رۆژ لەدوای رۆژ پێشێلكارییە دەستووری و یاساییەكانی عەبادی دژی كوردستان زیاتر دەبێت، ئەمەش بۆ ئەو عەقڵییەتە شۆڤێنی و مەزهەبییە دەگەڕێتەوە كە لە ئێستادا عێراق بەڕێوە دەبات، بەپێچەوانەی هەموو ئەو بنەمایانەی عێراقی نوێی لەسەر دامەزرا، بەتایبەتی هاوبەشیی نێوان كورد و عەرەب و فیدڕاڵییەت و مافە دەستووری و یاساییەكانی هەرێمی كوردستان، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم پرسەو چەند بابەتێكی تری پەیوەندیدار چەند پرسیارێكمان ئاراستەی نەدا مێرگەسۆری بڕیاردەری فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كرد، لێرەدا پوختەی قسەكانی بڵاودەكەینەوە.

• چارەسەر چییە بۆ ئەوەی چیتر گەمارۆ و سزاو دژایەتیكردنی خەڵكی كوردستان لەعێراقدا بەردەوام نەبێت؟
- جێگای داخ بوو بە زۆرینەی عەرەبی شیعەو عەرەبی سوننە و بێ گوێدانە داواكاری و داخوازییەكانی خەڵكی كوردستان پڕۆژە یاسای بودجەی گشتی عێراق تێپەڕێندرا، ئەمەش زەنگێكی مەترسیدارە بۆ داهاتووی عێراق و چارەنووسی كورد لەناو چوارچێوەی ئەم وڵاتەدا، چونكە چیتر لایەن سیاسییەكانی شیعە و سوننە بەرامبەر پێكهاتەیەكی سەرەكی وەكو كورد بڕوایان بە پێكەوەژیان و هاوبەشی نەماوە، هەربۆیە كاتی ئەوە هاتووە هەموو فراكسیۆنە كوردستانییەكان و حزب و لایەنە سیاسییەكانی كوردستان ناكۆكییەكانیان بەلاوە بنێن و بە جددی رووبەڕووی ئەم هێرشە ناڕەوایە ببنەوە و چیتر قبووڵ نەكەن لەچوارچێوەی عێراقدا كورد گەمارۆ بدرێت و بەبڕینی بوجەو مووچەی بخنكێندرێت، راستە هەموو فراكسیۆنە كوردی و كوردستانییەكان لەسەر پڕۆژە یاسای بودجە یەكڕیز و یەكدەنگ بوون، بەڵام ئەمە بەس نییە بۆ ئەوەی هێرشی دوژمنكارانەی برسیكردن و گەمارۆ و سزا رابوەستێندرێت، ئەمڕۆ لەهەموو كات زیاتر كورد پێویستی بە پێگەیەكی بەهێز هەیە بۆ ئەوەی لە داهاتوودا بتوانێت لەناو عێراقیشدا پێگەی بەهێز بێت و كاریگەریی نەك تەنیا لەسەر گەڕانەوەی مافە دەستووری و یاساییەكانی هەبێت، بەڵكو كاریگەری لەسەر ئایندەی عێراقیش هەبێت .
• بەڵام لە هەمانكاتدا لە كەركووك و ناوچە كوردستانییەكانی دیكە پرۆسەی تەعریبی دەست پێ كراوەتەوە، ئایا هیچ ئومێدێك ماوە بۆ ئەوەی بەپێی ماددەی 140ی دەستوور چارەسەری كێشەی كەركووك و ناوچە كوردستانییەكانی تر بكرێت؟
- تا لەناو چوارچێوەی عێراقدا بمێنینەوە پێویستە هەموو هەوڵێكی ناوخۆ و دەرەكی بەو ئاراستەیەدا بچێت كە كێشەی كەركووك و ناوچە كوردستانییەكانی دیكەی دەرەوەی هەرێم بەپێی ماددەی 140ی دەستووری چارەسەر بكرێت، چونكە ئەم ماددەیە لە دەستووردا بۆ چارەسەركردنی كێشەو ناكۆكییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا لەسەر ئەم ناوچانە دانراوە .
• ئێوە هیچ ئومێدێكتان بەعەبادی هەیە كە پابەندی پێدانی مووچەی فەرمانبەران بێت یاخود ئەگەر مووچەیەكیشی نارد، ئایا لە جێبەجێكردنی ئەم بەڵێنە بەردەوام دەبێت؟
- خەڵكی كوردستان بەگشتی و مووچەخۆران بەتایبەتی زوو بۆیان دەركەوت كە مەسەلەی ناردنی مووچەیان تێكەڵ بە ناكۆكیی سیاسی كردووە، وەك دەبینین بەهۆی قەیرانی دارایی و دواكەوتنی پێدانی مووچە ناڕەزایەتی هەیە و لێرەو لەوێ خۆپیشاندان هەیە، هەر بۆیە عەبادی دەیەوێت لە رێگەی پێنەدانی مووچەوە ئەو كەلێنەی نێوان خەڵك و حكومەت زیاتر بكات و لەناو گۆڕەپانی شیعەشدا دەنگی زیاتر بەدەست بهێنێت، بەوەی گەمە بە هەست و سۆزی هاووڵاتیانی كوردەوە دەكات، قسەكانی عەبادی و كردەوەكانی زۆر دوورە لەیەكترەوە، هەربۆیە پێموانییە عەبادی بتوانێت چارەسەری كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا بكات بەتایبەتی لەگەڵ نزیكبوونەوەی وادەی هەڵبژاردنە گشتیەكانی عێراق، ئەوەی عەبادی دەیكات لە رێكلامێكی سیاسی لەناو گۆڕەپانی شیعەدا نەبێت هیچی تر نییە. ئەمڕۆ عەبادی هیچ بیانوو پاساوێكی لەبەردەستدا نەماوە بۆ ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم و هەڵگرتنی گەمارۆ و سزاكانی سەر كوردستان، تەنانەت لەناوەندە نێودەوڵەتییەكانیشدا لای هەمووان ئاشكرا بووە كە تۆپەكە لە گۆڕەپانی سەرۆك وەزیرانی عێراقدایەو حكومەتی هەرێم لەپێناو پێدانی مووچەی فەرمانبەران و باشكردنی دۆخی بژێوی ژیان پابەندی هەموو داواكارییەكانی بەغدا بووە، ئێستا مەسەلەكە لەوەدایە چۆن بتوانرێت غرور و لووتبەرزی عەبادی بەرامبەر سزادانی خەڵكی كوردستان بشكێنرێت، چونكە هەموو كردەوەو جووڵاندنەوەكانی عەبادی جووڵانەوەی كەسێكی سیاسیی نییە، بەڵكو ئەو دەیەوێت سزای هاووڵاتیانی كوردستان بدات.



• ئایا دوای ئەو هەموو پێشێلكارییە دەستووری و یاساییە شتێك ماوە بەناوی دەستوورەوە؟
- هەموو ئەو هەڵسوكەوت و جوڵانەوەی هێزو داگیركاری و تەعریب و كۆمەڵكوژی و دژایەتیانەی بەغدا دەرهەق بە كوردی دەكات تەنیا یەك واتا دەگەیەنێت، ئەویش ئەوەیە نە عەبادی و نە پەرلەمانتارە عەرەبەكان و نە سیاسەتمەدارەكانیان بڕوایان بەو دەستوورە نەماوە كە عێراقێكی فیدڕاڵی و دیموكراتی و هاوبەشی نێوان نەتەوەی كوردو عەرەبی لێ دروست بووە، ئەوان بەچاوی هاوبەشییەوە سەیری كورد ناكەن بۆیە پەنا بۆ زۆرینەی پەرلەمان دەبەن. تەنانەت لەناو دەستووردا بەدەیان ماددەو بڕگەی دەستووری و یاسایی هەیە وەكو ماددەی 140ی دەستووری كە باسی چارەسەری كێشەی ناوچە جێناكۆكەكان دەكات كەچی ئەوان جێبەجێی ناكەن، تەنانەت گوێ لەو داواكارییە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییانەش ناگرن كە باس لە چارەسەری دۆخی ناسەقامگیری كەركووك و ناوچە كوردستانییەكان دەكات، بۆیە ئۆباڵی هەموو ئەو كێشەو گرفتانەی كە روویانداوەو لەوەشی كە لەداهاتوودا روودەدات لەئەستۆی حكومەتی عێراقە بەتایبەتی لەسەر شانی سەرۆك وەزیرانی عێراقە، ئێمە لەناو فراكسیۆنە كوردستانییەكان لەهەموو دانیشتنەكانماندا لەگەڵ حەیدەر عەبادی و پەرلەمانتارە عەرەبەكان و سیاسەتمەدارەكانیان جەختمان لەسەر ئەوە كردۆتەوە كە دەستوور ببێتە دادوەر بۆ چارەسەركردنی هەموو كێشەو گرفتەكانی نێوانمان، كەچی ئەوان بەپێچەوانەوە رێز لەو دەستوورە ناگرن كە ئیدعای بۆ دەكەن.
• زۆرجار كوردستانییان باس لەو فشارو هەوڵە نێودەوڵەتییانە دەكەن كە بۆ زامنكردنی مافە دەستووری و یاساییەكانی كوردستان پێویستە، كەچی بەپێچەوانەوە هەرجارەو پێشێلكارییەكی تر لە بێدەنگی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی تێدەپەڕێنرێت، ئایا كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەسەر بنەمای قازانج و بەرژەوەندی خۆیان هەڵوێست دەنوێنن؟


- راستە لەهەموو ئەو كێشە و گرفتانەی لەنێوان هەرێم و بەغدا هەیە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بێدەنگە، یاخود فشار و هەڵوێستێكی روون و بەهێزی نییە، ئەمەش جێگای پرسیارە كە دەبێت ئەو پرسیارە ئاراستەی ئەو دەوڵەتانە بكرێت، كە هەوڵ دەدەن عێراق بەهێز بێت ئایا بەهێزكردنی عێراق واتا لاوازكردنی كوردستانە! كە هەموو لۆژیكێك دەڵێت لاوازكردنی پێگەی كوردستان واتا ناسەقامگیری و لاوازبوونی عێراقیشە، هەربۆیە كاتی ئەوەهاتووە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و وڵاتانی ئەندام لەئەنجومەنی ئاسایش وەڵامی هەرێمی كوردستان بدەنەوە.


• كەواتە عێراق بەرەو زۆرینەو هەڵوەشانەوەی ئەو بنەمایانە دەچێت كە عێراقی نوێی لەسەر دامەزرا بەتایبەتی بیروباوەڕی هاوبەشی و فیدڕاڵی؛ سزادانی ئەم گەلەش بەردەوام دەبێت و هەڵوێستی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش لاوازە ئایا ئێوەی پەرلەمانتاران دەتوانن بۆ هەنگاوی داهاتوو چی بكەن؟
- هەروەكو لەسەرەتای چاوپێكەوتنەكەدا ئاماژەم پێكرد، ئەمەی روودەدات لەعێراقدا زەنگێكی مەترسیدارە، ئەو مامەڵە نادەستووری و نایاسایی و نا ئەخلاقییە كە دەرهەق بەخەڵكی كوردستان و كوردستانییەكانی كەركووك و ناوچە كوردستانییەكان دەكرێت جێگای هەڵوەستە لەسەر كردنە، بەتایبەتی لەناوخۆی كوردستاندا پێویستی بەهەڵوێستی هەموو ئەو حزب و سیاسەتمەدارو كەسایەتییانە هەیە كە مێژوویەكیان لە خەبات و كوردایەتی هەیە، یەكڕیزی و یەك دەنگی زامنی بەهێزی كوردستانە و رێگریشە لەبەردەم ئەو هێرشە توندەی بەناوی جیاجیا لەسەر هەرێمی كوردستان و خەڵكەكەی دەكرێت، عێرقا نیەتێكی خراپی دژی كوردستان و خەڵكەكەی هەیە و هەركەسێكیش لەدوای عەبادی بێتە سەر كورسی دەسەڵات هەمان سیاسەت و بیرو هەڵسوكەوتی دژی كوردو كوردستان دەبێت، هەربۆیە ناكرێت چاوەڕوانی هەڵبژاردنەكانی عێراق بین چونكە عەقڵیەتی شۆڤێنی لەعێراقدا دەیەوێت كورد بسڕێتەوە و هەربۆیە رۆژ لەدوای رۆژ قەیرانەكان لەكوردستان زیاتر و ئاڵۆزتر دەبێت، كاتی ئەوە هاتووە پێكەوە هەموو حزب و لایەنە سیاسییەكان بڕیار بدەن، بەچ شێوەیەك لەداهاتووی عێراقدا بەشدار بین، ئەمەش بەرپرسیارێتیەكی مێژووییە لەسەر شانی هەموو حزبە سیاسییەكانی كوردستان.