گەلەک دەروونناس تیۆرێن خۆلسەر وان ڤەکۆلینان ئاڤاکرینە ئەوێن لدۆر کەساتییا سەرکردێن مەزنێن جیھانێ بووینە، و ئەو بیردۆز نۆکە د زانینگەھان وەک وانە دھێنەخواندن و گرنگن. د کەساتییا وان سەرکردان دا ھندەک ساخلەتێن ھەین ئەو کرینە نموونە بۆ خەلکێ. ھۆشی مین، مھاتما گاندی، نێلسۆن ماندێلا، و ... ھتد.
لێخ ڤالسا (Lech Walsa, ١٩٤٣-?)، پالەیەکێ کەھرەبایی ل کارگەھەکا کەشتی چێکرنێ ل پۆلۆنیا، و کۆڕێ مالباتەکا ھەژار ژ گۆندەکێ وی وەلاتی، ل (١٩٦٩) دگەل کچەکاگۆلفرۆش ھەڤژینیێ پێکدئینیتن و دبیتە خۆدان شەش زارۆک، و دناڤبەرا سالێن (١٩٨٠) ھەتا (١٩٩٠) خەباتێ دکەتن و ب برنا مەدالیا نۆبێل یا ئاشتیێ، و بناڤۆدەنگ بوونێ ل جیھانێ، دگەھیتە ئاستێ سەرۆک کۆمارییا وی وەلاتی.
جۆزێف برۆز تیتۆ (Joseph Broz Tito, ١٨٩٢-١٩٨٠)، ئێکە ژ کەساتیێ، بناڤۆدەنگێن سەدێ بیستێ، کۆڕێ گۆندەکێ بچویکە ژ وەلاتێ کرواتیا یۆگۆسلاڤییا بەرێ، و دەمێ سەربازیێ بریندار دبیتن، و د خەباتەکا بەردەوام ژ ( ١٩٢٠)، و پێکئینانا ھێزەکا چەکداری دژی داگیرکەرێن نازی، و ڕێکئێخستنا جەنگەکێ پارتیزانی ژ سالا (١٩٤١) لدەمێ داگیرکرنا وەلاتێ خۆ، شیا ھەتاکۆ (١٩٤٥) وەلاتێ خۆ ژ نازیسمێ ڕزگار بکەتن. دژاتییا ستالینی دکر و نەدھێلا مایێ خۆ د وەلاتێ وی دا بکەتن و ژبەر ڤێ چەندێ حەزژێکەرێ، وی زێدەبین، و ھەتا سالا(١٩٧٤) پێنج جاران لسەر ئێک ب ھەلبژارتنەکا ئازادانە و ب باوەرییا خەلکێ خۆ، دبیتە سەرۆک کۆمارێ وەلاتی َخۆ، و لدویڤدا بڕگەیەک یاسایی و دەستوورێ وی وەلاتی وەک سەرۆک کۆماری َھەمیشەیی دھێتە دەیناندن، و لدۆماھیکێ ژی و پشتی خەباەتک مەزن و بەرچاڤ بۆ نیشتمانێ خۆ، د ململانێیەکا دژوار دگەل نساخییەک کۆشندە دا ل (١٩٨٠) گیانێ خۆ ژدەست ددەتن و دبیتە ئەستێرەکا گەش ل وەلاتێ خۆ و ئەورۆپایی َو جیھانێ.
بۆ زانین د قۆناغێن خەباتا وان دوو سەرکردێن مەزن دا، خەلک د قەیرانێن مەزنێن ئابووری دا دژیان، و مل ب ملێ خەبات و خۆڕاگریێ و بێھنفرەیێ، وەلاتێن وان یێن ھەژار و کێم دەرامەت، ھاتنە ڕزگارکرن و ژ وەلاتێن ئازادێن جیھانێ نە و خەلک شانازیێ ب ئازادییا خۆ و دەست و باسکێن وان پێشەوا و سەرۆکێن مەزن دکەن. ئایا ئەم چ ژ وان وەلات و وەاتیان کێمترین؟ سەرۆک و سەرکردێن مە نە ژ وان کێمترن؟ بۆچی ئەم نابیتن وەکی وان ئازاد بین؟ بۆچی...؟؟ بۆچی ...؟؟و گەلە ژ وان "بۆچی" یێن کۆ تنێ دەنگدانا ب "بەلی" ھەمیا بەرسڤ دەتن.
ژێدەر: ١- گلوعی، محمود ( ١٣٩٠ ). فرھنگ جامع سیاسی، چاپ چھارم، نشر علم، تھران.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتییا پەروەردە/ زانینگەھا زاخۆ