پرسی خۆپیشاندانەكانی باشووری عێراق و هەڵسەنگاندنی ئەدای حكومەتی عێراق لە ئاست داواكارییەكانی ئەو خۆپیشاندەرانە و ئایندەی پەیوەندییەكانی هەرێمی كوردستان و عێراق و بەڕێوەبردنی هاوبەشی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان لە رووی ئەمنی و ئیدارییەوە و چەند پرس و بابەتێكی دیكەی پەیوەست بوونە تەوەری گفتوگۆیەكی گۆڤاری گوڵان لەگەڵ موحسین سەعدون گەرگەری سەرۆكی پێشووی لیژنەی یاسایی پەرلەمانی عێراق، لێرەدا پوختەكەی بڵاودەكەینەوە.

* خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكانی خەڵكی عێراق بەردەوامی هەیە، لەبەرامبەردا حكومەت نەك تەنیا ناتوانێت داخوازییەكانی خەڵكی جێبەجێ بكات، بەڵكو توندوتیژیش بەرامبەر خۆپیشاندەرەكان بەكار دەهێنێت، ئایا لە غیابی نەبوونی ئاسۆیەكی روون بۆ دامەزراندنی حكومەت و بوونی بۆشاییەكی یاسایی خوێندنەوەتان بۆ دۆخی عێراق چییە؟
- دوای سەرهەڵدانی خۆپیشاندانەكانی خەڵكی پارێزگاكانی باشوور، وەك بەسرە و كەربەلا و نەجەف و میسان، ئەو راستییە زیاتر ئاشكرا بوو كە حكومەتی عێراق دوای چەندین ساڵ لە حوكمڕانی نەیتوانی خزمەتگوزارییەكانی بۆ ئەو خەڵكە دەستەبەر بكات، وەك ئاو و كارەبا و هەلی كار، ئێستاش كە ئەو خەڵكە خۆپیشاندان دەكات و ناڕەزایەتی دەردەبڕێت، ئەوا داوای مافی خۆی دەكات و خوازیاری ئەوەن گۆڕانكاری لە سیستمی سیاسیی عێراقدا رووبدات و بێتەئاراوە. ئێستاش ئەوەتا دەبینین خۆپیشاندانەكان بەردەوامن و ئەوەندەی من بەدی دەكەم حكومەتی عێراقیش ناتوانێت داواكارییەكانی ئەوان جێبەجێ بكات و ئەوانیش پێداگیری لەسەر مافەكانی خۆیان دەكەن. لەبەر ئەوە پێموایە ئەو حكومەتەی كە بڕیارە پێكبهێندرێت، پێویستە حكومەتێكی دادپەروەر بێت، نەك حكومەتێكی تایفەگەری بێت كە تێیدا حزبە تایفەگەرەكان بەسەریدا زاڵ بن، چونكە باوەڕم وایە بەو شێوەیە دەتوانرێت جارێكی دیكە ئارامی و سەقامگیری بۆ عێراق بگەڕێندرێتەوە.
* باشە ئێوە كەموكوڕییەكە لە كوێدا دەبینن؟ بۆچی حكومەتی عێراق ناتوانێت خزمەتگوزاری بۆ خەڵكەكەی دابین بكات و حوكمڕانییەتیەكی كارا بەدی بهێنێت لە كاتێكدا كە عێراق وڵاتێكی دەوڵەمەندە و داهاتێكی زۆری دەست دەكەوێت؟
- سەرەتا من دەمەوێت ئاماژە بەوە بكەم كە كاربەدەستانی عێراق بانگەشەی ئەوە دەكەن كە ئەمە حكومەتێكی دیموكراتییە و لەسەر بنەمای ئەنجامەكانی هەڵبژاردن پێكهێنراوە، واتە ئەمە بەندە بە ئیستیحقاقی هەڵبژاردنەوە، بەو مانایەی ئەو حزبە سیاسییانەی كورسیی زیاتر دەهێنن، ئەوا زیاتر مافی ئەوانە كە هەوڵی پێكهێنانی حكومەت بدەن، مەبەستم ئەوەیە ئەمە سیستمەكەیە لە عێراقدا و بەم شێوەیە هەڵدەسووڕێت. بەڵام كێشەكە ئەوەیە كە ئەو وەزیرانەی لە حكومەتەكەدا كاردەكەن و دەستبەكار دەبن، ئەوا وەك نوێنەری حزبە سیاسییەكانیان هەڵسوكەوت دەكەن، هەروەك حكومەتی ئیتیحادی خۆیشی ئەم بانگەشەیە دەكات، بەو شێوەیە ئەوان نەیانتوانیوە چارەسەری كێشەكانی عێراق بكەن و نەیانتوانیوە خزمەتگوزاری دابین بكەن، ئەوەتا نە نەخۆشخانەیان دروست كردووە و نە هەلی كاریان بۆ خەڵكی رەخساندووە و تەنانەت نەیانتوانیوە ئارامی و سەقامگیریش دەستەبەر بكەن. هەر بۆیە ئێستا ئەو خۆپیشاندانانەی لە شارەكانی باشوور دروست بوون، كە داوای ماف و شایستەییەكانی خۆیان دەكەن، هەروەك پێشتریش ئاماژەم پێكرد ئەوان داوادەكەن گۆڕانكاری لە سیستمی سیاسیدا بكرێت و چیتر كار بە سیستمی موحاسەسە نەكرێت و ئەو كەسانەی دەبنە بەرپرس و وەزیر كەسانێك بن بتوانن خزمەتگوزاری بۆ خەڵكی دابین بكەن.
* بەڵام هەروەك دەزانین ئێستا خۆپیشاندەران سوورن لەسەر ئەوەی داواكارییەكانیان جێبەجێ بكرێت و گۆڕانكاری بەرچاو ببینن لە رەوشی خزمەتگوزاریدا، پرسیارەكە ئەوەیە ئایا حكومەتی عێراق لە توانایدا هەیە بەپەلە ئاوڕ لەو هەموو كێشە كەڵەكەبووانە بداتەوە و دەست بداتە دادگاییكردنی بەرپرسە گەندەڵەكان؟
- هەروەك پێشتریش ئاماژەم پێكرد پێم وانییە حكومەت ئەم توانایەی هەبێت، ئەوەتا لەم رووەوە سەماحەتی سەید سیستانی وەك مەرجەعییەتی باڵای شیعە هاتووەتە سەر خەت و داوای لە حكومەتی عێراق كردووە لێپرسینەوە لەو كەسانە بكات كە هۆكاری بردنی سەروەت و سامانی وڵاتەكە بوون، بەڵام كێشەكە ئەوەیە كە سەرۆك وەزیران ناتوانێت لێپرسینەوە لە بەرپرسە سیاسییەكانی حزبەكان بكات.
* مەسەلەیەكی دیكە هەیە كە پەیوەستە بە كێشەكانی نێوان حكومەتی عێراق و هەرێمی كوردستانەوە، كە ئێمە دەزانین لەم رۆژانەی دواییدا نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێم كۆبوونەوەیەكی ئەنجامدا لەگەڵ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق، پرسیارەكە ئەوەیە ئایا گرنگیی ئەم سەردان و كۆبونەوەیە لە چیدا دەبینیت و چ رەنگدانەوەیەكی دەبێت؟
- بە رای من سەردانەكەی كاك نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی حكومەتی هەرێمی كوردستان و كۆبوونەوەی لەگەڵ عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق زۆر گرنگ بوو، چونكە ئێمە دەزانین لەم ساتەوەختەدا عەبادی و حكومەتەكەی پێویستیان بەوە هەیە پشتیوانییەكیان لێ بكرێت لەلایەن هەرێمی كوردستانەوە. هەروەها كاك نێچیرڤان داواكاری هەبوو لە حكومەتی عێراق بەتایبەتی جێبەجێكردنی بڕیاری كردنەوەی رێگای كەركووك و هەولێر و موسڵ و هەولێر، لەگەڵ كردنەوەی رێگای زوممار و شنگال، چونكە خەڵكی ئێمە لەو دەڤەرانە ناڕەحەتی زۆریان بینیوە بەو هۆیەوە، چونكە نە رێی دهۆك و شنگال و نە دهۆك و زوومار هەیە و تەنانەت رێی هەولێر و موسڵیش كێشەی هەیە، كاریگەریی چارەسەری ئەم كێشانەش دەرئەنجامی ئیجابی لێدەكەوێتەوە، ئەوانیش بەڵێنیان بە كاك نێچیرڤان داوە كە ئەم كێشانە چارەسەر دەبن. لەبەر ئەوە دەتوانم بڵێم كۆبوونەوەی ئەوان لەم ساتەوەختەدا گرنگییەكی زۆری هەبوو، هەم بۆ هەرێم و هەم بۆ بەغدا.
* بەڵام ئێمە دەزانین كە هەمیشە یەكێك لە داواكارییەكانی هەرێمی كوردستان لە حكومەتی عێراق ئەوە بووە كە پابەند بێت بە دەستووری عێراقەوە، بەتایبەتی بە ماددەی 140ـەوە، چەند ئومێدی ئەوە هەیە لە ئایندەدا ئاوڕی جددی لەم پرسە بدرێتەوە؟
- ئێمە دەزانین كە ماددەی 140 ماددەیەكی دەستوورییە و پێویستە جێبەجێ بكرێت. یەكێك لەو داواكارییانەی كە شاندی هەرێمی كوردستانیش بۆ بەغدا پێداگیری لەسەر دەكات، جێبەجێكردنی ئەم ماددەیە بووە.
* دواخستنی گفتوگۆكان و چارەسەرنەكردنی كێشەكانی نێوان هەرێم و ناوەند تا دێت دەرهاویشتەی نوێی لێدەكەوێتەوە، ئەوەتا بەهۆی پێكنەهێنانی هێزی هاوبەشی نێوان سوپا و پێشمەرگە و نەگەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ناوچە كوردستانییەكان تیرۆریستەكانی داعش سەریان هەڵداوەتەوە و گوندەكانی كورد لەو ناوچانە چۆڵ دەكرێن، ئایا تاچەند گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ ئەم ناوچانە لەم بارودۆخەدا گرنگە؟
- من دەڵێم هێزەكانی پێشمەرگە هەر دەگەڕێنەوە بۆ دەڤەرەكانی كەركووك و دیالە و موسڵ و زوممار و شنگال، چونكە گەڕانەوەی پێشمەرگە بەند نییە بە خواستی حەشدی شەعبی، یان لایەنێكی دیكە، بەڵكو ئەوە دەستوورە لە ماددەی 140دا دەڵێت ئەمانە دەڤەری هاوبەشن، واتە هاوبەشن لە نێوان حكومەتی ئیتیحادی و حكومەتی هەرێمی كوردستان و پێویستە لە رووی كارگێڕی و ئەمنییەوە بە هاوبەشی بەڕێوەی ببەن، واتە دەبێت پێشمەرگەش لەوێ بێت و لە رووی ئیدارییەوە ئێمە قایمقام و بەڕێوەبەری ناحیەمان هەبێت، تا ئەو كاتەی ماددەی 140 جێبەجێ دەبێت، كەواتە تا ئەو كاتەی ئەم ماددەیە جێبەجێ دەكرێت، ئەوا ئەوان ناتوانن بە شێوەیەكی یاسایی رێگری لە بوونی پێشمەرگە بكەن لەو ناوچانەدا، چونكە ئەمە بە خواستی ئەوان نییە، ئەمە دەستوور وا دەڵێت.