شەڕی تكریت و كاریگەریی لەسەر پەیوەندییەكانی شیعە- سوننە

شەڕی تكریت و كاریگەریی لەسەر پەیوەندییەكانی شیعە- سوننە
ئەوەندەی سوننەكان پێیان خۆشە ناوچەكانیان لە چنگ داعش رزگار بكرێن، ئەوەندەش پێیان ناخۆشە لەسەر دەستی شیعە رزگار بكرێن. ناكۆكیی شیعە و سوننە لە عێراقدا بەشێكە لە ململانێی مێژوویی نێوان شیعە و سوننە. ئەوەندەی مەسەلەكە پەیوەندیی بە عێراقەوە هەبێ، ناكۆكیی شیعە- سوننە لە عێراقدا بۆ سەردەمی عوسمانییەكان دەگەڕێتەوە كە تێیدا سوننەكان دۆستی عوسمانییەكان بوون و شیعەكان دۆستی ئێران بوون.
لە كاتێكدا ئۆپەراسیونە سوپاییەكان لە پارێزگای سەلاحەددین بەردەوامن، شەڕی تكریت بایەخێكی گەورەی دەبێ چونكە گرتنەوەی ئەم شارە دەبێتە سەرەتایەكی راستەقینە بۆ گرتنەوەی هەموو ناوچەكانی تر و تێكشكانی داعش، بەڵام ئەم شەڕە بۆ سوننە و شیعە دووراییەكی دیكەی هەیە. گرتنەوەی شارەكە دەبێتە ئاماژەیەكی حاشاهەڵنەگر بۆ شكستی سوننە لە گرتنەوەی ناوچەكانیان و لە هەمووی ناخۆشتر بۆ سوننە ئەوەیە كە پرۆسەكە لەسەر دەستی شیعە بەڕێوە بچێ. شەڕەكە خۆی لەخۆیدا بەڵگەی ئەوەیە كە رۆڵی سوننە لە رابەرایەتیكردنی عێراقدا بۆ هەتا هەتایە كۆتایی هاتووە، چونكە دۆڕاو رابەرایەتیی لێ ناوەشێتەوە.
لە رووی مێژووییەوە سوننەكان ئەندازیاری دامەزراندن و رابەرایەتیكردنی عێراقن بە هاوكاریی بریتانیا، بەڵام لێرەبەدواوە ناتوانن لاف و گەزافی دامەزراندن و رابەرایەتیكردنی عێراق لێ بدەن، چونكە ئەگەر نەتوانن ناوچەكانیان رزگار بكەن، بە دڵنیاییەوە ناتوانن لاف و گەزافی رابەرایەتیكردنی عێراقیش لێ بدەن.
بیروباوەڕی ناسیۆنالیزمی عەرەبی كە لە عێراقدا لەسەر دەستی سوننە و لەناو سوننەدا لەسەر دەستی تكریتییەكان پەرەی پێ دراوە، ئەستەمە پاش شەڕی تكریت بەرەو هەڵكشان بچێ. تكریتییەكان بۆ ماوەی 35 ساڵ رابەرایەتیی عێراقیان كردووە و بیروباوەڕی ناسیۆنالیزمی عەرەبییان بەسەردا سەپاندووە. گرتنەوەی تكریت لەسەر دەستی شیعەكان خۆی لەخۆیدا گەورەترین سووكایەتییە بە مێژووی حزبی بەعس كە تا ئێستا سەركردە تكریتییەكان رابەرایەتیی باڵە سەرەكییەكەی دەكەن.
پاش شەڕی تكریت سوننەكان تكریتێكی رزگاركراو، بەڵام وێرانكراو، لە شیعەكان وەردەگرنەوە. ئەمە بەم مانایە دێ كە ئاوەدانكردنەوە نەك بیركردنەوە لە پەرەپێدانی رۆڵی سیاسییان، دەبێ بە خەمی سەرەكییان. ئەگەر سیناریۆی تكریت بە هەمان شێوە لە موسڵ دووبارە ببێتەوە، بە دڵنیاییەوە سوننەكان هەمان ئەنجامیان چنگ دەكەوێ.
شەڕی تكریت بەقەد ئەوەی كە مایەی لاوازكردنی رۆڵی سوننەیە لە عێراقدا، ئەوەندەش مایەی بەهێزكردنی رۆڵی سیاسیی شیعەیە لە سیستمی سیاسیدا. سوننەكان پەی بەوە دەبەن كە ئەزموونی بەكارهێنانی داعش لە ململانێیان لەگەڵ شیعە، جگە لەوەی كە ئاكامی خوازراوی لێ نەكەوتۆتەوە، بەكردەوە بە كارەساتیش كۆتایی هاتووە. ئەمەش وایان لێ دەكا جارێكی تر ئەم ئەزموونە و ئەزموونی لەم بابەتە دووبارە نەكەنەوە. بەڵام لە هەمان كاتدا دەشێ كارەساتەكە هەم سوننەكان بەرەو میانڕەوی ببا، هەم شیعەكان. هەرچەند شیعەكان پێگەیەكی بەهێزتریان هەیە، بەڵام هیچ ئەزموونێك بە قەد ئەزموونی ئەم جارە بۆ شیعە دژوار نەبووە، چونكە ئەگەر شیعەكان خێرا فریای خۆیان نەكەوتنایە، ئەگەرێكی زۆر هەبوو داعش بەغداش بگرێ و پاشان تەنگ بە شیعەكانی باشووری عێراق هەڵچنێ. بۆیە بەقەد ئەوەی كە قەیرانەكە بۆ سوننە دژوار بووە، بۆ شیعەش دژوار بووە. ئەمەش رەنگە هەلومەرجێكی وا بخوڵقێنێ كە تێیدا هەردوولا جارێكی تر بیر لە پڕۆژەی كارەساتبار نەكەنەوە، بە شێوەیەكی هێورتر بیر بكەنەوەو زۆرتر بە لای میانڕەویدا دایبشكێنن.
Top