كامەران كەركووكی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركووك: ئەوانەی جڵەوی ئەمنیی كەركووكیان بەدەستەوەیەخەڵكی شارەكەنین و ناشزانن چی لەشارەكەدا دەگوزەرێت
March 21, 2018
دیمانەی تایبەت
لەگەڵ هاتنی جەژنی نەورۆز و یادكردنەوەی رۆژی ئازادكردنی كەركووك ئەم شارە بەدۆخێكی نائارام و ناسەقامگیردا تێپەڕ دەبێت، ئەمەش هەڕەشەیەكی گەورەیە لەسەر دانیشتووانی شارەكەو سەرجەم پێكهاتەكانی. بۆ تاوتوێكردنی رەوشی ئەم شارە لە رووی ئەمنی و سەقامگیرییەوە، هەروەها بۆ هەڵوەستەكردن لەسەر دوایین پەرەسەندنەكان لەم رووەوە. چەند پرسیارێكمان ئاراستەی كامەران كەركووكی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركووك كردو ئەویش بەم شێوەیە وەڵامی پرسیارەكانی دایەوە.* تێكچوونی دۆخی ئاسایش و سەقامگیری شاری كەركووك یەكێكە لە گەورەترینی ئەو مەترسییانەی كە هەڕەشە لەهەموو پێكهاتەكانی دەكات، بەتایبەتی پێكهاتەی كوردی لەشارەكە كە لەدوای 16ی ئۆكتۆبەرەوە رەوشێكی عەسكەرتاریەت باڵی بەسەر شارەكەدا كێشاوە، وەكو ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای كەركووك چۆن دەڕوانیتە ئەم دۆخە؟
- بەپێی زانیارییەكانی من، بارودۆخێكی ناجێگیر و نائارام و ناسەقامگیر باڵی كێشاوە بەسەر شاری كەركووكدا، چونكە رووداوی كوشتن و رفاندن هەیە و داعش دەستی بە جموجوڵ كردۆتەوە. هەروەها مەڵبەندی یەكێتی نیشتمانیش لە كەركووك لە بارودۆخێكی باشدا نییە و ئەگەری ئەوە هەیە خۆیان دووچاری تەنگژەیەك بكەن لە كەركووكدا.
* باشە هۆكاری هاتنەئارای ئەم دۆخە چییە؟ ئایا بۆ بوونی هێزەكانی حەشدی شەعبی لەم شارەدا دەگەڕێتەوە؟
- لە راستیدا دەتوانین بڵێین هێزێكی شاردراوە هەیە كە خوازیارە دۆخەكە بەم شێوەیە بەردەوام بێت، بۆ ئەوەی دەست بەسەر شاری كەركوودا بگیرێت. بۆیە لە هەموو لایەكەوە كورد زەرەرمەندە لەو دۆخەی لەم شارەدا دروست بووە.
* بەڵام خۆ حكومەتی عێراق بەردەوام بانگەشەی ئەوە دەكات كە هێزەكانی حەشدی شەعبی لەو شارەدا كشاونەتەوە، ئایا ئەمە تا چەند راست و دروستە؟
- نەخێر، ئەمە بانگەشەیەكی دروست نییە، چونكە ئەوان بوونیان هەیە لە داقوق و لە هەندێ ناحیەی سەر بە شارەكە، وەك ناحیەی تازە، ژمارەیەكی زۆریان جێگیر كراون، لەبەر ئەوە ناكرێت بوترێت لەو شارەدا پاشەكشەیان كردووە.
* باسی بوونی داعشت كرد لە ناوچەكانی دەوروبەری كەركووك، ئایا تا چەند مەترسیی ئەم رێكخراوە تیرۆریستیە لە ئارادا ماوە؟
- داعش بوونی لە ناوچەكەدا هەیە و دواتر ئەوانەی ئێستا دەیانەوێت ئەمنییەتی كەركووك بپارێزن، خەڵكی ئەم شارە نین و ناشزانن چی لەم شارەدا دەگوزەرێت. ئەمە لە كاتێكدا ئەوەی پێشتر ئەمنییەتی ئەم شارەی دەپاراست، پێشمەرگە و ئاسایش بوون، كە دەیانتوانی ئەم ئەركە ئەنجام بدەن، چونكە خەڵكی ناوچەكە بوون و زانیارییەكی زۆریان هەبوو. واتە لە دوای ساڵی 2003وە پێشمەرگە و ئاسایش و هەموو حزبەكان لەو شارەدا زانیاری تەواویان هەبووە و ئێستاش كە كورد لەو ناوچانەدا كشاونەتەوە، ئەوا ئەوەی پێی دەڵێن شانە نووستووەكانی داعش لەو ناوچانە دەركەوتوونەتەوە، چونكە كوردیان لێنەماوە.
* ئایا ئەگەری ئەوە هەیە لەیادی جەژنی نەورۆزدا دەسەڵاتدارانی داگیركەر لەو شارەدا رێگا نەدەن هاووڵاتیانی كورد یادی نەورۆز بكەنەوە؟
- باشە ئەگەر یادی نەورۆز لەكەركووك نەكرێت، ئەی بۆچی یادی عاشووار بكرێتەوە؟ عاشوورا چۆن لای ئەوان پیرۆزە، نەورۆزیش لای ئێمەی كورد پیرۆزە. ئەوەی تا ئێستاش ئێمە ئاگادار بین ئەوەیە كە پارێزگار بەوەكالەت و هێزە عەسكەرتاریەتەكانی ناو كەركووك بە بیانووی ئەوەی رەنگە كار و كردەوەی نەخوازراو رووبدات، هێشتا بەفەرمی رەزامەندییان نەداوە لەسەر ئەوەی یادی نەورۆز بكرێتەوە. بەڵام من دووپاتی دەكەمەوە چۆن مەراسیمی عاشوورا دەكرێتەوە، ئەوا پێویستە كوردیش یادی نەورۆز بكاتەوە .
* كەواتە دەتوانین بڵێین ئەو هێزە كوردییانەی لەم شارەدا ماونەتەوە هیچ دەسەڵاتێكیان نییە؟
- دەسەڵاتی چییان هەبێت، ئەوان تەنانەت بوێری ئەوە ناكەن شەو لە نێو بارەگاكانی خۆشیاندا بخەون.
* ئەم دۆخە ناهەموار و نەخوازراوەی كەركووك تا چ راددەیەك مەترسی دروست دەكات لەسەر گیانی پێكەوەژیان لە كەركووكدا؟ ئایا ئەو دۆخە كێشەكان ئاڵۆزتر ناكات، لە كاتێكدا كە ئێمە دەزانین ئەم شارە نموونەی پێكەوەژیانی ئاشتییانەی پێكهاتە جیاوازەكانی بووە؟
- من شەخسی خۆم تەمەننای ئەوە ناكەم كە كێشەكان ئاڵۆزتر بن، بەڵام هەست دەكەین كە دەستێك هەیە هەوڵی ئاڵۆزكردنی دەدات.
* بۆ ئێوەی كەركووكییەكان كردنەوەی فڕۆكەخانەو پێدانی مووچە تاچەند ئومێد بەخشە، یاخود ئایا ئێوە هیچ ئومێدێكتان هەیە بەوەی كە نزیكبوونەوەی نێوان هەولێر و بەغدا چارەسەری كێشەكانتان دەكات؟
- لەنێوان هەرێم و عێراقدا كۆمەڵێك كێشەی جددی و ئاڵۆز هەیە، من نازانم لە گفتوگۆكاندا ئەولەوییەت بۆ چارەسەركردنی كام كێشانەیە، ئەوە دەبێت سەركردایەتی سیاسی یەكلای بكاتەوە، بەڵام بەتەئكید لای كەركووكییەكان چارەسەری كێشەی كەركووك و ناوچە كوردستانییەكان لە ریزبەندی پێشەوەی كێشەكانی نێوان هەرێم و عێراق دێت، راستە پرسی بودجە و مووچەو فڕۆكەخانەكان و خاڵە سنوورییەكان بۆ هەرێمی كوردستان گرنگە، بەڵام كێشەی سەرەكی و ئاڵۆزیی نێوان هەرێم و عێراق پرسی كەركووكە.
* سەرەڕای ئەوەی دادگای ئیتیحادی عێراقی هیچ بڕیارێكی لەدژی هەڵگرتنی ئاڵای كوردستان نەداوە، كەچی تا ئێستا بەرزكردنەوەی ئاڵای كوردستان لەلایەن دەسەڵاتی ئەو شارەوە قەدەغەیە، لەو بارەیەوە راتان چییە؟
- ئەوەی دادگا روونی كردۆتەوە، ئەوەیە كە دەڵێت لەبەر ئەوەی تەوافوق هەیە لە نێوان پارێزگا و ئەنجومەنی پارێزگا، ئەوا ئێمە دەستتێوەردان لەم پرسەدا ناكەین، واتە بڕیاری بە یاساییبوونی ئەم مەسەلەیەی نەداوە.
* باشە ئێوە ناتوانن وەك ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگا كۆبونەوەیەك ئەنجام بدەن و بۆ ئاساییكردنەوەی دۆخی كەركووك فشار دروست بكەن؟
- بەپێی رێنمایی و یاسا دەبێت هەموو كۆبوونەوەیەكی ئەنجومەنی پارێزگا لەسەر هەر بابەتێك و كارێك بێت لەناو بینایەی ئەنجومەنی پارێزگا بێت، بە پێچەوانەوە ئەگەر هەر كۆبوونەوەیەك لەدەرەوەی ئەم بینایە بكرێت، ئەو نایاسایی و ناشەرعی دەبێت. ئێستاش نزیكەی 17 بۆ 18 كەسیان بڕیاری خۆیان داوە، بەڵام من پێموایە ئەوا خۆیان شەرمەزار دەكەن ئەگەر بێتو داوای ئەوە بكەن كە كۆبوونەوە لە دەرەوەی بیناكە بكرێت، چونكە بەو شێوەیە رێككەوتنەكە هەڵدەوەشێتەوەو ئەمەش دەرئەنجامی سلبی لێدەكەوێتەوە لەسەر ئەوان، لەبەر ئەوە ئەوان خۆیان خستۆتە تەنگژەیەكەوە كە نازانن چۆن خۆیانی لێ دەرباز بكەن.
* هەروەك دەزانن كە چەندین بارەگای حزبە كوردستانییەكان، بەتایبەتی پارتی دیموكراتی كوردستان و تەنانەت بارەگای پارتی گەلی توركمانیش لە كەركووك داگیركراون، ئایا ئێوە بۆ گەڕاندنەوەی ئەو بارەگایانە هیچ كارێكتان كردووە؟
- لە راستیدا ئەمە نابێت داواكاری بۆ ئەم مەبەستە بەرز بكەینەوە، بەڵكو دەبێت ئەم داواكارییە لە ئێمە بكرێت، چونكە ئێمە نوێنەری خەڵكی كەركووكین، بەڵام ئێستا كە بارودۆخێكی نائاسایی و نایاسایی لە كەركووك دروست بووەو بە هیچ شێوەیەك قبووڵی ناكەین، هەر دەبێت دۆخەكە ئاسایی بكرێتەوە و بە هەر نرخێكیش بێت، بە سەربەرزی دەگەڕێینەوە بۆ شارەكە.
* یەكێك لە چارەسەرەكانی كێشەی كەركووك جێبەجێكردنی ماددەی 140ی دەستوورە، بەڵام هەروەك ئاشكرایە تا ئێستا حكومەتی عێراق هەنگاوی جددی هەڵنەگرتووە بۆ جێبەجێكردنی و بگرە رێگریشی لێكردووە، ئایا هیچ ئومێدێك بە جێبەجێكردنی ئەم ماددەیە ماوە؟
- ئاشكرایە كە ماددەی 140 چەند قۆناغێك لەخۆ دەگرێت، بەڵام كێشەكە ئەوەیە كە تا ئێستا حكومەتی عێراق كاری جددی نەكردووە بۆ جێبەجێكردنیان، بگرە هەندێ لێدوانی بەرپرسەكانیشیان هەیە كە دەڵێن ئێمە رێگریمان لە جێبەجێكردنی كردووە. كەواتە كورد گومانی هەیە لە نیاز و لە جددییەتی ئەوان بۆ جێبەجێكردنی ئەم ماددەیە.
* پێشتر لە كەركووك و ناوچەكانی دیكەدا هێزی هاوبەش هەبوون بۆ ئیدارەدانی مەلەفی ئەمنی، ئایا دەكرێت جارێكی دیكە كار لەسەر ئەم میكانیزمە بكرێتەوە؟
- لە راستیدا لەم رووەوە رێككەوتنێكی ئەمنی هەیە و یاسایەكیش هەیە كە پێی دەڵێن یاسای ژمارە 4ی ساڵی 2009 كە پەرلەمانیش پەسەندی كرد. كە ئەمریكا رێككەوتنێكی ستراتیژی كرد لەگەڵ عێراق، لەو رێككەوتنەدا باس لە هەرێمی كراوە و باس لە پارێزگاكان كراوە و تەنانەت لە بڕگەیەكدا باس لە پارێزگاكان كراوە كە چۆن ئەمنییەتی خۆیان دەپارێزن، كەواتە دەبێت لایەنی ئەمنی بە شێوەیەكی هاوبەش بەڕێوە ببردرێت. مەبەستم ئەوەیە دەبێت پۆلیسی ئیتیحادی و سوپای عێراق سەرجەم پێكهاتەكان لەخۆ بگرێت بە شێوەیەكی هاوسەنگ، لەسەر ئاستی فەرماندەیی و ئیدارە و هەواڵگری و.. هتد، ئەوا كاتە ئەمە رەنگدانەوەی ئیجابی دەبێت لەسەر ئارامی و سەقامگیری، خۆ ئەگەر ئەمە نەكرا، ئەوا دەبێت بە هاوبەشی ئەم كارە بكرێت. بەڵام ئەگەر حەشدی شەعبی لە سەتا 90ی شیعە بێت و لە سەتا 10ی عەرەبی سوننە بێت، ئەوا ئەمە بە یەكجاری دۆخەكە تێكدەدات و دەگەڕێینەوە سەر هەمان سیاسەتی رژێمی بەعس.
* باس لەوە دەكرێت حكومەتی عێراق رێككەوتنی لەگەڵ ئێراندا كردووە بۆ هەناردەكردنی نەوتی كەركووك، ئایا وردەكارییەكانی ئەم رێككەوتنە چۆنە؟
مەسەلەكە ئەوەیە كە رێككەوتنێك كراوە كە رۆژانە 60 هەزار بەرمیل نەوت رەوانەی ئێران بكرێت، بەڵام تا ئێستا ئەمە رێككەوتنە جێبەجێ نەكراوە، چونكە ئەو هێڵەی بڕیار بوو نەوتەكەی پێدا هەناردە بكرێت لە رووی ئەمنییەوە كێشەی هەیە و داعش جموجوڵی تێیدا هەیە.