بێگۆمان کورد ئێکە ژ نەتەوەیێن ب نەژاد ئاریایی کە ماوەیێ چەند ھزاران سالە لڤی سنوورێ نۆکە تێدا، دژیتن، و وەکی نەتەوەیێن دیترێن دەردۆر و برایێ خۆ ژ لایەنێ کەلتووری و جڤاکیڤە یا لبن کارتێکرنا وان بیروباوەرێن جڤاکی و ئایینی دا بوویە کە لڤێ دەڤەرێ بوونا خۆ ھەبوویە و ئێک ژ کەڤنترین ڤان بیروباوەران ئایینێ کەڤنارێ زەردەشتی بوویە کە ب شایەتی گەلەک ژێدەران ئایینێ سەرەکیێ ڤێ نەتەوەی بوویە ھەتا ھاتنا مەسیحیەتێ و ئیسلامێ. ئەڤ ئایینە وەکی ئایینێن بەری و پشتی خۆ بۆ ئازادیێ و بدەستڤەئینانا ئێک ژ خەونێن کەڤنارێن مرۆڤان و ژ وان ژی کوردان ھات، لێ ئازادییا وی تنێ ماوەیەکی تێدا ھاتە پاراستن و ئەو ژی لبن وێ دەولەتا میدی یا گشت ھۆز و بەرەبابێن کوردان لبن ئالا و سیبەرا وێ ھاتبوون کۆمکرن.
دیارە ئازادی ھنگی و بەری ھنگی بۆ کوردان و ھەمی مرۆڤاتیێ ئێک ژ تێگەە و بھایێن مەزن بوویە، کە پشکەکە ژ ستراکتوورو پێکھاتەیا کەساتیێ لنک تۆخمێ مرۆڤی. فەلسەفێ و زانستێن جۆدا و دەروونناسیێ ژی بدرێژاھییا ھزاران سالان پێکۆلا تێگەھشتن ژ لایەنێن وێ یێن جۆدا کری دا ئاستێ کارتێکەرییا وێ لسەر ژیانا مرۆڤان بزانن.
نڤیسەرێ ڤێ گۆتارێ بۆ زانینا ڕێزبەندییا وێ لنک تەخەکێ جڤاکا کوردستانی، ڤەکۆلینەک زانستی بناڤۆنیشانێ (ستراکتوور و دینامیکا ئاراستەیێن قوتابیان بۆ ڕامانا ژیانێ و بھایان لنک قوتابیێن کۆلیژێن پەروەردەیی ل زانینگەھێن کوردستانێ) ئەنجامدا، وەک ناما دکتۆرایێ، و سەمپلێ ڤەکۆلینێ (٢٥٢) قوتابی بین ژ زانینگەھێن دھۆک و سەلاحەدین، و بۆ ڤێ مەبەستێ ڤەکۆلەری پیڤەرێ بناڤۆدەنگێ "میلتۆن ڕۆکیچ"(M. Rokeach) یێ ( بھایان) بکارئیناند کو پێکدھات ژ ( ٣٦) بڕگا، و پشتی دەرئینانا ساخلەتێن وێ یێن سایکۆمێتریک، و بکارئینانا سیستەمێ ئاماریێ (spss)، گەھشتە ئەنجامەکێ کۆ دگەل زانست و لۆژیک و پێکھاتا سایکۆلۆژییا تاکێ کوردستانی دگۆنجیتن و ئەو ژی دەرکەفتنا بھایێ ئازادیێ بی ل ڕێزبەندییا ئێکەم لنک قوتابیێن کوردستانێ ل وێ قۆناغا خواندنێ.
ئەڤە ئەنجامەک ئەرێنی یە ژ تەخ و نەتەوە و نیشتمانەکێ کۆ تێدا بۆ ھزاران سالە ئازادییا وی ھاتیە بنپێکرن و ئەو ژ ھنگی وەرە خەونێ ب ھاتنا ڕۆژەکا دیتر بۆ بدەستڤەئینانا وێ ئازادیێ دکەتن. کوردستانی ھەمیشە ل بەندا وێ ڕۆژێ بووینە، و ئێک ژ وان ڕۆژێن خۆش ژی دەولەتبوونە، چونکە وی تاکی د ناخ و دەروونێ خۆ دا کاکل و ھێڤێنێ ھەبوونا شیانێن دەولەتداریێ یێ تێدا ھەی. چونکی ئێکەم پێنگاڤ بۆ دەولەتێ حەز و ڤیانا ئازادیخوازی و ئازادبوون و سەربخۆیێ یە. دەولەت، وەکی ژ ھەمی جۆرێن پێناسا دەردکەڤیتن کە کیانەکێ سیاسییە بۆ نەتەوە یان کۆمەکا خەلکێ کۆ د چەند خالان دا ھەڤپشکن، سنوورەکێ جۆگرافیایێ ھەی و دشێتن وی ژ گەلەک فاکتەرێن کارتێکەرێن دەرەکی و نەخاسمە کۆشت و کۆشتارێ بپارێزیتن. دیارە ئەوێن بناڤ بەرپەڕێن دیرۆکێ دا چۆین دزانن مرۆڤایەتیێ پتشی دەیناندنا سیستەمێ دەولەتێ و نەخاسمە ل پشتی جەنگێ جیھانیێ دووھەم کێمترین ڕێژەیا شەڕان بخۆڤە دیتیە، کە بشێوەیەکێ ئۆتۆماتیکی بەرھەمێ ھەبوونا کیانێ دەولەتێ بوویە کە ئەو مرۆڤ تێدا پاراستین. لدەمەکی کە بەری ھنگی ب ھزاران شەڕ دناڤبەرا نەتەوە و مرۆڤان ڕووی ددان ژ ئەگەرێ نەبوونا سنوورێن دیارکری و دانپێدای. چونکی نۆکە دیوار و تێگەە و سیستەمێ دەولەتێ یا شیای ببیتە پێژانەکێ مۆکم دا نەھێلیتن ھەر کەس و وەلات و نەتەوەک ب دلێ خۆ ژێ دەرباز ببیتن، و وەکی چەوا و ژ ئەگەرێ نەبوونا وێ دەولەتێ تاوانێن وەکی ئەنفال و کێمیاباران و ... ھتد، دگەل دا ئەنجام بدەتن. ژبەر ھندێ ژی ھەبوونا وێ بۆ مە ب گرنگ و فەر دھێتە زانین و کوردستانیان دڤێتن بھەر ڕەگەکێ ھەبیتن وێ بدەستخۆڤە بینن.
*ئەڤ بابەتە ل ژمارا(٢٢١٢) یا ڕۆژناما ئەڤرۆ، بەرپەڕێ (١٣) ل ( ١٨/١٠/٢٠١٧) ھایتەبەلاڤکرن.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتییا پەروەردە/ زانینگەھا زاخۆ