دكتۆر نەهرۆ شارەزا لە بواری ئابووری بۆ گوڵان: بێزنسمانە سیاسییەكان و حزبەكان و كۆمەڵگه بەرنامەیان بۆ قۆناغی كۆرۆنا پێ نییە، لەبەر ئەوە دژی ریفۆرم دەوەستنەوە
June 6, 2020
دیمانەی تایبەت
لەلێدوانێكیدا بۆ گۆڤاری گوڵان دكتۆر نەهرۆ عەلی شارەزا و پسپۆڕ لەبواری ئابووری باسی لە مەترسيیەكانی كۆرۆنا كرد لە مەودایەكی درێژدا، به پێویستيشى زانى، حكومەت و خەڵكیش لە ئێستاوە خۆیان بگونجێنن لە ئەگەری درێژبوونەوەی قەیرانەكە بۆ چەند ساڵێكی دیكە بۆ ئەوەی رەوشی ژیان و ئابووری بەردەوام بێت و لە رووی تەندروستیشەوە كەمترین قوربانی بدەین.دكتۆر نەهرۆ عەلی له ئاخافتنهكهيدا بۆ گوڵان سەبارەت بە كۆرۆناو كارتێكردنەكانی بۆ سەر بوارەكانی ژیان وتی: "كۆرۆنا قەیرانێكی تەندروستی و پەتایەكی جیهانییە، كارتێكردنەكانی لەسەر رەوشی ئابووری و ژیان بە گشتی زۆر مەترسیدار و سامناكە، ئەوەتا شوێنەوارە خراپەكانی كاریگەریی زۆر مەترسیداری لەسەر بوارەكانی ژیان هەیە و، كەس ناتوانێت لەهیچ سووچێكی ئەم دنیایەدا، كەم یان سووكی بكاتەوە، گرفتە گەورەكەش لەوەدایە هێشتا زۆربەی كۆمەڵگهكانی دنیا بە ئێمەشەوە لە رەهەندەكانی تێنەگەیشتووین، لە كاتێكدا زۆر لە كۆمەڵگه و وڵات و حكومەتەكانی دنیا لە بەردەمیدا شۆك داماون و ئێمەش بێگومان لەبەردەمیدا ناتوانین خۆمان رابگرین. " وتيشی: "راستە ژیانی مرۆڤایەتی بەردەوام دەبێت، خۆ ئەگەر ڤاكسینێك یان دەرمانێك بۆ چارەسەركردنی كۆرۆنا بدۆزرێتەوە، خەڵكی دەچێتەوە ژیانی ئاسایی خۆی و بیرو هۆشی مرۆڤ زوو قەیران و مەینەتيیەكانی لەبیر دەچێتەوە، بەڵام بە شێوازێكی جیاواز لە جاران، چونكە كاریگەرییەكانی ئەوەندە بەهێز دەبێت، خەڵكی ناچارە خۆیان بگونجێنن لەگەڵ ئەو گۆڕانكارییانەدا، بەتایبەتی لەبواری كۆمەڵایەتی، ئەوەتا گۆشەگیری و سەرقاڵی خەڵكی بە ژیانی خۆیەوە لە خزم و ناسیاو و سەردان و میواندارێتی كەم كردۆتەوە، وەنەبێت ئەمە تەنیا شوێنەواری كۆرۆنا بێت، بەڵام كۆرۆنا خێراتری كرد، چونكە پێش كۆرۆنا سیستەمی سەرمایەداریی ژیان بە بەردەوامی دەگۆڕێت، بۆیە دەتوانین بڵێین كۆرۆنا گۆڕانكارییەكانی ژیان و ئابووری سەرمایەداریی خێراتر كرد و، خەڵكی ناچار دەبن خۆیان لەگەڵ واقیعە نوێیەكە بگونجێنن، ئەمە لە رووی ئابوورییەوە زۆر كاریگەرترە، بۆ نموونە: بەپێی ئەو توێژینەوانەی كە بڵاوكراوەتەوە لە مەودایەكی مامناوەندو درێژخایەندا بە رێژەی لە 3-5 % بەرهەمی نەتەوەیی هەموو جیهان كەم دەكات ،كە نزیكەی 10 تریلیۆن دۆلاره لە ساڵێكدا، واتا بۆ نموونە ئەگەر هەموو بەروبوومی جیهان لەئێستادا كە 160- 170 تریلیۆن دۆلارە لەساڵێكدا، خۆ ئەگەر تەنیا 3%ى حيساب بكەین، ئەوا تا 2022 ساڵانە 10 بۆ 12 تریلیۆن كەم دەبێتەوە و قەرەبووكردنەوەشی زۆر زەحمەتە لە مەودایەكی مامناوەنددا. "
سەبارەت بەهەرێمی كوردستان و ئەگەرو پێشبینی ئەو گۆڕانكارییانەی كە چاوەڕوان دەكرێت، بەهۆی كۆرۆناوە رووبدات دكتۆر نەهرۆ وتی: "لە كاتێكدا هەرێمی كوردستان ناچار روو لەكەرتی كشتوكاڵی بكات و خراپی دۆخی ئابووری و مووچەی فەرمانبەرانیش دووبارە وا دەكاتەوە، شەپۆلێكی دیكەی بەرهەمی كشتوكاڵی دەست پێ بكات، بەڵام ئەمە كاریگەریی لەسەر داهاتی ناوخۆ بەو شێوەیە نابێت، چونكە وڵاتانی دیكەو نەتەوەكانی دیكەش هەمووان روودەكەنە كەرتی كشتوكاڵ و بەرهەمی كشتوكاڵی زیاد دەكەن. واتا تۆ ناتوانیت لەدەرەوەی كوردستان وا بەئاسانی بازاڕ بۆ بەرهەمی ناوخۆ بدۆزیتەوە، بەڵام بۆ بەدەستهێنانی هەلی كار و پێشخستنی ئەوەی پێی دەڵێن ئاسایشی خۆراكی هەنگاوێك دەنێیت، لە رووی بازاڕی ناوخۆشدا دەبێت ئەوە بزانین تا چەند ساڵێكی دیكە خەڵكی پارەكانی بۆ دابینكردنی خۆراك و تەندروستی بەكار دەهێنێت، لەمەدا كاسبكارو پیشەوەران دەبێت زۆر گرنگی بەم دوو بوارە بدەن، لە ئابووریشدا وەكو فیزیا یاسا و هاوكێشە هەیە، بۆ نموونە پارەی كوردستان لە گیرفانێكەوە بچێتە گیرفانێكی دیكەی هاونیشتمانی ئەمە سوودێكی گەورەی ئابووری هەیە و، دراوی ناوخۆیی بەهێز دەكاتەوەو هەلی كار باش دەبێت و رێژەی بێكاری و هەژاری و دەیان دەردی دیكەی كۆمەڵایەتی و ئابووری كەم دەكاتەوە، لەئاستی جیهانیشدا وایە، راستە لە بوارێك و سێكتەرێكدا جووڵەی ئابووری و دراو كەم دەكات، بەڵام دەگوازرێتەوە بۆ كەرتێكی دیكە، سەبارەت بە كۆمەڵگەی كوردستانیش ئەگەر بمانەوێت لەگەڵ ئەم گۆڕانكارییە خێرا و پڕ لە مەترسيیانە خۆمان بگونجێنین، دەبێت بەرنامەمان هەبێت وەكو تاك و كۆمەڵگە و حكومەت و تەنانەت حزبەكانیش، حزبە كوردستانیيەكان وەكو ئەو پزیشكەیان لێهاتووە كە بۆ دەستنیشانكردن و چارەسەركردنی نەخۆشیيەك سەردانی دەكەیت، كەچی شارەزایی نییە و شەرم دەكات بڵێت نازانم، كۆمەڵێك دەرمانت بۆ دەنووسێت كە هیچ پەیوەندی بە نەخۆشیيەكە و چارەسەركردنیەوە نییە، بگرە كاریگەریی خراپیشی هەیە، بە شێوەیەكی گشتی حزبە سیاسییەكانی كوردستان بەرنامەیان بۆ ئەم قۆناغەی كۆرۆنا و دوای كۆرۆنا پێ نییە، هەربۆیە خۆیان بەو ناكۆكی و رق و قینانەی دەیان ساڵی رابردووەوە سەرقاڵ كردووە و، وادەزانن بۆ ئەم قۆناغە لەبارە و كاریگەریی توندی لەسەر شكاندنی بەرامبەر دەبێت، تەنانەت لەناو حزبە فەرمانڕەواكانیشدا بێزنسێكی سیاسيی گەورەی وا پەیدا بووه، رێگرە لە گۆڕانكارى و رێكخستنەوەی ئابووری... بەهیچ شێوەیەك بێزنسی سیاسی و حزبەكان و كۆمەڵگهش لەبەر ئەوەی بەرنامەیان بۆ داهاتوو پێ نییە، دژی گۆڕانكاری و ریفۆرم لە قۆناغی كۆرۆنا دەوەستنەوە ، تەنیا رێگاى چارەسەريش ئارامی و تەبایی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتییە، لەمە زياتر رێگاچارەسەری دیكەمان لەبەردەستدا نییە . "