سیاسەتمەدار و دیپلۆماتكار دڵشاد میران، ساڵانێك بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوەی پارتی دیموكراتی كوردستان لە ئەوروپا بووە، هەروەها سەرۆكی پێشووی نوێنەرایەتیی حكومەتی هەرێمی كوردستان بووە لە بەغدا و لەم دیدارەشیدا لەگەڵ گۆڤاری گوڵان تیشك دەخاتە سەر رەوشی سیاسیی كوردستان، عێراق و ناوچەكە و ئاكامی هەڵبژاردنەكانی ئەمجارەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، هەروەها سەردانی شاندە حزبییەكانی هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا و سیناریۆكانی پێكهێنانی حكومەتی داهاتووی عێراق و چەند پرسێكی دیكەی گرینگ و هەنووكەیی تاوتوێ دەكات.

هەموو لایەنە سیاسییەكانی عێراق گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی بەبێ پارتی كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا چارەسەر ناكرێت


* لە هەڵبژاردنەكانی ئەمجارەی پەرلەمانی عێراقدا، زۆرینەی خەڵكی كوردستان متمانەیان بە پارتی دیموكراتی كوردستان دایەوە، ئایا ئەو هۆكارانە چی بوون كە وایانكرد خەڵكی كوردستان ئەو متمانە زۆرە بە پارتی بدەن؟ ئایا تاچەند ئەم متمانەیەی خەڵكی كوردستان بۆ پێگەی پارتی لە پرۆسەی سیاسیی عێراقدا گرنگە؟
- سەبارەت بەوەی بۆچی زۆرینەی خەڵكی كوردستان متمانەیان بە پارتی دایەوە، بە بۆچوونی من هۆكارەكانی زۆرن و پێش هەموو شت دەگەڕێتەوە بۆ راستگۆیی سیاسەتی پارتی كە هێڵێكی نەتەوەیی بە راستگۆیی گرتووەتەبەر، ئەمەش جێگەی ئومێدی خەڵكی كوردستانە و خەڵك ئومێدی بەوەیە كە لەسایەی ئەو سیاسەتە نەتەوەییەی پارتی رێبەرایەتی دەكات، ببێتە خاوەنی كیانی خۆی، لەلایەكی دیكەوە جیا لەو ئارامی و ئاسایشەی لە هەرێمی كوردستاندا بەرقەرارە، لە هەمانكاتدا لەو ناوچانەی پارتی تێیدا باڵادەستە، جۆرێك لە ئارامی و سەقامگیریی سیاسیی بوونی هەیە، ئەمەش جۆرێك لە دڵنیایی سیاسی و كۆمەڵایەتی بۆ خەڵك دروست كردووە و خەڵكی كوردستانیش خوازیاری ئارامی و دڵنیایی كۆمەڵایەتی و سیاسییە، هەر بۆ نموونە ئەگەر سەیری بارودۆخی سیاسیی دەڤەری سلێمانی و هەڵەبجە بكەین، دەبینین ئەو هێزانەی لەو ناوچانە باڵادەستن، چ پاشاگەردانییەكی سیاسییان دروست كردووە، لەمەش زیاتر مێژووی پارتی دیموكراتی كوردستان كە ماوەی 72 ساڵە لە گۆڕەپانی خەباتدایە، پێش دامەزراندنیشی پارتی بە سەركردایەتی بارزانی خەباتی كردووە، واتە ماوەی زیاتر لە 100 ساڵە رێبەرایەتی بزووتنەوەی رزگاریخوازی كوردستان دەكات، ئەمەش لەلای خەڵكی كوردستان ریشەی متمانەیەكی قووڵی دروست كردووە، بۆیە كاتێك خەڵكانێك خەو بەوە دەبینن، بە دروستكردنی حزبێك بتوانن پارتی لەناو بەرن، ئەوە وەڵامی خەڵكی كوردستان بوو، كە پارتی بەوانە لە ناو ناچێت و ئێستا جێگەی ئومێدی زۆرینەی خەڵكی كوردستانە.
سەبارەت بە بەشی دووەمی پرسیارەكەشتان، دیارە ئەم متمانە گەورەیەی خەڵك بۆ پێگەی پارتی لە ناو پرۆسەی سیاسیی عێراقدا زۆر گرنگە، بەتایبەتی كە پارتی پلەی یەكەمی لە هەرێمی كوردستان بەدەستهێناوە و لەسەر ئاستی پارێزگای نەینەواش دەنگێكی یەكجار زۆری بەدەستهێناوە كە هەمووان دەزانن بارودۆخی پارێزگای نەینەوا لەژێر كۆنتڕۆڵی میلیشیاكانی حەشدی شەعبیدایە و رێگە نەدراوە كە پارتی دیموكراتی كوردستان لەو ناوچانە بانگەشەی هەڵبژاردن بكات، هەروەها ئەم پێگە بەرزەی پارتی لەسەر ئاستی بایەخدانی هەرێمی و نێودەوڵەتی بە پرۆسەی سیاسیی عێراق، دیسان زۆر گرنگە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئەمریكا و وڵاتانی رۆژئاوا لەدوای كارەساتی 16ی ئۆكتۆبەری ساڵی پارەوە سیاسەتێك بەرامبەر بە عێراق پیادە دەكەن، بەوەی دەبێت هەرێمی كوردستان بەهێز بێت و بەغداش بەهێز بێت، هەر بۆیەش ئێستا شاندێكی پارتی وەك براوەی یەكەمی كوردستان سەردانی بەغدای كردووە لەگەڵ لایەنە سیاسییەكانی عێراق كۆبۆتەوە بۆ ئەوەی بزانێت لایەنە براوەكانی عێراق بۆ پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو بە تەمای چین و پارتی دەیەوێت جۆرێك لەلێكتێگەیشتن دروست بكات، ئەم لێكتێگەیشتنەش پێگەی كوردستان جارێكی دیكە لە پرۆسەی سیاسیی عێراق بەهێز دەكات. پارتی لە هەوڵی ئەوەدایە لایەنی كوردستانی بە یەكدەنگی بچنە ناو پرۆسەی سیاسیی عێراقەوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەر هەندێك حزب كە ئێستا وەك خۆیان دەڵێن بایكۆتی پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا دەكەن و، نەبنە بەشێك لە یەكدەنگیی لایەنی كوردستانی، ئەوا هیچ لە رۆڵ و پێگەی كوردستان و پارتی لە پرۆسەكەدا كەم نابێتەوە.
* سەبارەت بە سەردانی شاندی پارتی بۆ بەغدا، دیارە هاوكات شاندێكی یەكێتییش لە بەغدا بووو، لەوێش جیا لەوەی پێكەوە كۆبوونەوە، پاشان لەگەڵ لایەنە سیاسییەكانی عێراقیش كۆبوونەوە، خوێندنەوەت بۆ ئەم سەردانەی هەردوو شاندی پارتی و یەكێتی چییە و ئایا سیناریۆكانی پێكهێنانی حكومەتی داهاتووی عێراق چۆن دەبن؟
- بێگومان ئەوەندەی من تێگەیشتبم، ئەم سەردانە زیاتر بۆ ئەوە بووە كە بزانن لەم قۆناخەدا كە هێشتا ئاكامەكانی هەڵبژاردن بە فەرمی پەسەند نەكراوە، بۆچوونی لایەنە براوەكانی عێراق بە عەرەبی شیعە و سوننەوە بۆ ئایندەی پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا چۆنە، ئەوجا لەو روانگەیەوە كە ئەم حزبانە بەشێكن لە پرۆسەی سیاسیی عێراق، ئەوا دەبێت بچن و لەگەڵ ئەو لایەنانە دیالۆگ بكەن، بۆیە مەزندە ناكەم هەتا ئێستا هیچ جۆرە رێككەوتنێك بوونی هەبێت، بەڵام ئەوەی گرنگە ئەوەیە كە دوای گەڕانەوەیان بۆ كوردستان، گرنگە بەپلەی یەكەم پارتی و یەكێتی هەوڵبدەن لەنێوان خۆیاندا جۆرێك لێكتگەیشتن دروست بكەن و بە پلەی دووەمیش دەبێت هەوڵبدەن لەگەڵ لایەنەكانی دیكەش ئەو لێكتێگەیشتنە دروست بكەن. لەم روانگەیەو تایبەت بە پارتی دیموكراتی كوردستان، ئەوە ئاشكرایە كە مافەكانی گەلی كوردستان لای پارتی لە پۆست گرنگترە، هەرچەندە پۆستەكانی كورد لە حكومەتی عێراقدا گرنگن و پێویستە كورد لە بەغدا بەهێز بێت، بەڵام مافەكانی خەڵكی كوردستان و جێبەجێكردنی دەستوور وەك یەك سەفقە لە لای پارتی گرنگترە، بۆیە لەسەر ئەم بنەمایە من گەشبینم كە داكۆكیكردنی پارتی لەسەر مافە دەستوورییەكانی گەلی كوردستان كە دەبێتە هۆكاری ئەوەی پشتگیریی نێودەوڵەتی، بەتایبەتی رۆژئاوا و ئەمریكای بۆ دروست دەبێت، لەبەر ئەوەی ئەمریكا و رۆژئاوا جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە كە دەبێت دەستووری عێراق جێبەجێ بكرێت، بۆیە من گەشبینم لە پرۆسەی سیاسیی داهاتووی عێراقدا هەم پێگەی كوردستان بەهێز دەبێت، هەمیش پێگەی پارتی دیموكراتی كوردستان، بەڵام ئەمجارە پێویستمان بەوەیە جۆرێك لە گەرەنتی لایەنی سێیەم بۆ جێبەجێكردنی ئەو رێككەوتنە دروست بكەین كە لایەنی كوردستانی لەگەڵ لایەنە عێراقییەكان بۆ پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو لەسەری رێكدەكەون، بە بۆچوونی من ئەگەر نەتەوە یەكگرتووەكان وەك لایەنی سێیەم ئاگاداری ئەو رێككەوتنە بێت و چاودێریی جێبەجێكردنی بكات، دەستكەوتێكی گەورە دەبێت بۆ بەدەستهێنانی مافە دەستوورییەكانی گەلی كوردستان.
* باسی ئەوەت كرد، دوای گەڕانەوەی شاندی پارتی و یەكێتی دەبێت جۆرێك لە لێكتێگەیشتن لە نێوان لایەنە كوردستانییەكان دروست بێت و ئەوجا بە یەكڕیزی و بە شاندێكی هاوبەش سەردانی بەغدا بكەنەوە، ئایا بارودۆخی شڵەژاوی نێوان لایەنە كوردستانییەكان دەرفەتی بۆ ئەم یەكڕیزییە هێشتۆتەوە؟
- وەك پرانسیپ چەند نێوماڵی كوردستان یەكگرتوو بێت، هێندەش پێگەی كوردستان لە پرۆسە سیاسییەكەدا بەهێزتر دەبێت، بەڵام پێناچێت ئەمجارەیان ئەو یەكدەنگی و یەكڕیزییە بەوجۆرە دروست بێت كە هەموو لایەنە كوردستانییەكان پێكەوە و بە هاوبەشی بچنە بەغدا، لەگەڵ ئەوەشدا ئەگەر هێزە سەرەكییەكان واتە (پارتی و یەكێتی) لەگەڵ یەك دوو لایەنی دیكە هاودەنگ و یەك هەڵوێست بن، ئەوا ئەمە كاریگەرییەكی گەورەی دەبێت و هەر لایەنێكی سیاسیی كوردستانیش لەم هێڵە گشتییە دەربچێت و بیەوێت دژایەتی بكات، ئەوا خۆی زەرەر دەكات، بۆ ئەمەش بەڵگەی مێژوویەكی نزیكمان لەبەردەستە، ئاشكرایە دوای كارەساتی 16ی ئۆكتۆبەری كۆتایی ساڵی رابردوو، چەند لەو حزبانە بەپەلە سەردانی بەغدایان كردو لەگەڵ چەندین سەركردەی سوننە و شیعە كۆبوونەوە، بۆ ئەوەی خۆیان وا پیشان بدەن كە ئەوان دەتوانن نوێنەرایەتیی هەرێمی كوردستان بكەن، بەڵام هیچیان بە هیچ نەكردو بەدەستی بەتاڵ گەڕانەوە، ئێستا لەگەڵ ئەوەی پێگەی كوردستان لەچەند مانگی رابردوو زۆر بەهێزترە، هەموو جیهان دەزانێت كێ نوێنەرایەتیی زۆرینەی خەڵكی كوردستان دەكات، هەروەها هەموو لایەنە سیاسییەكانی عێراق بە شیعە و سوننەوە گەیشتوونە ئەو قەناعەتەی كە ئەو كێشانەی لەنێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا هەیە، بەبێ پارتی دیموكراتی كوردستان چارەسەر ناكرێت، ئەم پرسە نەك ئێستا لەسەردەمی هەموو حكومەتە یەك لە دواكانی عێراق تا دەگاتە رژێمی سەدامیش هەر بەوجۆرە بووە و هەر حكومەتێك هەوڵی دابێت كێشەی كورد چارەسەر بكات، ناچار بووە لەگەڵ پارتی دیالۆگ بكات.
* ئێستا ئەولەوییەتی پارتی بۆ بەشداریكردن لە پرۆسەی سیاسیی عێراق و پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو، بریتییە لە هاوبەشی راستەقینە، پێكەوە سازان و هاوسەنگی، ئایا لە ئێستادا لایەنە عێراقییەكان لەسەر ئەم سێ بنەمایە دەرگای دیالۆگ لەگەڵ كورد دەكەنەوە؟
- راشكاوانە دەڵێم، ئێستا پرسی زۆرینەی سیاسی و زۆرینەی نیشتمانی قسەی باوی ناو تەواوی لایەنە سیاسییە شیعەكانە، ئەم چەمكانەش مانای ئەوەیە كە بە شێوەیەك لە شێوەكان دەیانەوێت هەرسێ پرانسیپی (هاوبەشیی راستەقینە، پێكەوەسازان، هاوسەنگی) پشتگوێ بخەن، بەڵام بە خوێندنەوەی واقیعی سیاسیی عێراق، هیچ كام لەم بۆچوونانە سەرناگرێت و هەردەبێت بگەڕێنەوە سەر پرسی پێكەوە سازان (التوافق). دیارە ئەگەر بپرسین: پێكەوە سازان مانای چییە؟ بێگومان دەبێت بە هاوبەشی لە نێوان هێزە سیاسییە عێراقییەكاندا بڕیار بدرێت، ئەگەر ئەمە نەبوو، ئەوا لە عێراقدا ناتوانرێت حوكمڕانی بكرێت، عێراق وڵاتێكی ئەوروپی نییە، هەتا بڵێین دامەزراوەكان و دەسەڵاتێكی دادوەریی بەهێز بەڕێوەی دەبات و ئەگەر زۆرینەیەكیش حوكمڕانی بكات، ئەوا هیچ كێشەیەك دروست نابێت و، بەپێچەوانە دەرفەت دروست دەبێت بۆ ئەوەی لە هەڵبژاردنی داهاتوودا جێگۆڕكێ بە كەمینە و زۆرینە بكرێت و دەستاودەستی ئاشتییانەی دەسەڵات بكرێت، بێگومان عێراق بەوجۆرە نییە، لە عێراقدا ئەوەی باسی زۆرینە دەكات، واتە ئامانجیەتی هەموو شتێك كۆنتڕۆڵ بكات و لایەنەكانی دیكە بخاتە پەراوێزەوە، بۆیە ئەم پرسە چۆن لای پێكهاتەكانی عێراق ئاشكرایە و تاقیكراوەتەوە، لەسەر ئاستی هەرێمی و نێودەوڵەتییش ئەو قەناعەتە دروست بووە كە ئەمە بەو جۆرە ناكرێت، بۆیە ئەوانیش پشتگیری لە شێوازێكی لەمجۆرە ناكەن، بۆیە هەموو لایەك ناچار دەبن بگەڕێنەوە سەر پرانسیپی پێكەوەسازان لەنێوان پێكهاتە سەرەكییەكان واتە نێوان (كورد و شیعە و سوننە)، لەم حاڵەتەدا ئەوە بۆ لایەنی كوردستان گرنگ نییە چەند پۆستی دەبێت و چەند وەزارەت وەردەگرێت، بەڵكو كورد پێویستی بە هاوبەشیی راستەقینەی سەروەریی هەیە لە پرسە سەروەرییەكانی دەوڵەتی عێراقدا، راشكاوانەتر دەبێت كورد وەك پێكهاتەی دووەمی سەرەكی (كورد و عەرەب) هاوبەش بێت لە سەروەریی دەوڵەتی عێراقدا، هەر بۆ نموونە دەبێت كورد هاوبەش بێت لەو بڕیارەی عێراق بەرەو كوێ هەنگاو هەڵدەگرێت؟ ئەمە بڕیارێكی گرنگە لە پەیوەندییە نێودەوڵەتیەكانیشدا، هیچ لایەنێك ناتوانێت بە تەنیا ئەم بڕیارە بدات و ئایندەی عێراق دیاری بكات، بۆیە دەبێت هاوبەشیی راستەقینە هەبێت لەو بڕیارانەی كە پەیوەستن بە سەروەریی دەوڵەتی عێراقەوە، نموونەیەكی دیكە، سامانی نەوت و گازە، كە موڵكی هەموو عێراقییەكانە، نابێت بەغدا بەتەنیا بڕیار بدات ئەم سامانە چۆن بەڕێوەدەبرێت و چۆن دابەش دەكرێت، بەڵكو ئەمە پێویستی بەوە هەیە كە بە هاوبەشی لەگەڵ هەرێمی كوردستان پێكەوە بەڕێوەی بەرن، ئەمانە هەموویان لە دەستووری عێراقدا چەسپێندراون و بوونیان هەیە، ئەگەر ئەم دەستوورە وەك خۆی جێبەجێ بكرێت، هەموو كێشەكان چارەسەر دەبن.
* لە كاتی پرۆسەی دانوستاندن و چارەسەركردنی تەنگژەكان، زۆر جەخت لەسەر هونەری دانوستاندن دەكرێتەوە، ئایا پێتوایە لایەنە كوردستانییەكان تاچەند ئەزموونی هونەری دانوستاندیان هەیە؟
- ناتوانین بڵێین كوردستان شارەزایی، یان ئەزموونی هونەری دانوستاندنی نییە، بەڵام دەكرێت بڵێین لە دانوستاندنەكانی پێشوودا كەموكورتی هەبووە، زۆر جار كۆبوونەوە كراو لەمیانەی دانوستاندنەكاندا لێكتێگەیشتنی زۆر باش دروست بووە، بەڵام كە دواتر دەهاتنە سەر وردەكارییەكان لەسەر مێزی دانوستاندن دووبارە دەستمان پێدەكردەوە، وەك دەڵێن شەیتان لەناو وردەكارییەكاندایە، ئەوا ئەو لێكتێگەیشتنەی لە بازنەی گشتی دانوستانە سیاسییەكان دروست ببوو، نەدەبووە پراكتیك و جێبەجێ نەدەكران، بۆیە گرنگە سوود لەم كەموكورتی و هەڵانەی رابردووی خۆمان وەربگرین و هەوڵبدەین ئەو كەموكورتییانە پربكەینەوە و هەڵەكانیشمان راست بكەینەوە، بۆ ئەمەش دووپاتی دەكەمەوە گرنگە لە داهاتوودا هەر دانوستاندێك بكەین، لایەنی سێیەم وەك شاهید بوونی هەبێت، هەروەها گرنگە لەگەڵ شاندە سیاسیەكاندا خەڵكانی پسپۆر بوونیان هەبێت و سوود لەو خەڵكە كوردە بە ئەزموونانە وەربگرن كە پێشتر لەگەڵ لایەنە سیاسیەكانی عێراق و لەناو پرۆسەی سیاسی عێراقدا كاریان كردووە، بەڵام لەسەرووی هەموو ئەمانەوە گرنگە ئیرادەیەكی سیاسی لەناو لایەنە سیاسییەكانی عێراقی بوونی هەبێت، بۆ ئەوەی بیەوێت كێشەكان لەگەڵ كوردستان چارەسەر بكات، ئەگەر ئەم ئیرادەیە بوونی نەبوو، ئەوا عێراق سەقامگیری بە خۆیەوە نابینێت و هەموو لایەك زەرەر دەكات، بۆیە من ئومێد دەخوازم ئەمجارە قۆناخێكی نوێی ئەوتۆ بێتە پێشەوە كە سوودیان لە نەهەماتییەكانی 100 ساڵی رابردووی عێراق وەرگرتبێت و ئەو ئیرادە سیاسییە لە عێراقدا دروست بووبێت بۆ ئەوەی كێشەكانی لەگەڵ كوردستان چارەسەر بكەن.
* لەگەڵ هەموو ئاڵۆزییەكانی پرۆسەی سیاسیی عێراق، بەڵام ئاكامی هەڵبژاردنی ئەمجارە ئاڵۆزیی زیاتری هێناوەتەئاراوە و هیچ لایەنێكی شیعی بەو ئاستە زۆرینەی بەدەست نەهێناوە كە بتوانێت كاندیدی سەرۆك وەزیران دیاری بكات، ئایا تاچەند ئەم لایەنە پرۆسەكەی قورستر كردووە؟
- بارودۆخی دوای هەڵبژاردنەكانی ئەمجارە جیاوازییەكی گەورەی لەگەڵ بارودۆخەكانی پێشوودا هەیە، پێشتر لە عێراقدا سێ كوتلەی سەرەكی هەبوو (كورد و شیعە و سوننە)، ئەم سێ كوتلەیە هەم لەسەر بەرنامەی حكومەت و هەم لەسەر دابەشكردنی پۆستەكان رێكدەكەوتن، بەڵام ئێستا كێشەكە ئەوەیە پەرتەوازەیی لەناو هێزەكاندا بەشێوەیەكی گشتی دروست بووەو بەتایبەتیش لەنێوان هێزەكانی شیعەدا كە ئێستا بوونەتە نزیكەی 4-5 كوتلە، بەشێوەیەكی گشتی لەناو هێزەكانی شیعەدا دوو ئاراستە دروست بووە، ئاراستەیەكیان موقتەدا سەدر سەرپەرشتی دەكات كە دەیەوێت هاوسەنگییەك لەنێوان پابەندبوونی عێراق بە سیاسەتەكانی ئەمریكاو سعودیە دروست بكات، ئاراستەیەكی دیكەش كە هادی عامری و نوری مالیكی سەرپەرشتی دەكەن، بەرەو ئەوە هەنگاو هەڵدەگرن كە عێراق ببێتە بەشێك لەو سیاسەتەی كە ئێران دەیەوێت لەناوچەكەدا بیچەسپێنێت، ئەمەش خۆی لە خۆیدا ئیشكالیەتێكی گەورەی دروست كردووە و هەر یەك لەم دوو ئاراستەیە بیەوێت عێراق بەرەو ئاراستەی خۆی بەرێت، ئەوا كێشەیەكی گەورە پەیدا دەبێت و لەوانەیە پێكدادان لەنێوان ئەم هێزانە بێتەئاراوە.
* هەفتەی رابردوو پەرلەمانی عێراق توانی نیسابی یاسایی تەواو بكات و كۆبوونەوەیەكی نائاسایی ئەنجام بدات، لەم كۆبوونەوەیەدا چەند بریارێكی سەربارەت بە ئاكامی هەڵبژاردن و دووبارە هەژماركردنەوەی 10%ی سندوقەكان دەركرد، ئایا ئەم بڕیارانەی پەرلەمان ئاراستەی رووداوەكان بەرەو كوێ دەبات؟
- من پسپۆری یاسا نیم، بەڵام ئاگاداری بۆچوونی یاساناسەكانم سەبارەت بەم پرسە، ئامانجی پەرلەمانی عێراق لەم بڕیارانەی بۆ دوو مەبەستە:
1. بەشێكی زۆری ئەو كاندیدانەی عەرەبی سوننە كە سەر بە مالیكی و شیعە بوون، لە هەڵبژاردنی ئەمجارە دۆڕاندیان و نەیانتوانی كورسی بە دەست بهێنن، هەر ئەوانەش سەركردایەتی ئەم هەوڵانەی ناو پەرلەمان دەكەن، بۆ نموونە سەلیم جبوری سەرۆكی پەرلەمان كورسییەكەی خۆی دۆڕاندووە، هومام حەمودی جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمان كورسی خۆی دۆڕاندووە، هەروەها ئارامی شێخ محەمەد كە لەسەر لیستی گۆڕانە، هەموو لایەك دەزانین هەڵوێستی گۆڕان چییە و چۆنە. بۆیە ئەم لایەن دۆڕاوانە دەیانەوێت ئاژاوەیەك دروست بكەن بۆ ئەوەی بتوانن جۆرێك لە كاریگەری لەسەر ئەنجامەكانی هەڵبژاردن دروست بكەن و بەشێك لەوانەی دۆڕاندوویانە ببنەوە بە ئەندامی پەرلەمان.
2. بەشێك لە توركمانەكان و عەرەبی شۆڤێنی لە كەركووك دەیانەوێت بەهەر شێوەیەك بۆیان دەكرێت، دەنگەكانی كەركووك هەڵبوەشێننەوە، بۆ ئەوەی رێگە نەدەن كورد لە كەركووكدا زۆرینە و كورسییەكانی بە تەنیا 6 كورسی بێت و عەرەب و توركمانیش پێكەوە خاوەن 6 كورسی بن.
هەر بۆیە فاكتەری سەرەكیی ئەم ئاژاوەو هەراو هۆریایە بۆ ئەم دوو ئامانجەیە، بۆیە ئەگەر پرسەكە ساختەكاری هەڵبژاردن بێت، كە بەدڵنیایەوە لەسەرانسەری عێراق ساختەكاری كراوە، ئەوا دەبێت باس لە كۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق بكرێت، بەڵام وەك دەبینین تەنیا باسی پارێزگاكانی كورد و سوننە دەكرێت، باس لە هەڵبژاردنی بەغدا و ئەو پارێزگایانەی باشوور ناكرێت كە زۆرینەیان شیعەن، تەنانەت سەبارەت بەوەشی كە دەڵێن نیسابی یاسایی بۆ ئەو كۆبوونەوە نائاساییە دروست بووە، ئەمەش جێگەی گومانە، چونكە لایەن هەیە تانەی لەسەر ئەوە هەیە و جەخت دەكاتەوە كە نیسابی یاسایی دروست نەبووە، لایەنێكی دیكەش كە هەوڵەكەیانە بۆ كاریگەری لەسەر ئاكامەكانی هەڵبژاردن، بێگومان پەرلەمان ئەم كارەی پێناكرێت، هەتا یاسای هەڵبژاردن نەگۆڕێت. واتە هەتا ئەو یاسایە نەگۆڕن، ناتوانن دەنگدانی ئاوارەكان و دەنگدانی دەرەوە رەتبكەنەوە، یان بۆ ئەوەی دووبارە سندوقەكان بەدەست هەژمار بكرێنەوە. خۆشیان دەزانن ئەم كارانەیان پێ ناكرێت، بۆیە زیاتر ئەم هەوڵانە بۆ ئەوەیە گوشار لەسەر گۆڕەپانی سیاسی و لایەنە سیاسییەكان دروست بكەن، بۆ ئەوەی ئەگەر نەشبنەوە بە پەرلەمانتار، ئەوا پۆستی دیكەیان لە بەغدا پێ بدرێت.
* هێزە سەرەكییەكانی شیعە دژی ئەم هەوڵانەی پەرلەمان هەڵوێستی خۆیان راگەیاندووە، ئایا مەترسیی ئەوە ناكرێت ئەم بڕیارانەی پەرلەمان بارودۆخە بتەقێنێتەوە؟
- لەسەر ئەم پرسە بەشی زۆری كوتلەكان ناڕازین، لەناویاندا كوتلەی سائیرون كە سەدر سەركردایەتی دەكات، هەروەها كوتلەی فەتح كە هادی عامری سەركردایەتی دەكات، ئەمەش جێگەی مەترسییەكی گەورەیە، لەبەر ئەوەی ئەم دوو كوتلەیە میلیشیای سەربازیی حەشدی شەعبییان هەیە، ئەگەر بێت و هەوڵەكانی پەرلەمان بەو ئاراستەیە بێت كە چەند كەسێكی دۆڕاو سەربخەن و چەند كەسێكیش كە براوەی هەڵبژاردنەكانن بهێننە خوارەوە، ئەمە ئەگەر ئەوەی دەبێت كە كاردانەوەی زۆر خراپی لەناو گۆڕەپانی سیاسیی شیعەی عێراقدا لێبكەوێتەوە.
* وەك كەسێك كە ئەزموونت لەگەڵ پرۆسەی سیاسیی عێراق هەیە، ئایا لەم بارودۆخە شپرزەیەی عێراقدا، پێكهێنانی حكومەتی عێراق چەند كاتی دەوێت؟
- لەگەڵ ئەوەی هەندێك چاودێر و شرۆڤەوان بەوجۆرە مەزندەكەن كە حكومەتی داهاتووی عێراق بە ئاسانی پێكدەهێنرێت، بەڵام من مەزندە دەكەم ماوەیەكی درێژ بخایەنێت و ململانێیەكی زۆری سیاسی بوێت هەتا لایەنەكان رێكدەكەون، هەروەها مەزندەش ناكەم ئەو حكومەتەی پێكدەهێنرێت بەو ئاستە بەهێز بێت كە ئومێدی بۆ دەخوازرێت، واتە حكومەتێك دوور بێت لە گەندەڵی و توانای ئەوەی هەبێت هەموو كێشەكانی عێراق چارەسەر بكات.