راپۆرتی ئەمساڵی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا تایبەت بە مافەكانی پێكهاتە ئایینییەكان لەهەرێمی كوردستاندا ئاماژە بۆ پێشكەوتنێكی گەورەو بەرچاو دەكات لە بواری ئازادییە ئایینییەكان لە هەرێمی كوردستاندا.
دیارە ئەم پێشكەوتنەو بەردەوامیی كوردستان لەسەر تۆلێرانس و چەمكی پێكەوەژیان و قبووڵكردنی ئەوی دی، دەرئەنجامی تێگەیشتنی كوردانەیە لە ئایین و بەرهەمی سەدان ساڵەی تێگەیشتنی مرۆڤدۆستانەی عاریف و زاناو داناو حوكمڕانی كوردە لە بواری ئازادیی ئایینیدا بۆ گشت ئایین و ئایینزاكانی كوردستان.
ئازادیی ئایینی وەك هەر جۆرێكی دی لە ئازادییەكان مافێكی رەوای هەموو تاك و كۆمەڵێكە، لێرەوە جێگەی خۆیەتی كۆمەڵگە و دەوڵەت پێكەوە لە خەمی دەستەبەركردنی ئەم مافە گرنگەی مرۆڤەكان بن، لە پێناوی رێكخستنی پەیوەندیی ئاشتییانەی نێوان تاك و گروپەكانی نێو كۆمەڵگە.
ئازادی بەگشتی و ئازادیی ئایینی بەتایبەتی، یەكێكە لەو پێوەرانەی كە ئازایەتی هەر دەسەڵاتێك دەخاتەڕوو لە بواری ئازادییە گشتییەكاندا، چونكە ئەو دەسەڵاتە ئازایە كە ئازادیی لە كەس زەوت ناكات.
لە رووی دەرەوەشدا یەكێك لە پێوەرە بنەڕەتییەكانی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بۆ بەچاك ناسینی هەر حكومەت و دەسەڵاتێك مەسەلەی ئازادی و ئازادیی ئایینییە.
لەبەر ئەم هۆیە و هۆی دیكەش ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، لە وەزارەتی دەرەوەدا، نووسینگەیەكی تایبەتی بە ئازادییە ئایینییەكان هەیە بەناوی (نووسینگەی نێودەوڵەتیی بۆ ئازادی ئایینی) كە باڵیۆزێكی تایبەت سەرۆكایەتی دەكات و ساڵانەش راپۆرتێك دەردەكات و رەوشی ئازادیی ئایینی لە وڵاتانی جیهان دەخاتەڕوو، پاشان وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا وێنەیەك لەو راپۆرتە دەداتە هەریەك لە سەرۆكی ئەمریكاو كۆنگرێس، لەبەر رۆشنایی ئەو راپۆرتەشدا زۆرجار یارمەتییە داراییەكانی لە هەندێك لەو دەوڵەتانەدا دەبڕێت كە دژ بەئازادییە ئایینییەكان كاریان كردووە.
مێژووی ئەم نووسینگەیە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو كەمپینەی كە لە ساڵی (1995) (مایكل هۆرۆفیتز) رێكیخست و، دواتر لە ساڵی (1997) (بیل كلینتۆن) رەزامەندیی لەسەر دا، پاشان لە ساڵی (1998) كۆنگرێس رەزامەندی لەسەر یاسای ئازادییە ئایینییەكان پیشان دا.
ئەم نووسینگەیە، كە یەكەم راپۆرتی لە ساڵی (1998)دا بڵاوكردەوە، بەپێی پێوەرەكانی ئەم نووسینگەیە ئەم كارانەی لای خوارەوە لە حاڵەتی ئەنجامدانیاندا بە پێشێلكاریی ئازادیی ئایینی دادەنرێن، بۆیە پێویستە كۆمەڵگە و دەسەڵات خۆیانی لێ بەدوور بگرن:
یەكەم: بڵاوكردنەوەی ترس و تۆقاندن لەلایەن دەسەڵاتەوە دژ بە كۆمەڵە ئایینییە ئاشتیخواز و بێ زیانەكان، بە جۆرێك كە لە ترساندا نەوێرن بە ئاشكرا بچنە پەرستگاكانیانەوە.
دووەم: توندوتیژی دژی كەمینەكان و ناسنامەی ئایینی و نەتەوەییان.
سێیەم: توندوتیژیی كۆمەڵگە دژ بە كۆمەڵە ئایینییەكان و دەستەوەستان و بێباكیی دەسەڵاتیش لەم بارەیەوە.
چوارەم: داڕشتنی یاساو پەیڕەوكردنی سیاسەتی هەڵاواردنی ئایینی بۆ زاڵكردنی زۆرینە لەسەر كەمینەدا.
پێنجەم: پۆلێنكردنی گروپێكی ئایینی لە خانەی تایفەیەكی ترسناك، یان ئایینێكی ترسناكدا.
دیارە هەموو ئەمانەش لەو راستییەوە سەرچاوەی گرتووە كە بەم پرسیارە دەست پێدەكات: كامیان لەپێش ئەوی تردایە: ئایین یان ئازادی؟
دیارە لە روانگەی ئەو راستییەدا كە زۆرلێكردن لە ئاییندا نییە، دەردەكەوێت كە ئازادی لەپێش ئاییندایە، چونكە مرۆڤەكان بە ئازادی ئایین هەڵدەبژێرن و بە ئازادییش سرووتەكانی ئایین و پێداویستییەكانی جێبەجێ دەكەن.
ئازادی مافێكی سەرەكی و خواپێدراوی گشت مرۆڤەكانە، لەگەڵ مرۆڤدا لەدایك دەبێت و لەگەڵیدا دەژی، بە ئازادی و لە ئازادیدا مرۆڤ جوانتر تێدەگات و بڕیار دەدات.
لەبەر رۆشنایی ئەم راستییەشدا، قورئان رووبەرێكی زۆری تەرخانكردووە بۆ لێدوان لەسەر ئازادی و مرۆڤی ئازاد و ئازادكردنی گەردنی مرۆڤەكان لە كۆیلەبوون، بەچەندین رێگەی جیاجیا، وەك بڵێی ئازادیی مرۆڤێك یەكسان بێت بە ژیانكردنەوە بە بەری مردوویەكدا، چونكە لە قورئاندا ئاماژەكان دەڵێن: ئیمانی راستەقینە لە سایەی ئازادی و لە ئامێزی رۆشناییدا دادەمەزرێت و، ژیانی راستەقینەش لە سێبەری ئازادیدا گەشە دەكات.