گەلی كورد دەیان ساڵە ، جگە لەوەی خاك و نیشتیمانی بە زۆر بە وڵاتێكی دەستكردی وەك عێراقەوە لكێنراوە ، زیانی زۆری گیانی و ماددی بەركەوتووە و لەگەڵ هەموو ئەو نەهامەتیانەشدا ، كێشە كەلەكەبووە نێو خۆییەكانی عێراقە كە گەلی كوردی ناچاركردووە لەگەڵ عێراق بمێنێتەوە دوور لە ویست و حەزی خۆی . ھاوكێشە سیاسیەكانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست بەرەو گۆڕانكاری گەورە ھەنگاو دەنێت و بە ھۆكاری فرە جەمسەری لە ناوچەكەدا گۆڕانكاری جەوھەری لە نێوان ھاوپەیمانەكاندا دروست بووە ، تاكڕاوی و تموحی پاوانخوازی ئابوری و مەزھەبگەرای ھێزەكان لەناوچەكەدا وای كردوە كە دووبارە شڵەژانێكی سیاسی گەورە لەناوچەكەدا ڕووبدا ھاوشێوەی ڕوداوەكانی بەھاری عەرەبی ، بیركردنەوەی دەستبەسەرداگردنی ناوچەكە لەلایەن كۆمەڵێك زلھێزی مەترسیدارەوە گریمانەكانی ڕودانی جەنگی زیاتركردوە بێجگە لە كێشەی وزەی جیھانی و ژیۆپۆلۆتیك ، كۆمەڵێك قەیرانی دیكە لە ناوچەكەدا وەكو گرفت و ئاڵنگاری نۆی دەبینرێن ، لەوانە پاوانخوازی ناوچەیی ئێران و توركیا ، گەڕانەوەی ڕوسیا بە خەونی سەردەمی سۆڤێت و گەشەسەندی توانا ئابووریەكانی چین و تاكڕەوی ئەمریكا لە بڕیارداندا كە ھاوپەیمانەكانی نیگەرانكردوە ،لەناو ئەم ناووچە پڕ لە ململانێ وكێشەیەدا كوردەكان بونیان ھەیە ، گەر مێژوو پێوەربێت بۆ ڕۆڵی كوردەكان لەم ھاوكێشە و ململانێ نوێیەدا ، ئەوا دڵخۆشكەر نیە ، چونكە بەردەوام ڕۆڵیان قوربانیدان بووە ،لە ئێستادا عێراق و ناوچەكە، بە تونێلێكی نادیاری سیاسییدا گوزەر دەكات، گۆڕاوە ناوخۆیی، هەرێمایەتی و نێودەوڵەتییەكان جێكەوتەی كاریگەر لەسەر ئێستا و ئایندەی ناوجەكە جێدەهێڵن،عێڕاق بە سەخترین بارودۆخدا تێپەڕ دەبێت، خۆپیشاندانە جەماوەرییەكانی بەو شێوە گەورە و كاریگەرە بەڕێوەدەچن. هه ر له دوای ڕووخانی ڕژێمی به غدا ئیتر هه ژموونی ئێران كه وته په ره سه ندن و ئه وخه ونه ش كه ڕژێمی ئێران ده مێك بوو خه ونی پێوه ده بینی وورده وورده به ره وهاتنه دی كه وته هه نگاونان به ره هاتنه دی. بۆ ئه مه ش كۆمه ڵێك فاكته ر كه وتنه یارمه تیدان بۆی سه ره تا گرتنه ده ستی ده سه لاتی عێراق له لایه ن شیعه كانه وه ، ئه مه گه وره ترین هۆكاری یارمه تیده ر بوو ئه ویش به وهۆیه ی كه زۆربه ی سه ركرده ده ست ڕۆیشتووه كانی شیعه ژیانی سیاسی وئاواری ییان به سه ربردوو ئیدی كه وتبوونه ژێر كاریگه ری سیاسه ته كان وسیاسیه كانی ئێرانه وه ته نانه ت وایان لێهاتووه كه هێنده ی ئینتما ووه لائیان بۆ ئێران هه یه ئه وه نده بۆ عیراقیان نه ماوه.كەكاریگەری زۆری لەسەر بارودۆخی وڵات داناوە، بەجۆرێك كە پێشبینیكردنی ئایندەی عێڕاق لەم كاتەدا ئەستەمە چونكە ڕووداو گۆڕانكارییەكان لەپڕوو گەورەن، لەڕووی ئابوریشەوە زیانێكی زۆری بەعێڕاق گەیاندووە، كێشەكانی عێڕاق ھی سەردەمی عەبدولمەھدی نیە، كێشەكانی ئێستا درێژكراوەی كێشەكانە لە ساڵی 2003 ە تاوەكو ئێستا كێشەی ئەم ساڵ و دووساڵ نیە لەبەر ئەوە چارەسەركردن و جێبەجێكردنی ھەموو خاڵەكانی خۆپیشاندەران بەم كاتە كەمە كە عەبدولمەھدی ماویەتی جێبەجێناكرێ، ئەوەی جێگەی پرسیارە ئەو داوایەیە كە خۆپیشاندەران دەیكەن بۆ ڕۆشتن و ڕووخاندنی ئەم كابینەیە و ھاتنەسەركاری كەسانێكی پاك و چاكسازە، بەڵام ئایا بەڕۆشتنی كابینەی ئێستا چ كەسێك دێتە سەر حكوم غەیری مالكی و عەبادی ئایا بەدیلی ئەم كابینەیە ھەر كابینەكەی عەبادی و مالكی نیە. خۆ بێجگە لەمانە حیزبێكی تازە و كەسانێكی تازە ناھێنن غەیری ئەو چەند كەسە نەبێ. دوای سەرنەكەوتنی عەلاوی لە پێكهێنانی حكومەتێكی بە ناو تەكنۆكرات ، پێوستە ، گەلی كورد بە هەمان شێوە یەكهەوڵێستی خۆی كە گرنتی پاراستنی دەستكەوتەكان و داكۆكیكردنە لە مافەرەواكانی بپارێزێت بۆ تێپەڕاندنی ئەو بارودۆخە قەیران وپركێشەی عێراق كە دیار نییە ئایندەی ئەو وڵاتە بە ئاقارێك دەبات . عێراق لەسەر بنەمای تەوافق، تەوازن و شەڕاكەت دامەزراوە، بەڵام بەداخەوە ئێستا ئەو هەر سێ بنەمایە لە عێراق نەماون، لایەنە عێراقییەكان پێگری بەو بنەمایانە ناكەن، هەر ئەوەش بوو وای كرد كە كورد ریفراندۆم ئەنجام بدات، بۆیە ئەگەر حكوومەتی عێراق ماف و داخوازییەكانی گەلی كورد لەبەرچاو نەگرێت و كورد لە حوكمڕانی شەریكی ڕاستەقینە نەبێت، بەڵام دەبینن كە 15 ساڵە عیراق خۆی لە جێبەجێكردنی مافەرەوا دەستوورییەكانی پاشگەز دەكاتەوە . جگە لە یەك هەڵوێستی كورد هیچ جێگرەوەیەكی دیكە نیە، ئەگەر ئەوەش نەكرێت و لایەنەكان یەك هەڵوێست نەبن و یەكڕیزی خۆیان نەپارێزن، ستەم لە خەڵكی كوردستان دەكەن. چونكە جگە لە یەك هەڵوێستی و یەكڕیزی هیچ شتێكی دیكە لە بەردەم كورددا نەماوە، بۆ ئەوەی بتوانن كۆی ئەو ماددە دەستوورییانە كە لە بەرژەوەندی گەلی كوردە جێبەجێ بكەن و كورد بە مافە ڕەواكانی خۆی بگات