سەركردەیەكی حزبێكی ئیسلامی كاتێك نەیتوانی بچێتە ناو پەرلەمانەوە، كتێبێكی نووسی بە ناونیشانی «لە نێوان ئیمان و پەرلەماندا»و بەو كتێبە تەكفیری هەر كەسێكی دەكرد كە دەچووە ناو پەرلەمان

ئەدەبیاتی سەلەفییەت داعش بەرهەم دەهێنێت

سەركردەیەكی حزبێكی ئیسلامی كاتێك نەیتوانی بچێتە ناو پەرلەمانەوە، كتێبێكی نووسی بە ناونیشانی «لە نێوان ئیمان و پەرلەماندا»و بەو كتێبە تەكفیری هەر كەسێكی دەكرد كە دەچووە ناو پەرلەمان


لە ساڵانی رابردوودا زۆر جار باسی ئەوە كراوە كە لە كوردستان تەوژمی سەلەفی خەریكە جێگەی سۆفیگەری و عیرفان دەگرێتەوە. تەنانەت بوونی نوینەرانی حزبە سەلەفی و ئیخوانییەكانیان لەناو پەرلەمانی كوردستان، هەروەها گوتاری توندی بەشێك لە مینەری مزگەوتەكانی كوردستانیان بە مەترسییەكی گەورە لەبەردەم گەشەسەندنی كۆمەڵگە لە قەڵەم داوە. بۆیە پرسیارێكی سەرەكی ئەوەیە كە چۆن دەتوانین سنوورێك بۆ فیكری توندڕەوی لە كوردستان دابنێین؟ ئایا دەبێت لە كوێیەوە دەست پێ بكەین؟ پڕۆگرامی مەدرەسە ئیسلامییەكانی كوردستان تا چەند لە سەر هزری توندڕۆیی كاریگەری داناوە و چۆن دەكارین ئەو میانڕەوییە پەرە پێ بدەین كە زۆرێك لە زانایانی ئایینی ئیسلام لە كوردستان داكۆكی لێ دەكەن؟
گۆڤاری گوڵان ئەم پرسیارانە و چەندین پرسی پەیوەندیدار بە رەوتی سەلەفەییەكان و تەریقەتی سۆفیگەرایی و كاردانەوەیان لە پەیكەرەی كۆمەڵگەی كوردستاندا، لە دیمانەیەكدا لەگەڵ پڕۆفیسۆری یاریدەدەر دكتۆر حەسەن خالید موستەفا سەرۆكی بەشی خوێندنی ئیسلامی لە كۆلێژی زانستە ئیسلامییەكان-ی زانكۆی سەڵاحەددین-ی هەولێر تاوتوێ كردووە.

* بۆچی لە بارودۆخی ئێستای كوردستاندا خەریكە تەوژمی سەلەفی جێگە بە سۆفیگەری و عیرفان چۆڵ دەكات؟
- بێگومان هۆكارگەلیك هەن كە بەشێكیان ناوەكی و بەشێكیشیان دەرەكین، دەتوانین بڵێین بیری توندڕەویی سەلەفیزم لە زۆر شوێنی وەك كوردستانی رۆژهەڵات، كوردستانی باشوور و تەواوی عێراق، شام، میسر و دەوڵەتانی كەنداو بڵاوبووەتەوە، لە بەر ئەوەی گرووپەكانی سەلەفیزم بەردەوام كۆمەڵێك دروشمی بریقەدار بەرزدەكەنەوە كە بە ئاسانی گەنجەكانی پێ هەڵدەخەڵەتێنن و دەڵێن ئێمە بەپێی ئەو كتێبەی كە خودا ناردوویەتیە خوارەوە كە قورئانە و بەپێی سوننەت حوكم دەكەین، بەڵام دەقەكانی كتاب و سوننە بەپێی ئەو هزرە توندڕۆییەی خۆیان تەفسیر دەكەن، كە بە كورتی ئەوەیە: یان لەگەڵ ئێمەی، یان دوژمنی، كە بوویت بە دوژمن، واتە لە روانگەی ئەوانەوە دەبیت بە كافر، كە بوویت بە كافر، واتە خوێنت حەڵاڵ دەبێت، بۆیە یان دەبێت وڵاتەكەی بۆ بەجێبهێڵیت، یان دەبێت لەگەڵیدا بكەوێتە جەنگەوە، یاخود سەری بۆ شۆڕ بكەیت!
* ئەی سەبارەت بە پێڕەوانی تەریقەتی سۆفیگەری، ئەمان چۆن بیردەكەنەوە؟
- گەوهەری زانستی سۆفیگەرایی میتۆد و پێڕەوێكە كە پێی دەگوترێت: «تەریقەت»، ئەمە واتە رێگەی بەدەستهێنانی خۆشەویستیی پەروەردگار و بە هیچ جۆرێك باوەڕی بە تەكفیركردنی هیچ كەسێك نییە، تەنانەت ئیمامی غەزالی دەفەرموێت: من پێم باش نییە غەیبەتی كافریش بكرێت، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئەو كاتەی بە غەیبەتكردنی كافرێكەوە بەفیڕۆی دەدەی، باشترە موسڵمان خەریكی گرنگیدان بە باشییەكانی خودی خۆی بێت و هەڵەكانی خۆی راست بكاتەوە، لەمەش زیاتر خۆ ئەگەر كابرای كافر ببیستێتەوە تۆ غەیبەتت كردووە، ئەوا ئەوەندەی دیكە لە ئایینەكە دوور دەكەوێتەوە، كەواتە دەبێت ئیرادەی چاكسازی ئیرادەیەكی نەرمونیان بێت، پێغەمبەر (د.خ) دەفەرووێت: «إن هذا الدین متین فأوغل فیه برفق ..»، ئەمەش واتە خودی ئەم ئایینە بەهێزە و كۆڵەكەی گەورەی هەیە و خودای پەروەردگار خاوەنیەتی، پێویستی بە توندڕۆیی من و تۆ نییە، لەمەش زیاتر بوونی ئێمە لە ناو ئایینی ئیسلامدا بۆ خۆمان قازانجە، ئەگەر لە ناویشیدا نەبین بۆ خۆمان زەرەرە، ئیدی بۆچی هەوڵبدەین بە توندوتیژی خەڵك بێنێنە ناو ئەم ئایینە كە پێیوستی پێی نییە. ئەمەش بناغەی پێڕەوانی تەریقەتی سۆفیگەراییە، یەكێك لە كێشە سەرەكییەكانی پێڕەوانی تەریقەت لەگەڵ سەلەفییەكان، پرسی تەكفیرە، هەر بۆیە پێڕەوانی تەریقەتی سۆفیگەری پێیانوایە كە باوەڕی زۆربەی زانایانی ئەهلی سوننە و جەماعەت سۆفیگەری بووە كە بریتی بوون لە (ئەبوقاسم قوشەیری، ئەبوتالیب مەكی، ئیمامی غەزالی، ئەبو حەفس سوهرەوەردی، هەتا دێتەوە سەر حەزرەتی مەولانا خالیدی نەقشبەندی و كاك ئەحمەدی شێخ و...هتد)، ئەم زانا گەورانە و هاوتاكانیان كە لە كوردستان و دەرەوەی كوردستان كاریان كردووە، بڕوایان بە تەكفیركردن نەبووە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە شێوازی باوەڕی ئەمانیش دەگەڕێتەوە سەر شێوازی باوەڕی ئەبولحەسەنی ئەشعەری كە دەفەرمویت: (لا نكفر أحدا من أهل القبلة)، ئەمەش واتە ئێمە هیچ كەسێك تەكفیر ناكەین كە رووی لە قیبلە كردبێت، بەڵام كێشەی سەلەفییەكان ئەوەیە ئەوەی وەك ئەوان بیرنەكاتەوە، بە شێوازە كردارییەكەی تەكفیری دەكەن، هەر بۆ نموونە: ئەگەر یەكێك بیرۆكەی سەلەفی نەبێت، ئەوان دەڵێن، بناغەی باوەڕی تەواو نییە، ئەوجا كە باوەڕی تەواو نەبوو، دەكەوێتە دەرەوەی ئیسلام، كە كەوتە دەرەوەی ئیسلام واتە كافر بووە، كە كافریش بو واتە خوێنی حەڵاڵە و.. ئەمەش بیری داعشە بە تەواوی.
* بەڵام هەندێك لە سەلەفییەكان خۆیان وەك سەلەفیی ساڵح پیشان دەدەن و دەڵێن ئێمە باوەڕمان بە سیاسەت و حزبایەتی نییە، ئایا ئەوەی باستان كرد، سەلەفیی ساڵحیش دەگرێتەوە؟
- نەخێر، ئەمانە ناڵێن ئێمە سەلەفیی ساڵحین، بەڵكو تەنیا دەڵێن ئێمە سەلەفیین، بۆیە رێچكەی ئەمانەش هەر توندڕۆیی بەرهەم دەهێنێت، بۆ نموونە: ئەم سەلەفییانە باوەڕیان بەو جۆرەیە كە هەر كەسێك بە غەیری خودا سوێند بخوات، كافر دەبێت، بۆیە ئێستا كەسێك ئەگەر بڵێت: (بە سەری برایەتیمان، یان بە گۆڕی شەهیدان، یان یە گۆڕی هەر سەركردەیەكی كوردستان) ئیدی ئەو كەسە لای ئەوان بە كافر لە قەڵەم دەدرێت، كە تەكفیریشی كرد، خوێنی حەڵاڵ دەكات، خۆ ئەگەر جیهادیشی لەسەر رانەگەیەنێت، بەڵام ئەو كەسە بكوژرێت، یان بمرێت، سەلەفییەكان پێی خۆشحاڵ دەبن. بۆیە ئەمانە نوێنەرایەتی سەلەفیی ساڵح ناكەن، ئەگەر سەلەفیی ساڵح بن، نابێت هیچ كەسێك كافر بكەن كە روو بكاتە قیبلە، بەڵام ئەم سەلەفییانە دەیكەن، تەناتەت پێیانوایە كە رەوتی ئیخوان موسلمین، رەوتی نوری بەدیع زەمان نورەسی، مەدرەسەی دیوبەندی پاكستانی، ئەزهەر، ئەمانە هەموویان كافرن، هەر چوار مەزهەبەكە كە نوێنەرایەتیی سەلەفیی ساڵح دەكەن وەك (ئیمامی حەنیفە، ئیمامی مالك، ئیمامی شافعی، ئیمامی حەنبەل) ئەمانە بە ئایین نازانن. دەڵێن تەنیا كتاب و سوننەت، ئەمانیش تەنیا بە بیر و تێگەیشتنی خۆیان، نەك سەلەفیی ساڵح كە پەیڕەوانی عیرفانی و چوار مەزهەبەكەی لەسەرە.
* باشە بۆچی خراپە بگەڕێتەوە بۆ كتێب و سوننەت، ئایا كتێب و سوننەت سەرچاوەی هەموو شتەكانی دیكە نییە؟
- راستە هەمووی دەگەڕێتەوە سەر كتێب و سوننەت، بەڵام ئایا نابێت كۆمەڵێك زانای فەقهی شرۆڤەی كتێب و سوننەت بكەن، ئەمەش لەبەر ئەوەیە لە كتێب و سوننەت، هەموو ئەمانە هەن، (گشتی و تایبەت)، ( رەها و سنووردار)، ( هۆكاری دابەزینی ئایەتەكان)، (ناسخ و منسوخ)، (مجمل و مفصل)، (دەلیل و دەلالەت)، (دەق)، (تێگەیشتن)، ( تێگەیشتنی مخالەفە و موافەقە)، ئەمانە هەمووی هەن و پێویستیان بە زانایانی گەورە هەیە، بۆ ئەوەی شرۆڤەی بكەن و لێیان تێبگەین، بەڵام سەلەفییەكان دەڵێن نەخێر، ئێمە بڕوامان بە هیچ مەزهەبێك نییە، بەڵام راستیش ناكەن، چونكە ئەگەر لێیان توند بكەین، دەڵێن ئێمە حەنبەلیین، بەڵام ئەمانە حەنبەلییش نین، سەر بە «ئیبن تەیمیە»ن، دیارە ئیبن تەیمیەش زۆر توندڕۆ بووە، توندڕۆییەكەشی بە پلەی یەكەم دەگەڕێتەوە بۆ سایكۆلۆژیەتی خۆی و بە پلەی دووەمیش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی كە ئەو لەسەردەمێكدا ژیاوە، سەردەمی شەڕی تەتەرەكان بووە و هاتوون و وڵاتی ئیسلامییان داگیركردووە، هەر بۆیە ئەگەر سەرنج بدەین، فەتوای زۆر توند و سەیر سەیری هەیە، هەتا لە فەتوایەكدا دەڵێت: ئەگەر یەكێك بە زمان نییەتی نوێژی گوت، دەبێت داوای لێ بكرێت تۆبە بكات، ئەگەر تۆبەی نەكرد، دەبێت بدەن لە گەردنی و بكوژرێت. كە ئەمەش نە لە قورئاندا هەیە و نە لە سوننەت و نە هیچ زانایەكی ئیسلامی باسی كردووە، بۆیە راستە ئێمەش وەك پێڕەوانی سۆفیگەری دەڵێین، نییەتی نوێژ لە دڵدایە، بەڵام ئەگەر بە زمانیش گوترا، ئەوە پاڵپشتە بۆ نییەتەكەی دڵ، ئەمە مەسەلەیەكی زۆر سادەی فەقهییە، بەڵام ئیبن تەیمیە خەڵكی لەسەر تەكفیر دەكات.
* ئەگەر باس لە سەلەفییە توندڕەوكانی ئەمڕۆ بكەین، دەبینین بە وەهابی ناویان دەبەن، ئایا دەكرێت بڵێین ئەمانە وەهابین؟
- بەڵێ، سەلەفییەكانی ئەمڕۆ وەهابین، شوێنكەوتووی قوتابخانەی محەمەدی كوڕی عەبدلوەهابی نەجدییەن و ئەم قوتابخانەیە لەسەر بنەمای توندڕۆیی و شەڕ و كوشتار دامەزراوە و خەڵك بەو ئامانجانە پەروەردە دەكات، ئەگەر لەسەر ئەم پرسە بگەڕێینەوە بۆ كتێبەكەی مستەر هامفەر كە سیخوڕێكی ئینگلیزی بووەو كتێبەكەی بە ناونیشانی (دانپێدانانەكانی مستەر هامفەر) لەلایەن فەرمانگەی كۆلۆنیالەكانی بەریتایناوە بڵاوكراوەتەوە، ئەوەی تێدا گوتووە كە مستەر هامفەر بۆ خۆی محەمەدی كوڕی عەبدلوەهابی پەروەردە كردووە، بۆ ئەوەی بیكات بە گژی عوسمانییەكان یاخود میسردا، هەر ئەمانە بوون كە سەری سەدان زانای سێ مەزهەبەكەی دیكە (حەنەفی و شافعی و مالكی)یان لە حیجاز بڕی، حەنبەلییەكانیش بەشێكیان لەسەر رەوتی كۆنی خۆیان مانەوە، بەشەكەی تریشی كە توندڕەوەكانی ناو مەزهەبی حەنبەلیین، ئەو بەشەن كە قوتابخانەی ئیبن تەیمیە پێكدەهێنن، ئەوەشی لەو تەیمیەیانە نەبووبێت، دەیانكوشتن، هەر لەو سەردەمە دەیان زانای كوردیش لە ترسی ئەوان سەری خۆیان هەڵگرت و ئەوەشی بەردەستیان كەوت، كوشتیان، یەكێك لەو زانا گەورانەی كورد كە لە ترسی ئەوان سەری خۆی هەڵگرت لە ناوچەكانی بەسرە و زوبیر بووە شوان، مەلا عەبدوڵای بەیتووشی یە كە خاوەنی دەیان كێتب و دانراوی شەرعی ئیسلامە. لایەنێكی دیكە كە ئەوان كاری لەسەر دەكەن، مەسەلەی رووكەشە، یان تەنیا هەوڵدەدەن بە شێوەیەكی حەرفی قورئان و سوننەت تەفسیر بكەن، بەڵام پێڕەوانی سەلەفیی ساڵح، یان سۆفیگەرایی، مامەڵە لەگەڵ گیانی دەق و مەبەستەكانی شەرع دەكەن و وەریدەگرن. هەر بۆ نموونە فەرموودەیەكی پێغەمبەر( د.خ) هەیە كە دەفەرموێت: (نێوانی ئێمە و كوفر نوێژكردنە)، ئەمەش بە رووكەش واتە كەسێك نوێژی كرد موسڵمانە، بەڵام كەسێك نوێژی نەكرد كافرە، بەڵام ئەوان نازانن كە نوێژكردن لقێكی ئایینە، نەك بناغە و ئەسڵی ئایین، بناخەی ئایین بریتییە لە (باوەڕبوون بە خوا و پێغەمبەر (د.خ)، باوەڕبوون بە فریشتەكان و كتێبە ئاسمانییەكان و پێغەمبەران و رۆژی دوایی و قەزاو قەدەر)، ئەگەر كەسێك باوەڕی بە هەر یەك لەمانە نەبێت، كافر دەبێت، بەڵام لقی ئایین دوو جۆرە، ئەگەر باوەڕت پێی نەبێت، كافر دەبیت، بەڵام ئەگەر باوەڕت پێی بێت و لەبەر هۆكارێك نەیكەیت، ئەوا پێی كافر نابیت، هەر بۆ نموونە: تۆ باوەڕت بە نوێژە، بەڵام لەبەر تەمبەڵی نوێژ ناكەی، ئەمە پێی كافر نابیت، هەروەها پێڕوانی تەریقەت پێیانوایە پرسی تەكفیر و تەفسیق، ئیشی ئێمە نییە و دەبێت دادگای شەرعی یەكلای بكاتەوە، لە ئێستاشدا ئەم دادگا شەرعییە بوونی نییە. ئێمەش ئێستا لە دەوڵەتدا دەژین، نەك لە خەلافەت، بۆیە من چۆن وەك موسڵمانێك بۆم هەیە لەم دەوڵەتە نیشتەجێ بم، بە هەمان شێوە كەسێكی كریستیان، یان ئێزیدییش بۆی هەیە هاووڵاتی ئەم دەوڵەتە بێت، وەك چۆن كریستیان، یان ئێزدییەك بۆی نییە دەوڵەتێكی ئایینی رابگەیەنێت و بەسەر مندا فەرزی بكات، منی موسڵمانیش بۆم نییە دەوڵەتێكی ئیسلامی رابگەیەنم و بە زۆر بەسەر خەڵكی غەیرە موسڵماندا فەرزی بكەم. جیاوازییەكی دیكەی نێوان سەلەفەییەكان و ئەهلی تەریقەتی سۆفیگەرایی ئەوەیە كە ئەهلی تەریقەت بڕوای بە ئەحكامی شەرعی و زانستیی ئەخلاق هەیە كە پێكەوە گرێدراون، ئیمامی غەزالی لە «مستصفی»یدا نووسیویەتی: «ئەگەر سەیری قورئان بكەین، ژمارەی ئایەتەكانی 6236 ئایەتە، تەنیا 430 ئایەتی تایبەتە بە ئەحكامی فیقهیی عەمەلی..» واتە: لە كۆی هەموو ئایەتەكانی قورئانی پیرۆز 93%ی پەیوەندی بە رەفتار و ئەخلاقەوە هەیە و تەنیا 7%ی پەیوەندی بە ئەحكامی عەمەلیی شەرعییەوە هەیە، بەڵام سەلەفییەكان دەستبەرداری رەفتار و ئاكار بوون و تەنیا گرنگی بە هەندێك شتی رووكەش دەدەن، بۆ نموونە: دەبێت ریشت ئەوەندە دریژ بێت، شەرواڵەكەت دەبێت كورت بێت، بە شێوازێكی تایبەتی دەست بۆ نوێژ بگریت، هەروەها سەلەفییەكان ئەگەرچی دەڵێن ئیمانمان بە حزب نییە، بەڵام ئەم شتە رووكەشانەی دەكەن، هەموویان هێمان بۆ حزب و بۆ ئەوەیە خۆیان لە خەڵكی دیكە جیابكەنەوە و بەو رووكەشانە بناسرێنەوە. هەر لەسەر شتی رووكەشیش خەڵك كافر دەكەن و دەیكوژن، هەر بۆ نموونە، ئێستا كەسێك ببینن خۆی دەكات بە مەیخانەیەكدا، ئەوان یەكسەر كافری دەكەن و خوێنی حەڵاڵ دەكەن، بەبێ ئەوەی بزانن ئەم كەسە بۆ چووە بۆ ئەو مەیخانەیە، كێ دەڵێت، تینوویەتی ناچاری نەكردووە خۆی بكات بەو مەیخانەیەدا، ئەمە لە كاتێكدا ئەگەر تینوویەتی ناچاری بكات، چەند دڵۆپێك مەییش بخواتەوە بۆ ئەوەی تینوویەتییەكەی نەیكوژێت، ئەوا بە پارێزگاری لە نەفس دادەنرێت، پارێزگاری لە نەفسیش لە پێش پارێزگاریكردنە لە ئەقڵ لە ریزبەندی مەقاسیدی شەریعەتدا وەك ئیمامی غەزالی و پاشان سیفەددینی ئامەدی باسیان كردووە.
* ئێمە لە كوردستان چەند جۆرێك سەلەفیمان هەیە، هەمانە سەلەفییەو حزبێكی سیاسییە، هەمانە سەلەفییە و لە مزگەوتەكان خەڵك پەروەردە دەكات، هەمانە مەلای سەر مینبەرە و گوتار دەدات، هەشمانە كەناڵی ئاسمانی هەیە و رۆژانە ئەم فیكرە بڵاودەكاتەوە، ئایا پێتوایە ئەوانە هەموویان یەك شتن؟
- ئەگەر سەرەتا باسی ئەو سەلەفییانە بكەین كە حزبیان نییە، ئەمانە چوونەتە لای بەرپرسانی كوردستان و پێیانگوتوون ئێمە هەقمان بەسەر حوكم و دەوڵەتەوە نییە، ئێمە تەنیا ئیشی خۆمان دەكەین، من پێموایە بەم قسانە بەرپرسانی كوردستانیان هەڵخەڵەتاندووە و سەلەفییەكان راست ناكەن كە دەڵێن ئێمە حزب دروست ناكەین و هەقی حوكم و دەوڵەتمان نییە، ئەم قسەیەی ئەوان تا ئەو خاڵە راستە كە فرسەتیان بۆ هەڵدەكەوێت، ئەگەر فرسەتیان بۆ هەڵكەوت، ناهێڵن لە غەیری خۆیان كەسی دیكە وجوودی هەبێت، بەڵام ئێستا بەهۆی ئەو قسانەی كردوویانە سەلەفییەكان جێگەی خۆیان كردووەتەوە، دەسەڵاتی كوردستان مزگەوتیان دەداتێ، لە زانكۆ و پەیمانگاكاندا جێیان بۆ كراوەتەوە و دەرس دەڵێنەوە، ئەوان لەم رێگەیەوە وردە وردە ژەهرەكەی خۆیان دەڕێژن و خەڵك لە رووی نەفسی و عەقائیدییەوە بۆ هزری داعشی ئامادە دەكەن. باشە ئەو خەڵكانەی چوونە ناو داعش لە كوێوە چوون؟ ئایا لەناو شار و گوندەكانی كوردستان و عێراق و شام و میسر و وڵاتانی دیكەوە نەچوون؟ دیارە دەبێت خەڵكانێك لە كوردستان هەبن بۆ ئەوەی ئەو خەڵكانە بنێرنە ناو داعش، بۆیە ئێمە پێمانوایە پێڕەوانی سەلەفییەت لەژێر هەر ناو و نیشانێكدا بێت، هەر داعشە، لەمەش زیاتر دەتوانین بڵێن: هەموو سەلەفییەك داعشە، بەڵام هەموو داعشێك سەلەفی نییە. ئەمەش لەبەر ئەوەیە داعشمان هەیە كۆنە بەعسییە بۆ مەرامی خۆی چووەتە ناو داعش، هەر بۆ نموونە ئەو بەناو مەلایەی كە لە چەند رۆژی رابردوودا لە سەر شاشەكان ئیعتیرافاتی كردو ئێستا لای ئاسایشە و خۆی دان بەوەدا دەنێت كە داعشە و بەیعەتی بەوان داوە لە ساڵی 2014وە، باشە سەلەفییە یان نە؟ هەتا كەسێكی باوەڕپێكراو بۆی باسكردم، كە بابەگەورەی ئەم تیرۆریستە سەلەفییە كە زانایەكی ئەهلی تەریقەت بوو، 15 ساڵ لەمەوپێش لە ماڵەكەی خۆی دەریكردووە و نەهێشتووە سەر بە ماڵەكەیدا بكات، چونكە ئەو پیاوە گەورەیە دەیزانی كە لە رەوتی سەلەفییە و چ ژەهرێك لە كوردستاندا بڵاودەكاتەوە.
* ئەگەر بەراوردێكی دیكە بكەین، جیاوازیی نێوان پێڕەوانی ئیخوان موسلمین و سەلەفییەكان چییە؟ چونكە وتت سەلەفییەكان دژی ئیخوان موسلمینیشن؟
- پێڕەوانی ئیخوان موسلیمین دەڵێن ئێمە وەك فیكر، فیكرێكی سەلەفیمان هەیە، بەڵام ئیخوان دوو قۆناغە، قۆناغی حەسەن بەننا و، قۆناخی سەید قوتب، قۆناخی حەسەن بەننا، سەردەمی عیرفانی بووە، تا راددەیەك بانگخوازێكی میانڕەوی عێرفانی بووە، بەڵام لە قۆناغی سەید قوتب لەبەر ئەوەی لەسەردەمی جەمال عەبدولناسر زیندانی دەكرێت، ئەویش بە هەمان شێوەی ئیبن تەیمیە كە لە زینداندا بووە، فەتواكانی ئاگرین و زۆر توندن، بۆیە سەید قوتبیش تەمسیلی سەرەتاكانی فیكرێكی داعشی دەكات، چونكە بە ئاشكرا لە دەیان جێگەدا لە نووسراوەكانیدا بەتایبەت (فی ڤلال):» تەكفیری كۆمەڵگەو (تهجیل)ی كۆمەڵگە دەكات، چونكە بە دیدی ئەو حوكم بەو كتێبە ناكەن، كە خودا ناردوویەتە خوارەوە، بەو هۆیەوە دەسەڵات كافرە و ئەو گەلەش كە ئەو حكومە قبووڵ بكات، ئەویش كافرە، ئەمەش جۆرێكە لە فیكری داعشی، بەڵام یەكگرتووی ئیسلامی دەڵێن، ئێمە لەگەڵ ئەو توندڕەوییەی سەید قوتب نین و، دەچینەوە سەر حەسەن بەننا، ئەم پیاوەش من وەك لە سەریم خوێندووەتەوە پیاوێكی سۆفیگەر و عیرفانی بووە.
* لەو ماوەیەی ئیخوان دەسەڵاتی میسری كەوتە دەست، ئایا محەمەد مورسیش هەر وا توندڕۆ نەبوو؟
- محەمەد مورسی نەیتوانی وەك پێویست ریفۆرم بكات و هەڵەی زۆریشی كرد، یەكێك لە هەڵەكانی ئەوە بوو لەگەڵ كۆماری ئیسلامیی ئێران رێككەوت و بۆ یەكەمجار لە دوای راگەیاندنی كۆماری ئیسلامییەوە یەكەم فڕۆكەی كۆماری ئیسلامی لە فڕۆكەخانەی ئەسوان نیشتەوە، ئەمەش هەڵەیەكی گەورە بوو كە كردی، هەروەها پەیوەندییەكانیشی لە تەك حزبی نوری سەلەفی میسری و سەلەفییەكانی میسر و خەلیجدا ئاشكرایە.
* ئایا پێڕەوانی ئیخوان موسلیمین، سەرچاوەكانی سەلەفییەت رەتدەكەنەوە؟
- بەشێك لەو سەرچاوانە وەردەگرن و بەشێكیشی خۆیان سەرچاوەی دیكەیان هەیە، وەك حەسەن بەننا، سەید قوتب، سەعید حەوا، فەتحی یەكین، یوسف قەرەزاوی، ئێستا قەرەزاوی لە ئیخوانەوە بەرەو سەلەفییەت و داعشییەت رۆیشتووە و فەتوای جیهادی لە شامدا بە ئاشكرا دا، لەسەر ئەم پرسە یەكگرتووەكان بوونەتە دوو بەرە، بەرەیەكیان لە كوردستانەوە پشتگیرییان دەكرد، هەتا لە خۆپیشاندانەكانی بەر دەركی سەرای سلێمانی وێنەی محەمەد مورسییان بەرز دەكردەوە، یەعنی بێگانەپەرستییان گەیشتبووە ئەو ئاستە، بەڵام بەشێكیشیان زانییان فەتواكەی قەرەزاوی هەڵەیە، هەر بۆ نموونە كەسێكی وەك د.محەمەد سەعید رەمەزان بوتی كە كەسایەتییەكی عیرفانی بوو، دەیگوت: ئەمەی شام پێی ناگوترێت جیهاد، لەبەر ئەوەی كاتێك تۆ فەتوای جیهاد دەدەیت، كە بتوانیت بە جیهاد كێشەكە چارەسەر بكەیت، فەتوای جیهاد لە دژی رژێمی ئەسەد ئاسانە، بەڵام ئەسەد بە تەنیا نییە، ئەسەد ئێرانی لە پشتە و رووسیاش لە پشتی هەردووكیانە، بۆیە فەتوای جیهاد تەڕ و وشك پێكەوە دەسووتێنێت. بەهەرحاڵ قوتابخانەی ئیخوان موسلمینیش وەرچەرخانێكی دیاری پێوە دیارە و وەك 70 ساڵ پێش ئێستا نییە كە مەرجەعێكی بەهێزی هەبێت، ئەوكات رۆژئاوا پشتگیری لێدەكرد بۆ دژایەتی كۆمۆنیست، لەهەر وڵاتێكی عەرەبی و ئیسلامیدا، حزبێكی كۆمۆنیستی هەبووبێت، لە بەرامبەریدا حزبێكی ئیخوان موسلمینی بۆ دروستكراوە.
* ئایا دەكرێت بڵێین، بناخەی دروستكردنی موجاهید و ناردنیان بۆ ئەفغانستان لە رەوتی ئیخوان موسلمینەوە سەرچاوەی گرتووە؟
- بێگومان رۆژئاوا بەگشتی و ئەمریكا بەتایبەتی هاندەری ئەوان بوون، ئەگەرچی لەناو خۆشیاندا خەڵكانێك هەبوون كە ئامادەباشییان بۆ جیهاد هەبووە، هەربۆیە رەوتێكی توندڕەویان لە ئیخوانەكان دروستكردو لە رێی «عبد رب الرسول و برهان الدین ربانی» كە بۆخۆیان لە رەوتی ئیخوان بوون، پاشان لە سعودییەوە لە رێگەی عەبدوڵا عەزامەوە كە ئیخوانی بوو، گرووپیان دەناردە ئەفغانستان، پاشان ئوسامە بن لادن و زەواهیری كە ئەوانیش هەردووكیان ئیخوانی بوون، پاشانیش ئەمانە لەلایەن سەلەفییە تازەكانەوە كە لە سعودیەوە پشتگیری دەكران بە ناو مجاهیدانی ئەفغانەوە دەنێردران بۆ ئەفغانستان و دواتر گرووپی دیكەی توندڕۆ دروستكران بۆ شیشان و داغستان، دەوڵەتانی بەڵكان، باشووری رۆژهەڵاتی ئاسیا، بە موبارەكی و ئاگاداریی ئەمریكا و ئامانجیش لەمانە دوای دژایەیتكردنی كۆمۆنیست، بۆ ئەوە بوو كە كێشە و پەرتەوازەیی لە نێوان موسڵماناندا دروست بكەن، عێراق و ئەفغانستان و شام و یەمەنیش باشترین شاهیدحاڵن.
* ئاشكرایە دوای ئەوەی سۆڤیەتی پێشوو لە ئەفغانستان كشایەوە، ئوسامە بن لادن، رێكخراوی قاعیدەی راگەیاند، ئایا قاعیدە مانای چییە؟
- قاعیدە واتە بناغەی جیهاد، واتە بناغەی جیهاد لە ئەفغانستان لە عێراق لە هەر شوێنێك كە لقێكی ئەم رێكخراوەی تێدابێت، ئەمەش مانای ئەوەیە بناغە پێویستی بە سەركردە نییە، بۆیە بەم شێوازە گەنجێگی زۆریان هەڵخەڵەتاند. بن لادن پێیوابوو چۆن لە ئەفغانستان توانییان بەرەی رۆژهەڵات (كە سۆڤیەت نوێنەرایەتیی دەكرد) شكاندیان، بڕوای وابوو دەتوانێت بەرەی رۆژئاواش (كە ئەمریكا سەركردایەتی دەكات) ئەویش دەشكێنێت، بۆیە دوای دامەزراندنی قاعیدە، هەموو رۆژئاوای كردە ئامانج، هەتا لە 11ی سێپتەمبەری 2001 هەردوو باڵەخانەی بازرگانیی جیهانی لە نیویۆرك تەقاندەوە، دوای ئەم كارەساتە كە رۆژئاوا ئەفغانستانی داگیركرد، رێكخراوی قاعیدە لقەكانی عێراق و شام و بۆكۆحەرام و چەندین ناوی دیكەی دروست كرد، بۆ ئەوەی هێزەكانی ئەمریكا و ناتۆ لە ئەفغانستان بڵاوە پێبكات، كەواتە لقەكانی رێكخراوی قاعیدە هەر ناوێكی هەبێت، هەر داعشە، ئەم فیكرەش لە هەر شوێنێك بوونی هەبوو، تەنیا پێویستی بە یەك وەرچەرخانە لە ئاشتییەوە بۆ توندوتیژی، من پێموایە لە كوردستاندا ئەم فیكرە داعشییە بوونی هەیە و لە یەك هەل و وەرچەرخانی بچووكدا دەبنە ئەو داعشەی كە خەڵكی سەردەبڕی.
* بە جۆرێك باسی حزبی سەلەفی و ئیخوانی دەكەیت، كە فرسەتیان بۆ هەڵكەوت، یان ئەو وەرچەرخانە روویدا، دەبنە شتێكی دی، بەڵام ئێستا لەناو پەرلەمانی كوردستاندا نوێنەرانی حزبە سەلەفی و ئیخوانییەكان بوونیان هەیە، ئایا ئەمە جێگەی مەترسی نییە؟
- من راشكاوانە دەڵێم، ئێمە لە وەرچەرخان ئەمین نین، هەر بۆ نموونە لە ساڵی 1992 كە ئەو كات تەنیا بزووتنەوەی ئیسلامی هەبوو، یەكگرتوو خۆی رانەگەیاندبوو، بەڵام لە هەڵبژاردنەكانی ئەو ساڵەدا پشتگیریی بزووتنەوەی ئیسلامی كرد، كاتێك بزووتنەوەی ئیسلامی بەربەستی 7%ی تێنەپەڕاندو تەنیا نزیكەی 5%ی هێنا و نەیتوانی بچێتە ناو پەرلەمانەوە، پاشان پارتی بووە 51% و یەكێتی 49%، ئەوە بوو پەنجا بە پەنجایان راگەیاند، سەركردەیەكی حیزبێكی ئیسلامی كە ئەوكات بەشێك بوو لە بزووتنەوە، كتێبێكی نووسی بە ناونیشانی ( له نێوان ئیمان و پەرلەماندا)، بەم كتێبە تەكفیری هەر كەسێكی دەكرد كە دەچووە ناو پەرلەمان، ئەمە لەگەڵ ئەوەی چەند ئەندام پەرلەمانتارێكی ئەو سەردەمە مەلا و زانایانی ئیسلامی بوون كە لە رێگەی یەكێتی زانایانی ئیسلامییەوە پاڵێورابوون و بوونە پەرلەمانتار، ئەم تەكفیركردنە تەنیا لەبەر ئەوە بوو كە خۆیان نەیانتوانی بچنە ناو پەرلەمانەوە، ئەگەر وانییە ئەی بۆ بەشداریی هەڵبژاردنەكەیان كرد؟ یان بۆچی دواتر كە حزبێكی ئیسلامی جیهادی راگەیاند، پەرلەمان كە هەر پەرلەمانەكەی 1992ە و هەمان پێڕەوی ناوخۆی هەیە، بۆچی ئێستا دەچنە پەرلەمان و خۆیان كافر نابن، ئەو كتێبەی كە ئەو برادەرە پەرلەمانی پێ تەكفیر دەكرد، لە كاتێكدایە كە بەرژەوەندییەكەی بەوجۆرە بووە كە خۆی لە دەرەوەی پەرلەمان بووە، بەڵام ئێستا كە دەتوانێت بچێت، شتێكی دیكە دەڵێت. لێرەدا مەبەستم ئەوەیە لە ناو فیكری سەلەفییەتدا، تاكتیك هەیە، نەك ستراتیژ، بۆیە ئەگەر هەتا رۆژی قیامەت كابرای سەلەفی بڵێ من بڕوام بە سیاسەت نییە، یان بڕوام بە پەرلەمان نییە، كە بۆی هەڵكەوت سیاسەت دەكات، كە بۆی هەڵكەوت دەبێتە پەرلەمانتار، سەلەفییەكان كە بۆیان هەڵكەوت تەكفیر و جیهاد دەكەن، بەڵام كە بۆشیان هەڵنەكەوت دادەنیشن و بەناو بانگخوازی دەكەن.
* ئەگەر بێینە سەر گوتاری مزگەوتەكان، دیارە ئێستا لە بەشێكی مینەری مزگەوتەكان هەندێك مەلا گوتاری توند دەدەن بە بیانووی ئەوەی ئەمە ئازادیی رادرەبڕینە، ئایا ئەم گوتارە توندانەش هەر ئەو ژەهرە نییە كە لە كوردستاندا بڵاوی دەكەنەوە؟
- مزگەوت دوو جۆرە، ئەو مزگەوتەی لەسەر بنەمای خواپەرستی دادەمەزرێت و بۆ خواپەرستی گوتاری تێدا دەدرێت، ئەوا هەرگیز ئەو مزگەوتە توندڕەوی بەرهەم ناهێنێت، بەڵام ئەو مزگەوتانەی دوای دروستبوونی رەوتە ئیسلامییە جیهادییەكان پەیدابوون، یان ئەو رەوتە ئیسلامییانە ئیستغلالیان دەكەن، بە راستی ئەم مزگەوتانە بەكاردەهێنرێن بۆ كاری سیاسی و مەلاكانیشیان وەك كادری سیاسی گوتار دەدەن، بۆیە ئەو مزگەوتانەی بە راستی خەڵك بۆ خواپەرستی رووی تێدەكات و مەلاكەش تەنیا لە پێناوی خوادا گوتار دەدات، دەبێت پشتگیری بكرێت، بەڵام ئەو مزگەوتانەی بۆ خۆڵكردنە چاوی خەڵك و پەرتەوازەیی موسڵمانان بەكاردەهێنرێت، ئەمانە لە قورئانیشدا باسكراون و كاتی خۆی لە سەردەمی پێغەمبەردا (د.خ) خەڵكانێك مزگەوتێكیان بەرامبەر مزگەوتی پێغەمبەر (د.خ) كردبووەوە بۆ ئەوەی خەڵك لە موسڵمانبوون پەشیمان بكەنەوە، خوای گەورە بە (مسجد الضرار) ناوی بردووە لە قورئاندا، لە ئایەتی 107 ی سوورەتی تەوبەدا، بۆیە دەبێت بەرامبەر ئەم جۆرە مزگەوتانە هۆشیار بین و دەبێت وەزارەتی ئەوقاف چاودێریی وردیان بكات. مەترسیی ئەم مزگەوتانە زۆر گەورەیە و لە هەموو شوێنێكی ئەم كوردستانەش بوونیان هەیە، هەر بۆ نموونە چەند ساڵێك پێش ئێستا رۆژێكی هەینی من لە گوندی بارزان بووم، ئەو مەلایەی لە مزگەوتی بارزان گوتاری دەدا، سەلەفی بوو، لە بەرامبەر مەزاری مەلا مستەفا بارزانی دەیگوت، ئەوەی سەردانی گۆڕستان بكات و نزا بكات، كافرە، لە كاتیكدا هەموو خەڵكی كوردستان ساڵانە دەچن سەردانی مەزاری مەلا مستەفا بارزانی دەكەن، ئەمەش مانای ئەوەیە هەموو خەڵكی كوردستان كافرە، چونكە دەچنە مەزاری پیاوچاكان و سەركردەكان و پێشمەرگە شەهیدەكان بۆ مەبەستە شایستەكان. سەلەفییەكان بڕوایان بە گۆڕستان نییە، هەر لەسەر ئەم بنەمایەش بوون چوون مەزاری شێخانی بیارەیان هەڵكەندەوە و خاپووریان كرد، بۆشیان هەڵبكەوێت لە هەر كاتێك و شوێنیكدا بێت، دووبارەی دەكەنەوە، سەلەفییەكان بڕوایان بەوە نییە سەردانی گۆڕی پێغەمبەر (د.خ) لە مەدینە بكەن، ئەمە لە كاتێكدا هەموو شەوێك پێغەمبەر (د.خ) سەردانی گۆڕستانی بەقیعی كردووە كە بەرامبەر مزگەوتی مەدینە بووە، ئەوان پێیانوایە كە مرۆڤ مرد، تەواو، هیچ پەیوەندییەكمان پێوەی نامێنێت، ئەمە خۆی بێ وەفایی و نەمانی ئەخلاقە، ئەگەرنا كە كەسێك كەسێكی لێ دەمرێت، دوای مردنەكەی پەیوەندیی گیانی دروست دەبێت و سەردانی گۆڕەكەی دەكرێت و خێر و سەدەقەی بۆ دەكرێت. بۆیە دووبارەی دەكەمەوە، هەڵگرانی فیكری سەلەفی، مەلای مزگەوتێك بێت، حزبێكی سیاسی بێت، یان بانگخوازیك بێت، تەنیا پێویستیان بە یەك دەرفەتە بۆ ئەوەی ئاشتەوایی بگۆڕن بۆ توندڕەوی و بەرهەمهێنانی توندوتیژی.
* پێش دروستبوونی رەوت و حزبی ئیسلامی، حوجرەی مزگەوتەكان بەشێك بوون لە سەرچاوەی خوێندن و پەروەردە و مەعریفە، مامۆستایانی ئایینی شاعیر و ئەدیب و پیاوی ریفۆرمە كۆمەڵایەتییەكان بوون، پرسیار ئەوەیە بۆ ئەم میتۆدە نەبووەتە پڕۆگرامی مەدرەسە ئیسلامییەكانی ئێستا بۆ ئەوەی ئەم میانڕەوییە بەردەوام بێت؟
- ئەو پڕۆگرامەی پێشتر لە حوجرەی مزگەوتەكان دەخوێندرا، پڕۆگرامێكی ئەقڵی و نەقڵی بوو، هەر بۆ نموونە ئێستاش پڕۆگرامی مەدرەسەی بیارە ئەقڵی و نەقڵییە، ئەم دووانە لە یەكتری جیاناكرێنەوە، قوتابخانەكانی تەریقەتی سۆفیگەرایی بڕوایان بە (حیكمەت و لۆژیك و فەلسەفە ) هەیە، بەڵام سەلەفییەكان بڕوایان بە (حیكمەت و لۆژیك و فەلسەفە) نییە و ئەم پڕۆگرامەیان گۆڕیوە و ئەوەی ئەمانە بخوێنێت بە كافری دەزانن.
* پێشان بە مەلاكانیان دەگوت 12 عیلم، مەبەست لەو 12 زانستە چییە؟
- مامۆستای ئایینی دەبێت خاوەنی كۆمەڵێك زانست بێت كە بریتین لە (نەحو، سەرف، لۆژیك، بەلاغە بە هەرسێ زانستەكەی (معان، بدیع، بیان)، حیكمەت و مقولات، فەلەك، حساب، تفسیر، حدیس، عقیده، فقه و ئوسوولی فقه)، ئەم هەموو زانستە دەخوێندرا، بەڵام سەلەفییەكان دەڵێن نەخێر تەنیا (كتاب و سنە)، ئەوجا لەبەر ئەوەی سەلەفییەكان بڕوایان بەم زانستانە نییە، دەبینین هەر یەكەیان كەموكورتییەكی ئەقڵییان هەیە، هەر بۆیە زوو هەڵدەخەڵەتێن، پرسیار ئەوەیە ئایا كەسێك ئەقڵی تەواو بێت، خۆی دەتەقێنێتەوە؟ بۆیە لە قوتابخانە كۆنەكانی ئیسلامیدا خەڵكانی وەك (بێسارانی، مەحوی، نالی، خانی و جەزیری) بەرهەم دەهات، لەو قوتابخانانە زانستی ئەقڵی و زانستی نەقڵییش دەخوێندران.
* هۆكار چییە، ئەم توراسەی حوجرە و مزگەوتەكانی كوردستان نەبووەتە پڕۆگرامی خوێندنی ئیسلامی لە ئێستای كوردستاندا؟
- بە ناو بووەتە بنەمای خوێندنی ئیسلامی، وەزارەت لیژنەیەك پێكدەهێنێت بۆ پڕۆگرام، بەڵام بیر لەوە ناكاتەوە ئەندامانی ئەم لیژنەیە كێ بن، ئایا ئەندامانی ئەم لیژنەیە باكگراوندێكی عیرفانییان هەیە، یان سەلەفیی توندڕۆ، یان ئیخوانی، لەوانەیە ئێستا بڵێن وازمان لە سەلەفی، یان ئیخوان هێناوە، بەڵام ئەوەی مەبەستە ناخیەتی كە توندڕۆیی بەرهەم دەهێنێت، خۆ وازی لە ناخە توندڕۆیەكەی خۆی نەهێناوە، فەرموو سەیری بابەتی وانەی ئایین بكە لە پڕۆگرامی خوێندنی پەروەردەی ساڵی 2018، لە بابەتی ئاییندا هاتووە: هەر كەس سوێند بە غەیری خوا بخوات، كافر دەبێت، ئایا منداڵێك لەسەر ئەم بنەمایە بە ئایینی ئیسلام پەروەردە بكرێت، كەسێكی توندڕۆی لێ دەرناچێت و باوك و دایك و خوشك و براكانی خۆی بە كافر نازانێت؟ بۆیە با لیژنەیەك تەنیا بۆ بابەتی وانەی ئایین پێكبهێنین و ئەندامەكانیشی پێویستە بزانین فیكری داعشییان تێدایە، یان نییانە.
* ئەگەر بێینە سەر بوارەكانی خوێندنی باڵا بەتایبەتی لە هەردوو بواری وەرگرتنی ماستەر و دكتۆرا، ئاشكرایە بەشێكی زۆر لەوانە دەچنە وڵاتانی وەك سودان، ئایا ئەمە خۆی لە خۆیدا كادرێكی پێشكەتووی توندڕۆ بەرهەم ناهێنێت؟
- ئێمە لەگەڵ ئەوە رەهاییە نەبووین كە وەزارەتی ئەوقاف بەو رەهاییە مۆڵەتی خوێندنی دەدا، كێشەكە لێرەدا ئەوەیە كە فیكری توندڕۆ نەبێتە سەرچاوەی تەفسیری دەقەكان، ئێستا ئەو ستافەی ئێمە نەبێت كە كۆلێژی شەریعە، لەوانەبوو كۆلێژی شەریعەش بكەوتایە مەترسییەوە، پرسەكە ئەوەیە تۆ چۆن تەفسیر بۆ كتێب و سوننەت دەكەیت، ئەوكاتە دەردەكەوێت كە تۆ فیكرێكی داعشی بەرهەم دەهێنێت، یان فیكرێكی عیرفانی، ئەمەش لەبەر ئەوەیە هەندێك ئەحكام لە قورئاندا هەیە بۆ كاتێكی دیاریكراو هاتووە و هۆكاری هاتنەخوارەوەكەی ئەمەیە، ئێمە ئەمە گشتگیر ناكەین بۆ دوای 1400 ساڵ، كە گشتگیرت كرد، ئەوا مانای ئەوەیە تۆ فیكرێكی داعشیت بەرهەمهێنا، بۆیە گرنگە بایەخ بەوەش بدرێت و بزانرێت، هەڵگرانی بڕوانامەی باڵا (ماستەر و دكتۆرا) لەكوێ و چۆن بڕوانامەكانیان وەردەگرن.
* با دوایین پرسیارمان ئەوە بێت، چۆن دەتوانین سنوورێك بۆ فیكری توندڕەوی لە كوردستان دابنێین؟ ئایا دەبێت لە كوێیەوە دەست پێ بكەین؟
- چارەسەر بە بڕوای من یەك شتە، ئەویش ئەوەیە كە لیژنەیەكی زانستی دروست بكەین، ئەم لیژنەیە ئەندامەكانی خەڵكانی پسپۆڕ و نیشتمانپەروەر بن، پێداچوونەوە بە پڕۆگرامی خوێندنی هەموو قوتابخانە ئیسلامییەكاندا بكەنەوە، زۆر پێویستە دووبارە هەڵەسەنگاندنەوە بۆ پڕۆگرامەكانی خوێندن بكرێت و لە فیكری سەلەفییەت پاك بكرێنەوە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئەدەبیاتی سەلەفییەت داعش بەرهەمدەهێنێت، دوای پڕۆگرامی خوێندن دەبێت ئەو كتێبخانانەی لە شارەكاندا كە ئەو كتێبانە دەفرۆشن و خودی كتێبەكان ئەو ژەهرانەن كە لە كۆمەڵگە بڵاودەكرێنەوە، دەبێت سنوورێكیان بۆ دابنرێت و رێگە نەدرێت ئەو كتێبانە بفرۆشرێت، لەسەر ئاستی هۆیەكانی راگەیاندن بە بینراو و بیستراوە، دەبێت وەزارەتی رۆشنبیری سنوورێك بۆ ئەو رادیو و تەلەفزێۆنانە دابنێت كە لە رۆژیكدا 24 كاتژمێر ژەهری توندڕەوی بە ناوی ئازادی رادەربڕینەوە بڵاو دەكەنەوە. گرنگە پشتگیری ئەم لیژنەیە بكرێت و راسپاردەكانیان جێبەجێ بكرێت، ئەگەر ئەمە نەكەین، جارێكی دیكە دەبێت لە مەترسیی ئەو وەرچەرخانەدا بین كە لە هەر كاتێك رووبدات، ئایندەی كوردستان دەخاتە مەترسییەوە.