کوردستان، ئابۆر و پاراستنا بەرژەوەندیێن زلهێزان
November 28, 2017
وتار و بیروڕا
رۆژهەلاتا ناڤەڕاست ئەو دەڤەرا زێدەتری سەد سالانە زلهێز شەڕێ بەرژەوەندییان لێ دکەن، نها کەفتییە د قووناغەکا نوو یا هەڤڕکییان دا، زلهێزێن جیهانێ ب رێیا زلهێزێن هەرێمی شەڕی ل سەر نێچیرێن بچووکتر دکەن. ئیراق و سووریا ژ دیارترین ئارمانجێن زلهێزێن هەرێمی نە و هەرێما کوردستانێ ژی دبیتە پشکەک ژ وان دەڤەران یێن هەڤڕکی ل سەر دهێتە کرن، لێ یا کوردستانێ ژ وەلاتێن دی جودا دکەت، خالەکا گرنگە، ئەوژی پاراستنا بەرژەوەندیێن خۆ ب رێیا کێشانا بەرژەوەندیێن زلهێزێن جیهانی و هەرێمی.
ل هەرێما کوردستانێ د هەیاما سالێن بووری دا، هەست ب گەفا پشتی داعشێ دهاتە کرن، لەورا حکومەتا هەرێمێ سیاسەتا ئابۆرێ ئازاد پەیرەو کر. ب رێیا وێ سیاسەتێ، بەرژەوەندیێن ئەمریکا، رۆسیا وەک زلهێزێن جیهانی و ئیران و تورکیا، زلهێزێن هەرێمی کەفتنە کوردستانێ و گەر بەرژەوەندیێن وان وەلاتان نەبان، کرنا رێفڕاندۆمەکێ ب ئارمانجا سەرخوەبوونێ تا رادەیەکی دا زەحمەت بیت و هەروەسا دەرئەنجام و شەڕێن پشتی رێفڕاندۆمێ ژی، دا گەلەک دژوارتر بن.
سیاسەتا ئابۆرێ ئازاد، بەلانسا پاراستنا بەرژەوەندیێن وەلاتان ل کوردستانێ بدەستڤە ئینایە و بەرانبەر وێ، هەرێما کوردستانێ ژی وەک ژێدەر بۆ داهاتی و هەروەسا وەک دروستکرن و بهێزکرنا پەیوەندیێن دگەل وەلاتان، مفای ژ پاراستنا بەرژەوەندیێن وەلاتێن دی دبینیت.
راستە دهێتە گۆتن کو تورکیا بەری رێفڕاندۆمێ پەیوەندیێن بهێز دگەل کوردستانێ هەبوون و پشتی بیست و پێنجی ئیلۆنی، پەیوەندی ژ ڤی دەستی چووینە یێ دی، لێ گەر بەرژەوەندیێن تورکیا ل کوردستانێ نەبان، هەر ژ رۆژا بڕیارا رێفڕاندۆمێ دهاتە دان، دشیا سنۆرێن خۆ دگەل کوردستانێ بگریت و ب گرتنا سنۆران ئیران ژی دا ئامادە بیت سنۆران بگریت و هەرێم دا کەڤیتە بن دۆرپێچەکا تەمام. لێ تورکیا نە ژبۆ خاترا خەلکێ کوردستانێ و نە ژبۆ خاترا چو وەلاتان ژی، بەلکو بۆ پاراستنا بەرژەوەندیێن خۆ، سنۆر نەگرتن و نەگرتنا سنۆران هەرێم ژ دۆرپێچەکا تەمام پاراست کو ئەوژی وێ سیاسەتێ ڤەدگەڕیت یا بەلانسا بەرژەوەندیێن وەلاتان پاراستین.
ژ ئالییەکێ دی ڤە، حکومەتا هەرێما کوردستانێ شیا مەزنە کۆمپانیێن پەترۆل و غازا سرۆشتی یێن جیهانی بکێشیتە کوردستانێ کو کۆمپانیێن مینا رۆزنەفت و دانە گاز و چەندین کۆمپانیێن دی نها رێکەفتن دگەل هەرێما کوردستانێ هەنە. پاراستنا بەرژەوەندیێن ڤان کۆمپانییان ژی، پاراستن و ئارامییا کوردستانێ گەرەنتی دکەن.
هەبوونا پەیوەندیێن ئابۆری و بەرژەوەندیێن وەلاتان، ب رەنگەکێ ئێکسەر دبیتە ئەگەرێ بهێزبوونا پەیوەندیێن دپلۆماسی و هەبوونا ب دەهان کونسۆلخانە و نوونەراتیێن وەلاتێن بیانی ل کوردستانێ، ب رەنگەکێ ئێکسەر کارتێکرنێ ل سەر گرنگیا پاراستنا ئارامیا کوردستانێ بۆ وەلاتێن رۆژئاڤا دکەت. هەرچەندە گەلەک جاران دهێتە گۆتن کو د شەڕێن ڤێ دوماهیێ یێن دگەل سوپایێ ئیراقێ دا چو وەلاتان خوە ل کوردستانێ نەکرە هەڤال، لێ گەر بیرا خۆ ل نێزیکبوونا گەفا داعشێ بۆ سەر هەولێرێ بینین، دێ گرنگیا پاراستنا ئارامییا هەولێرێ هێتە بیرا مە.
هەموو سیاسەتێن حکومەتا هەرێما کوردستانێ بەر ب وێ یەکێ دچن کو بەلانسا بەرژەوەندییان تێدا پاراستی بیت و ب پاراستنا بەرژەوەندیان، هەرێمەکا مینا کوردستانێ کو د ناڤبەرا زلهێزێن هەرێمی دایە، ب رەنگەکی باشترە ژ کو ب ئالییەکێ دیارکری ڤە گرێدای بیت و کوردستان ببیتە جهێ هەڤڕکییا زلهێزێن دی.