سەردانەكەی مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەلایەن هەرسێ سەرۆكایەتییەكەی عێراقەوە بە گرنگییەوە وەسف كرا، لەو سەردانەیدا سەرۆكی حكومەتی هەرێم جگە لەوەی گفتوگۆی لەسەر چەند كێشەیەكی هەڵپەسێردراوی نێوان هەرێم و بەغدا كرد، هاوكات چەند پەیامێكیشی ئاراستەی عێراق كرد، بۆ قسەكردن لەسەر سەردانەكە و چەند پرسێكی دیكەی پەیوەندیدار چەند پرسیارێكمان ئاراستەی دكتۆر بەشیر حەداد جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كرد، لێرەدا دەقی دیدارەكە بڵاودەكەینەوە.

* سەردانەكەی مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا چەند پەیامێكی لەخۆ گرتبوو، دیارە لە نزیكەوە یاوەری جەنابی سەرۆكی حكومەت و شاندی یاوەری بوون، ئایا دەكرێت باسی گرنگی سەردانەكە و ئەو دۆسێ و تەوەرانەمان بۆ بكەن كە لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای هەرسێ سەرۆكایەتییەكەی عێراق گفتوگۆی لەسەر كرا؟
- سەردانەكەی جەنابی مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا و پێشتریش سەردانەكەی جەنابی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا، هەردوو سەردانەكە گرنگیی خۆیان هەبوو، چونكە سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەم سەردانەیدا زۆر شتی بۆ حكومەت و پەرلەمان و شەقامی عێراقی روون كردەوە، چەند پەیامێكی روون و ئاشكرایشی پێ بوو، هەموو ئەم پەیامانەشی بە شەفافییەتەوە گەیاندە هەر سێ سەرۆكایەتییەكەی عێراق، پەیامەكانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش بریتی بوون لە:
پەیامی یەكەم: هەرێمی كوردستان جددییە لە دەستپێكردنەوەی گفتوگۆكانی لەگەڵ بەغدا و خوازیاری پەیوەندییەكی بەهێز و تۆكمەیە لەگەڵ بەغدا، لەگەڵ هەڵدانەوەی لاپەڕەیەكی نوێ كە لەسەر بنەمای دەستوور و یاساكان بێت و دروستكردنی پەیوەندی لەسەر ئەم بنەمایە.
پەیامی دووەم: هەموو ئەو شتانانەی ئەمڕۆ لەسەر هەرێمی كوردستان باس دەكرێن، بەوەی گوایە هەرێمی كوردستان غەدر لە بەغدا دەكات و زیاتر لەبەشی خۆی لە بودجە دەبات و نەوت نادات، هەموو ئەمانە راست نین، لە بەرئەوەی ئەگەر ئیلتیزاماتیشمان لەسەر شان بێت بەرامبەر بەغدا، ئەوا نابێت ئەوە لەبیر بكرێت، كە لە بەرامبەردا مافیشمان لە بەغدا هەیە و نەدراوە، بەغدا چەندین ساڵە مافی هەرێمی كوردستانی پێشێل كردووە و ئامادە نەبووە شایستە داراییەكانی هەرێم بدات، تەنانەت زۆر شتی دیكەی پێویست كە دەبووایە بۆ هەرێم بكرایە و بدرایە، كەچی نەدراوە، بۆیە دەبێت هەموو بابەتەكان لە هەردوو روانگەیەوە تەماشا بكرێن. بۆ نموونە: ئەگەر تەنیا مەسەلەی بودجە باس بكەین، ئەو راستیەمان بۆ دەردەكەوێت كە بەغدا لە ساڵی 2014وە پشكی بودجەی هەرێمی نەناردووە، خۆ ئەگەر بەشەی بودجەی هەرێمی كوردستان لە ساڵی 2014وە بۆ 2018 حیساب بكرێت، ئەوا دەردەكەوێت كە بڕە پارەیەكی زۆر لەهەرێمی كوردستان بڕاوە و غەدر لە خەڵكی كوردستان كراوە، خۆ ئەگەر هەموو ئەو شایستە داراییانەی كە تەنیا لە بڕینی بەشە بودجەی هەرێمی كوردستان لە چوار ساڵی رابردوودا بڕاوە و نەدراوە بە هەرێمی كوردستان، حیساب بكەین، نزیكەی 40 ملیار دۆلار دەبێت، بڕینی ئەم بڕە پارە گەورەیە لە كاتێكدا بووە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان ئیلتیزاماتی بەرامبەر هاووڵاتیانی لەسەر بووە و دەبووایە جێبەجێی بكردایە، بەتایبەتی بەرامبەر بە پارێزگاكانی هەولێر و سلێمانی و دهۆك و بە پارێزگای هەڵەبجەشەوە، هەر بۆیە هەرێمی كوردستان بەرامبەر بەو ناهەقییەی بەغدا بەرامبەری كردوویەتی و بەشە بودجە و شایستە داراییەكانی لێ بڕیبوو، بە ناچاری هەندێك ئیجرائاتی وەرگرتووە، لەوانە فرۆشتنی ئەو بڕە نەوتەی كە لەژێر دەستیدا بووە و خۆی لە خۆیدا لەسەرەتادا تەنیا رۆژانە 50 هەزار بەرمیل نەوت بووە، نەك 250 هەزار بەرمیل نەوت لە رۆژێكدا، بگرە ئەو بڕە نەوتەشی بە نرخێكی زۆر كەمتر فرۆشتووە بەراورد بە نرخی ئەو نەوتەی بەغدا دەیبردە دەرەوەو دەیفرۆشت، هەربۆیە حكومەتی هەرێمی كوردستان بەناچاری تەنیا دەیتوانی مووچەی مووچەخۆران بە پاشەكەوتەوە بدات، ئەمە وێڕای ئەوەی حكومەت ناچار بوو تەقەشوفێكی توند پەیڕەو بكات، خۆ ئەگەر لەو رۆژە سەختانەدا خۆڕاگریی جەماوەری كوردستان نەبووایە، هەرگیز نەدەتوانرا ئەو چوار ساڵە سەختە بەڕێ بكرێت، هەربۆیە هەموو ئەو داهات و رسومات و دەستكەوتانەی ناوخۆ كە لە داهاتی فرۆشتنی نەوت و بوارەكانی دیكە لەو چوار ساڵەدا دەستمان كەوتووە، زیاتر نەبووە لە 20 ملیار دۆلار، لەكاتێكدا ئێمە پێویستیمان بە 48 ملیار دۆلار بووە، هەر بۆیە بەغدا 28 ملیار دۆلار قەرزاری حكومەتی هەرێمی كوردستانە، لەلایەكی دیكەوە لەساڵی 2005ـەوە تا ئێستا لە حكومەتی عێراق شایستە داراییەكانی پێشمەرگە لەبیر كراوە، لە بەغدا نە مووچە و نە بودجە و نە چەك و تەقەمەنی بە پێشمەرگە دراوە، نە مەشق و راهێنانی پێ كراوە، هەروەها لەو قەرزانەی كە حكومەتی عێراق لە بانكی نێودەوڵەتی و شوێنەكانی دیكەوە وەریگرتووە، بەهیچ شێوەیەك بەشی هەرێمی كوردستانی نەداوە، لەلایەكی ترەوە ئەم هەموو نەهامەتی و ماڵوێرانییەی بەسەر كورد هاتووە، هەر لە وێرانكردنی 4500 گوند تاوەكو ئەنفال و كیمیاباران و شەهیدبوون و ماڵوێرانی و دەربەدەربوون، كەچی هیچ قەرەبوو نەكراوەتەوە، لەكاتێكدا بەپێی ماددەیەكی دەستووری دەبووایە قەرەبوو بكرایەتەوە، ئەو ماددە دەستوورییە دەڵێت:(( حكومەتی عێراقی پێویستە قەرەبووی هەموو ئەو تاوانانە بكاتەوە كە رژێمی پێشوو بەرامبەر خەڵك كردوویەتی..))، ئەمە لەكاتێكدا حكومەتی عێراق قەرەبووی تاوانەكانی رژێمی پێشووی دەرهەق بە كوێتی داوەتەوە و تا ئێستاشی لەگەڵدا بێت، ئەو قەرەبوونانە بەردەوامە و لە قوت و بژێوی میللەتانی عێراق دەبڕێت و دەدرێت بە كوێت و زیانلێكەوتووەكان، ئالێرەدا پرسیارێكی گرنگ دێتە پێشەوە، ئایا بۆچی تا ئێستا قەرەبووی میللەتی كورد نەكراوەتەوە، نە لە ئەنفال و نە لە كیمیابارانی هەڵەبجە و نە لە هەموو ئەو تاوان و نەهامەتییانەی كە لەلایەن رژێمی پێشووەوە گەلی كوردستان بەسەریدا هاتووە؟ خاڵێكی دیكە گرنگیی كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا چارەسەری ناوچە جێناكۆكەكان و جێبەجێكردنی ماددەی 140ی دەستووری عێراقە، كە دەبووایە بەپێی ماددەی 140ی دەستووری عێراقی تا 31/12/2017 كێشەی ناوچە جێناكۆكەكان چارەسەر بكرایە و هەنگاوەكانی ماددەكە تەواو بووایە بە (ئاساییكردنەوە، سەرژمێری راپرسی)یەوە، هەموو ئەمانە دۆسێی گرنگن و پێویستی بە گفتوگۆ و چارەسەركردن هەیە لەبەغدا، چونكە هەموو ئەم دوسێ و مافانەی هەرێم بەسەر بەغدا هەیەتی، جێبەجێ نەكراوە، كەچی باسی 250 هەزار بەرمیل نەوت دەكرێت كە دەبێت رادەستی بەغدا بكرێت.
پەیامی سێیەمی سەردانەكەی مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا ئەوە بوو: ئێمە لەمافی خۆمان زیاتر داوا ناكەین و كەمتریش قبووڵ ناكەین.


* باشە سەرەڕای ئەو هەموو غەدرو پێشێلكارییە دەستووری و یاساییەی كە دەرهەق بە هەرێم و خەڵكی كوردستان كراوە، كەچی لەولاوە ماكینەیەكی ئیعلامی وا لەخەڵكی ئاسایی و هەژاری عێراقی گەیاندووە؛ كە هەرێمی كوردستان بەشی ئەوان دەخوات، ئەمە لەچییەوە هاتووە و چۆن رووبەڕووی ئەو حاڵەتە ببینەوە؟
- خۆی لەخۆیدا پەیامێكی سەردانەكەی جەنابی مسرور بارزانی بۆ بەغدا بۆ دەرخستنی راستییەكان بوو؛ بۆیە دووبارەی دەكەمەوە پەیامەكەی جەنابی مسرور بارزانی بۆ بەغدا پەیامێكی روون و ئاشكرا بوو، بەوەی توانیومانە بە خەڵكی عێراق بڵێین كە زۆر شت هەیە، ئێوە نایزانن، تاكی عێراقی نازانێت كە چ غەدرێك لە خەڵكی كوردستان كراوە و چ مافێكی هەرێمی كوردستان خوراوە و ناشزانێت خەڵكی ماڵوێرانی كوردستان هیچ قەرەبوو نەكراونەتەوە، بگرە چەند ساڵێكە بودجە و مووچەكەیان بڕیون. هەندێك پەرلەمانتار و خەڵكی ئاسایی سەرشەقامیش و خەڵكی بەسرا و ناسرییە و عەمارە و ئەو خەڵكە رەش و رووت و هەژار و گوناهانە وا تێگەیەندراون كە هەرێمی كوردستان بەشی ئەوانی بردووە، ئەو هەژارانەی كە ئێستا بێبەشن لە كەمترین خزمەتگوزاریی حكومەتی عێراق و دەیان گرفتی ئاو و كارەبا و تەندروستی و پەروەردە و بێكارییان هەیە، دەیانەوێت وایان تێبگەیەنن كە ئەوە هەرێمی كوردستانە بەشی ئێوەی بردووە، بۆیە وا ئێوە بێناز و بێ خزمەتگوزارین، باشە وا گریمان هەرێمی كوردستان بەشەكەی خۆی (17%) بە تەواوەتی وەریگرتبێت كە لە راستیدا وا نییە، ئەگەر رێژەی 17%ی بودجەیان بۆ هەرێمی كوردستانن ناردووە، خۆ هێشتا لە 83%ی بودجەكە دەمێنێت، ئەی بۆچی خەڵكی عێراق وا بێ خزمەتگوزارین؟ باشە ئەو بڕە پارە گەورەیەی بودجەی عێراق بۆ كوێ چووە؟ كوا هەلی كار بۆ گەنجەكان و كوا خزمەتگوزاری و ئاوی خواردنەوەی تەندروست و رێگاوبان و شەقامی باش و خزمەتگوزاریی تەندروستیی بەرز؟ خەڵكی بەسرا و ناسرییە بەهۆی بێ ئاوی و ئاوی خواردنەوەی خراپەوە تووشی دەیان نەخۆشی بوون، ئەوانەی باسی بەشە بودجەی هەرێمی كوردستان و 250 هەزار بەرمیل نەوتی هەرێم دەكەن، بۆ نایەن باسی ئەو هەموو غەدر و ناهەقییە بكەن كە بەرامبەر خەڵكی كوردستان و خەڵكی ناوچەكانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق ئەنجامیان داوە، هەر بۆیە لەم كاتەداو ئەم سەردانەی سەرۆكی حكومەتی هەرێم بۆ بەغدا زۆر گرنگ بوو، بەتایبەتی كە زۆر بە روونی و شەفافییەتەوە پەیامەكانی گەیاندە هەرسێ سەرۆكایەتییەكەی عێراق، بەوەی؛ بەڵێ، ئێمە ئامادەین بۆ گفتوگۆ و دانوستاندن؛ و ئامادەین لە سنوور و چوارچێوەی دەستووردا هەموو كێشە هەڵپەسێردراوەكانی نێوان هەرێم و بەغدا چارەسەر بكەین، دواتر پەیامە گرنگ و گەورەكە ئەوە بوو، ئێمە لەمافی خۆمان زیاتر یەك فلسمان ناوێت و قبووڵیش ناكەین لە مافی خۆمان كەمترمان پێ بدەن.


بەمشێوەیە هەرسێ پەیامی (1- ئامادەین بۆ گفتوگۆ لەچوارچێوەی دەستووردا. 2- ئەگەر ئێمە ئیلتیزاماتمان بەرامبەر بەغدا لەسەرە مافیشمان هەیە لە بەغدا. 3- ئێمە لە مافی خۆمان زیاتر داوا ناكەین و كەمتریش قبووڵ ناكەین).
گەیاندنی هەموو ئەم پەیام و مەبەستە پێویستی بەو سەفەرەی جەنابی مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بوو، ئێمە پێویستیمان بەو زمانە یاسایی و واقیعییە هەبوو تاوەكو قسەیان لەگەڵ بكەین.
* ئەم سەردانەی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا تاچەند بۆ ئێوەی نوێنەرانی كورد لەبەغدا گرنگ بوو تاوەكو بتوانن زیاتر كار لەسەر بەدەستهێنانی مافەكانی گەلی كوردستان بكەن؟
- سەردانەكەی مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ ئێمەی نوێنەرانی كورد لەبەغدا چ وەكو پەرلەمانتار، چ وەكو وەزیرو بەرپرس، سەردانێكی گرنگ بوو، لەلایەك هێز و توانایەك بوو بۆ ئەوەی ئێمەش بتوانین ئەم پەیامە بەردەوامی پێ بدەین و بینای لەسەر بكەین بۆ پەیوەندییەكانمان لەگەڵ بەغدا، لەناو پەرلەمان و شەقامی عێراق راستییەكان بگەیەنین بە خەڵكی عێراق و وابكەین چۆن خەڵكی عەرەب بەرگری لەخۆیان دەكەن، هەرواش بەرگریی لە ئێمەش بكەن، ئێمە لەبەغدا بەرگریی لەخۆمان دەكەین، بەڵام دەبێت وا لەو خەڵكەی عێراقیش بكەین بەرگریی لەمافی خوراوی خەڵكی هەژاری كوردستانیش بكەن، ئێمە چۆن بەرگریی لەمافەكانی هەموو عێراقییەك دەكەین، پێویستە ئەوانیش هەروەها بەرگریی لە مافەكانی خەڵكی كوردستان بكەن، عێراق بودجەو توانایەكی گەورەو زەبەلاحی هەیە و دەوڵەمەندە و ئەگەر بە دادپەروەری داهات و سامانەكەی دابەش بكەن، بەشی هەموو میللەتانی عێراق دەكات.


* ئەم سەردانەی سەرۆكی حكومەت لەلایەن هەرسێ سەرۆكایەتییەكەی عێراقەوە بەگرنگ وەسف كرا، تەنانەت نیازپاكیشی گەیاندە لایەنی عێراقی، بەڵام تا چەند حكومەتی عێراقیش نیازپاكی بۆ چارەسەركردنی هەموو كێشە هەڵپەسێردراوەكانی هەیە؟
- سەردانەكە گرنگ بوو و هەر سێ سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران و كۆمار و پەرلەمان بە گرنگ وەسفیان كردو ئەم سەردانەیان بە دەستپێشخەریی و هەنگاوێكی گرنگ زانی، پاش ئەم هەنگاوە ئێستا سەرقاڵی دروستكردنی لێژنە پسپۆرییەكانین بۆ ئەوەی پێشنیار و بەرنامە و پلان دابڕێژرێت بۆ چارەسەری مەسەلەی نەوت و بودجە و جێبەجێكردنی ماددەی 140ی دەستووری و چارەسەركردنی كێشەكانی ناوچە جێناكۆكەكان، بۆ هەریەك لەمانەش لێژنەی پسپۆرایەتی دروست دەكرێت، بەم نزیكانەش كاردەكەین بەو ئومێدەی لە دوو سێ مانگی داهاتوودا هەموو كارەكان تەواو بن، پێش ئەوەی بودجەی 2020 ئامادە بكەین، ئەمەش زۆر گرنگە، چونكە بۆ ئەمساڵ بودجە و مووچەی 2019 دابین كراوە و بۆ ساڵی ئایندە(2020) پێویستە رێككەوتنی نوێ ئەنجام بدرێت و ئەو رێككەوتنانەش دەبێت ستراتیژی و دوورمەودا بێت، نەك بۆ ماوەیەكی كورت بێت، بەڵكو رێككەوتنێكی وا لەنێوان كوردستان و عێراق واژوو بكرێت، كە بۆ چەندین ساڵ بێت، تاوەكو هەموو ساڵێك ئێمە تووشی ئەو كێشانە نەبینەوە.