لەدوای شەپۆلی شۆڕشی گەنجانی جیهانی خۆرئاوا كە لە شەستەكانی سەدەی رابردوو بۆ دەستنیشانكردنی سیماكانی هاووڵاتیبوون و دەستەبەركردنی داخوازی خەڵكی بەرپاكران بۆ داڕشتنی نەخشەی ڕێگا تا وڵات بەرەو دیموكراتییەت و پەرەپێدان بەرن، ئەمڕۆ كەسانی سیاسەتمەداری خۆرهەڵاتی ناوەندو ئۆپۆزسیۆن تووشی شۆك بوون لەوەی لە پێناوی داڕشتنەوەی بنەماكانی گرێبەستی كۆمەڵایەتی و مافەكانی هاووڵاتی، گەنجان جڵەوی دەستپێشخەرییەكانیان لێوەرگرتوون وێڕای جیاوازی گەورە لەنێوان مافەكان و داخوازییەكاندا، كەلێنەكە لەنێوان عەقڵییەتی وەچەی گەنجان و عەقڵییەتی وەچەی پێش خۆیان زۆر بەرینتر بۆتەوە، ئەوەی گەنجانی هانداوە بۆ ئەم شۆڕشانە، ئاوێزانبوونی دەسەڵات و پارەیە لەسەر حسابی داخوازییەكانی وەك مەعریفەو دادپەروەری كە لەهەموو خۆرهەڵاتی ناوەند ئەمانەی دواییان بزر بوون بەم بزربوونەش هێدمەیەكی كۆمەڵایەتی و ئابووری هەموو ناوچەكەی گرتۆتەوەو پشتی حوشتری خۆرهەڵاتی ناوەراستی ونبووی داچەماندووە چونكە حساباتی سیاسی وەچەكانی پێشوو زەمەنیان بەسەردا تێپەڕیوە، ( zbignew Brzezinski) لەكتێبێكی بەناوبانگیدا بە ناوی(Out of control) پێشبینی ئەوەی كردووە كە نایەكسانی رەهەندێكی نێودەوڵەتی وەرگرتووە لەناو كاروباری سیاسی ئەم سەدەیەی ئێستاماندا، شارەزایانیش پێیان وایە گرنگترین تەنگژەكانی سەدەی بیست و یەك بریتین لە
1- سەدەی كارەساتە سروشتییەكان كە بەهۆیەوە ئاسایشی خۆراكی جیهانی و ئاسایشی ئاوو ئاسایشی وزە تێك دەچن و ئەمەش وا دەكات بۆ رووبەرووبوونەوەی ئەو بارە قورسە كۆمەڵایەتی و ئابووری و ژینگەییەی كە گۆی زەوی تێك دەدات بڕیاری سیاسی تازە بدرێن
2- سەدەی سەرەتای داڕووخانی فاكتەری كۆمەڵایەتی – ئابوورییە ( socio- economy) لە زۆربەی كۆمەڵگا مرۆڤایەتییەكاندا ئەمەش لە دەرئەنجامی
* خێرابوونی بزاڤی جیهانگیری بەهەرچوار دیوەكەیدا كە بریتین لە كەرەستەو خزمەتگوزاری و زانیاری و كۆچكردنی مێشك، لەئاكامدا ئەم چوار بزاوتە لەسەر ئەو كۆمەڵگایانەی كە ئامادەنەكراون بۆ كێبركێ بەردەوام هەڵكشان بەخۆیانەوە دەبینن.
* داڕزانی چینی ناوەند لەكۆمەڵگا تازە پێگەیشتووەكان دا لەئەنجامی بزربوونی پەرەپێدانی مرۆیی و شەپۆلی گڕی گرانی هاوردەكردن لەدەرەوە. هەروەها ئاست نزمبوونەوەی كەرتەكانی خوێندن و تەندروستی ئەمەش وای لە هۆكاری بەرهەمهێنان كردووە كە دادوەری كۆمەڵایەتی نەمێنێت لە لایەكی ترەوە پاڵی ناوە بەبەشێكی بچووكی خەڵكەوە كە خۆی بەشانە هەنگوینی دەوڵەمەندەكاندا هەڵواسێتەوە، زۆربەی زۆری خەڵكیش هەژاری و تاڵێتی دەچێژن.
* نەمانی هاوسەنگی لەنێوان توانای كڕین لای وڵاتانی تازەپێگەیشتوو لەبەرامبەر ئەو توانا بەرزە بەرهەمهێنەی وڵاتانی پێشكەوتووی خاوەن تەكنەلۆژیای بەرز، تاعوونی هەژاری لەم سەدەیەدا نیوەی دانیشتووانی سەرزەوی تەنیوەتەوە كە لەپشتەوە خەنجەر لەكەرامەتیان دەچەقێنێت.
ئێمە لەهەرێمی كوردستان لەرووی جوگرافییەوە دوور نین لە خۆرهەڵاتی ناوەند ناتوانین هزرو ویژدانی گەنجان ئینكار بكەین كە لەڕێگای پێوەندی ئەلەكترۆنی و ئەنتەرنێت و مۆبایلەوە لەهەوڵدان تا دنیا بگۆڕن، حینكەتی سیاسی بۆ بەڕێوەبردنی قەیران لەم كاتەدا پێویستی بەهەندێك حیكمەت و روون بینی هەیە لەسەر دیتنی خاڵە لاوازو بەهێزەكانی هاووڵاتییان، تا ئێستا چاكسازی لەبەردەستی فەرمانڕەوایاندایە هەروەكو چۆن بەجەربەزەیی بڕیارمانداوە كە لەگەڵ پسپۆران و شارەزایانی سەقامگیریكردنی كۆمەڵگای تازەدا دوو رەگەز بكەینە دینگە بۆ پێشكەوتنی كۆمەڵگە یەكەمیان توانای خۆڕاگرتنی دەوڵەتە لەبەرامبەر ئەو شەپۆلە توندەی كە ئەم شەپۆلەی جیهانی هێناوێتی، دووەمیشیان توانای خۆلادانێتی بەر لەوەی هەموو شتێك لەگەڵ خۆی ڕاماڵێت، وێڕای ئەوەی بارودۆخی سەقامگیری لەكوردستانی عێراقدا لەگەڵ دەوڵەمەندێتی و هەمەچەشنێتی كەرەستەی سروشتیدا هاوبارگەیە، ئەمەش دەتوانێت ڕێگایەكی باش تەخت بكات بۆ بووژانەوەی ئابووری، بەڵام هەڕەشەكان هێشتا لەبەردەرگاماندان.
پێویستە بەجدی خەم وئازاری هاووڵاتییان وەربگیرێن لەپێناوی خستنەكاری هەموو تواناكانی هەرێم بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەرقەیرانێكی كۆمەڵایەتی و ئابووری كە بەڕێوەن و گەر ئەم خەمانە چارە نەكرێن بەردەوام لە هەڵایساندا دەبن. باشترە هەوڵی زۆریش بدرێت ئەو توانا ماددی و ئابوورییەی كە لە بەردەستە بخرێنە خزمەتی جەماوەرەوە تا دەستی كەسانی تر بەشێوەی خراپ ئەو جەماوەرە بۆ توندوتیژی بەكارنەهێنێت.


دانەری كتێبی
(East- west: sword& word
BOD GMbH(IN Print)