ئایا ئەمەریكا لە حكومەتەكەی مالیكی توڕەیە؟

ئایا ئەمەریكا لە حكومەتەكەی مالیكی توڕەیە؟
((مالیكی سوورە لەسەر بەكارهێنانی هەر تاكتیكێك كە بە گونجاوی بزانێت، بۆ چەسپاندن و قایمكردنی حكومڕانیە سیاسیە ناوخۆییەكەی. هەروەها نائامادەییەكی سەرسەختانەی هەیە بۆ داواكارییەكانی واشنتۆن لە پێوەندیدا بە پرسە ئیقلیمیەكانەوە، بە تایبەتی ئەگەر ئەم كارە ببێتە مایەی وروژاندنی دوژمنایەتی دراوسێكەی ڕۆژهەڵاتی، كە لە خۆی گەورەترو بەهێزترە. زەمینە لەبارە بۆ هاتنەئارای ساردوسڕی لە پێوەندییەكانی نێوان ئەمەریكا و عێراقدا، ئەگەر نەڵێین دەستپێكی دوژمنایەتیەكی تەواو لە نێوان هەردوو حكومەتەكەدا))

شاراوە نییە كە بۆ ماوەیەك دەچێت واشنتۆن لە ڕەفتارەكانی حكومەتەكەی سەرۆك وەزیرانی عێراق، نووری ئەل مالیكی نیگەران بووە. لەسەر ئاستی ناوخۆ، مامەڵەی زبری مالیكی لەگەڵ ڕكابەرە سیاسیەكانی و تەشەنەكردنی گەندەڵی و بێتوانایی( یان ئامادەنەبوونی) بۆ چارەسەركردنی جیاوازییەكانی لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستاندا (krg)، وایان كردووە نیگەرانی لە نێو بەرپرسانی ئەمەریكادا دروست بێت. ڕەنگە ئیدارەی ئۆباما پتر بێزار بێت لەبارەی كردەوەكانی بەغدا لەسەر ئاستی سیاسەتی دەرەوە-بە تایبەتی بەرهەڵستی بەردەوامی بۆ دەستپێشخەرییەكانی ئەمەریكا لە ئاست ئێران و سوریاداو. پێدەچێت حاڵی حازر ئەم ناڕەزای بوونە لە كەف و كوڵدا بێت. لە 4ی ئازاردا، وەزیری دەرەوە، جۆن كێری، گەشتێكی ڕانەگەیەنراوی بۆ بەغدا ئەنجامدا، بۆ ئەوەی فشاربخاتەسەر حكومەتەكەی مالیكی لە پێوەندیدا بە بەكارهێنانی ئاسمانی عێراق لەلایەن ئێرانەوە بۆ ئەنجامدانی گەشتە ئاسمانیەكانی بۆ سوریا.
ماوەیەكی زۆرە واشنتۆن بە گومانە لەوەی تەهران چەك بۆ حكومەتەكەی بەشار ئەسەد دەنێرێت، بۆ ئەم مەبەستەش ئەو گەشتانە بەكار دەهێنێت، كە ناویان لێدەنێت گەشتی هاوكاری مرۆیی، بەڵام ئیدارەی ئۆباما ویستی مالیكی كۆتایی بەم كارە بهێنێت.
لە باشترین حاڵەتەدا، هەوڵەكەی كێری، سەركەوتنێكی جوزئی بەدەستهێنا. سەرەڕای چەند بیرخستنەوەیەكی ناورد لەلایەن وەزیری دەرەوە لەبارەی گرنگی هاوكاری بەردەوامی ئەمەریكا بۆ ئایندەی ئابووری و سیاسی عێراق، مالیكی ڕەتی كردەوە پابەند بێت بەوەی بە ڕووی هاتوچۆی ئاسمانی نێوان ئێران و سوریا بوەستێت، چ جای ئەوەی بوەستێنرێن. تەنیا دوو هەفتە دواتر، لە 8ی نیساندا، حكومەتی عێراق فڕۆكەیەكی ئێرانیان ناچاركرد بۆ ئەوەی بنێشێتەوەو بپشكێنرێت، ئەو كارە ئاماژە بوو بەوەی بەغدا نایەوێت بە تەواوی هاوپەیمانە ئەمەریكیەكەی دووربخاتەوە.
بۆ نەگبەتی واشنتۆن، پشكنینەكە دۆزینەوەی كاڵایەكی نایاسایی بە دوادا نەهات. پشكنەران، تەنیا هاوكاری مرۆییان دۆزییەوە، زۆربەیان كەلوپەلی پزیشكی بوون، هەروەك ئەوەی هەمیشە حكومەتی ئێران پێداگیری لەسەر دەكرد كە ئەم گەشتانە ئەو كەلوپەلانەیان هەڵگرتووە. ڕەخنەگرە بە گومانەكان لە ئەمەریكا باس لەوە دەكەن ئایا بەرپرسانی عێراق پێشتر لەگەڵ تەهراندا ڕێكنەكەوتوون كە هیچ كەلوپەلێكی سەربازی لەو گەشتەدا بار نەكرێت. ڕاستیەكە هەرچیەك بێت لەبارەی ئەم ڕووداوە دیاری كراوەوە، ئەوا نەبووە هۆی گەڕاندنەوەی كەشی هاوكاری لە نێوان ئیدارەی ئۆباما و حكومەتی عێراقیدا.
ڕاستیەكە ئەوەیە كە ڕژێمەكەی ئێستای عیراق، كە مالیكی شیعەمەزهەب سەركردایەتی دەكات، خوازیاری پارێزگاریكردنە لە پێوەندییە باشەكانی لەگەڵ هاومەزهەبەكەی لە تەهراندا. لە ڕاستیدا، دەستڕۆیشتویی ئێران لە عێراقدا( جگە لەو ناوچانەی لەلایەن هەرێمی كوردستانەوە كۆنترۆڵكراون) لە دوای ڕووخاندنی ڕژێمی سەددام حوسێن لەلایەن ئەمەریكا و هاوپەیمانەكانی، لە هەڵكشاندایە. لەوەش زیاتر، حكومەتەكەی مالیكی نایەوێت حكومەتێك كە سوننەكان باڵادەست بن تێیدا جێی حكومەتی ئێستای سوریا بگرێتەوە كە ئەسەدی عەلەوی سەركردایەتی دەكات-بە تایبەتی كە حكومەتێك بێت قەرزارباری سعودیە و توركیا بێت، كە هەردووكیان ڕكابەرێكی دێرینی عێراقن. بەغداد كەمترین كارێكی لەدەست دێت بۆ هێوركردنەوەی واشنتۆن، بێ ئەوەی هەوڵەكانی تەهران بۆ پشتیوانیكردنی حكومڕانی ئەسەد لاواز بكات.
خەریكە بڵێین دڵنیاین لەوەی دوورەپەرێزی نێوان ئیدارەی ئۆباما و سەرۆك وەزیران، مالیكی، لە مانگەكانی داهاتوودا چڕدەبێتەوە. واشنتۆن متمانەی بە بانگەشەكانی سەركردەكانی عێراق نەماوە بەوەی پابەندبن بە دیموكراسیەوە، چ جای ئەوەی بانگەشەی ئەوە بكرێت پابەندن بە ئامانجەكانی سیاسەتی دەرەوەی ڕۆژئاوا لە ئاست ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. ئەوەی پێوەندی بەم بەشەوە هەبێت، ئەوا مالیكی سوورە لەسەر بەكارهێنانی هەر تاكتیكێك( دیموكراتی بێت یان تاكڕەوی) كە بە گونجاوی بزانێت، بۆ چەسپاندن و قایمكردنی حكومڕانیە سیاسیە ناوخۆییەكەی. هەروەها نائامادەیەكی سەرسەختانەی هەیە بۆ داواكارییەكانی واشنتۆن لە پێوەندیدا بە پرسە ئیقلیمیەكانەوە، بە تایبەتی ئەگەر ئەم كارە ببێتە مایەی وروژاندنی دوژمنایەتی دراوسێكەی ڕۆژهەڵاتی، كە لە خۆی گەورەتر و بەهێزترە. زەمینە لەبارە بۆ هاتنەئارای ساردوسڕی لە پێوەندیەكانی نێوان ئەمەریكا و عێراقدا، ئەگەر نەڵێین دەستپێكی دوژمنایەتیەكی تەواو لە نێوان هەردوو حكومەتەكەدا.
* تۆژەری باڵا و جێگری سەرۆكی پرۆگرامەكانی ئامۆژگای كاتۆ و نووسەری گۆڤاری (زە ناشناڵ ئینتریست) و (وەرزنامەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست) و (گۆڤاری گوڵان).
Top