هەموو ئامانجێكی مێژوویی گەورەو چارەنووسساز، خۆكۆكردنەوەیەكی مەزن و هۆشیارییەكی هەمەلایەنەی، بەڕێسا مێژوویی و گەردوونیەكانی سەركەوتن پێویستە، مافی دیاریكردنی چارەنووس، دەوڵەتی سەربەخۆی نەتەوەییش، ئامانجی هەرەگەورەی قۆناغی رزگاریی نیشتمانی هەر ناسیۆنالیزمێكی كامڵ و پێگەیشتووە، سەبارەت بە ناسیۆنالیزمی كوردیش مەسەلەكە بەهەمان شێوەیەو، دەوڵەت هەمان پێگەو قورسایی هەیە، یان دەبێت زووبێت و، بەو جۆرە بیری لێ بكرێتەوە.
سەبارەت بە ئێمەی كوردو گەلی كوردستانیش، لە سۆنگەی مێژووی پڕكارەسات و، واقیعی نالەبارو، گەورەیی جۆراوجۆری ئاستەنگەكان، ئەم پرسە رەهەندی نوێ بەخۆوە دەگرێت، ئەم رەهەندە نوێیەش زیاتر لە تەحەدداو مەیدانخوازیدا خۆی دەبینێتەوە، ئەوەش دڵسۆزی و لێبڕانێكی جدیتر، لە هێزە پێكهێنەرەكانی بزووتنەوە ناسیۆنالیستییە كوردیەكەو، كۆمەڵگای كوردستانی دەخوازێت، یەكڕیزی هێزەكانیش ئاماژەو رەنگدانەوەیەكی بنەڕەتی بوونی ئەو دڵسۆزی و جدیەتەیە.
دەوڵەتی باشووری كوردستانی، وەك هەنگاوی یەكەم بە سروشتیحاڵ پێش مەرج و هەلومەرجی تایبەت بەخۆی دەوێت، پێشمەرجەكانیش هەندێكیان بابەتی، لەدەرەوەی ئیرادەو خواستی راستەوخۆی ئێمەوەن، هەندێكیشیان خودی و، بەناوماڵ و، ئاستی ئامادەگی و، هاوچارەنووسی و، تۆكمەیی ناوخۆمان و، بوونی ئیرادەیەكی بەبڕشت و لەشكان نەهاتووی نیشتمانییەوە پەیوەستە، هۆشیاربوون بە هەردوو پێشمەرجەكەو، چۆنیەتی كاركردنیان و، كاریگەریان لەسەر پرۆژەی نەتەوایەتی گەلی كوردستان گرنگە.
راستە ئێمەی كوردو ناسیۆنالیزمی كوردی بەدرێژایی سەدەی ناسیۆنالیزمی خۆرهەڵات، واتە سەدەی بیستەم، قوربانیەكی گەورەی نەبوونی پێشمەرجە بابەتیەكان و لەوانەش، هەڵكەوتی جوگرافی و، چۆنیەتی دابەشكردنی خاك و گەلەكەمان و، سروشتی رژێمە فەرمانڕەواكانی ئەو دەوڵەتانەی كوردیان بەسەردا دەبەشكراوەو، سیستمێكی نادادپەروەری نێودەوڵەتی بووین، هەر ئەوەش وای كرد بزووتنەوە ناسیۆنالیستیەكە دوای دەیان ساڵ خەباتی خوێناوی و قوربانیدانێكی بێ شومار، بەئامانجەكانی خۆی نەگات وـ نەتەوەی كوردو گەلی كوردستان دووچاری جۆرەها كێشەو چەرمەسەری و مەینەتی هات.
بەڵام هەموو ئەوە یەكسان نییە بە لە بیركردنی لاوازیەكانی پەیوەست بە پێشمەرجە خودیەكان و، پەرتەوازەیی لە ریزەكان و، ناكۆكیە نیمچە بەردەوامە ناوەكیەكان و، نەبوونی گیانێكی هاوچارەنووسی وا، كە هیچ رووداوو كارەساتێ توانای بەلەرزە خستن و لاوازكردنی نەبێت.
ئەگەر ناكۆكی و دووبەرەكی نێوخۆیی، بەسروشتی حاڵ خاڵی لاوازی هەرناسیۆنالیزمێك و، لەوانەش ناسیۆنالیزمی كوردی بن، ئەوا نكوڵی لەوە ناكرێت كە هێزە پێكهێنەرەكانی ناسیۆنالیزمی كوردی لەم رووەوە چەند لێپرسراوێتیان دەكەوێتە ئەستۆ، هەڵبەت هەندێ هەڵەو ناهۆشیاری لەم رووەوە لە هەندێ بڕگەی مێژوویی دیاریكراودا، كە بە دەرفەتی مێژوویی لە قەڵەم دەدرێن، ئۆباڵەكەی چەند قات دەبێتەوە، كێشمەكێش و ناكۆكیەكانی دوای راپەڕینی (1991) لەسایەی بوونی ناوچەیەكی ئارام و دامودەزگایەكی حكومڕانی خۆماڵیشدا، دەچێتە ئەم خانەوە. چونكە ئەو بوومەلەرزەی لە(1991)دا پایەكانی سیستمێكی وەحشناكی وەكو (بەعس)ی لەبەرزەخت و سەرەنجام لە (2003)دا بەتەواوەتی خستی، مەزنترین دەرفەتی مێژوویی خستە بەردەم ناسیۆنالیزمی كوردی و، نەتەوەی كورد.
بەڵام با زۆر لەم روانگەوە نەدوێین، چونكە تاڕادەیەكی زۆر قسە لەسەر بەڵگە نەویستێكی مێژووی خۆمان و، دنیای ناسیۆنالیستیش دەكەین، كە كێشەكەمان ــ واتە ناكۆكی و نەبوونی ئیرادەیەكی نەتەوەیی یەكگرتووی لە شكان نەهاتووی خاوەن بڕیارــ هەمیشە بەخاڵێكی لاوازی كوردو بزووتنەوە نەتەوایەتیەكەی لە سەرئاستی هەرچوار پارچەی كوردستاندا بەئاستی جیاواز لە قەڵەم دراوەو، لەقەڵەم دەدرێت، بەجۆرێك كە ئەم واقیعە مێژووییە، كە تاكو ئێستاش لە دەست ئاسەوارەكانی رزگارمان نەبووە، هێندە بەپانی و درێژی و مێژووی ئێمەدا رۆچووەو بڵاوبۆتەوە، تاوای لێهاتووە، لای هەندێ كەس و ناوەند، ببێتە كەرەستەیەكی خۆنائومێدكردن و، بەستنەوەی ئەم ناكۆكییە بەجەوهەری نەگۆڕی تاك و كەسێتی و، كۆمەڵگای كوردی و، قەدەرێكی مێژوویی خۆلێ نەبوێراو؟!
سەرچاوەی ناكۆكیەكانیش لەرابوردوودا جۆراوجۆر بوون، كە دەكرێت ئاماژە بەهەندێكیان بكەین، لەوانەش:
1. ناوچەگەری و عەشیرەتگەری.
2. جیاوازیی زارو، تەریقەتی ئایینی.
3. جیاوازیی ئایدۆلۆژی و كاریگەری ئایدۆلۆژیای چەپ لەم رووەوە.
4. لاوازی كەرەسەكانی ئاوێزانكردنی نەتەوەیی و، خەمڵاندنی شووناسێكی یەكگرتووی بەهێز.
5. دووری و نزیكی لە هێزە هەرێمایەتیەكان.
6. نائومێدی و بەئامانج نەگەیشتنی شۆڕش و راپەڕینەكان و رەنگدانەوەیان.
7. نوێ نەبوونەوەی كلتوری سیاسی و، مۆدێلی حزبی و، شێوازی رێبەرایەتی كردن.
8. ململانێ لەسەر پێگەی رێبەری و دەستڕۆیشتوویی حزبی و سیاسی و، لەدوای راپەڕینیشدا پارەو دەسەڵات.
9. كەرت بوونی مێژووی نوێی كوردو بوونی رەمزو بۆنەو یادەوەری جیاواز، لە سۆنگەی جیاوازی حزبایەتی و دەستپێشخەریە حزبیەكانەوە.
بەڵام سەبارەت بەئێستای واقیعی باشووری كوردستان، لە روانگەی گەشەكردنە سیاسی و ئابوری و، كۆمەڵایەتی و نەتەوەییەكەو، ئەو گۆڕانكاریانەی لە ناوچەكەو جیهاندا روویداوە، دەتوانین دۆخەكە لەچەندین رووەوە، بەوە وەسف بكەین كەلە قازانجی خەمڵینی ناسنامەیەكی یەكگرتووی نەتەوەیی و، تێپەڕاندنی بەشێ لە هۆكارەكانی ناكۆكیەكانی قۆناغی رابوردووە، بەومانایەی زەمینە بۆ بەدەستهێنانی دەستكەوتی گەورەی نەتەوەیی و لەوانەش سەربەخۆیی و قەوارەی سەربەخۆی نەتەوەیی لەبارەو، بەپێچەوانەی زۆربەی مێژووی نوێی ئێمەوە، گۆڕانكاریەكان واقیعێكی وایان هێناوەتە پێش، كەپێش مەرجە خودی و ناوخۆییەكان، ببنە هۆكاری یەكلاكەرەوەو بنەڕەتی لە سەرەڕێی بەدیهاتنی ئامانجی سەربەخۆیدا.
واتە ئێمە لەسەردەمێكدا دەژین زۆربەی بەربەستە دەرەكیەكانی بەردەم پرۆژەی نەتەوەیی كوردی و، سەربەخۆیی نەماون، یاخود لاواز بوون، بەبوونی ریزێكی یەكگرتووی نەتەوەیی و، نەخشە رێگایەكی هاوبەشی سازانی لەسەر كراو، دەتوانین سەربەخۆیی بكەینە پاداشتی هەزاران شەهیدو، زیاد لە سەدەیەك ئازاری جەستەی نەتەوایەتی بریندارو جەزرەبە چەشتوومان.
دۆخەكە بە ئاقاری ناوخۆشدا چەندین بەربەستی بەردەم یەكیەتی نەتەوەیی نێوان هێزەكانی لابردووە، لەوانەش:
1. زیاتر ئاوێزان بوونی نەتەوەیی لەسایەی دەستكەوتەكانی پەیوەندی یە گشتیەكان و، كاڵبوونەوەی سنوورەكان و، شكاندنی ئابڵوقەكان.
2. كاڵبوونەوەی ئایدۆلۆژی و ململانێ ئایدۆلۆژیەكان.
3. بووژانەوەو بەهێزبوونەوەی هەستی نەتەوایەتی بەتایبەتیش لەم دواییەداو پاش شەڕی داعش و، بەرگری پێشمەرگە لە باشوورو رۆژئاوا.
4. كەمتر بوونەوەی كاریگەری ناوچەو خێڵ بە بەراورد لەگەڵ جاران.
5. گۆڕانكاری لەدەرو دراوسێكانی كوردستان بەتایبەتیش گۆڕانكاری ئەرێنییەكانی توركیاو، شكستی بەعس لە هەردوو وڵاتی عێراق و لە داهاتووشدا سوریا.
6. بوونی ئومێدێكی زۆرتر بەدواڕۆژو هەست كردن بەپشتیوانی نێودەوڵەتی.
7. سەرهەڵدانی هێزی نوێ لە دەرەوەی پارتی و یەكیەتی كە لە رابردوودا، دوو جەمسەری دژبەیەكی ناو بزووتنەوە ناسیۆنالیستی یەكەیان پێكهێنابوو، ژیانی سیاسیان تاڕادەیەكی بەرچاو شەتەك دابوو.
8. بوونی ئەزموونێكی نوێی شەڕی ناوخۆو، دەرفەت لەدەستدان و، هاوكاری لەسەر ئاستی ئیدارەو، دەرەوەدا.
ئەگەر ئەم دەرفەتەی ئێستاش بۆ كوردی باشوورو تەنانەت رۆژئاواو باكووریش هاتۆتەپێش، بەمێژوویی و دەگمەن دابنرێت، ئەوا یەكڕیزی نێوخۆیش دەكات بە ئەركێكی نەتەوەیی و ئەخلاقی هەرەمەزنی پێش راگەیاندنی سەربەخۆیی و قۆناغەكە.
نەچوون بەپیری ئەم بانگەوازەشەوە، كە لە قووڵایی رۆحی نەتەوایەتی كوردییەوە هەڵدەقوڵێ و، تێكەڵە بەبۆن و بەرامەی گیانی بەرزەفڕی شەهیدانی شۆڕش و ئەنفال و كیمیاباران و زیندانەكان و، رۆژانی سەختی بەرخودان و، بڕیاری خۆبەدەستەوەنەدان، ئۆباڵێكە هێندە گەورەیە، كە نابێت هیچ هێزو سەركردەیەك ئامادەی لە ئەستۆگرتنی بێت، بەڵام بانگەوازی یەكبوونی نەتەوەیی و یەكگرتوویی ریزی هێزە كوردستانیەكانیش نابێت وادەركەوێت، سەدای رێبەرو هێزێكی دیاری كراوە، بائەو هێزەش رۆڵی گەورەی هەبێت.
بەڵكو دەبێت هاوارێكی ئاوێزان بوو و، شەیپۆری جەنگی پێكەوەیی بێت، بۆ هاتنەدی ئەم مەبەستەش ئەم خاڵانەی خوارەوە گرنگە:
1. رێكەوتن لەسەر دیاریكردنی سروشتی قۆناغەكەو ئەركەكانی و، ئامانجە نزیك و، دوورترەكان.
2. رێكەوتن لەسەر نەخشەڕێگایەكی بەدیهێنانی ئامانجەكان و، دابەشكردنی رۆڵەكان.
3. رەواندنەوەی هەر(هاجس)و گومان و مەترسییەك، كە هەندێ لە هێزەكان لەقۆناغی دواترو رۆڵ و پێگەی خۆیانیان هەبێت.
4. لەهەموو ئاستەكاندا لەم قۆناغەدا گیانی لێبوردەیی و هاوچارەنووسی بەسەر هەنگاو بڕیارو سیاسەتەكاندا زاڵ بێت، بەتایبەتیش ئەمە بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان زۆر گرنگە كە جومگە سەرەكیەكانی دەسەڵاتی هەرێمی كوردستانی بەدەستەوەیە.
5. رێكەوتن لەسەر جۆری مامەڵە كردن لەگەڵ دەرو دراوسێكان و، بوونی یەك گوتاری و یەك سیاسەتی و دبلۆماسیەتی، ئەویش لەرێگەی كۆتایی هێنان بە پاشماوەیی دووئیدارەیی و، یەكگرتنەوەو بەدامەزراوەیی كردنی هێزەكانی پێشمەرگەو ئاسایشی ناوخۆو، قەدەغەكردنی كاری حزبی تیایاندا.
6. پەسەندكردنی دەستووری كوردستان لەرێی سازانی نێوان هێزەكان لەسەری وەك چوارچێوەیەك بۆ ژیانی سیاسی و، سنوورێكی هاوبەشی پابەندی نیشتمانی.
7. زەمینەسازكردن بۆ كۆنگرەی نەتەوەیی، لەو سۆنگەوە كە هەموو یەكیەتییەكی نێوخۆیی هەرێم پێویستی بە رێكەوتن لەسەر پارچەكانی تری كوردستان و، هێزە كوردیەكانی ئەو پارچەیەو بەتایبەتیش باكوورو رۆژئاوا هەیە.
8. دەستكردن بە چاكسازی لەژیانی حزبایەتی و، پەروەردەیەكی نوێی سیاسی دابڕاو، لە مێژووی پڕ لە ناكۆكی رابردوو.
9. فراوان كردنی بازنەی بڕیاری سیاسی.