بەلکۆ بۆ خاندەڤانی سەیر بیتن بزانیتن ئەڤ دوو باژێڕە دوو پایتەختێت مەزنێت وەلاتێ کوردان بووینە. ھەرچەند ئەڤ چەندە پێدڤی ب ڤەکۆلینەک زێدەترە و نە د بسپۆرییا مە دایە، بەلێ دویڤداچۆنەکا بەرپەڕێن دیرۆکێ نیشانددەن بێگۆڤا نۆکە ھەمان باژێڕێ " ڤاشۆکانی" یا کەڤنار بوویە یاکۆ ل سالێن (١٥٠٠ ) پێش زایینێ، ئانکۆ بەری پترتر ژ (٣٥٠٠) سالان پایتەختێ نڤشەکێ کوردانە، کە بناڤێ "میتانی" دھێنە نیاسین. دبیتن ئەو شوینوارێن لێ، وەک کۆنیشک و خانی و کاڤل و بەرێت مەزنێن وان و گەلەک تشت بەلگەیەک مەزن بن بۆ ڤێ گۆتنێ. جھێ وێ یێ ستراتێژی و گرنگ و ئاسێ ژی دیارە. ھەتانۆکە دیرۆکناس و شوینوارناسان چ پویتە پێنەدایە.
ھەتاکۆ ڕەھسپیێن دەڤەرێ، بۆ نموونە ئیبراھیمێ حەجی محەمەدێ حەجی عەمەرێ نەرمکی، د وێ باوەرێ دایە، ل قۆناغێن بەری (١٠٠-٢٠٠) سالان و بەری یان دەمێ ھاتنا "بێجانیێن" ڕەسەن، لڤی َدەشتێ پترتری (٣٠) گۆند ھەبووینە.
بەرێ دەمێ ھێشتان چاڤێن مە خوەش و مە ھێز و شۆل ھەی گەلەک جاران ڕێکا مە دکەفتە وان مل و نھالان و مە بەرمایکێن وان گۆندان ددیتن، نۆکە پیریێ ھێز نەھێلایە و ئەم ھێدی بەرچاڤێت خۆە نابینین، بەلێ پا ب باوەرا مە ھەکەر دویڤچۆنەک ھەبت و د ڕوویبارێ خابیری دا، و ل ڕاستا بێگۆڤا و جھێن دیتر ڤەکۆلین بێنەکرن دێ بەلگێن مەزن ھێنە دیتن.
بەلێ، بێگۆڤا نۆکە و پایتەختێ کەڤنارێ وی جوینێ کوردان، جھێ وەلاتەک پێشکەفتی بوویە خۆدان پاشا و دەستھەلاتەک مەزن، تنێ فیرعەونێت مسرییا دشیا خۆ لێبدەن، و کێم جاران بسەردکەفتن، و کەسێ زووی ب زووی وێرەکییا جەنگی دگەل وان نەبی. یاسایێن دەولەتداریێ و میراتی و ژنئینانێ و سزادانێ و ئایینداریێ ھەبینە، و عەرەبانکێت ب ھەسپێت وان بناڤۆدەنگن. پاشایێت ئاڤاکەر و ئاشتیخواز ھەبینە. ژن تێدا دگەھشتە پلەیێت بلندێن سیاسی و جڤاکی.
ناڤ لنک وان ھندی و ئاریایی و سانسکریتی بینە، و شەڕکەرێن وان ( یێ ئەم نۆکە دبێژینێ پێشمەرگە) بناڤێ "ماریا" دھاتنەنیاسین، ڕامانا قەھرەمان و پەھلەوانی ددا.وان ژمارە دنیاسین و بۆ ژیانێ بکاردئینان. پشتی ماوەیەکی، پایتەخت بۆ " ئاراپاخا" یان ئەوا نۆکە دبێژنێ "کەرکووک" دھێتە ڤەگۆھاستن. میتانی خەلکەکێ چەلەنگ و مێرخاس بووینە.
بەلێ پا نۆکە ئەم دبینین، ئەو کوردستان و کەرکووکا پێشی (٤-٥) ھزار سالان، یا لبن گەف و زۆردارییا خەلکەکێ گەھشتیە ھندێ ھێدی خەلک نان و ئاڤ و نەفتا وێ دبەتن و پشکا مە تنێ ئەنفال و داگیرکرنە. ژێدەرێن نوی( کەناڵێ ڕووداو- ٣٠/٧/٢٠١٧)، دبێژن ژ ھەمی فەرمانبەرێن کەرکووکێ تنێ (١٥%) کوردن و ئەوێت دی ھەمی عەرەب و تورکمانن، پیچەک ژی مەسیحینە.
بەلێ ئەڤ پێداچۆنێت دیرۆکی نیشان ددەن داگیرکرن، ملەتان ژ گۆپیتکا دەستھەلاتێ دگەھینیتە کیرێ. گەلەک نەتەوە و ملەت ھەبین وەکی مە خۆدان وەلات بین بەلێ دناڤ دیرۆکێ دا بەرزە بین چونکی زۆرداران ئەو خوارن و داعویران و ژناڤبرن. وەکی تیۆریێن زانستی دبێژن جیھان گۆڕەپانا ململانێ یە بۆ ژیانێ و دلۆڤانی تێدا نینە و ئەو دێ مینیتن و ژیتن یێ بھێز بیتن. جھێ لەغەر و لاواز و بێدەستھەلاتا تێدا نینە. وان ملەتا پشتا خۆ دا ئێک و ئیکگرتن ژدەستدان و ژناڤچۆن.
ھەکەر سنوورێت کوردستانێ لسەردەمی َمیتانییا و میدییا ھندەک جاران ھەتا مسرێ و ڕۆمێ و وەلاتێ ئیرانێ و ھەمی قەتەر و بەحرین و کوێت و نیڤەکا عێراقا نۆکە و ھەتا ڕۆمادی و نەجەف و کەربەلا و گەلەک ژ سعۆدییا نۆکە بیە، ئەڤرۆکە یا گەھشتییە چیایێ حەمرین، چونکی ئێکنەگرتنا کوردان دیوارێن بھایێت ئایینی و جڤاکی و کەلتووری و سیاسی و ژ ھەمیا گرنگتر سایکۆلۆژی لنک وان تێکدان و ھەڕفاندن، و ھێدی وان نەشیا خۆ لبەر ھندەک عەرەبێن پێخاس و برسی و تورکێن خوینمێژ بگرن و ھەکەر " خۆدێ ئاشێ نەزانا –کوردا- نەگێڕابایە"، نۆکە ئەو ژی ژناڤچۆبین. ئەڤە، ئانکۆ رفراندۆم بۆ کوردان دەرمانەک باشە، ھەکەرنە، بھاریکارییا نەیارێت نافخۆیی، ھێدی ملەتەک بناڤێ کورد نامینیتن و تنێ دێ چەند وشەیەک د دیرۆکێ دا بەحسێ وان ئێتەکرن. ئەوا بسەرێ میتانییا و میدیا و جوینێت دیترێت کورد ھاتی. ئەوا ئاشوورییا دیتی. یا سۆمەڕییا و بابلییا و ئەکەدییا، و ھەمی ژناڤچۆین.
رفراندۆم و دەولەتا کوردستانێ دێ بیتە پێژانەک تێدا کورد ھەست ب ئارامییا دەروونی بکەن و ھەست بکەن جە و وارەکێ ھەی و بەرگریێ ژێ بکەن و تێدا بەردەوامیێ ب نڤشێ خۆ بدەن و دەردێ خەلکێ بسەرێ وان نەئێتن.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتییا پەروەردە/ زانینگەھا زاخۆ