خەڵكی كوردستان لە هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا، بە دەنگەكانی خۆیان دووپاتیان كردەوە: پارتی دیموكراتی كوردستان دەتوانێت نوێنەرایەتیی خەڵكی كوردستان بكات و بەرژەوەندییەكانیان بپارێزێت. ئەمەو جیاوازیی جۆری پڕوپاگەندەی پارتی لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكان لەگەڵ لایەنە بەشداربووەكانی دیكەی كوردستان، هەروەها هۆكاری كەمیی بەشداریی هاووڵاتیان لە هەڵبژاردنەكەو كێشەكانی پرۆسەی دەنگدانی ئەلیكترۆنی و سووتانی دەنگەكانی سندوقی ئاوارەكانی شنگال و رێكارەكانی گەیشتن بە یەكڕیزی و یەكهەڵوێستی لایەنەكان و تاوتوێكردنی پرسی زۆرینەی سیاسی و زۆرینەی نیشتمانی، هەروەها ئەولەوییاتی پارتی بۆ بەشداری لە حكومەتی داهاتووی عێراق و چەند پرسێكی دیكەی هەنووكەیی، ناوەرۆكی ئەم دیدارەی گۆڤاری گوڵان لەگەڵ مەحمود محەمەد ئەندامی مەكتەبی سیاسی و وتەبێژی فەرمیی پارتی دیموكراتی كوردستان پێكدەهێنن.

پارتی گوێ لە هەموو لایەك دەگرێت، بەڵام مەرج نییە ئەوەی ئەوان دەیڵێن، ئێمە ئەوە بكەین، بەرژەوەندییەكانی كوردستان لە پەیوەندییەكانمان بە گرنگتر دەزانین


پارتی لە ئایاری دوای نسكۆ بە هەڵگیرسانەوەی شۆڕشی گوڵان ئومێدی گێڕایەوە و لە ئایاری دوای 16ی ئۆكتۆبەریش متمانەدانەوەی خەڵكی كوردستان بە پارتی دیسان ئومێدی دروست كردەوە




* هاوكات لەگەڵ سەركەوتنەكانی ئایاری ئەمساڵی پارتی دیموكراتی كوردستان لە هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێراقدا، ساڵیادی هەڵگیرسانەوەی شۆڕشی گوڵانیشە لە ئایاری 1976، ئەمەش واتە ئایاری 1976 دووبارە هەستانەوەی پارتی بوو، دوای نسكۆی 1975، هەروەها ئایاری 2018ش، دووبارە هەستانەوەی پارتییە دوای كارەساتی 16ی ئۆكتۆبەری 2017، ئایا چۆن ئەم دوو هەستانەوەی پارتی پێكەوە گرێ دەدەنەوە؟
- لەدوای نسكۆی 1975 دەسەڵاتدارانی رژێمی بەعس و تەنانەت بەشێك لە چاودێرانی سیاسییش مەزندەی ئەوەیان دەكرد، بەو پیلانە نێودەوڵەتییەی دژی شۆڕشی كوردستان ئەنجامیان داوە، ئیدی شۆڕشی كوردستان جارێكی دیكە هەڵناستێتەوە و لەسەر ئەم بنەمایەش زۆر مەزندەی خەیاڵاوییان هەڵچنیبوو، بەڵام كاتێك لە 26ی ئایاری 1975 شۆڕشی گوڵان جارێكی دیكە دەستی پێكردەوە، هەموو مەزندەكانی پێچەوانە كردەوە و بە شێوازێك لە شێوازەكان ئەوانەی بێ ئومێد كرد كە هەموو شتكیان دابوو بۆ ئەوەی پیلانەكەی 1975یان دژی شۆڕشی كوردستان سەركەوتوو بێت، ئەمەش ئەو راستییەی بۆ هەموو لایەك ئاشكرا كرد، كە دەشێت لە بارودۆخێكی تایبەتیدا و بە پشتیوانیی نێودەوڵەتی پیلان دژی شۆڕشی كوردستان بچنرێت، بەڵام بە دڵنیاییەوە ناتوانن تاسەر تێیدا سەركەوتووبن و ئاوات و خواستی گەلێكی ئازادیخواز سەركوت و خامۆش بكەن، هەر بۆیە دوای نزیكەی ساڵیك و دوای ئەوەی توانرا سەرلەنوێ خۆڕێكبخرێتەوە، شۆڕشی گوڵان بە شێواز و گڕوتینێكی نوێوەوە هاتەوە مەیدان و دووبارە ئومێدی زیندوو كردەوە.
بێگومان كارەساتی 16ی ئۆكتۆبەریش پیلانێكی دیكەیە دژی قەوارەی سیاسیی هەرێمی كوردستان، ئەم پیلانەش تەنیا پیلانێكی ناوخۆیی نەبوو، بەڵكو ئەویش دەستی ئەملاو ئەولاو و دەرەكیشی تێدا بوو، ئامانج لەم پیلانەش دیسان ئەوە بوو كە خواست و هیواكانی گەلی كوردستان لەناو بەرن و قەوارەی هەرێمی كوردستان بسڕنەوە، بەڵام بە خۆڕاگریی هێزی پێشمەرگەی كوردستان توانرا قەوارە سیاسییەكە بپارێزرێت و لە 12ی ئایاری ئەمساڵیش خەڵكی خۆڕاگری كوردستان جارێكی دیكە دەنگ و متمانەی خۆی دایەوە بەو لایەنەی كە توانی بەرگری لە كوردستان بكات و شێلگیرانە بەرامبەر ئەو پیلانە گەورەیە راوەستاو ئامانجی سەرەكیی پیلانەكەی هەڵوەشاندەوە. كەواتە ئەو متمانەیەی خەڵكی كوردستان بە پارتی دیموكراتی كوردستانی دایەوە، مانای ئەوەیە خەڵكی كوردستان پەیامی خۆیان بەو جۆرە ئاراستەكردووە كە پارتی دەتوانێت نوێنەرایەتیی خەڵكی كوردستان بكات و بەرژەوەندییەكانی بپارێزێت و ئاوات و خواستەكانی ئێمە بهێنێتەدی، ئەمەش نیشانەی ویژدانی زیندووی خەڵكی كوردستانە و ئاماژەیە بۆ ئەوەی هەستكردن بە بەرپرسیاریەتی روو لە هەڵكشانە، ئەمەش بەو مانایەی كە هەم بەرپرسیاریەتی دەخەنە سەرشانی خەڵك و هەمیش متمانەی خۆیان دەبەخشنە ئەو خەڵكانەی كە لەكاتە سەخت و هەستیارەكاندا دەتوانن بەرپرسیاریەتی هەڵبگرن.
* دیارە پارتی لە سەرەتای دامەزراندیەوە ئامرازێك بووە بۆ زیندووكردنەوەی ئومێد لەناو گەلی كوردستاندا، ئەگەر هەڵگیرسانەوەی شۆڕشی گوڵان و سەركەوتنەكانی هەڵبژاردنی ئەمجارە پێكەوە گرێ بدەینەوە، دەتوانین بڵێین ئێستاش پارتی ئامرازێكە بۆ زیندووكردنەوەی ئومێد لەناو خەڵكی كوردستاندا؟
- لە دوای نسكۆی ساڵی 1975 و لەئاكامی ئەو پیلانە نێودەوڵەتییە گەورەیەی دژی شۆڕشی كوردستان ئەنجام درابوو، خەڵك هەستی بە جۆرێك لە نائومێدی دەكرد، بەڵام ئومێدەكە نەمردبوو، لەبەر ئەوەی كەرەستەی بەردەوامبوونی شۆڕش بوونی هەبوو، ئەو ئیرادەیەش تەسلیم نەببوو، بۆیە هەموو خەڵكی كوردستان ئەو ئومێدەی هەبوو كە ئەمڕۆ، یان سبەی دەتوانرێت جارێكی دیكە خۆ رێكبخرێتەوە و ئەو بێ ئومێدییە كۆتایی بێت، هەر بۆیە لە دوای نسكۆ و دوای ئەوەی دووبارە هەڵسەنگاندنەوە كراو سەرلەنوێ خۆمان رێكخستەوە، دووبارە شۆڕش دەستی پێكردەوە و ئومێدكە گەورەتر بووەوە، سەبارەت بە كارەساتی 16ی ئۆكتۆبەری 2017ش، ئەویش هەر بە هەمان شێوە، ئەوانەی بەشێك بوون لە پیلانی 16ی ئۆكتۆبەر، وایان مەزندە دەكرد كە دەتوانن بەو پیلانە ئیرادەی خەڵكی كوردستان و پشتی پارتی دیموكراتی كوردستان بشكێنن و، هەموو ئەو دەستكەوتانەی كە بەخوێن و خەباتی چەندین ساڵە بەدەست هاتوون لەناوی بەرن، بەڵام خەڵكی كوردستان بە خۆڕاگری بەرامبەر هەموو گوشارە سیاسی و ئابوورییەكان، بەرگەی ئەو هەموو ناخۆشییەی گرت و تەسلیم نەبوو، پشتگیری لە مقاوەمەی قارەمانانەی ئەو پێشمەرگانە كرد كە لە پردێ و سحیلا و مەخموور و تەلەسقۆف بەرگرییان كرد و نەیانهێشت كوردستان داگیربكرێتەوە، بۆیە دەنگیان بەو سەرۆكە دایەوە كە دەتوانێت بەرگری لە بەرژەوەندییەكانی گەلی كوردستان بكات و بیانپارێزێت.
* ئەگەر سەرنج لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی ئەمجارەی پارتی بدەین، هەست دەكرا، جۆرێك لە جیاوازیی لەگەڵ تەواوی لایەنە بەشداربووەكانی دیكەی كوردستاندا هەبوو، ئەمەش بووە هۆكاری ئەوەی پارتی لە هەندێك ناوچە دەنگەكانی بە شێوەیەكی بەرچاو زیاد بكات و لە هەندێك شوێنی دیكە كەم بكات، لەسەر ئەم واقیعە راتان چییە؟
- هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پارتی لەوەدا جیاواز بوو، پارتی دەیزانی ئەم هەڵبژاردنە بۆ پەرلەمانی عێراقە و دەیزانی چۆن هەڵمەتەكەی خۆی ئاراستە دەكات، بەڵام لایەنەكانی دیكە هەڵمەتی هەڵبژاردنیان بەو شێوەیە بوو وەك ئەوەی هەڵمەتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بێت، ئەمەش وایكرد كە خەڵكی كوردستان بە باشی لە پەیامەكەی پارتی تێبگات و متمانەی بداتێ، سەبارەت بە زیاد و كەمكردنی دەنگەكانیشی لە هەندێك شوێن، ئێمە وەك مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان لەمبارەوە بەیانێكمان دەركردووەو ئاماژەمان بەوە كردووە كە لە هەندێك شوێن دەستكاریی دەنگەكان كراوە، بەتایبەتی لە پارێزگای سلێمانی، لەبەر ئەوەی دەنگەكانی پارتی لە سلێمانی دەنگی راستەقینەی پارتی نییە، ئەمەش بۆچی و چۆن؟ بێگومان دراوەتە دەستی یاسا و دەبێت لێكۆڵینەوەی تێدا بكرێت، بۆ ئەوەی بزانین چۆن ئەو گومانانەی ئێمە دەڕەوێنەوە.
* ئەگەر هەر لەسەر ئەم پرسە باسی بەشداریی هاووڵاتیان بكەین، بێگومان لەگەڵ ئەوەی بەشداریی هاووڵاتیان لە كوردستان لەچاو شارەكانی دیكەی عێراق تا ئاستێكی بەرز بووە، بەڵام دیسان رێژەی بەشداری لە كوردستانیش لە ئاستی پێویست نەبوو، ئایا هۆكاری كەمیی بەشداریی هاووڵاتیان بۆچی دەگێڕنەوە؟
- رێژەی بەشداریی هاووڵاتیان لە سەر ئاستی عێراق، بە شێوەیەك كەم بوو، ئەگەر ئاستی بەرزیی بەشداریی هاووڵاتیانی كوردستان نەبوایە، رێژەكە نەدەگەیشتە 35%، واتە رێژەی بەشداری لە دەورەبەری 30 % بووە. بەڵام سەبارەت بەوەی ئێمە ریژەی بەشداریی هاووڵاتیانی كوردستان بە كەم دەزانین، ئەمەش چەندین هۆكاری خۆی هەیە، ئێمە وەك پارتی خەریكی دووبارە هەڵسەنگاندن و لێكۆڵینەوەین لەسەر ئەو هۆكارانە و دەمانەوێت هۆكارەكان بە تەواوی بزانین، بۆیە هەتا ئاكامی ئەو هەڵسەنگاندن و لێكۆڵینەوانە دەردەكەون، لەوانەیە رایەكی دروست نەدەین، بەڵام دوای دەركەوتنی ئاكامی ئەو لێكۆڵینەوانە بەرچاومان رۆشنتر دەبێت. بەڵام ئەو هۆكارانەی بەشێوەیەكی سەرەتایی پێمان گەیشتوون بریتین لە:
1- مەسەلەی تۆماركردنی بایۆمەتری كە زۆر كەس نەیتوانیوە ئەنجامی بدات و بەوەش نەیتوانیوە دەنگ بدات.
2- لەوانەیە لێدوانەكانی كۆمیسێون جێگەی رەخنە بێت كە لە سەرەتاوە ئاماژەی كرد هەر كەس كارتی دەنگدانی نەبێت، ناتوانیت دەنگ بدات و لەدواییشدا گۆڕانكاری بەسەردا هات.
3- لەم هەڵبژاردنە چوار نەوەی تازە كە پێشتر مافی دەنگدانیان نەبووە و لەم هەڵبژادنە مافی دەنگدانیان هەبووە، دەبێت لیكۆڵینەوە بكرێت، ئایا رێژەی دەنگدان لەناو ئەم چوار نەوە تازەیە چەند بووە.
4- زۆر كەس نەیتوانیوە شوێنی دەنگدانی خۆی بدۆزێتەوە و ئەمەش هۆكارێك بووە كە نەیتوانیوە دەنگ بدات.


5- پرۆسەی دەنگدانی ئەلیكترۆنی بە شێوەیەكی هێواش و لەسەرخۆ بەڕێوە چوو، لە هەندێك شوێنیش ئامێرەكان هەتا نێوەڕۆ كاریان نەكردووە و لە هەندێك شوێنی دیكە ئامێرەكان هەر نەكەوتوونەتە كارو ناچاربوون بەشێوازی دەنگدانی نائەلیكتڕۆنی دەنگیان داوە و لەهەندێك شوێنیش بە كۆمەڵ و 10-12 هەزار كەس هەر نەیانتوانیوە دەنگ بدەن .
بۆیە ئەم هۆكارانە دەبێت هەر یەكەیان بە شێوازی خۆی هەڵسەنگاندن و لێكۆڵینەوەی تایبەتی لەسەر بكرێت.
* باس لەوە دەكرێت ژمارەیەك سندوقی دەنگدانی ئاوارەكانی شنگال بە بیانووی هەژماركردنی دەنگەكان جیاكراونەتەوە، بەڵام ئاكامی هەڵبژاردن راگەیەندراو دەنگی ئەو سندوقانە سووتان، ئایا ئەمەش كاریگەری نەبووە؟
- بە دڵنیاییەوە لە سنووری 116 سندوقێك لە دەنگی ئاوارەكانی شنگال بە بیانووی ئەوەی دەبێت بژمێردرێنەوە، راگەیاندنی ئاكامەكەی دواخرا، بەڵام دوای ئەوەی ئاكامی هەڵبژاردنیش راگەیەندرا، دەنگی ئەو سندوقانە حیساب نەكران، ئەمەش زوڵمێكی دیكە بوو كە لە خەڵكی شنگال كرا، لەبەر ئەوەی بەشی هەرە زۆری دەنگی ئەو سندوقانە، دەنگی ئاوارەكانی شنگال بوون، ئەمەش كاریگەریی راستەوخۆی لەسەر دەنگی كاندیدەكانی شنگال هەبوو، سەبارەت بە هۆكاری حیساب نەكردنی ئەم دەنگانە، بە بۆچوونی ئێمە دوو هۆكارە، یەكەمیان ویستی خەڵكانێك بوو لە بەغدا بۆ ئەوەی لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان نەبێتە لیستی یەكەم، لەسەر ئاستی پارێزگای نەینەوا، ئەوی دیكەشیان غەدرێكی دیكە بوو لە خەڵكی شنگال كرا، ئەمەش بەو مانایەی چۆن لە ساڵی 2014 ئەنفال كران، لە هەڵبژاردنی ئەمجارەشدا دەنگەكانیان ئەنفال كرا.
* ئەگەر بێینە سەر ئاكامی هەڵبژاردن و هەوڵەكان بۆ یەكڕیزی و یەكهەڵوێستیی لایەنەكان، دوای راگەیاندنی ئاكامەكانی هەڵبژاردن، ئاشكرایە بەڕێز نێچیرڤان بارزانی لە دوایین رۆژی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن، لە ناو ئاپۆرای جەماوەری هەولێر رایگەیاند، یەكەم كارتان دوای راگەیاندنی ئاكامەكانی هەڵبژاردن، هەوڵدان دەبێت بۆ ئەوەی لایەنەكان پێكەوە كۆببنەوە و پێكەوە بچن بۆ بەغدا، بەڵام وەك ئێستا دەبینین، شاندی پارتی بەتەنیا چۆتە بەغدا، بۆچی نەتانتوانی بە وەفدێكی هاوبەش بچنە بەغدا؟
- بە راستی هەوڵێكی جددی درا بۆ ئەوەی كۆبوونەوەیەك لەنێوان هەموو لایەنەكان ئەنجام بدرێت و هەموومان پێكەوە شاندێكی هاوبەش دروست بكەین و بچینە بەغدا، بەڵام بەشێك لەو حزبانە (6 لایەنەكە) بە بیانووی ئاكامی هەڵبژاردنەكە رەتدەكەنەوەو لە پرۆسەی سیاسیی عێراق بەشداری ناكەن، ئامادە نەبوون لە كۆبوونەوەكە بەشداری بكەن، هەروەها ئەمەشمان لەگەڵ یەكێتی باس كردووە، بەڵام دیار بوو، ئەوان پێشتر شاندێكیان بۆ بەغدا ناردبوو، بۆیە لەو پرسەدا نەهاتنە پێشەوە، ئەگەرنا ئێمە وەك پارتی پێمان باش بوو ئێمە و یەكێتی بە هاوبەشی بچین، كە ئەمانەش كران، ئێمە ناچار بووین شاندێك بنێرینە بەغدا بۆ ئەوەی بزانین بەغدا دەیەوێت چی بكات.

* ئەولەوییاتی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ بەشداری لە حكومەتی داهاتووی عێراقدا چین؟
- ئێمە وەك پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر بنەمای سێ ئەولەوییەت بەشداری لە حكومەتی داهاتووی عێراق دەكەین كە بریتین لە: هاوبەشی، پێكەوە سازان، هاوسەنگی (شەراكەت، تەوافق، تەوازن)، ئەمەش واتە ئێمە دەمانەوێت لە حكومەتی داهاتووی عێراق هاوبەشی راستەقینە بین، نەك تەنیا بەشدار بین، واتە دەمانەوێت هاوبەش بین لە داڕشتنی بڕیارەكان، نەك ئەوان خۆیان بڕیارەكان دابڕێژن و ئێمە لێی ئاگادار نەبین، قەناعەتی ئێمە بەو جۆرەیە كە دەبێت پێكەوەسازان (تەوافق) لە نێوان هەموو پێكهاتەكان هەبێت، بەتایبەتی لەو بوارانەی كە پەیوەندی بە خەڵكی كوردستانەوە هەیە و نەبێتە زۆرینە و كەمینە، ئێمە لە دوای ساڵی 2003وە لەسەر ئەم پرانسیپانە رێككەوتبووین، بەڵام لەو كاتەوە نەتوانراوە ئەم پرانسیپانە بكرێنە یاسا و جێبەجێ نەكراون، پێداگریمان لەسەر تەوافق لەسەر ئەو بنەمایە هاتووە كە ئەم وڵاتە بە یەك پێكهاتە، ئەوجا ئەو پێكهاتەیە ئایینی بێت، یان قەومی، یان تائیفی بەڕێوەناچێت، بۆیە ئێمە سورین لەسەر ئەوەی ئەو تەوافقە بپارێزرێت و بەبێ بوونی تەوافق عێراق نابێتە وڵاتێكی سەقامگیری ئەوتۆ كە بتوانێت خۆشگوزەرانی بۆ هاووڵاتیانی دابین بكات.
خاڵی سێیەم پرسی هاوسەنگیی پشكی هاووڵاتیانی كوردستانە لەناو ئۆرگانەكانی دەسەڵات و حكومەتی عێراقدا، دەبێت ئەم هاوسەنگییە رەچاو بكرێت، ئەگەر لەم رووەوە سەیری پۆستەكانی (باڵیۆزەكان، بریكاری وەزارەتەكان، بەڕێوەبەرە گشتییەكان، راوێژكارەكان، رێژەی كورد لە سوپای عێراقدا و.. هتد) بكەین، دەبینین چەندین پۆست هەیە كە پێویستە كورد لەو پۆستانە بێت، بەڵام ئێستا بە خەڵكی دیكە پڕكراونەتەوە، لە دوای ساڵی 2003 كە سەرلەنوێ سوپای عێراق دامەزرایەوە، رێژەی كورد لە نێوان 30-35% بوو لەناو سوپادا، بەڵام ئێستا ئەم رێژەیە 1.5% تێپەڕ ناكات، كەواتە دەبێت ئەم لایەنانەش هەموو چاوی پێدا بخشێنرێتەوە، بۆ ئەوەی هاوسەنگییەك بگەڕێتەوە و كورد هەست بكات جۆرێك لە هاوسەنگی لەنێوان كورد و شیعە و سوننەدا هەیە.
* بەپێچەوانەی ئەوەی پارتی پێداگری لەسەر تەوافق دەكات، ئەوا ئێستا هەر پێنج لایەنە شیعە سەرەكییەكە كە بریتین لە لیستەكانی (سائیرون، حیكمە، دەوڵەتی یاسا، فەتح و نەسر) هەموویان بە شێوەیەك لە شێوەكان باس لە دوو شێوازی زۆرینە دەكەن، یەكەمیان زۆرینەی سیاسی، دووەمیان زۆرینەی نیشتمانی، ئایا ئەمە رەتكردنەوەی ئەو تەوافوقە نییە كە ئێوە پێداگری لەسەر دەكەن؟
- سەبارەت بە زۆرینەی سیاسی، دیارە زۆرینەی سیاسی بۆ وڵاتێك دەبێت كە لە رووی نەتەوەیی و ئایینی و مەزهەبییەوە وەك عێراق هێندە فرەنەتەوەو و فرەئایین و فرەمەزهەب نەبێت، بۆیە عێراق كە وڵاتێكی (فرە نەتەوە و فرەئایین و فرەمەزهەبە) بە شێوازی زۆرینەی سیاسی بەڕێوە ناچێت و، دەبێت هەموو پێكهاتەكان بەتایبەتی هەرسێ پێكهاتەی سەرەكی (كورد و سوننە و شیعە) پێكەوە لە حوكمڕانی هاوبەش بن، سەبارەت ئەوەشی پێی دەڵێن (زۆرینەی نیشتمانی)، ئەمەیان مانای ئەوەیە كە دەبێت زۆرینەی پێكهاتە سەرەكییەكان پێكەوە لە حوكمڕانیی عێراقدا هاوبەش بن، ئەمەیان جۆرێكە لە (تەوافق)، بەڵام ئەم زۆرینە نیشتمانییەش دەبێت بە تەوافق بێت لەنێوان زۆرینەی هەرسێ پێكهاتە سەرەكییەكە، نەك لایەنە شیعەكان خۆیان هاوپەیمانییەك پێكبهێنن و ئەوجا بێن چەند كوردێكی سەربەخۆیان و چەند سوننەیەكی سەربەخۆیان بانگ بكەن و بڵێن، ئەوە كورد و سوننەش لەگەڵمان بەشدارە و ئەمەش زۆرینەی نیشتمانییە، بێگومان ئەمەش سەركەوتوو نابێت.


* لەگەڵ ئەوەی هەتا ئێستا (كاتی ئەنجامدانی دیمانەكە)، شاندی پارتی لە بەغدا نەگەڕاوەتە، بەڵام پرسیار ئەوەیە ئایا پارتی خۆی لەگەڵ كام لایەنی براوەی شیعە بە نزیكتر لەوانی دیكە دەزانێت؟
- دەكرێت ئەمە هەڵبگرین بۆ دوای گەڕانەوەی شاندی پارتی و ئاكامی كۆبوونەوەكانیان لەگەڵ هەر پێنج لیستی (سائیرون و فەتح و دەوڵەتی یاسا و نەسر و حیكمە)، هەروەها لەگەڵ لایەنە سوننەكان و ئەو لایەنانەشی كە كورسییان هێناوە بۆ ئەوەی بزانین بەرنامە و بیركردنەوەی ئەوان بۆ حكومەتی داهاتوو چۆن دەبێت. ئەوكات دەزانین كام لایەن لە ئێمە نزیكترە لەوانی دیكە. بەڵام بە شێوەیەكی گشتی هەر لایەنێك لەسەر بنەمای (شەراكەت و تەوافق و تەوازن) لەگەڵ ئێمە رێكبكەوێت، ئەوا ئەو لایەنە لە ئێمە نزیكتر دەبێت لەوانی دیكە.
* بەپێی هەندێك هەواڵ كە دزەی كردۆتە ناو میدیاكانی عێراق، باس لەوە دەكرێت پارتی هێڵی سووری بەرامبەر هەندێك كەس هەیە، ئایا پارتی هێڵی سووری بەرامبەر هیچ كەسێك لە پرۆسەی سیاسیی عێراقدا هەیە؟
- ئێمە تێبینیمان لەسەر ئەدای هەندێك كەس لە حوكمڕانیی پێشتر هەیە، بەڵام هێڵی سوورمان بەرامبەر هیچ كەسێك نییە، بۆ ئەوەی كێ دەبێتە كاندیدی سەرۆك وەزیرانی داهاتوو. بە بۆچوونی ئێمە ئەمە دەكەوێتە سەر ئەو لایەنە شیعیانەی كە لەسەر ئەم پرسە هاوپەیمانی دەكەن، بۆیە ئێستا وێستگەیەكی نوێیە و لەگەڵ كۆمەڵێك پێشهاتی تازە مامەڵە دەكەین كە بۆ هەر لایەكمان بە جۆرێك گرنگە، ئەم ویستگە نوێیە پاش ئەنجامدانی ریفراندۆمە لە كوردستان، بۆیە بۆ ئێمە گرنگە بزانین ئەوان دەیانەوێت پەیوەندی نێوان كوردستان بەغدا دوای ئەم قۆناخە چۆن بێت، یان كە ئێمە پێداگری لەسەر شەراكەت دەكەین، ئەوان چۆن شەراكەتی ئێمە قبووڵ دەكەن.
* باسی قۆناخی دوای ریفراندۆمت كرد، بەڵام لە شەقامی كوردستان هەندێك جار ئەو پرسیارە دەكرێت، پارتی كە رێبەرایەتی پرۆسەی ریفراندۆمی كرد، بۆچی شاند دەنێرێتە بەغدا؟


- ریفراندۆم وەك پرۆسەیەك ئەنجامدراو سەركەوتووش بوو، لەم پرۆسەیە خەڵكی كوردستان توانی ئازادانە رای خۆی دەرببڕێت، بە شێوەیەكی رێكوپێكیش ئەم خواستەی خەڵكی كوردستان بە جیهان راگەیەندراوە، بەڵام لە دوای ریفراندۆم بارودۆخێك بە دژی خواستی خەڵكی كوردستان راوەستا، ئەمەیان پرسێكی دیكەیە، بۆیە ریفراندۆم لە جێگەی خۆیەتی و پێشتریش گوتوومانە دوای ئەنجامدانی ریفراندۆم بۆ دیاریكردنی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا وتووێژ دەكەین، ئەمەش مانای ئەوەیە تا ئەو كاتەی ئێمە لەگەڵ عێراقدا بین، دەبێت بە هێزەوە لە بەغدا بوونمان هەبێت، ئەم بوونە بەهێزەش بۆ ئەوەیە نەهێڵین هەندێك خەڵكی نەفسنزم لە پێناوی بەدیهێنانی زۆر خواستی بچووكی كەسی و حزبی تەسكدا، پشت لەهەموو خواست و داواكان و بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان بكەن.
* لیستی یەكەمی براوەی هەڵبژاردنەكان لەسەر ئاستی عێراق، لیستی سائیرونە بە سەرۆكایەتی موقتەدا سەدر، ئەو دەڵێت: ئێمە كاندیدمان بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران نابێت، ئایا ئەمە شتێكی تازە نییە لەناو پرۆسەكەدا؟
- با راشكاوانە قسە بكەین، پێكهێنانی حكومەت بە تەنیا لە دەستی لایەنە شیعەكانی عێراقدا نییە، وڵاتانی دەورووبەری عێراق و وڵاتانی عەرەبی و ئەمریكا و ئەوروپاش كاریگەریی خۆیان لە سەر ئەو دۆخە هەیە، ئەمەش مانای ئەوەیە رازیكردنی ئەم هەموو لایەنە لەسەر كاندیدێك لەوانەیە كارێكی ئاسان نەبێت، لە كابینەكانی پێشتردا جۆرێك نزیكی لە نێوان ئەمریكا و ئێران هەبوو، بەڵام پێدەچێت ئەمجارەیان تێڕوانینی هەردوولایان بۆ ئایندەی عێراق لە یەكتری دوور بێت، پێشتر هەردوولا دەیانگوت هەر كەسێك ببێتە سەرۆك وەزیرانی عێراق، ئێمە مامەڵەی لەگەڵ دەكەین، بەڵام ئێستا ئەمریكا و ئێرانیش تێبینییان لەسەر هەندێك كەسایەتی هەیە، ئەمەش پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتی قورستر كردووە.



* كەواتە ئەمە مانای ئەوەیە گوشارێك لەسەر هەموو لایەنەكان دروست بووە، ئایا ئەو گوشارانەی ئێران و ئەمریكا لەسەر پارتیش بوونی هەیە؟
- بێگومان ئێرانیەكانیش وەك ئەمریكا، قسەی خۆیان لەسەر ئەو پرۆسەیە هەیە، ئێمە گوێ لە هەموو لایەنێك رادەگرین، بەڵام ئەم گوێگرتنەی ئێمە بەو مانایە نییە، هەرچی ئەوان دەیانەوێت، ئێمە ئەوە دەكەین. ئێمە سەیری بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان دەكەین، لەسەر ئەولەوییەتی بەرژەوەندییەكانی كوردستانیش مامەڵەیان لەگەڵ دەكەین، لێرەدا نایشارمەوە، لە پێشتردا زۆر جار هەندێك خواست و ویستمان هەبووە، بەڵام دوای ئەوەی لە لایەنێكی نێودەوڵەتییەوە كۆمەڵێك بەڵێنیان پێداوین، ئەو خواست و ویستەمان بۆ ماوەیەك دواخستووە، بەڵام دواتر خۆیان نەكردۆتە خاوەنی بەڵێنەكانیان و جێبەجێیان نەكردووە، ئەمە وامان لێدەكات كە بڵێین، پەیوەندییەكانمان شتێكە و خواست و بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستانیش شتێكی ترەو نابێت خواست و بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان بكەینە قوربانیی پەیوەندیەكانمان، بەپێچەوانەوە دەبێت ئەو پەیوەندییانە بەهێز بكەین بۆ چۆنیەتی دەستەبەركردنی بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان، بێگومان ئەو لایەنانەش كە دەبنە هێز و پشتیوانی بۆ بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان، پەیوەندیەكانمان لەگەڵیان بەهێزتر دەبێت، بەڵام لە هەموو بارودۆخێكدا بەشداری ئێمە لە حكومەتی داهاتووی عێراق لەسەر بنەمای ( شەراكەت و تەوافق و تەوازن) دەبێت.


* بەڕێز فازڵ میرانی وەك سەرۆكی شاندی پارتی سەردانی بەغدای كردووە، بەڵام ئاڵای كوردستانی لەیەخەی خۆی داوە، ئایا ئەو ئاڵایەی سەرسینگی سەرۆكی شاندی پارتی چ مانایەكی هەیە؟
- بێگومان هەموو ئەو ئەولەوییەتەی پارتی دایناون، بریتین لە بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان، لەبنەڕەتیشدا بۆیە پارتی دروست بووە، بۆ ئەوەی بەرگری لە بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان بكات، بۆیە ئاڵاكەی سەر سینگی كاك فازیل ئاماژەیە بۆ ئەوەی شاندی پارتی وەك نوێنەری خەڵكی كوردستان دانوستاندن دەكات و وەك نوێنەری خەڵكی كوردستان بەشداری دەكەین، پارتی لەسەر بنەمای بەرژەوەندی حزبی ناچێتە بەغدا، هەروەك چۆن ئەگەر لە ساڵی 1974 لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی حزبی لەگەڵ رژێمی بەعس رێكبكەوتینایە، پارتی وەك حزب دەستكەوتی زۆر گەورەی بەدەست دەهێنا، بەڵام بەرژەوەندییەكانی خەڵك و خاكی كوردستان لای پارتی هێندە گەورە بوو، كە نسكۆی شۆڕشی قبووڵ كرد، بەڵام سازشی لەسەر بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان قبووڵ نەكرد. حەزدەكەم راشكاوانە ئاماژە بە پرەنسپێكی بیركردنەوەی خۆمان بكەم، ئێمە دەڵێین: ئێمە مرۆڤین، كورد و كوردستانین، ئینجا پارتین.
* دوای گەڕانەوەی ئەم شاندە كە وەك باست كرد، بۆ تێگەیشتنە لە بۆچوونی لایەنەكانی عێراقی، ئایا پارتی هەر بە تەنیا بەشداری دەكات، یان دووبارە هەوڵدەداتەوە شاندێكی هاوبەش دروست بێت و ئەوجا دەست بە دانوستاندنەكان بكاتەوە؟



- ئێمە پێمان خۆشە هەموو لایەنەكان پێكەوە شاندێكی هاوبەش دروست بكەین، ئەگەر ئەمە نەكرا، چەند لایەنێك پێكەوە شاندێكی هاوبەش پێكبهێنن، بە هەر حاڵ جارێ نازانین ئەو لایەنانەی كە رایانگەیاندووە بایكۆت دەكەن، مەبەستیان لە بایكۆتكردنە چییە، پرسیار ئەوەیە ئایا ئەو لایەنانە لە پەرلەمان و حكومەتیش بەشدار نابن، یان لە پەرلەمان بەشدار دەبن و بەشداری حكومەت ناكەن.
* ئایا لەدوای راگەیاندنی ئاكامەكانی هەڵبژاردن و پێش ئەوەی شاندەكان بچنە بەغدا، هەردوو مەكتەبی سیاسیی پارتی و یەكێتی كۆبوونەتەوە؟
- لەدوای راگەیاندنی ئاكامەكانی هەڵبژاردنەوە، هیچ كۆبوونەوەیەك لەنێوان هەردوو مەكتەبی سیاسیی پارتی و یەكێتی نەكراوە، دوایین كۆبوونەوە كە كرابێت، ئەو كۆبوونەوەیە لەنێوان شاندی پارتی بە سەرۆكایەتی كاك فازڵ میرانی لەگەڵ شاندی یەكێتی لە بەغدا بووە. بەڵام ئێمە و یەكێتی و حزبەكانی دیكەش پێویستمان بەوەیە لە ناو خۆماندا لەسەر چۆنیەتی بەشداریكردنمان لە حكومەتی عێراقدا رێكبكەوین.
* ئایا بۆچوونەكانتان لەگەڵ یەكێتی لێك نزیكە؟
- ئەگەر بۆچوونی یەكێتی وەك ساڵێك پێش ئێستا وابێت، ئەو رووداوانەی لەماوەی ئەو ساڵە روویانداوە، هیچ كاریگەری نەبووبێت، ئەوا زۆر لەیەك دوور نین، بەڵام لەدوای 16ی ئۆكتۆبەر و ئەم پرۆسەی هەڵبژاردنەوە، پێدەچێت جۆرێك لە گۆرانكاری لە تەرازووی هێزی ناو یەكێتی روویداوە، ئەگەر ئەمە رووی نەدابێت، بەدڵنیاییەوە لێك نزیكین.
* ئەمە واتە لەسەر بنەمای رێككەوتنە كۆنەكەیە و پۆستی سەرۆك كۆمار بدرێتە یەكێتی؟
- نەخێر، ئەوەی باسی دەكەیت، رێككەوتنی ساڵی 2005 ی نێوان پارتی و یەكێتی كە لەلایەن سەرۆك بارزانی و خوالێخۆشبوو مام جەلالەوە ئیمزا كرابوو، تایبەت بوو بە پۆستی سەرۆكی هەرێم و پۆستی سەرۆك كۆمار، بەڵام یەكێتی نیشتمانی پابەندبوونی بەم رێككەوتنە نەهێشت و كەوتە پاڵ ئۆپۆزیسیۆن و داوای هەمواركردنەوەی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمی دەكرد، بەڵام ئێستا بارودۆخە شتێكی دیكەیە و وەك ئەو كاتە نییە.
* ئایا ئەمە تۆڵەكردنەوەیە و ئێستا ئەو پۆستە بە ئیستحقاقی پارتی دەزانن؟
- نەخێر، تۆڵەكردنەوە نییە، بەڵام لەبەر ئەوەی ئەو رێككەوتنە نەماوە، ئەوا دەبێت گفتۆگۆ بكەین كێ پۆستی سەرۆك كۆمار وەردەگرێت، سەبارەت بە ئیستحقاقی پارتیش، بێگومان لە رووی ژمارەی كورسییەكان و بە خاڵیش بێت، ئەو پۆستە بە مافی پارتی دەزانین كە وەریبگرێت.
* ئایا ئەم هەڵوێستەی پارتی رەنگدانەوەی گوشاری دەنگدەرانیەتی كە جارێكی دیكە ئیستحقاقی پارتی نەداتە لایەنێكی دیكە؟
- ئێمە پێشتر بۆ بەدیهێنانی یەكڕیزی و تەبایی نێوماڵی كوردستان، دەستمان لە زۆر ئیستحقاقی خۆمان هەڵگرتووە، بەڵام بە خوێندنەوەی دەنگدەرانی پارتی، ئەمە وەك خۆی نەخوێندراوەتەوە و بەپێچەوانە دژی پارتی سوودی لێ وەرگیراوە، بۆیە ئێمە لێرە بەدواوە نامانەوێت ئەمە دووبارە بكەینەوە و دەبێت هەموو شتێك بە تەوافق و بەپێی ئیستحقاقی هەڵبژاردن بەڕێوە بچێت.
* ئەگەر پۆستی سەرۆك كۆمار بووە پشكی پارتی، ئایا پارتی ئەم پۆستە هەر بەلایەنەكان نادات، یان ئەگەر كەسایەتییەكی نیشتمانی شایستە بۆ ئەو پۆستە هەبێت، دەبێتە كاندیدی پارتی؟
- كە كاتی هات، قسە لەسەرئەم پرسە دەكرێت، بەڵام پێش هەموو شت، لەناو پارتیدا چەندین كاراكتەری ئەوتۆ هەن كە بتوانێت ئەو پۆستە بەڕێوەبەرێت و بە باشیش بەڕێوەی ببات و جێگەی پەسەندی هەموو لایەنە پەیوەندیدارەكان بەو پۆستەوە بێت، بەڵام ئەگەر بەرژەوەندیی كوردستان لەوەدا بوو كە كەسایەتییەكی نیشتمانی و بێلایەن بۆ ئەو پۆستە كاندید بكرێت، ئەوا سەكردایەتی پارتی لەكاتی خۆیدا بڕیار دەدات، سەبارەت بە دەنگدەرانی پارتیش جارێ نازانین هەر ئەوەیان پێناخۆشە كە پشكی پارتی بدرێتە لایەنێكی دیكە، یان ئەوەشیان پێناخۆشە بدرێتە هەر كەسێكی دیكە، ئەمەشیان دەبێت لە دەنگدەرانی پارتی تێبگەین.
* دوایین پرسیارم سەبارەت بە هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستانە، ئایا لە روانگەی ئاكامی هەڵبژاردنەكانی ئەمجارەوە، چۆن سەیری دەنگەكانی پارتی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دەكەیت؟
- بە مەزندەی من، ئێمە هەموومان لەناو پارتی گەشبینین، بناخەی ئەم گەشبینییەشمان متمانەی خەڵكی كوردستانە بە رێبازی بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان و سەرۆك بارزانی، پشت ئەستورین بەوەی خەڵكی كوردستان چۆن لە هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێراقدا متمانەیان بە پارتیدا، ئەمجارەیان زیاتر متمانە بە پارتی بدەن و زیاتر پشتی بگرن، ئەمەش لەبەر ئەوەیە خەڵكی كوردستان گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ بەرگری لە كوردستان و پاراستی بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستان لە هەموو حیزبەكانی دیكەی كوردستان لێهاتووترە و دەتوانێت بەرگری لە كوردستان بكات و بەرژەوەندییەكانی خەڵكی كوردستانیش بپارێزێت.