ئەمریكا و ئێران دوو ستراتیژی جیاواز و یەك دوژمنی هاوبەش

ئەمریكا و ئێران دوو ستراتیژی جیاواز و یەك دوژمنی هاوبەش
هەرچەند بەڕێوەبەری دەزگای هەواڵگریی ئەمریكا جۆن برینان لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی فۆكس نیووز رایگەیاند كە ئەو «ئێران لە عێراق بە هاوپەیمان نازانێ»، بەڵام راستییەك هەیە كە هیچ كامێكیان ناتوانێ نكوڵی لێ بكا، ئەویش ئەوەیە كە هەردووكیان لە عێراق یەك دوژمنی هاوبەشیان هەیە كە داعشە و هەردووكیشیان هەوڵی لەناوبردنی دەدەن و هەرچەند هەماهەنگیی راستەوخۆیان لەم بارەیەوە نییە، بەڵام زۆربەی جار، لە كاتی پێویستدا، حكومەتی عێراق ئەركی دروستكردنی هەماهەنگیی لەنێوانیاندا دەگرێتە ئەستۆ. ئەمە بەم مانایە دێ كە هەردووكیان - بیانەوێ و نەیانەوێ-، لە رووی بابەتییەوە و بەبێ ئەوەی مەبەستیان بێ، بوونەتە هاوپەیمانی یەكتری.
نە لە بەرژەوەندیی ئێراندایە و نە لە بەرژەوەندیی ئەمریكادایە عێراق بكەوێتە دەست داعش. ستراتیژی هەردولا لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراوە كە رێ لە هەرەسهێنانی عێراق بگیرێت. بۆیە، لە سەرەتای دەركەوتنی داعشدا، لە كاتێكدا كە ئەمریكا بە قۆناغی دوودڵیدا تێدەپەڕی و هێشتا بڕیارێكی یەكلاكەرەوەی سەبارەت بە دیاریكردنی رادەی دەستوەردان لە عێراق نەدابوو، دژی خوتێهەڵقورتاندنی ئێران نەوەستایەوە. تەنانەت دواتریش، پاش پەرەسەندنی رۆڵی ئێران لەناو عێراق، هیچ هەڵوێستێكی وای نەنواند نیشانەی بێزاری بێ لەپەرەسەندنی رۆڵی ئێران لە عێراق.
پرسیارەكە ئەوەیە: ئایا چی لە مەسەلەكە گۆڕاوە تا واشنتۆن نیگەرانیی خۆی لە پەرەسەندنی رۆڵی ئێران لە عێراق دەربڕێ؟ دیارە مەسەلەكە زۆرتر پەیوەندی بە ئۆپەراسیۆنەكەی (تكریت)ـەوە هەیە كە عێراق بە هەماهەنگی لەگەڵ ئێراندا ئەنجامی داوە. ئەمریكییەكان پەی بەوە دەبەن كە ئەگەر ئۆپەراسیۆنی تكریت بەو سەرەنجامە بگات كە بۆی دانراوە، رەوشێكی سوپایی تەواو جیاواز لە شەڕی دژ بەداعش دێتە ئاراوە و ریتمی شەڕەكە پاش تكریت خێراتر دەبێ و دەرفەتێكی لەبارتر بۆ گرتنەوەی هەموو ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی داعش پێكدێ.
ئەمریكییەكان هەر لەسەرەتاوە ستراتیژی گورزە ئاسمانییەكانیان پیادە كرد و ئارەزوویەكی زۆریان بۆ ناردنی هێزی زەمینی نیشان نەدا. سەرەڕای گرنگیی گورزە ئاسمانییەكان، بەڵام هەمووان دەیانزانی داعش بە گورزی ئاسمانی لەناو ناچێ و پڕۆسەكە بەبێ بەگەڕخستنی هێزی زەمینی بە ئامانجی خوازراو ناگات. سەركردایەتیی سوپایی ئەمریكا خۆیشی پەی بەم مەسەلەیە بردبوو. بەڵام سەركردایەتیی سیاسی لە واشنتۆن لە گۆشە نیگایەكی ترەوە سەیری مەسەلەكەی دەكرد و زۆرتر لە گۆشە نیگایەكی پەیوەست بە تەنگژەی سووریاوە بۆ مەسەلەكەی دەچوو. نەیدەویست لەناوبردنی داعش لە عێراق بە قازانج بۆ رژێمی سووریا بشكێتەوە. هەر بەهۆی ئەمەشەوە واشنتۆن زۆرتر جەختی كردە سەر بەردەوامیی گورزە ئاسمانییەكان. لێدوانە بەراییەكانی سەركردەكانی ئەمریكا زۆر بە روونی گوزارشت لەم تێڕوانینەی ئەمریكا دەكەن. ئەمریكییەكان لەو لێدوانانەدا ماوەیەكیان بۆ لەناوبردنی داعش دانابوو، كە بەهیچ شێوەیەك لە سێ ساڵ كەمتر نەبوو. ئومێدیشیان لەسەر ئەوە هەڵچنیبوو كە لەماوەی ئەو سێ ساڵەدا بەرنامەیەكی تۆكمە و سەرتاپاگیر بۆ قۆناغی پاش داعش و یەكلاكردنەوەی فایلی سووریا دابنێن، بەجۆرێك كە زۆرتر لەگەڵ بەرژەوەندییەكانی ئەمریكادا بگونجێ.
بەڵام ئەو ستراتیژەی كە ئێرانییەكان لە ئۆپەراسیونی تكریت پیادەیان كردووە، رێك بە پێچەوانەی ستراتیژیی ئەمریكایە، چونكە لەسەر بنەمای وەرگرتنەوەی زەوی دامەزراوە، ماوەی جێبەجێكردنیشی لە سێیەكی ئەو ماوەیە كەمترە كە ئەمریكییەكان بۆ وەبەرهێنانی ستراتیژەكەی خۆیان دایانناوە.
هیچ كام لە دوو ستراتیژەكە فایلی عێراق لە فایلی سووریا جیا ناكاتەوە. بەڵام درێژكردنەوەی ماوەكە لە ستراتیژیی ئەمریكا و كورتكردنەوەی ماوەكە لە ستراتیژیی ئێران، لە مەسەلەی سووریا دوو ئاكامی جیاوازی لێ دەكەوێتەوە، چونكە چەند درەنگتر داعش لە عێراق لەناو بچێ، رژێمی سووریا زۆرتر زیانی بەردەكەوێ و چەند زووتر لەناو ببرێ، زۆرتر قازانج دەكا.
بۆیە، لەدۆخێكی وادا، لەبارترین رێگەچارە بۆ ئەمریكا ئەوەیە كە پێش تەواوبوونی شەڕی تكریت، بەشێوەیەكی كاراتر بۆ لەناوبردنی داعش بكەوێتە گەڕ بۆ ئەوەی هەموو كارتەكان لەدەست نەدا. ئەمەش بە شێوەیەكی گشتی، زیانی بۆ ئێران نییە و دەرفەتێكیش بۆ هەماهەنگییەكی ئاشكراتر لەنێوانیاندا دێنێتەدی.
Top