توركیا، ئه‌و وه‌لاتێ درێژترین سنور دگه‌ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌یه و دڤان سنوران دا خوه‌دى ده‌رگه‌هێن ئابوورى و په‌یوه‌ندیێن بهێزه، ل سالا 1991 و هه‌تا نها په‌یوه‌ندیێن سیاسى یێن توركیا دگه‌ل هه‌رێما كوردستانێ ب قوناغێن جودا ده‌ربازبوویه و گه‌له‌ك جاران گه‌فێن هێرش و شه‌رى ل هه‌رێمێ كریه، لێ ڤان سالێن دووماهێ هه‌لوه‌ستێ توركیا ب 180 پله‌یان ل گه‌ل هه‌رێما كوردستانێ هاتیه گهورین، هه‌لبه‌ت ڤێ یه‌كێ ژى ئه‌گه‌رێن خوه هه‌بووینه، پێشتر توركیا ب هه‌مان چاڤێ ته‌ماشه‌كرنا په‌كه‌كێ ته‌ماشه‌ى كوردێن هه‌موو پارچه‌یێن كوردستانێ دكر، لێ حكومه‌تا هه‌رێمێ ب په‌یوه‌ندیێن خوه‌یێن بازرگانى و سیاسى شیا وێ نه‌رینا خرابا توركیا ل هه‌مبه‌ر هه‌رێما كوردستانێ بگهوریت، د ڤێرێ دا خورتكرنا ئالۆگۆرا بازرگانى دناڤبه‌را هه‌رێم و توركیا خاله‌كا كاریگه‌ر بوو، پتر ژ 80% به‌رهه‌مێن ناڤخوه‌یێن بازارێ هه‌رێما كوردستانێ ب رێكا تاكه ده‌رگه‌هێ سنوریێ (ئیبراهیم خه‌لیل) یا نێڤ ده‌وله‌تى دهاته ناڤا هه‌رێمێ، ڤێ ده‌رگه‌هێ سنورى تنێ ژبۆ كوردستانێ خاله‌كا خێر و به‌ره‌كه‌تێ نه‌بوو، به‌لكو ده‌روازه‌یێ گرێدانا عیراقێ یه ب ئه‌وروپا ڤه و هه‌موو پێدڤێن كو ل ئه‌وروپایێ بۆ ئیراقێ دهێن، دڤێت ب خالا سنوریا (ئیبراهیم خه‌لیل) دا ده‌ربازببن، ئه‌ڤ یه‌ك ئالۆگۆرا بازرگانیا دناڤبه‌را هه‌رێم و توركیا گه‌هانده 12 ملیار دۆلاران د ساله‌كێ دا، ئه‌زموونا بازرگانیا ڤان دوو جیرانان هه‌روه‌سا نه‌ما؛ ب ڤه‌كرنا ده‌رگه‌هێ یا (سه‌ر زێرى) سه‌ركه‌فتنه‌كا دى یا سیاسه‌تا حكومه‌تا هه‌رێمێ ل گه‌ل توركیا دیار دبیت، هه‌لبه‌ت پشتى شه‌رێ داعشێ ئه‌و رێژه‌یا ئالۆگۆرا بازرگانى به‌ره‌ف كێمبوونێ چوو. من دڤێت باس ل هه‌لوێستا توركیا پشتى شه‌رێ داعشێ و برینا بودجه‌یێ هه‌رێمێ ژ لایێ حكومه‌تا ئیراقێ بكه‌م، كوردستان ب ئیران و ئیراق و توركیا و سوریا دۆرپێچ كریه، پشتى 2014 تاكه رێیا هنارتنا په‌ترۆلا هه‌رێمێ و وه‌كو ئه‌لته‌ر‌ناتیڤ ژ بۆ به‌غدایێ، توركیا و به‌نده‌رێ جه‌یهان بوو، حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ شیا وێ باوه‌ریێ بۆ ده‌سته‌لاتدارێن توركیا دروست بكه‌ت كو د سێ مه‌هێن پشتى برینا بودجه‌ى؛ په‌ترۆلا هه‌رێما كوردستانێ گه‌هشته بازارێن جیهانێ و تا راده‌یه‌كێ داهاته‌ك بۆ هه‌رێمێ په‌یداكر، ناهێته ڤه‌شارتن كو توركیا ژى خوه‌دى به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌یێن ئابورییه، كو ره‌نگه ئه‌ڤه باشترین خالا په‌یوه‌ندیێن توركیا و هه‌رێمێ بیت، لێ كو ئه‌ردوگان و حكومه‌تا وى پێشتر وه‌كو دوژمنه‌كى خوه نیشا كوردستانێ دابوون، ب كێژان سه‌ره‌دانا سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێمێ ئه‌ڤان گرێبه‌ستێن مه‌زنێن فرۆتنا په‌ترۆلێ و ب بازارخستنا پترۆلێ دگه‌ل هه‌رێمێ ئیمزاكرن؟ ئه‌ڤ پرسیار مه ژبۆ هنده‌ك داخویانیێن نوویێن به‌رپرسێن توركیا دبه‌ت، كو پێشتر گه‌له‌ك ب توندى دژى ریفراندۆما سه‌رخوه‌بوونا هه‌رێما كوردستانێ بوون، لێ داوى گۆتنێن وان نه‌رمى پێڤه دیاره و دبێژن: ریفراندۆما هه‌رێما كوردستانێ نابیته ئه‌گه‌رێ روودانا چ شه‌رێن نوو، ئه‌ڤ گۆتن ژ زارده‌ڤێ سه‌رۆك وه‌زیرێن وى وه‌لاتى ده‌ركه‌فتییه. د هه‌مان ده‌مدا پشتى بریارا ریفراندۆمێ نها توركیاهه‌ر ل خالا سنوریا (براهیم خه‌لیل) مژوولى ڤه‌كرنا پره‌كا دى یا بازرگانیێ یه، ئه‌ڤه ژى سه‌ركه‌فتنه‌كا دى یا سیاسه‌تا حكومه‌تا هه‌رێمێ دگه‌هینیت، بێگومان توركیا ژى دزانیت ژلایه‌كێڤه ب سه‌دان هزار كه‌سێن ئاكنجیێن وه‌لاتێ وى كار و ژیارا وان ب بازرگانییا دگه‌ل هه‌رێمێڤه گریدایه و ب گرتنا سنوران دگه‌ل توركیا، و ژلایه‌كێ دیڤه ژى ب رێكا وه‌گرتنا گومركان و ب بازارخستنا به‌رهه‌مێن خوه سالا ب ملباران دۆلار قازانجێ دكه‌ن و ب گرتنا سنوران ئه‌و دێ زه‌ره‌رمه‌ندێ مه‌زنتر بن، هه‌روه‌سا ئه‌زموونا 26 سالێن جیرانه‌تیا هه‌رێما كوردستانێ دگه‌ل توركیا، ده‌سته‌لاتدارێن وان گه‌هاندییه وێ باوه‌رێ كو ده‌وله‌ته‌كێ سونه مه‌زهه‌بێ كورد جیرانێ وان بیت گه‌له‌ك باشتره ژ وێ ده‌وله‌تا ئیراقێ كو گومان تێدا هه‌یه، به‌غدا یان ته‌هران پایته‌ختێ وێ یه! ئیدى هه‌بوونا ده‌رگه‌هێن سنوری و په‌یوه‌ندیێن ئابوورى و بازرگانیێن دناڤبه‌را ئه‌نقه‌ره و هه‌ولێرێ بوویه پرسه‌كا كۆنكریت و ره‌نگه جهێ گه‌نگه‌شێ ژى نه‌بیت، سه‌ره‌ده‌ریێن حكومه‌تا هه‌رێما د ڤان پرسان دا ئه‌و باوه‌ر ژ بۆ ده‌سته‌لاتدارێن ئه‌نقه‌رێ دروست كریه كو ئه‌و ب تنێ نوونه‌رێن خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێنه نه‌ك هه‌ر چار پارچه‌یێن كوردستانێ، هه‌روه‌سا جوداهى د بۆچوونێن سیاسى دا نابیته رێگر ل هه‌مبه‌ر به‌رده‌وامیدان ب وێ رێكه‌فتنا پێنجى سالیا دناڤبه‌را نێچیرڤانى بازرانى سه‌رۆكێ حكومه‌تا هه‌رێمێ و وه‌زاره‌تا وزه‌یا توركیا هاتییه كرن. له‌ورا ئه‌ز دبێژم كرنا ریفراندۆمێ و راگه‌هاندنا سه‌رخوه‌بوونێ، نه‌ك توركیا دژایه‌تیێ ناكه‌ت، به‌لكو به‌رى گه‌له‌ك وه‌لاتێن عه‌ره‌بى دێ پیرۆزباهیێ كه‌ت و په‌یوه‌ندیێن خوه‌یێن ئابۆرى و سیاسى دگه‌ل كوردستانێ دێ به‌ره‌ف پێشڤه به‌ت
کارزان فەقێ
