كۆچكرن ژ جهەك بۆ جهەك دیتر، دیرۆكەكا كەڤنارە یا د ژیانا مرۆڤاتیێ دا هەی و ئاستێ وێ هندەك جاران یا وەكی خەون یان ئەفسانەیەكێ لێهاتی، و هندەك جاران مرۆڤی خەونا ب هەبوونا جهەك دیتر ڤە دیتی كە تێدا دێ ژ مرنێ قۆرتال بیتن و ژییەكێ درێژ و هەتاهەتایی دناڤ گۆل و ئاڤ و كانیا و خۆشیا دا دێ ژیتن، و ئەڤە هەمان ئەو چەندە یاكۆ بسەرێ ئادەم و حەوایێ هاتی و یۆتۆپیایا ژیانەكا هەتاهەتایی و بەختەوەرانە و تەژی خۆشی و تام و چێژ و بێ ماندیبوون و بێ مرن پالدای كە وێ چەندێ بسەرێ خۆ بینن یاكۆ بسەرێ وان هاتی و ژ جهێ خۆ بۆ سەر ڕوویێ ئەردی هاتینە دوورئێخستن. یۆتۆپیایا وان هزر تێدا كری هزاران هزار سالان پشتی وان ژی بوویە مەشخەلێ مەلیۆنەها مرۆڤان ژ جهەك بۆ جهەك دیتر كۆچ بكەن. خەون دیتن بڤی ڕەنگی و بڤی جهێ خەیالی و یۆتۆپیایا ژیانەكا لبن نەهاتی و بێ مرن یان ژی هیچ نەبیتن جهەك كە گەلەك پێدڤیاتیێن مرۆڤی تێدا بهێنە دابینكرن بدرێژاهییا دیرۆكێ نەهێلایە حەویان ب مرۆڤایەتیێ بكەڤیتن، و ئاستێ ڤێ چەندێ گەهشتیە هندێ كە كۆچكرن یا بوویە پشكەك ژ دیرۆكا تەحلا مرۆڤاتیێ، چونكی كۆچكرنێ هەمی دەمەكی هەمی خەونێن مرۆڤاتیێ بجه نەئیناینە.
ئەو جهێ مرۆڤی ڤیای كۆچ بكەتە وێرێ هەمی دەمەكی ژێدەرەكێ تەناهیێ نەبوویە بەلكۆ بەرۆڤاژی گەلەك جاران مەزنترین ئاریشە بۆ وی دروست كرینە. ئایا ل دەستپێكا سەدەیێن ناڤین دەمێ هۆڵەندی و پۆرتۆگالی و بەریتانی و فرەنسی و ئیسپانی و دانیماركی و نەتەوەیێن دیترێن ئەورۆپی ب جیهانێ وەرهاتین و دەست ب ڤەدیتنا وەلات و كیشوەرێن وەكی ئەفریقا و ئەمریكا و ئۆسترالیا و نیۆزلاند و جەمسەرێن باكوور و باشوور و .. هتد، كرین هۆسا بسانەهی ب وان جهان ڕا گەهشتن؟ ئایا هندی یێ، سۆر و ڕەشپیستان و ئاكنجی یێن بەراهیێ و ڕەسەنێن وان جهان چ ئاریشە بۆ وان دروست نەكرن؟ ئایا ئەڤ نەتەوە هۆسا بسانەهی ئەو جه بدەست خۆڤەئیناندن و تێدا ئاكنجی بوون؟ بدرێژاهییا سەدان سالان دناڤبەرا ڤان وەلاتێن كۆلۆنیال و داگیركەر و ئاكنجیێن ڕەسەنێن وان جهان ئاریشەیێن ئابووری، كەلتووری و فەرهەنگی، سیاسی و جڤاكی و سایكۆلۆژی ل گۆڕێ بووی و هەتاكۆ ئاسەوارێن وان هەتا نۆكە ژی ل گەلەك ژ ڤان وەلاتان ب ئاشكرایی دهێتە دیتن و هەستپێكرن.ئەڤە ئانكۆ چی؟ ئانكۆ سایكۆلۆژیایا مرۆڤی وەسایە كە بەردەوام بۆ تێركرنا پێدڤیاتیێن خۆ پێدڤی ب ژێدەر و جهێن نوی یە، لێ وی ئەڤ چەندە یا ژبیركری كە ئەو جهێ ئەو دچیتە وێرێ هژمارەك دیتر ژ مرۆڤان تێدا دژین و پێشی وی یێن ل وی جهی بووین و د دابینكرنا ڤان پێدڤیاتیێن جۆراوجۆرو نەخاسمە یێن فیزیۆ-بایلۆژیك ئەو بەری وان دهێتن و هەكەر ئەو ڤێ یاسایێ لبەر چاڤ نەگریتن دێ تووشی ئاستەنگ و ئاریشەیێن جۆداجۆدا بیتن لسەر دەستێ وان ئاكنجیێن ڕەسەن.
ئەڤرۆكە دەڤەرا مە ب كاودانەكێ دژوار و زەحمەت دا دەرباز دبیتن و هژمارەك ژ وان پێدڤیاتیێن سەرەكی و گرنگ وەكی خوارن و ڤەخوارن و تەناهی و ئاسایشا مرۆڤان یا كەفتییە بن گەفێن مەترسیێن دەرەكی وەكی لایەنێن وەكی ڕێكخراوا دەولەتا ئیسلامییا داعشێ و .. هتد. ئەڤرۆكە شەڕەكێ گران سیبەرا ڕەشا خۆ یا بسەر دەڤەرێ دا كێشاندی و ڤی كاودانێ نەخوازرای سەقایەكێ وەسا یێ دروستكری كە ڕێژا خۆ لبەر گرتنێ لنك هندەك كەسان یا كێم بووی و وان نەچار دكەتن لدویڤ خەونا یۆتۆپیایێ بگەڕهن، ئەو یۆتۆپیایا هندەك كەسان و فەیلەسۆفان تۆڤێ وێ چاندی، لێ ڤان مرۆڤان، ئانكۆ ئەوێن كۆچ دكەن، یا ژبیر ركی، هەكەر ل دەڤەرا مە هژمارەكا ئاریشە و كێم و كاسییان بوونا خۆ هەبیتن، ڕامانا وێ ئەو نینە جیهان بدۆماهیك هاتبیتن و ئەڤ دەڤەرە یا ژ نەخوارن بووی، بەلكۆ گەلەك لایەنێن ژیانێ یێن هەین كە پێدڤیاتیێن سایكۆلۆژیك و جڤاكی و بایۆلۆژیكی یێن مرۆڤی تێدا تێر دبن، و بەرۆڤاژی هەكەر " دەنگێ داهۆلێ ژ دویر ڤە خۆشە " و مە خەونەكا خۆش یا ژ ئەرۆپایێ و وی كیشوەرێ زەنگین لنك دلێ خۆ چێكربیتن، لێ هەر ل ڤان وەلاتان گەلەك ئاریشە و ئاستەنگێن مرۆڤی و جڤاكی و سایكۆلۆژیك تووشی مرۆڤی دبن كە مەلەڤانی كرن د دەریایا وان دا كارەك ئاسان و كارێ هەر كەسەكێ نینە. خۆدێ ئەورۆپا، د ڤێ قۆناغا دیرۆكی، یا ب كاودانەك هەستیار دا دەرباز دبیتن. ئاریشەیێن ئابووری و مرۆڤی و سیاسی ل ڤان وەلاتان خۆ د گرانبوونا ئاستێ ژیارێ، زێدەبوونا ڕێژەیا بێكاریێ، مەترسی و گەفێن ناسیۆنالیستێن ئەورۆپی، مەترسی ژ فۆبیایا ئیسلاما سیاسی و سەدان ئاریشەیێن دیتر پشكەكن ژ هەمی وان ئاریشەیێن كو خۆدێ ئەورۆپا بدەست وانڤە دنالینیتن و كار یێ گەهشتیە هندێ هندەك ژ وان یاسایێن گەلەك تووند و دژوار بۆ ڕێگریكرن ژ/ل هاتنا كۆچبەران ل پەرلەمانێن خۆ، ددەینن و ئەو سەرەدەرییا مرۆڤایانە یاكۆ نۆكە دگەل كۆچبەران و ئاوارەیان دا دهێتەكرن تشتەكێ كاتیە و ل پیلانێن درێژماوەیێن ڤان وەلاتاندا گەلەك ژ ڤان كۆچبەران دێ نەچار بن وی جهێ یۆتۆپیایی بجه بهێلن و بزڤڕن جه و وارێن خۆ، بەلێ پشتی چی پشتی هنگێ گەلەك زیانێن ئابووری و مرۆڤی و جڤاكی و سایكۆلۆژی گەهاندینە خۆ و خێزان و كەس و كارێن خۆ .
*بسپۆرێ پێداگۆگی و سایكۆلۆژیایێ/ زانینگەها زاخۆ