عەدنان كەركووكی ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتيی كەركووك – گەرمیان بۆ گوڵان: چارەسەرنەكردنی كێشەكان لە ناوچە جێناكۆكەكان دۆخەكە ئاڵۆزترو مەترسیدارتر دەكات
June 27, 2020
دیمانەی تایبەت
لەلێدوانێكی تایبەتدا بۆ گۆڤاری گوڵان عەدنان كەركووكی ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتيی كەركووك – گەرمیان-ى پارتى ديموكراتى كوردستان، تيشك دهخاته سهر بارودۆخی كەركووك و ناوچە كوردستانييهكانى دهرهوهى ههرێم و ڕێكارهكانى ئاسایيبوونەوەی دۆخەكە تاوتوێ دهكات.سهرهتا عەدنان كەركووكی ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتيی كەركووك – گەرمیان-ى پارتى ديموكراتى كوردستان، سەبارەت بە گرنگيی سەردانەكەی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و دەستپێكردنەوەی دانوستانەكانی نێوان حكومەتی هەرێم و بەغدا وتی: "سەردانەكەی رێزدار نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا و دیدارەكانی لەگەڵ هەر سێ سەرۆكایەتییەكە و دواتر لەگەڵ سەركردەكانی شیعە و سوننە رێخۆشكەر بوو بۆ دەستپێكردنەوەی دانوستانەكانی نێوان هەردوو حكومەتی هەرێم و حكومەتی عێراق، ئەمەش خۆی لەخۆیدا كاریگەری و رۆڵی لەخێرا چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكان دەبێت، ئةگەرچی لە دانیشتنەكانی ئەم دواییەشدا حكومەتی عێراق زۆر بە جددی نایەتە پێشەوە و بە پاساو و بیانووی جۆراوجۆرەوە ئامادە نییە وا بە ئاسانی شایستە داراییەكانی هەرێم و پشكی هەرێم لە بودجە رادەستی خەڵكی كوردستان بكات، بەڵام دواجار بەرپرسانی عێراق ناچار دەبن، پابەندی دەستوور و یاساكان بن و، دەبێت حكومەتی عێراق وەكو وڵاتێكی فیدڕاڵی هەڵسوكەوت بكات، چونكە راستە حكومەتی هەرێمی كوردستان كێشەی بودجە و مووچەی لەگەڵ حكومەتی عێراقدا هەیە، بەڵام جگە لەم دوو كێشەیە، دەیان كێشەو گرفتی دیكەی سەربازی و ئەمنی و ههروهها مەسەلەی چارەسەرنەكردنی دۆخی كەركووك و یەكلانەكردنەوەی كێشەی ناوچە جێناكۆكەكان و ئاسايیبوونەوەی دۆخەكەشی هەیە، بەتایبەتی كە لە دوا لێدوانیدا سەرۆكی هەرێمی كوردستان وتی: (( كاتی ئەوە هاتووە بە جددی كار بۆ چارەسەركردنی سەرجەم كێشە هەڵپەسێردراوەكان بكەین، بەردەوامی ئەم كێشانە لە بەرژەوەنديی هیچ كەسدا نییە)).
عەدنان كەركووكی سەبارەت بە دۆسێی ناوچە دابڕێندراوهكانى ههرێمى كوردستان و بەتایبەتی ئاسايیكردنەوەی دۆخی كەركووك و جێبەجێكردنی ماددەی 140ی دەستووری وتی: "كەركووك و تەواوی ناوچە جێناكۆكەكان بە یەكێك لەو دۆسێ هەستیار و گرنگانە دادەنرێت كە لە نێوان عێراق و بزووتنەوەی رزگاریخوازيی كوردستان بە درێژایی مێژووی دامەزراندنی حكومەتی عێراق ناكۆكی لەسەر بووە، لە شۆڕشی ئەیلوول و گوڵان تاوەكو راپەڕین و رووخانی رژێمی بەعس و دواى بهعسيش ئەم ناكۆكییە بەردەوام بووە. هەمووان دەزانن كێشەی ناوچە كوردستانيیەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم كە لە ماددەی 140 ى دەستوور به ناوچە جێناكۆكەكان ناوی براوە و بەپێی دەستووری هەمیشەیی عێراق رێگاى چارەسەركردنی بۆ دانراوە، راستە كورد رازی بوو لە یاسای ئیدارەی دەوڵەت بۆ قۆناغی گواستنەوە لەماددەی 58 و دواتر لە2005 بەپێی دەستووری عێراق لەماددەی 140 بۆ ئەوەی ئەو كێشانە بەپێی سێ قۆناغ چارەسەر بكرێن (ئاسايیكردنەوە- سەرژمێری – راپرسی)، بهڵام سەرجەم ئەو حكومەتانەی كە لە دوای رووخانی رژێمی بەعس هاتنە سەر حوكم، بەپێی ئەو خشتە زەمەنییەی كە لە31/12/2007 بۆ جێبەجێكردنی ماددەی 140 دانرابوو، هەڵسوكەوتیان نەكرد، بگرە بەپێچەوانەوە هەڵسوكەوتیان كردو پرۆسەی تەعریب و تەرحیل و كوشتن و رفاندنی كورد لە تەواوی ئەو ناوچانە رروي دا و تا ئێستاش بەردەوامی هەیە. هەرچەندە كورد جددییە لە چارەسەری ئەم كێشانە، بەڵام وەكو ئاماژەم پێ كرد، حكومەتی عێراق نەك هەر جددی نییە لە چارەسەركردنەكە، بەڵكو لە دوای خیانەتی 16ی ئۆكتۆبەر و بڕیارە شۆڤێنی و مەزهەبی و توندەكان هەمووی لە دژی كورد بووە و نوێنەرانی كورد لە بەغدا هەر لەسەرۆك كۆمار و جێگری سەرۆك وەزیران و وەزیرە كوردەكانەوە، تاوەكو پەرلەمانتارهكانی كوردستانی لە پەرلەمانی عێراق نەیانتوانیوە نەك هەر رێگری بكەن لە پرۆسەی تەعریب و تەرحیل و زەوتكردنی ماڵ و خاكی كوردان، بەڵكو چەندین بڕیارو هەنگاوی دیكەی مەترسیدار نراوە، لە 2005 تاكو ئەمڕۆ سەرۆك كۆمار كورد بووه، سەرۆك كۆماريش پارێزەری دەستوورە، بهڵام هیچ كام لەو سەرۆك كۆمارانە نەیانتوانیوە ئەو هەنگاوانە بنێن كە بۆ جێبەجێكردنی بڕگە و ماددەكانی دەستووری كە پەیوەندی بە هەرێمی كوردستان و كەركووكەوە هەیە. بەداخەوە لە دوای خیانەتەكەی 16ی ئۆكتۆبەر پرۆسەیەكی چڕی تەعریب و تەرحیل و دژایەتیكردنی كورد لە كەركووك دەستی پێ كردووە و هیچ بەربەستێك لەبەر دەمیاندا نەماوە و، رۆژانە دەیبینین لە شنگالەوە بۆ كەركووك و خانەقین كەوتوونەتە بەر شاڵاوی تەعریب و دەركردنی جووتیاری كورد. له كابینەكەی مستەفا كازمی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراقیش هەنگاوی جددی نەنراوە، ئەوەتا لە كۆبوونەوەیەكی ئاسایی وەزارەتی كشتوكاڵدا هاتووە كە دەبێت زەوییە كشتوكاڵیيەكان بە گرێبەست بدرێتە خاوەنەكانی، بە واتایەكی دیكە هەرچی زەویی جووتیاری كورد هەیە، بووتە موڵكی وەزارەتی كشتوكاڵ، یان بووەتە موڵكی وەزارەتی دارایی و تا ئێستا چارەسەری بۆ نەدۆزراوەتەوە، چونكە ئەو كات وەزارەتی كشتوكاڵ دێت ئەو زەوییانە دەداتە خەڵكی دەرەوەی پارێزگاكە، ئەمەش جۆرێكە لە تەعریب كە لە غیابی نوێنەرانی كورد لەو وەزارەتانە و پەرلەمانی عێراقدا ئەنجام دەدرێت."
سەبارەت بە لاوازيی دەنگی كورد لە پارێزگای كەركووك و تەواوی ناوچە كوردستانيیەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، ئەم ئەندامەی سەركردایەتيی كەركووك - گەرمیان وتی: "كورد لە دوای خیانەتی 16ی ئۆكتۆبەرەوە لە كەركووك و ناوچە كوردستانیيەكانی دیكەی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم زۆر لاوازە، لایەنە سیاسییەكان لە كەركووك جگە لە پارتی كە بارەگای نییە و كەركووك بە داگیركراوی دادەنێت، هەرچی حزبی دیكە هەیە لە كەركووك بێدەسەڵاتن و هیچ دەسەڵاتێكیان نییە، چارەسەری ئەم ناكۆكی و كێشانەش تەنیا بە زیندووكردنەوەی ماددەی 140ی دەستووری یان بە هەماهەنگی لایەنی سێیەم دهبێت كە نەتەوە یەكگرتووەكان، یان هێزەكانی هاوپەیمانە، بەبێ فشارێكی سیاسی و نێودەوڵەتی مومكین نییە حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق پابەندی جێبەجێكردنی ماددە دەستوورییەكان بن، یان دەبێت كورد بە یەك وتاری سیاسی بچێتە پێشەوە. بۆ ئەم مەبەستە ئێمە وەكو ئەنجومەنی سەركردایەتيی كەركووك – گەرمیان لە پارتی دیموكراتی كوردستان نەخشە رێگایەكمان داڕشتووە بۆ ئاسایيكردنەوەی دۆخی كەركووك ( قۆناغی سەربازی و ئەمنی و ئیداری)، چونكە هەتا ئەم دۆخە لە رووی سەربازی و ئەمنییەوە چارەسەر نەبێت، لە رووی سیاسی و ئیدارییەوە چارەسەر ناكرێت. ئێمە لە پارتی راستە لە ئێستادا قەیرانی كۆرۆنا و دارایی دوچاری میللەتەكەمان بووە و بە كردەوە سەرقاڵی چارەسەركردنی ئەو پەتایەو لێكەوتەكانین، بەڵام هەرگیز سازشمان لەسەر دۆسێی رەوای گەلی كوردو خاكەكەمان نەكردووە، حكومەتی هەرێم لێژنەیەكی تایبەتی بەم ناوچانە هەیەو لە وەزیری ناوخۆ و وەزیرێكی هەرێم و چەند ئەندامێكی دیكە پێك هاتوون و بەرنامە و كۆبوونەوەی خۆیان هەیە، ئەمە جیا لەوەی لێژنەیەكی دیكە هەیە كە نەتەوە یەكگرتووەكان لەنێوان پێكهاتەكانی كورد و عەرەب و توركمان و مەسیحی سەرپەرشتی دەكات، هەروەهاێ شاندێكی حكومەتی هەرێم سەردانی بەغدای كرد و یاداشتی نووسیوە بۆ ئەوەی بتوانرێت بەردەوام بین لەچارەسەركردنی كێشەكانی یەكلاكردنەوەی ناوچە كوردستانیيەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، پارتی و حكومەتی هەرێم بە پێچەوانەی ئەوانەی موزایەدە دەكەن، بەردەوام بەشێك لە دانوستانەكانی تایبەتە بە ناوچە كوردستانيیەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، لە كاتێكدا بەشێك لە نوێنەرانی ئەوان لەبەغدا دژ بە حكومەتی هەرێم قسە دەكەن. " گوتيشى: "حكومەتی هەرێمی كوردستان زۆر جددییە بۆ چارەسەركردنی سەرجەم دۆسێیەكان هەرچەندە ئاستەنگ و بەربەستی گەورە لە بەردەم جێبەجێكردنی ئەم خواست و ویستەی گەلی كورد هەیە، چونكە سەرەڕای شۆڤێنی و مەزهەبيیەكان بەشێك لە نوێنەرانی حزبە سیاسییەكانی كوردستانیش لە بەغدا رۆڵی زۆر خراپ دەگێڕن دژی هەرێم و حكومەت و مافە دارایی و شایستەكانی خەڵكی كوردستان، هەروەكو چۆن 15 ئەندام پەرلەمانیان دەنگیان بە كاندیدەكانی هەرێمی كوردستان نەدا، لەناو هەموو ئەم نائومێدی و دوژمنكاری و خیانەتكارییەدا، ئومێدیش هەیە، ئەوەتا بۆ هەمووان دەركەوتووە كە بێ پاڵپشتی هێزی پێشمەرگەی كوردستان بۆ سوپا مومكین نییە بتوانرێت ئارامی و سەقامگیری ناوچە كوردنشین و تەنانەت سوننەنشینەكانیش لە دژی داعش بپارێزدرێت، لەدوا سەردانی جومعە عەنناد سەعدون وەزیری بەرگریی عێراق بۆ هەرێمی كوردستان بە سەرۆك بارزانی وت: (بۆ لەنێودبردنی داعش پێویستە سوپا و پێشمەرگە هەماهەنگ بن ..) ئەم وتانەی وەزیری بەرگری عێراق هەر لەخۆڕا نەهاتوون، ئەوەتا راستەوخۆ لەدوای ئەم لێدوانەی هاوپەیمانان لە ماوەی كەمتر لە72 كاتژمێردا 15 هێرشیان كردە سەر داعش، بەمشێوەیە چارەسەركردنی كێشەكانی ئەم ناوچانە و قووڵبوونەوەی كێشەی مەزهەبی و بێسەروبەريی ئەو هەموو چەكدارانە و گرنگینەدان بەم ناوچانە لە رووی ئابووری و ئاوەدانكردنەوە و كۆمەڵایەتییەوە، ههروهها نەبوونی هەنگاوی جددی بۆ چارەسەركردنی هەموو ئەو كێشانە وای كردووە، ناڕەزایەتییەكی گەورە دروست بێت و، لەلایەن داعشەوە بقۆزرێتەوە، كه بە ئاراستەیەكی مەترسیدارو خراپتردا دەڕوات و لە كۆنتڕۆڵ دەردەچێت، هەروەكو چۆن ئێستا داعش جموجووڵەكانی زیادی كردووە و تەنانەت بارەگایان داناوەتەوە. بێگومانچەكداركردنی چوار هۆزی عەرەب و پاڵپشتیكردنی هێزی میلیشیات و چەكداریی دۆخەكە ئاڵۆزتر دەكات. "