لەم رۆژگارەدا توركیا سەرقاڵە بە مەسەلەی زیندووكردنەوەی زمانی عوسمانلی كە نیاز وایە لەمەولا لە خوێندنگەكاندا وەك وانەیەكی فەرمی بخوێندرێ. پڕۆژەكە خۆی لە خۆیدا مایەی مشتومڕێكی زۆرە، چونكە زیادكردنی وانەی زمانێكی دی لە پڕۆگرامی خوێندن قورساییەكی زۆرتر لەسەر خوێندكاران دروست دەكا. بەم پێیە، لەمەولا خوێندكاران شانبەشانی زمانی توركی ء زمانێكی بیانی، دەبێ زمانی توركیی عوسمانلیش بخوێنن. جگە لەوە، ئەوەندەی مەسەلەكە پەیوەندی بە كوردەوە هەیە، كورد بەمجۆرە دەڕوانێتە مەسەلەكە كە لەكاتێكدا حكومەت بەپێی یاساكان خوێندنی بە زمانی كوردی قەدەغە كردووە، دوو زمانی توركی بەسەر خوێندكاراندا دەسەپێنێ، یەكێكیان زمانی توركیی ئەمڕۆیە و ئەوی دی زمانی توركیی كۆنە. ئەمەش دەشێ درزی نێوان كورد و تورك گەورەتر بكات.
ئەردۆغان كە خاوەنی پڕۆژەكەیە، بەمجۆرە سەیری مەسەلەكە دەكا كە «گەڕانەوەیە بۆ سەر رەگ ء ریشە دێرینەكان»و بیانووەكەی ئەوەیە كە «زمانی عوسمانلی زمانێكی بیانی نییە، بەڵكو شێوەیەكی زمانی توركییە و هەرگیز لەناو نەچووە».
پڕۆژەكە شیاوی ئەوەیە كە لەچەند گۆشەنیگاوە تەماشا بكرێ. نكۆڵی لەوە ناكرێ كە زمانی عوسمانلی بەشێكە لە كەلەپووری تورك ء لانیكەم بە درێژایی 400 ساڵ بەكار هێندراوە، بەڵام خوێندنی ئەم زمانە لە خوێندنگەكاندا لە رووی تەكنیكییەوە لانیكەم دوو كێشەی لەبەردەمدایە. یەكێكیان ئەوەیە كە ئەم زمانە بە بەراورد لەگەڵ زمانی توركیی ئەمڕۆ زۆر دواكەوتووە و پڕ وشەی عەرەبی ء كوردی ء فارسی ء توركییە دێرینە ئاڵۆزەكەی جارانە و فێربوونی سوودێكی ئەوتۆی لێ ناكەوێتەوە. دووەمیشیان ئەوەیە كە فێربونی ئەم زمانە پێویستی بە فێربونی پیتە عەرەبییەكان هەیە، چونكە زمانی عوسمانلی بە پیتی عەرەبی نووسراوە. ئەمەش خۆخەریككردن بە فێربوونی دژوارتر دەكا. لە رووی زانستیشەوە زمانی عوسمانلی زمانێكی سەربەخۆ و جیاواز لە زمانی توركی نییە و، لەهەمان كاتدا ناتوانرێ بە زمانی لەناوچووی لاتینی بچوێندرێ، بەڵام هەر وەك چۆن لە ئەوروپا كەس قسە بە زمانی لاتینی ناكا، لە توركیاش كەس قسە بە زمانی عوسمانلی ناكا، سەرباری ئەوەی كە لە كاتێكدا زمانی لاتینی بە زمانێكی رەسەن دادەندرێ، زمانی عوسمانلی بە زمانێكی رەسەن داناندرێ.
دەكرێ زمانی عوسمانلی بە زمانی كوردیی كۆن بچوێندرێ كە ئەمڕۆ لە كوردستاندا كەس قسەی پێ ناكا. ئەگەر كتێبە بەناوبانگەكەی محەمەد ئەمین زەكی بەگ «خولاسەیەكی تەئریخی كورد و كوردستان» بە نموونەی زمانی كوردیی كۆن دابنێین، دەبینین كوردییە كۆنەكەی ناو ئەم كتێبە بە فۆرمێكی زۆر دواكەوتووی زمانی ئەمڕۆی كوردی دادەندرێ. ئەمەش وایكردووە، نەوەی ئەم سەردەمە، سەرەڕای بابەتە زانستییە بەپێزەكەی كتێبەكە، زۆر ئارەزوی خوێندنەوەی كتێبەكەی نەبێ. كتێبەكە كە ساڵی 1931 دەرچووە، نموونەی زمانێكی پڕ وشەی عەرەبییە ء لە رووی رێنوسەوە پشتی بە هیچ جۆرە رێنوسێكی دیاریكراو نەبەستووە. یەكەم پەرەگرافی كتێبەكە كە لە چاپی دووەمی ساڵی 2004ی كتێبخانەی سۆرانی هەولێر لە هەشت دێر پێكدێ، لە كۆی نزیكەی 70 وشە 31 وشەی عەرەبی تێدایە. گریمان حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاریدا ئەو زمانە كوردییەی كە محەمەد ئەمین زەكی بەگ كتێبەكەی پێ نووسیوە، بخاتە پڕۆگرامی خوێندنی خوێندنگەكانەوە، ئایا رۆشنبیران چ هەڵوێستێكیان لەم بارەیەوە دەبێ؟ بەدڵنیاییەوە ئەوسا ژمارەی لایەنگرانی ئەم پڕۆژەیە بە ژمارەی پەنجەكانی دەست دەژمێردرێ.
ئەوانەی دژی پڕۆژەی زیندووكردنەوەی زمانی عوسمانلین، تێڕوانینی جیاوازیان هەیە، بەڵام زۆربەیان پێیانوایە توركیا و كەلتووری توركی پێویستی بە زیندووكردنەوەی ئەم زمانە نییە و هیچ لێی سوودمەند نابن و بەشێكی زۆریان هۆی بانگەشە بۆ پڕۆژەكە دەبەنەوە سەر ئەجندا ئایدیۆلۆژییەكەی پارتی دادوپەرەپێدان كە پێیانوایە ئەوەندەی چاوی لە رابردووی عوسمانییانەی توركیایە، ئەوەندە چاوی لە ئایندەیەكی جیاواز نییە.