هەندێك لە چاودێرانی سیاسی رایانوایە لە شارەكانی باشووری عێراق وجوودی دەوڵەت لاوازە و سەرۆك هۆزەكان و ئەو حزبانەی میلیشیای چەكداریان هەیە، دەسەڵاتیان لە حكومەت زیاترە، هەر ئەوانیش دەستیان بەسەر جومگەكانی داراییدا گرتووە و ئەوەش وایكردووە «گەندەڵی» بە گەورەترین رێگری بەردەم دابینكردنی خزمەتگوزارییەكان هەژمار بكرێت، ئەم پرسە و هۆكاری خۆپیشاندانەكانی بەغدا و زۆربەی شارە شیعەنشینەكانی باشووری عێراق و كێشەكانی بەردەم پێكهێنانی پەرلەمان و حكومەتی نوێ و چەندین پرسی تایبەتمەند بە هەرێمی كوردستان، لەم دیمانەیەدا لەگەڵ د. ئەشواق جاف ئەندامی خولی پێشووی پەرلەمانی عێراق تاوتوێ كراون.

* ماوەی چەند هەفتەیەكە لە بەغدا و زۆربەی شارە شیعەنشینەكانی باشووری عێراق خۆپیشاندانی هاووڵاتیان بەردەوامە، خوێندنەوەتان بۆ ئەم خۆپیشاندانانە چییە؟
- هۆكاری سەرەكیی ئەو خۆپیشاندانە، فەشەلی حكومەتی عێراقە لە دابینكردنی خزمەتگوزارییە سەرەكییەكان بۆ هاووڵاتیان، ئاشكرایە حكومەتی عێراق لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا بودجەیەكی گەورەی لەبەردەست بووە، بەڵام نەیتوانیوە هیچ خزمەتگوزارییەك بۆ هاووڵاتیانی دابین بكات، ئەمەش لەبەر ئەوەیە كە گەندەڵییەكی لە رادەبەدەر لە هەموو جومگەكانی حكومەتی عێراقدا بوونی هەیە و ئەمەش بووەتە پەتایەكی كوشندە و حكومەتەكەی ئیفلیج كردووە. ئەگەر لێرەوە و بە مەبەستی بەراوردكاری بگەڕێینەوە بۆ پێش ساڵی 2014 كە ئەو كات حكومەتی هەرێمی كوردستان پشكی 17%ی لە بودجەی عێراق وەردەگرت، ئەوا هەرێمی كوردستان بەو پشكەی كە بەری دەكەوت، زۆر زیاتر لە حكومەتی عێراق خزمەتگوزاری پێشكەشی هاووڵاتیانی كوردستان دەكرد، ئەمە مانای ئەوە نییە كە حكومەتی هەرێمی كوردستانیش كەموكورتی و گەندەڵی تیا نەبووە، بەڵام بەراورد بە بەغدا جیاوازییەكی هێجگار گەورە لە نێوان ئاستی خزمەتگوزارییەكان لە هەرێمی كوردستان و لەگەڵ تەواوی شارەكانی دیكەی عێراق هەیە. ئەمە بەس تەنیا قسەی ئێمەی نوێنەرانی كورد نەبووە لە بەغدا، بەڵكو لە فەرمانگای راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە ئاشكرا رایاندەگەیاند كە هەرێمی كوردستان بە پشكی 17% توانیویەتی خزمەتگوزارییەكی زۆر باش پێشكەشی هاووڵاتیانی كوردستان بكات، بەڵام حكومەتی عێراقی بە 83%ی كۆی داهاتی عێراق نەیتوانیووە هیچ خزمەتگوزارییەك بۆ هاووڵاتیانی دابین بكات. ئاشكراشە لە دوای ساڵی 2014 شەوە پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق بڕاوە و كۆی داهاتی عێراقیان لەبەردەست بووە، بەڵام وەك لە خۆپیشاندەرانەوە دەیبینین، لە شارێكی وەك بەسرە تەنانەت ئاوی خواردنەوەیان نییە و ئاوی سوێر دەخۆنەوە.
بەڵام پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە: ئایا كێ سوودمەندە لەم بارودۆخە؟ بێگومان چەند لایەنێك لەم بارودۆخە سوودمەندن، بۆیە ئەو خۆپیشاندانانە بە فرسەت وەردەگرن و خەڵكانی خۆیان تێكەڵاوی خۆپیشاندەران دەكەن بۆ ئەوەی هێرش بكەنە سەر دامودەزگاكانی دەوڵەت، هەر وەك چۆن هێرشیان كردە سەر فڕۆكەخانەی نەجەف و ئاشكراشە فڕۆكەخانەی نەجەف سەرچاوەیەكی باشی داهاتی هەیە، ئەمەش بۆتە جێگەی ململانێی نێوان حزبە سیاسییەكان. ئەگەر لەسەر ئاستی ئیقلیمیش سەیری بكەین، دەبینین لە تەواوی ناوچەكە ئاڵۆزییەكی گەورە هەیە، پەیوەندییەكانی كۆماری ئیسلامی ئێران و ئەمریكا لەو پەڕی ئاڵۆزیدایە و ئەمریكا گوشارەكانی توند كردووە بۆ ئەوەی ئێران نەتوانێت نەوتەكەی بفرۆشێت، هەر بۆیە كاتێك لە ناو خۆپیشاندەرانەوە خەڵكانێك هەوڵدەدەن رێگە لە ناردنەدەرەوەی نەوتی عێراقیش بگرن، ئەمەش خۆی لە خۆیدا ئەگەرێكە و لەوانەیە بۆ ئەوە بێت گوشارەكان لەسەر ئێران كەم بكەنەوە، ئەمەش مانای ئەوەیە لەگەڵ ئەوەی هۆكاری سەرەكیی ئەم خۆپیشاندانانە نەهامەتیی خەڵك و نەبوونی خزمەتگوزارییە، بەڵام چەند لایەنێكی سیاسی دەیانەوێت ئەم خۆپیشاندانانەش بۆ مەبەستی حزبیی خۆیان بەكاربهێنن.
* لەدوای ساڵی 2005 كە حوكمڕانیی عێراق كەوتە دەست عەرەبی شیعەی عێراق، حكومەت زیاتر حكومەتی كێشە دروستكردن بووە، نەك چارەسەركردنی كێشەكان و دابینكردنی خزمەتگوزارییەكان، پێشتر كێشەی بە كێشە پەرەدەپۆش دەكرد لەگەڵ كورد و عەرەبی سوننە، بەڵام ئەمجارەیان كێشەكە لە ناوماڵی عەرەبی شیعەدایە، ئایا ئەمجارە چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم پرسە دەكات؟
- بێگومان بۆ هەموو لایەك ئاشكرا بووە كە لایەنە سیاسییەكانی عەرەبی شیعەی عێراق لە حوكمڕانی و بەڕێوەبردنی دەوڵەتدا شكستیان هێناوە، كێشەی عێراق لە سەرەتای دروستبوونیەوە یەك كێشەی سەرەكییە، ئەویش ئەقڵییەتی بەڕێوەبردنی ئەم وڵاتەیە، راستە لە دوای 2005 دەموچاوەكان گۆڕان و شیعەكان بوونە حوكمڕانی ئەم وڵاتە، بەڵام ئەقڵییەتەكە گۆڕانكاری بەسەردا نەهات و هەمان ئەو ئەقڵییەتەیە كە لە ماوەی 100 ساڵی رابردوو عێراقی كاول كردووە، لە دوای ساڵی 2005 و پەسەندكردنی دەستووری عێراق، ئومێدەكە ئەوە بوو بە ئەقڵییەتێكی تازە دووبارە عێراقێكی تازە بونیاد بنرێتەوە، بەڵام حزبە شیعەكانی دەسەڵاتدار لە بەغدا، ئەو دەستوورەیان بێ ناوەڕۆك كرد و تەنیا یەك بڕگەیان لێ جێبەجێ كرد كە ئەویش دامەزراندنی دەسەڵاتی جێبەجێكردنە (حكومەت)، بەڵام دەسەڵاتی یاسادانان كە بەپێی دەستوور دەبێت لە دوو بەش پێكبێت، كە بریتین لە ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی فیدڕاڵی، تەنیا ئەنجومەنی نوێنەرانیان پێكهێنا و ئەنجومەنی فیدڕاڵیان پشتگوێ خست، خۆ ئەگەر ئەو دەستوورە جێبەجێ بكرایە و لەسەر بنەمای هەرێم و پارێزگاكان دەسەڵاتی لامەركەزی بە رێكوپێكی بچەسپێنرایە، ئەوا عێراق حاڵی نەدەگەیشتە ئەم رۆژەی ئێستا، بەڵام بەداخەوە دەستەبژێری حوكمڕانی شیعەی عێراق هاتن بەپێچەوانەی ئەم ئاراستەیە كاریان كرد و ویستیان عێراق بگێڕنەوە بۆ دەوڵەتێكی سەنتڕاڵی بەهێز، بۆ ئەوەی ئەمەشیان بۆ بچێتەسەر، ئەو كاتەی لاواز بوون پێویستیان بە لایەنی كوردستانی و عەرەبی سوننە بوو، بەڵام دوای ئەوەی جێ پێی خۆیان قایم كردو بەهێز بوون، لەگەڵ عەرەبی سوننە شەڕی دەسەڵات و مان و نەمانیان دەكرد، لەگەڵ هەرێمی كوردستانیش شەڕی ئیرادە شكاندنی خەڵكی كوردستانیان دەست پێكرد، ئەم كێشەیەش لە ئەقڵییەتی ئەو كەسانەی حوكمڕانیی عێراق دەكەن، چارەسەری نییە، بەتایبەتیش ئەو لایەنە سیاسییانەی شیعە كە ئێستا جڵەوی حوكمڕانییان بەدەستەوەیە، هێندەی بیر لە بەرژەوەندیی حزبیی خۆیان دەكەنەوە، هێندە بیر لە هاووڵاتیان ناكەنەوە، چونكە ئەگەر بیر هاووڵاتیان و حوكمڕانییەكی باش بو عێراق بكەنەوە، ئەوا دەبێت ئەو دەستوورە وەك خۆی و بە هەموو بڕگەكانیەوە جێبەجێ بكەن، بەڵام ئێستا دەستوور لە عێراقدا بێجگە لە نامیلكەیەك كە لەسەر رەفەكان تۆزی لێنیشتووە شتێكی دیكە نییە و حیسابی بۆ ناكرێت، زیاد لەمەش بەشی هەرە زۆری ئەو حزبە سیاسییانەی شیعە خاوەنی بڕیاری سیاسی خۆیان نین و ئەو بڕیارانە جێ بەجێ دەكەن كە لەو دیوی سنوورەكانەوە بۆیان دێت، ململانێی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی لەسەر خاكی عێراق یەكلایی دەكرێتەوە، لە بارودۆخی لەم جۆرەشدا هەموو گریمانەیەك دروستە تەنیا ئەوە نەبێت كە ئەم حكومەتە ناتوانێت كێشەكان چارەسەر بكات و خزمەتگوزاری بۆ هاووڵاتیانی دابین بكات.
* مەبەستمان ئەوە بوو، كاتێك عەرەبی سوننە خۆپیشاندانی دەكرد، حكومەتی عێراق بە تیرۆریست ناوی دەبردن و بە یاسای دژی تیرۆر خۆپیشاندانەكانی دادەمركاندنەوە، كاتێك خەڵكی كوردستان رای خۆی ئازادانە لە ریفراندۆمدا دەربڕی، هێزی ناردە سەر كوردستان و بەشێكی زۆری خاكی كوردستانی داگیركردەوە، ئایا چۆن مامەڵە لەگەڵ خۆپیشاندانەكانی ئەمجارەی عەرەبی شیعە دەكات؟
- پێش هەموو شت، سوننەی عەرەب تیرۆریست نەبوون، بەڵكو تەفسیری مەزاجی و سیاسی بۆ بڕگەكانی دەستوور وایان كرد وەك تیرۆریست مامەڵەیان لەگەڵ بكەن، سەبارەت بە ریفراندۆمی خەڵكی كوردستانیش كە جێگەی شانازیمانە توانیمان ئەو پرۆسە گەورە و گرنگە بە سەركەوتوویی ئەنجام بدەین، ئەوا ریفراندۆم وەك ئازادی رادەربڕین بەپێی دەستووری عێراق و پەیماننامە نێودەوڵەتییەكان مافی هەر گەل و نەتەوەیەكە كە بە ئازادی رای خۆی دەرببڕێت، بەڵام دیسان بۆ ریفراندۆمی خەڵكی كوردستانیش تەفسیرێكی مەزاجی و سیاسییان بۆ دەستوورەكە كرد و هێرشیان كردە سەر كوردستان، هەر بۆیە ئەگەر لەم وڵاتە دەستوور جێبەجێ بكرایە، دەبوو ئەو كەسانە لێپرسینەوەیان لەگەڵ بكرێت كە دەستوور و یاساكانی وڵات پێشێل دەكەن، بەڵام خۆپیشاندانەكانی ئەمجارە مانای ئەوەیە خەڵك تا ئەو پەڕی بێزار بووە و چیتر توانای بەرگەگرتنی نەماوە، بۆچی؟ بێگومان لەبەر ئەوەیە كە پێشتر ئەو خەڵكە موڵەتیان بە حكومەتی عێراق داوە بۆ ئەوەی بەخۆیدا بچێتەوە و خزمەتگوزارییان بۆ دابین بكات، بەڵام حكومەتی عێراق لە جێبەجێكردنی بەڵێنەكانی شكستی هێنا و لە حوكمڕانی شكستی هێنا و نەیتوانی خزمەتگوزاری دابین بكات، بۆیە ئێستا خەڵكەكەی خۆیان هیچ متمانەیەكیان بەو حزبە سیاسییانە نەماوە كە لە دوای ساڵی 2003وە نەیتوانیوە حوكمڕانییەكی باش بكەن. ئەوجا ئەگەر سەیری شێوازی مامەڵەی د.حەیدەر عەبادی بكەین لەگەڵ ئەم خۆپیشاندانانە، دیارە عەبادی لە سەرەتای دەست بەكاربوونیەوە كۆمەڵێك دروشمی باق و بریقی بەرز كردۆتەوە، ئێستا دەزانێت كە خەڵك متمانەی بە دروشمەكانی نەماوە، بۆیە لە بری ئەوەی دان بە راستییەكاندا بنێت و بە ئاشكرا بە خەڵك بڵێت لە حوكمڕانی شكستم هێناوە، دێت كێشە، یان بابەتی تازە دروست دەكات بۆ ئەوەی خۆپیشاندانەكانی پێ بشارێتەوە، ئێستاش پەنای بردووە بۆ دوو كارت، یەكەمیان بەكارهێنانی هێز دژی خۆپیشاندەران، دووەمیان بابەتی خانەنشینی پەرلەمانتارەكان، دەیەوێت بە خەڵك بڵێت هەموو هۆكارەكان پەرلەمانە و حكومەت نییە، لە كاتیكدا پەرلەمان تەنیا یاسا دەردەكات و چاودێری حكومەت دەكات و هیچ دەسەڵاتێكی دیكەی نییە، بەڵام حكومەت دەسەڵاتی جێبەجێكردن و سەرچاوەی داهاتە و هەموو گەندەڵییەكان لای ئەوە، بۆیە هەموو هەوڵی بۆ ئەوەیە كێشەیەك دروست بكات، یان بابەتێكی تازە بێنێتە ئاراوە بۆ ئەوەی خۆی لە كێشە راستەقینەكان بشارێتەوە.
* هەندێك لە چاودێران بەو جۆرە باس لە شارەكانی باشوری عێراق دەكەن كە لەو شارانە وجوودی دەوڵەت لاوازە و زیاتر ئەو حزبانەی میلیشیای چەكداریان هەیە لەگەڵ سەرۆك هۆزەكان دەسەڵاتیان هەیە، بۆچی وجوودی دەوڵەت لەو شارانە لاوازە؟
- ئەگەر باسی لاوازیی دامەزراوەكانی دەوڵەتی عێراق بكەین، ئەوا نەك هەر لەو شارانە، بەڵكو كۆی دامەزراوەكانی ئەم دەوڵەتە لاوازە و پەیوەندییەكی توندوتۆڵیان لەگەڵ یەكتری نییە، هەر بۆ نموونە هەندێك جار كە تەقینەوەیەك لە بەغدا روودەدات، هۆكارەكەی ئەوەیە پەیوەندییەكی توندوتوڵ لە نێوان هێزە پەیوەندیدارەكان وەك هەواڵگری، دژە تیرۆر، پۆلیسی فیدڕاڵی بوونی نەبووە، لەناو بەغدا هەر ناوچەیەك ئەو حزبانە تیایدا دەسەڵاتدارن كە میلیشیای حەشدی شەعبییان هەیە، زۆر جار ئەم میلیشیایانە لەگەڵ هێزەكانی ئاسایش رووبەڕوو دەبنەوە، یان لە نێوان دوو هێزی میلیشیای حزبەكاندا لە ناوخۆیاندا بەشەڕ دەهاتن، لە بارودۆخێكی لەو جۆرەشدا خەڵك متمانەی بە هێزەكانی ئاسایش نامێنێت، كە متمانەش نەما هەماهەنگییش لەنێوان ئەو هێزانە و خەڵكدا نامێنێت، ئێمە لە لیژنەی مافی مرۆڤ لە پەرلەمانی عێراق سكاڵای زۆری خەڵكمان بۆ دەهات كە هێزە عێراقییەكان ئازاریان دەدان، بەتایبەتی لە موسڵ، هێزە ئاسایشییەكانی عێراق لەسەر بنەمای تائیفی خەڵكی موسڵیان زۆر ئازار دابوو، بۆیە كە داعش موسڵی گرت، خەڵكەكە هەستی دەكرد ئازاد كراوە، بەڵام كە داعش هەقیقەتی خۆی ئاشكرا كرد و دەركەوت ئەو هێزە نییە، بۆیە وەزعیان خراپ بوو، لە ناوچەكانی دیكەش كە تەقینەوەیەك روودەدات، هێزەكانی ئاسایشی عێراقی بە هەرەمەكی خەڵك دەگرن و ئەوەی لەسەر شەقامەكە بێت دەیپێچنەوە، دیارە لە پارێزگاكانی باشووریش بارودۆخەكە هەر بەو شێوەیە، بەڵام جیاوازییەكەی ئەوەیە خەڵكی ئەو ناوچانە زیاتر پابەندن بە دابونەریتی هۆز و سەرۆك هۆزەكانەوە.
* دیارە لە ئێستادا پەرلەمان ماوەی تەواو بووە و پەرلەمان بە فەرمی بوونی نییە، پەرلەمانی تازەش بە هۆی رانەگەیاندنی ئاكامی هەڵبژاردنەوە دەست بەكار نەبووە، ئەمەش مانای ئەوەیە پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا دووچاری ئیفلیجبوون هاتووە، ئایا ئەمانە عێراق بەرەو پاشاگەردانی زیاتر نابات؟
- بە راستی ئێستا بارودۆخەكە وایلێهاتووە خەڵك بڕوای بە هەڵبژاردن نەماوە، وەك خۆتان ئاگادارن، خەڵك هەبووە دەڵێت: لە ئوتێلەكەی من لە فڵان وڵات رێككەوتن لەسەر كڕینی دەنگەكان كراوە، هەیە دەڵێت: داوای چەند ملیۆن دۆلار لە من كراوە بۆ ئەوەی ببمە پەلەمانتار، ئیدی خەڵك چۆن متمانەی بە پرۆسەكە نەبوو، لە خولەكانی پێشتردا، لەدوای هەڵبژاردن و پێكهێنانی هاوپەیمانی لە نێوان هێزە سیاسییەكان و خەڵكدا كێشە دروست دەبوو و متمانە لەق دەبوو، بەڵام ئەمجارە پێش دەست بەكاربوونی پەرلەمانی تازە و پێكهێنانی حكومەت، متمانە بوونی نەماوە، هێزە سیاسییەكان لەناو خۆیاندا متمانەیان بە یەك نییە و هاووڵاتیانیش متمانەیان بە كۆی پرۆسە سیاسییەكە نییە. بێگومان پەرلەمان هەوڵیدا تەمەنی خۆی درێژ بكاتەوە، بەڵام ئەمە كارێكی نادەستووری بوو، راستە لەوانەیە ئەگەر تەمەنی پەرلەمان درێژ بكرایەتەوە، پرۆسە سیاسییەكەی لە هەندێك نیگەرانی رزگار دەكرد، بەڵام لایەنە مەترسیدارەكەی ئەوە بوو ئەم درێژكردنەوەیە لەلایەن حزبە سیاسییەكانەوە بۆ مەرامی حزبی ئیستغلال دەكرا، هەر بۆ نموونە كاتێك پڕۆژە یاسای هەڵبژاردنەكانی 2018 هەموار كرایەوە، بە قەڵەمێكی شین بڕگەیەك بۆ یاساكە زیاد كراوە كە ئەویش رەتكردنەوەی دەنگی تایبەتی هەرێمی كوردستان بوو، ئەم بڕگەیە كە لەسەر پێشنیاری هەندێك لایەنی سیاسی كوردی بوو، بەڵام لەلایەن غەیرە كوردیشەوە دەنگی پێدرا بۆ ئەوەی پەرتەوازەیی زیاتر بخەنە نێوماڵی كوردستانەوە.
* بێگومان سەركردایەتی سیاسیی كوردستان زۆر بە هوشیارییەوە لەوە تێگەیشتووە كە پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا شكستی هێناوە، هەر لەسەر ئەم بنەمایەش بڕیاری ئەنجامدانی ریفراندۆم درا، ئێستاش دوای ریفراندۆم جارێكی دیكە و بە زۆر ئێمە خراوینەتەوە ناو ئەو پرۆسە سیاسییە شكستخواردووە، ئایا تاچەند ئەم پرۆسە سیاسییە شكستخواردووە كاریگەری نەرێنی لەسەر بارودۆخی كوردستان دەبێت؟
- ئێمە ئەگەر لە كوردستان یەكڕیز و یەكهەڵوێست بوونایە، پرۆسەی سیاسی عێراق هەر چۆنێك بوایە، كاریگەریی ئەوتۆی لەسەر بارودۆخی كوردستان نەدەبووە، كێشەی ئێمە ئەوەیە كە هێزە سیاسییەكان یەكڕیز و یەكهەڵوێست نین، كاتێك گرژی و ئاڵۆزییەك روودەدات، زۆربەی هێزە سیاسییەكان خۆیانی لێ دەدزنەوە، كە سەركەوتنێكیش دەبێت، هەمووی خۆی دەكاتە خاوەنی، ئاشكرایە ئێمە هەر دەبوو ریفراندۆممان بكردایە و دەبوو هەر لەو كاتەش ئەنجام بدرایە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە بەرنامە و پلانی حكومەتی عێراق ئەوە بوو دوای شەڕی داعش پەلاماری كوردستان بدات و راشكاوانە پێیان دەگوتین دوای داعش دەتانبەینەوە چیاكانی كوردستان، ئەمەش لای هەموو پەرلەمانتارانی عێراق ئاشكرایە، بەڵام كەمن ئەو ئەندامانەی بوێری ئەوەیان تێدا بێت كە دان بە راستییەكاندا بنێن، بەڵام بەداخەوە ئێستا لایەنە سیاسییەكان دەیانەوێت بڵێن پارتی بەرپرسە لە ئەنجامدانی ریفراندۆم، بەڵام ناڵێن حكومەتی عێراق بەرپرسە لە جێبەجێ نەكردنی دەستوور و پێشێلكردنی. لە ساڵی 2003 كاتێك سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان بووە بەشێك لە سەركردایەتیی عێراق لەسەر ئەو بنەمایە بوو كە دەستوورێكی تازە بنووسرێتەوە و ئەو دەستوورە جێبەجێ بكرێت، بەڵام كاتێك دوای نزیكەی 15ساڵ دەستوورە كە جێبەجێ نەكراوە، ئێ خۆ دەبێت سەركردایەتی سیاسی بگەڕێتەوە لای گەلەكەی خۆی و لێیان بپرسێت، ئێمە لەسەر ئەم دەستوورە بووینەوە بە بەشێك لەعێراق، ئێستا ئەم دەستوورە جێبەجێ ناكرێت، ئایا چ بڕیارێكی دیكە دەدەن؟ ئێستاش كە جارێكی دیكە ناچاركراوین بگەڕێینەوە ناو پرۆسەی سیاسیی عێراق، لایەنی كوردستانی بەتایبەتی پارتی و یەكێتی كە بە بەرنامەیەكی هاوبەش دەچنە بەغدا هەر داوای جێبەجێكردنی ئەو دەستوورە دەكەن، بۆیە زۆر گرنگە ناوماڵی سیاسیی كوردستان یەكدەنگ و یەكهەڵوێست بن، ئەگەر ئەمە نەبێت هەموو شتێك كاریگەری زۆر نەرێنی لەسەر بارودۆخی سیاسیی كوردستان دەبێت.
* ئاماژەت بەوە كرد، لایەنە سیاسییەكانی كوردستان، ریفراندۆم بە بڕیاری پارتی لە قەڵەم دەدەن بۆ ئەوەی لێكەوتەكانی دوای ریفراندۆم بخەنە ئەستۆی پارتی، بەڵام خەڵكی كوردستان دوای ریفراندۆم زیاتر متمانەی بە پارتی دایەوە، ئایا نهێنیی ئەم متمانەیەی خەڵكی كوردستان بە پارتی بۆچی دەگەڕێتەوە؟
- مێژوو سەلماندوویەتی، پارتی چ پێشبینییەكی كردبێت و لەچی ترسابێت، ئەوانە هەمووی هاتوونەتەدی، هەر بۆیە كاتێك پارتی جەختی لەسەر ئەوە دەكردەوە كە دەبێت ریفراندۆم بكرێت و نابێت دوابخرێت، دەیزانی بۆچی جەخت لەو بڕیارە دەكاتەوە، بە راستیش بینیمان ئەو لایەنە سیاسییانەی حەزیان بە سەركەوتنی پارتی و تێڕوانە دووربینەكانی پارتی نەبوو، دوای ریفراندۆم دەیانگوت پارتی بەرپرسە، بەڵام پارتی لە بەرپرسیاریەتی هەڵنەهات و دوای ئەوەی هێزەكانی عێراقیش هێرشیان كردەوە، تەنیا پارتی بوو كە هەرێمی كوردستانی پاراست، ئەوجا خەڵكی كوردستان هەڵوێستەكانی پارتی دەبینن و دەزانن كێ خاوەنی بڕیاری نەتەوەییە و كام لایەنە بەرگری لە كیانی سیاسیی هەرێمی كوردستان دەكات، بۆیە لە هەڵبژاردنەكانی ئایاری رابردوو، وێڕای ئەوەی لە كەركووكیش بایكۆتمان كردبوو، بە ناهەقیش دەنگێكی هێجگار زۆری كوردانی ئێزیدی سووتێنران، بەڵام پارتی هەر بە هێزی سەرەكی و یەكەمی كوردستان مایەوە، نهێنی ئەمەش ئەو متمانە گەورەیە بووە كە لە نێوان پارتی و خەڵكی كوردستاندا بوونی هەیە.