دوای ئەوەی دەسەڵاتدارانی بەغدا رۆژ بەرۆژی خۆیان لە جێبەجێی كردنی دەستوور دەدزێوە و لە هەمانكاتیشدا كاریان بۆ پەراوێزخستی لایەنەكانی تر دا بە تایبەت گەلی كورد كە بە دووەم نەتەوە لە عێراق ، ئەوا هەنگاوەكانی تاكرٍەویی و دیكتاتۆری سەریان هەڵدا و شەرٍی تائیفی و مەزهەبی سەریان هەڵدا . ئامانجەكانیش روون بوون هەڵوەشانەوە دەستوور ودواتر دروستكردنی سیستەمێكی كۆپی كراوە مەزهەبی هاوشێوەی رژێمی ئێران.رژێمی عێراق دەوڵەتێكی شكستخواردووە، لە سەردەمی سەدام كۆمەڵكوژی ئەنجام درا، لە دوای 2003 لەلایەن شیعەكانەوە تاوانی گەورە ئەنجام درا، داعش بەهەمانشێوە و ئێستەیش میلیشیاكانی شیعە شێوەی دەوڵەتیان بە عێراق نەهێشتووە، دواتر عەرەبە سوننەكان لە ترسی كۆمەڵكوژی و تاوانەكانی میلیشیاكانی شیعە ناوچەكانیان دووبارە جێ هێشتەوە و هەڵاتنە كوردستان. جیا لە عەرەبی سوننە پێكهاتە ئاینی و مەزەوییەكانی تریش هەمان ڕێگەیان گرتەبەر، لە هەولێر كەنیسەكان بنیات دەنرێن و پێكەوەژیان هەیە، لە بەغدا و مووسڵ و بەسڕە ڕۆژ دوای ڕۆژ دەتەقێنرێنەوە و وێران دەكرێن و چۆڵ دەكرێن. كوردستان شوێنێكی نموونەیی و خەیاڵی نییە لە رۆژهەڵاتی ناویدا ، بەڵام لە هەر ڕەگەز و بیروباوەڕ و ئاینێك بیت، دەتوانی بە ئاسانی لەسەر شەقامەكان و لە كەشێكی ئارام پیاسە بكەیت، بۆیە بە بەراورد لەگەڵ عێراق شوێنێكی زۆر ئارام و پڕ لە ئاسایش و ئەمانە و بەتەواوی لێبوردەیی باڵی بەسەر كۆمەڵگەدا كێشاوە لە كاتێكدا لەناو كۆمەڵگەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست حاڵەتی هاوشێوە بەدی ناكرێ. ئێران كۆمەڵگەیەكی ئاینی توندڕۆی هەیە و عێراقیش خەریكە بە هەمانشێوەی لێ دێت، وڵاتانی تریش كۆمەڵگەیەكی سوننەی توندڕۆن، بەڵام كوردستان بەتەواوی جیایە لەو وڵاتانە.دوای 100 ساڵ پاش جینۆسایدی كورد لەلایەن سەدام و داعشەوە، حەشدی شیعی ئایا كاتی نەهاتووە ڕێگەیان پێ بدرێ هەمان ئەو مافەیان هەبێ كە بە گەلانی تری ناوچەكە و دنیا ڕەوا دەبینرێ؟، بێگومان كۆسۆڤۆ و تەیمووری ڕۆژهەڵات دەوڵەتی نموونەیی نین، فڕەنساش دوای شۆڕشی فڕەنسی و ئەمەریكاش لە دوای 1776 كە دەوڵەتی خۆیان ڕاگەیاند، دەوڵەتی هاوشێوەی جیهانی سێیەمی ئێستە بوون و نموونەیی نەبوون، ئەوە مانای ئەوەیە، ناكرێ بەهۆی ئەوەی زۆر پێشكەوتوو و هاوشێوەی وڵاتانی جیهانی یەكەم نین، ئەو مافەیان لێ زەوت بكرێ. بۆیە هەنگاوەكان بەرەو ئاسۆ و سەركەوتنن.
دوای ئەنجامدانی ریفراندۆمی سەربەخۆیی لە هەرێمی كوردستان، حكوومەتی هەرێم ڕاستەوخۆ داوای گفتوگۆی لە بەغدا كردووە، بەڵام بەداخەوە بەغدا غروریەتی پێوە دیارە و گوێ بە هیچ كەس و لایەنێك نادات، ئەمە لە كاتێكدایە زۆربەی زۆری وڵاتانی جیهان پێشوازیان لە دەستپێشخەری حكوومەتی هەرێمی كوردستان كردووە و داوایان كردووە بەغدا بە گفتوگۆ و دانوستاندن كێشەكان لەگەڵ هەرێم چارە بكات. ئەوەی گرنگە سەبارەت بە گەلی كورد، ئیرادەیەكی نێودەوڵەتی هەیە، بەڵام ئەو جۆرە گفتوگۆیەی كە بەغدا دەیەوێت لەگەڵ ئێمە بكات، جێگەی قبووڵ كردن نیە، چونكە ئەوە گفتوگۆ و دانوستاندن نیە كە ئەوان دەیانەوێت بیكەن، بەڵكو بریتیە لە سەپاندنی كۆمەڵێك مەرج، ئەمەش پێچەوانەی ئەوەیە كە تۆ بڕیارت دابێت دانوستاندن بكەی، یان بەلایەنی كەم ڕێككەوتن بكەی بۆ چارەكردنی كێشەكان. پاراستنی ئارامیی كوردستان بەرپرسیارێتیی هەموو لایەكە، بۆ ئێمەی كوردیش ئەوەی وەك پێویستیەكی هەنووكەیی و هەمیشەیی خۆی دەنوێنێت، جگە لە زانین و ناسینی پێوەرەكانی ناوەندە بڕیاردەرەكان ئەوەیە كە بۆ هەر هەنگاوێك ئاگاداری لاسەنگ بوونی ئەو هاوكێشەیە بێت ...! كە خۆی بەشێكە لێی، ئێستا كورد قورسایی و كاریگەری زۆرەو حسابی زۆری بۆ دەكرێت بۆیە دەبێ بزانێت سەنگی چەندە و بشزانێت لە كوێی هاوكێشەكەدایەو ...16ی ئۆكتۆبەریش بەدەست پێكی جەنگ دانەنرێ بەڵكو زووتر بەڵام بەشێوازی مانۆرو گەمەی سیاسی هەڵگیرسا بوو . لە هەندێك شوێن زەمینە لە بارو رەخساوبووە بۆ تەڕاتێنی كارەكتەران و شۆرەسوارانی تابووری پێنجەم ..سەرەنجام دەبێ لەمەودوا كورد هەوڵ بدات لە نێوان چەكوچ و سنداندا یەكێكیان بێت نەك ببێتە ئامرازی نێوانیان. بۆیە پێوستە خۆمان بۆ رووبەرووبوونەوەی بەغدا و پێشهاتە چاوەروانكراوەكانی ناوچەكە ئامادە بكەین و گشت دەسكەتەكان بپارێزین و خۆمان بۆ گەرٍاندنەوە ئامادە بكەین ..
رووداوەكانی ئەم دواییەی كوردستان، هەرێمەكەمانی بەرەو روەشێكی نالەبار برد، كە بەشێكی زۆری خاكەكەمان لەدەستدا، دڵ و دەروونی هاونیشتمانیانیش لەئێستادا لەوپەڕی خراپیدایەو نائومێدی باڵی بەسەر كۆمەڵانی خەڵكدا كێشاوە، جینۆساید و ئاوارەبوونی هەزاران خانەوادەو سوتاندن و تەقاندنەوەی ژێرخانەكانی ژیانیان لەلایەن داگیركەرانەوە، بەشێكە لەو مەئساتەی كە لەئێستادا گەلەكەمان تووشی هاتووە.پێوستە بە یەك گوتاری و یەكدەەنگی روبەڕووی رژێمێكی فاشڵی وەك بەغدا و هەڕەشەكان ببینەوە، كەچی خەریكە بەدەستی خۆمان كوردستان دابەش دەكەین، ئەوەش ئەو نیازە گڵاوەیە كە چەندین ساڵە نەیارانمان پیلان لە دوای پیلان دەگێڕن بۆئەوەی بیهێننە دی. وا خەریكە دەنگی دەهۆڵەكانی دوبەرەكی بەرز دەبنەوەو بانگەشەی تێكدانی یەكڕیزی دەگاتە گوێمان، ئەمانە تەنها قسە نین بەڵكو راستین و خەریكە رودەدەن. گەلی كوردستان ئەمڕو لە هەر كاتێكی دیكە زیاتر پێویستی بە یەكڕیزی و یەكدەنگی هەیە، چونكە دەوڵەتە دەستكردەكانی سایكس بیكو هەڕەشەكانیان بەردەوامن لەسەر بنەمای ئەو ئەقڵیەتە سیاسیەی كە لەسەری دامەزراون، بۆیە ئەركی هەموو كوردستانیانە كاربكەن بۆ رێگری لەم بانگەشەی دووبەرەكییە، رێگری بكەن لەهەموو وتار و كارێكی ئاراستە كراو بۆ تێكدانی یەكڕیزی.بۆیە بینیمان لە پڕوسەی ڕیفڕاندومی سەربەخویی باشووری كوردستاندا هاونیشتیمانیان بێ جیاوازی ئایین، نەتەوە، زمان ئەوەیان سەلماند كە گەلێكی یەكگرتوو وتەبایە، هەرچەند ناكوكی سیاسی هەبێت لە نێوحزبە سیاسییەكاندا بەڵام لەسەر مەسەلە چارەنوسازە نەتەوەیی و نیشتیمانیەكاندا كوك و تەبان، تاكە میكانیزم بو پارێزگاری ئەم سەركەوتنە گەورەیە پاراستنی ئیرادەی سیاسی یەكریزی گەلی كوردستانە و هەوڵدانە بو بەهێزكردنی ئەم ئیرادەیە تاكو پێكەوەو بێ جیاوازی ڕوبەڕوی هەر پێشهات و ئەگەرێك ببینەوە كە ڕوبەڕوومان دە بنەوە.