغداو هەولێر داخوازییەكانی گەلی كوردستان نایەنێتەدی، چونكە ریفراندۆم لە خەیاڵی عەرەبی عێراقیدا وا وێناكراوە كە خیانەت و تاوان و پیلانێكی مەترسیدارە، هەروەها پلانێكی ئیسرائیل و ئەمریكایە بۆ دابەشبوونی عێراق و درووستبوونی ئیسرائیلی دووەم لە ناوچەكەدا، لە عەقڵی كوردستانیشدا گەورەترین دەستكەوتە كە لەوەتەی سەد ساڵە هاتبێتەدی، كەواتە جیاوازییەكی زۆر و مەترسیدار هەیە لەنێوان ئەو دوو عەقڵ و كۆمەڵگەیەدا، ئەگەر جیاوازییەكە كۆمەڵگەیی بێت زەحمەتە چارەسەربكرێت، بە پێچەوانەی هەندێ ناكۆكیی سیاسی كە بە ئاسانی چارەسەردەكرێت، من پێموایە هەندێ گوتاری ئایینی ئەو قەناعەتەی لە عەقڵی عەرەبی عێراق چەسپاندووە، بۆیە وای دەبینم كە دانوستان درێژ دەبێت و بێ سوودە، لەوەش خراپتر نزیكبوونەوەی هەڵبژاردنەكانی عێراقە، چونكە لە بەرژەوەندیی عەبادیدا نییە لاپەڕەیەكی تازە لەگەڵ كوردستاندا بكاتەوە، تاكو بەوە تۆمەتبارنەكرێت كە كەوتۆتە ژێر باری كوردستانەوە، هەروەها نایەوێت ناوبانگی سەركەوتنەكانی بەسەر داعشدا بشێوێنێت بەو رەخنانەی كە بە هۆی دانوستانی لەگەڵ كوردستان لێیدەگیرێن، بۆیە تائێستا بەپیر داواكەی كوردستانەوە نەهاتووە بۆ قبوڵكردنی گفتوگۆ، چەند دانوستان دوابكەوێت لە بەرژەوەندیی ئەودایە، مەگەر ئەمریكا بە توندی بێتە ناوەوە، ئەو كاتە پرۆسەی دانوستانەكە خێراتردەبێت، بەڵام چەند جاریش ئەمریكا هاتۆتە بەینەوە، هەر بێ سوود بووە، بۆیە پێویستە یەكەم جار ماڵی كورد رێكبخرێتەوە تا بتوانین رووبەڕووی تەحەدییەكانی قۆناغی داهاتوو ببینەوە، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی خۆشحاڵ بوو بە گەڕانەوەی وەزیرانی بزووتنەوەی گۆڕان و بەشداریكردنی هەموو هێزە كوردستانییەكان بۆ رزگاربوون لەو قەیرانە، هەروەها گەڕانەوەی پەرلەمانتارانی كورد بۆ پەرلەمان و پارتی دیموكراتی كوردستانیش خۆشحاڵ بوو بە گەڕانەوەیان و گەڕانەوەی دكتۆر یوسف سەرۆكی پەرلەمان، چونكە ئەمە بەرپرسیارتییەكی مێژووییە پێویستە هەموو لا بە یەك ریز بەرامبەر بەغدا بوەستن، دووەم شتیش ئەوەیە داوای چاودێریی نێودەوڵەتی بكرێت لە دانوستانەكاندا، بە تایبەتیش نەتەوە یەكگرتووەكان و یەكێتیی ئەوروپا، پێموایە ئەمریكا باشترە چونكە كاریگەریی بەهێزی لە ناوچەكەدا هەیە، هاوكات كاركردن لەگەڵ حزبە عێراقییەكان ئەوانەی بڕوایان بە دیموكراسی و مەدەنییەت هەیە، تاكو بەیەكەوە كێشەكانی نێوان بەغداو هەولێر چارسەربكەن، بەغدا گفتوگۆ قبوڵدەكات، بەڵام دانوستانێكی زەحمەت و پڕ لە ئاستەگ و كێشە دەبێت، جا ئەگەر نەگەیشتینە چارەسەرێك كە گەلی كوردستان پێی رازی بێت، پێموایە چاكترین رێگەچارە كشانەوە بێت لە پرۆسەی سیاسی، ئەمەش بە كۆبڕیار دەبێت لەلایەن هەموو حزبە كوردستانییەكانەوە تاكو ببێتە پرسی گەلێك نەك پرسی چەند حزبێكی دیاریكراو.