كارل كریستیان پسپۆڕی زانستی سیاسی بۆ گوڵان: كێشەی گەورە ئەوەیە ئەو بۆشاییەی داعش جێی هێشتووە ئێران پڕی بكاتەوە
November 22, 2017
دیمانەی تایبەت
پڕۆفیسۆر كارل كریستیان خاوەن بڕوانامەی دكتۆرایە لە بواری زانستی سیاسی كە لە زانكۆی سەنت لویس بەدەستی هێناوە و لە ئێستادا پڕۆفیسۆرە لە بەشی زانستی سیاسی لە زانكۆ ئاكرۆن، گوڵان لە میانەی دیمانەیەكدا چەند پرسیارێكی ئاڕاستەكرد كە تەوەرەكانی بریتی بوون لەو دۆخە پڕ لە بارگرژییەی كە باڵی بەسەر ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا كێشاوە، بەتایبەتی هەڵكشانی گرژییەكانی نێوان هەردووو وڵاتی سعودیە و ئێران، هەروەها ئەگەری هەڵگیرسانی شەڕ و رووبەڕووبوونەوەی سەربازیی راستەوخۆی نێوان ئەو دوو وڵاتە و و هەڵوێست و كاردانەوەكانی ئەمریكا لە ئاست بەهێزبوونی پێگە و دەستڕۆیشتوویی ئێران لە ناوچەكە و ئەگەرەكانی ئایندە، ئەویش بەم شێوەیەی خوارەوە شرۆڤەكاری بۆ بارودۆخەكە كرد.* چۆن لە بارودۆخی ئەم دواییەی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەڕوانیت، بەتایبەتی كە چەندین پەرەسەندنی نوێ هاتوونەتەئاراوە و ئایا پێتوایە ناوچەكە بەرەو بارگرژی زیاتر دەڕوات؟
- لە راستیدا ئەمە پرسیارێكی فرەڕەهەندە، لەبەر ئەوەی چەندین پەرەسەندن لە ناوچەكەدا لەئارادان، ئێوە دەزانن داعش لە لێواری تێكشكانی یەكجارەكیدایە، هەروەها لە دوای ئەنجامدانی ریفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستانەوە دۆخی عێراق بە شێوەیەكی بەرچاو ئاڵۆز بووە. بە هەمان شێوە ئێمە جموجوڵەكانی سعودیە لە ناوچەكەدا بەدی دەكەین بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئێران و هاوپەیمانەكانی ئێران لە ناوچەكەدا، كە ئەمەش خۆی لە خۆیدا كێشەیەكی گەورەیە، كەواتە هەموو ئەوانەی ئاماژەم پێكردن كێشەی بەرچاون و دەكرێت ببنەهۆی ناسەقامگیركردنی ناوچەكە. لەبەر ئەوە دەتوانین بڵێین لە ئێستادا رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە ساتەوەختێكی لەرزۆكدا تێدەپەڕێت.
* كەواتە كۆتاییهاتنی داعش بە مانای ئەوە نایەت ناوچەكە بەرەو سەقامگیری و ئارامی هەنگاو هەڵبگرێت، بەڵكو تێكشكانی داعش ناكۆكی و كێشەی دیكەی بە دوادا دێت؟
- بەڵێ، ئەوە بۆچوون و تێڕوانینی منە، چونكە پێموایە داعش بە تەواوەتی تێكناشكێت، واتە راستە خامۆش دەبێت، بەڵام بە یەكجارەكی كۆتایی نایەت، واتە ئەگەر هەلومەرجێك لە عێراق و سووریا دروست نەبێت كە ببێتەهۆی چارەسەركردنی كێشەی سیاسیی وڵاتەكە لەگەڵ هەردوو پێكهاتەی سوننە و كورددا، بە چەشنێك ببێتە هۆی ئەوەی كورد و سوننە هەست بكەن پێكهاتەیەكی یەكسانن و خۆیان بە خاوەنی وڵاتەكە بزانن، ئەوا ئەگەری گەڕانەوەی داعش دێتەئاراوە، ئەگەرچی رەنگە لە شێوە و فۆرمێكی نوێدا و وەك هێزێكی گەریلایی دەربكەوێتەوە، كە ئەوە پەرەسەندنێكی مەترسیدار دەبێت و كاریگەری خراپی لەسەر سەقامگیری ئەم وڵاتانە دەبێت. بەڵام پێموایە كێشەی گەورە لە ئایندەی نزیكدا ئەوەیە كە ئەو بۆشاییەی دوای داعش دروست دەبێت، لەلایەن ئێرانەوە پڕ بكرێتەوە، كە رەنگە ئەمە حاڵەتەكە بێت لە عێراق و سووریادا، هەروەها لە لوبنانیشدا، ئەویش نەك بە هۆی پرسی داعشەوە، بەڵكو بە هۆی دەست لەكاركێشانەوەی حەریری كە بۆتە هۆی ئەوەی حزبوڵا بواری زیاتری بۆ دروست بێت، تاوەكو باڵادەستیی خۆی زیاتر بچەسپێنێت لە لوبناندا، كە ئەمەش پەرەسەندنێكە و بۆتە هۆی بەهێزكردنی پێگەی ئێران و دۆخێكی دروست كردووە كە چەند وڵاتێكی ناوچەكە ناچار بن بڕیاری قورس بدەن، واتە ئەم وڵاتانە لە دۆخێكدان دەبێت بڕیار بدەن ئایا بوار دەدەن ئێران ئەو پێگە بەهێزەی هەبێت لە عێراق و سووریا و لوبناندا، یاخود دەیانەوێت بەرەنگاری ببنەوە، خۆ ئەگەر دەیانەوێت بەرەنگاری ببنەوە، ئایا دەتوانن چ هەنگاوێك هەڵبگرن بەو ئاڕاستەیەدا. ئەمە مەسەلەیەكە دەبێت وڵاتە سوننەكانی ناوچەكە و هەروەها ئەمریكاش یەكلای بكەنەوە، چونكە ئەمە پرسێك نییە ئەمریكا بە سادەیی وەریبگرێت، لەبەر ئەوەی ئیدارەی ئێستای ئەمریكا زۆر نیگەرانە لەبارەی ئێرانەوە و ئێران بە هەڕەشەیەكی جددی دەزانێت بۆ سەر بەرژەوەندییەكانی. لەبەر ئەوە دەبێت چاوەڕێ بكەین و بزانین چ كاردانەوەیەكیان دەبێت. بەڵام ئەوەی پەیوەندی بە ئێرانەوە هەبێت، ئەوا نیازی ئەو وڵاتە ئاشكرایە كە خوازیاری دروستكردنی راڕەوێكی وشكانییە لە ئێرانەوە بۆ لوبنان.
* كەواتە ئێران براوە و سوودمەندی سەرەكییە لەو بارودۆخەی لە ئێستادا لە ناوچەكەدا لە ئارادایە؟
- ئەمە راستە. هەروەها من دەڵێم لە ناوچوونی داعش لە بەرژەوەندی سوننە و كوردی عێراقیش بوو، بەڵام لە ئێستادا ئەوان رووبەڕووی ئایندەیەكی نادیار بوونەتەوە، چونكە روون نییە ئایا وەك هاوڵاتییەكی یەكسان مامەڵەیان لەگەڵدا دەكرێت لە نێو عێراقدا، ئەمە بۆ سووریاش راستە. واتە لە كاتێكدا ئەوان لە دەستی داعش رزگار بوون، كەچی رووبەڕووی ئایندەیەكی نادیار بوونەتەوە لە وڵاتەكەیاندا. بەڵام لە پەیوەندی پرسیارەكەتان بە ئێرانەوە، ئەوا بە دڵنیاییەوە ئێران لە پێگەیەكی بەهێزدایە و رەنگە ئەنجامدانی هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی عێراقیش ئەوەندەی دیكە پێگەی ئێران بەهێزتر بكات، واتە ئەگەر گروپەكانی نزیك مالیكی دەرئەنجامێكی باش بەدەست بهێنن و عەببادیش ئەدایەكی باشی نەبێت لەو هەڵبژاردنانەدا، ئەوا ئەمە مایەی ناسەقامگیری زیاتر دەبێت بۆ عێراق، چونكە بە مانای بەهێزبوونی پتر پێگەی ئێران دێت لەم وڵاتەدا، واتە ئەو كاتە سوننە و كوردی عێراق ترس و نیگەرانی دایاندەگرێت لە ئاست ئایندەی خۆیاندا. كەواتە چەند مەسەلەیەك هەن كە بۆی هەیە سەربكێشن بۆ ناكۆكی و شەڕ و ناسەقامگیری دیكەیان لێبكەوێتەوە.
* ئایا پێتانوایە كاردانەوە و پەرچەكرداری سعودیە چی دەبێت لە بەرامبەر بەهێزبوونی پێگەی ئێران لە ناوچەكەدا و تا چەند بارگرژییەكانی نێوان ئەم دوو وڵاتە بەرەو هەڵكشانی زیاتر دەچن؟
- ئەوە تەواو راستە، چونكە ئاشكرایە سعودیە دەیەوێت بەرەنگاری دەستڕۆیشتوویی ئێران ببێتەوە، بەڵام روون نییە چۆن ئەم كارە دەكات، ئێمە دەزانین سعودیە توانایەكی دارایی گەورەی هەیە- كە بەهۆی داهاتی نەوتەوە بەدەستی هێناوە-، كە دەكرێت لە رووی ئابوورییەوە هاوكاری حكومەتی ئێستای عێراق بكات، هەروەها دەتوانێت هاوكار بێت–ئەگەرچی ئەمەیان كەمتر رێی تێدەچێت- لە بنیادنانەوەی سووریادا بۆ ئەوەی ئەندازەیەك لە دەستڕۆیشتوویی سیاسی بەدەست بهێنێت، بەڵام بە كورتی سعودیە كارتی زۆری لەدەستدا نییە بۆ ئەوەی بەكاریان بهێنێت. هەروەها سوپای سعودیەش لە بارێكدا نییە كە بڵاوەی پێبكرێت و ئەم جۆرە شەڕانە بباتەوە، بە هەمان شێوە ناتوانێت بەهۆی بەكارهێنانی هێزی ئاسمانیشەوە ئەم كارە بكات، لەبەر ئەوە دەبێت لە رێی بەكارهێنانی رێوشوێنی سیاسییەوە هەوڵی بەدەستهێنانی ئامانجەكانی بدات، بە هەمان شێوە لە رێی پاڵنەری دارایی و ئابوورییەوە. بۆیە بە بەراورد بە ئێران، سعودیە لە پێگەیەكی لاوازدایە بۆ ئەوەی بتوانێك كاریگەر بێت.
* ئایا ئەگەری پێكدادان و رووبەڕووبوونەوەی راستەوخۆی نێوان سعودیە و ئێران بە دوور دەزانیت؟
- من وای نابینم لە ئایندەی نزیكدا ئەمە رووبدات و لە راستیدا من نازانم كەی ئەوە روودەدات، بەڵام ئەوەی لە ئێستادا بەدی دەكرێت، بوونی شەڕی بە وەكالەتە، هەروەك ئەوەی لە یەمەندا بەدی دەكەین، رەنگە حاڵەتی هاوشێوەی لە لوبنانیشدا بێتەئاراوە، هەروەها لە عێراقیشدا، ئەگەرچی نازانم ئەمەی دواییان چۆن دەكەوێتەوە، واتە نازانم چۆن سعودیە دەتوانێت بەر بە دەستڕۆیشتوویی ئێران بگرێت لە عێراقدا. چونكە ئێمە دەزانین هەڵبژاردن لە پێشە و دەرئەنجامەكەش ئەوە دیاری دەكات كێ جڵەوی هەلومەرجە سیاسیەكە دەگرێتەدەست لە عێراقدا. واتە لە ئێستاوە ئەوە یەكلا نەبۆتەوە كە عەببادی براوەی ئەو هەڵبژاردنانە دەبێت، ئەمەش بە مانای ئەوە دێت كە ئەگەری ئەوەیە هەیە لە دوای ئەو هەڵبژاردنانەوە حكومەتێكی پرۆئێرانی لە عێراقدا بێتەئاراوە، ئەو كاتەش پرسیارەكە ئەوە دەبێت ئایا سعودیە دەتوانێت چی بكات لەو بارەیەوە، چونكە ئاشكرایە سعودیە كارێكی زۆری لەدەست نایەت تاوەكو ئەنجامی بدات. بەڵام هەرچۆنێك بێت كاتێك دەبینین سعودیە هەوڵی مومارەسەكردنی دەستڕۆیشتوویی سیاسی دەدات و كاتێك دەبینین ئەمریكاش بە هەمان شێوە هەوڵ دەدات مومارەسەی دەستڕۆیشتوویی سیاسی بكات، ئەوا دۆخی ناوچەكە بەرەو بارگرژی دەڕوات، بەڵام من ئەگەری هەڵگیرسانی شەڕێكی راستەوخۆی نێوان سعودیە و ئێران بە زەحمەت دەبینم لەم ساتەوەختەدا.
* ئێوە باستان لە بەهێزبوونی پێگەی حزبوڵا كرد لە لوبناندا، بەتایبەتی كە ئێستا بواری زیاتری بۆ رەخساوە لە دوای دەست لەكاركێشانەوەی سەعد حەریری، ئایا پێتوایە هەڵوێستی ئیسرائیل چی دەبێت و ئایا ئەگەری شەڕی سێیەم لە نێوان حزبوڵا و ئیسرائیلدا لە ئارادایە؟
- من پێموانییە ئەگەرێكی وا لە ئارادا بێت- ئەگەرچی رەنگە دواتر پەشیمانیش ببمەوە لە وتنی ئەمە-، چونكە پێموانییە بەرژەوەندی راستەوخۆی ئیسرائیل لەوەدا بێت هێرش بكاتە سەر حزبوڵا، چونكە حزبوڵا توانایەكی بەهێزی هەیە و ئەم هێرشەش باجی گەورەی دەبێت بۆ ئیسرائیل، واتە حزبوڵا وەك حەماس نییە، چونكە ئیسرائیل دەتوانێت هێرش بكاتە سەر حەماس و بە بێ ئەوەی ئاكامێكی گەورەی بۆ سەر وڵاتەكەی لێبكەوێتەوە، بەڵام هێرشكردنەسەر حزبوڵا مەسەلەیەكی تەواو جیاوازە، چونكە هێزێكە كە چەك و كەلوپەلێكی زۆری هەیە و ئاستێكی راهێنانی بەرچاویشی هەیە، لەبەر ئەوە دەبێت ئیسرائیل زۆر بە جددی بڕیاری هێرشكردنەسەر حزبوڵا تاوتوێ بكات، چونكە هەروەك وتم ئەمە باجێكی گەورەی بەدوادا دێت. لەگەڵ ئەوەشدا ئیسرائیل زۆر نیگەرانە لە هەڵكشانی توانای سەربازی حزبوڵا و پرسیارەكەش ئەوەیە ئایا چ كاتێك توانای سەربازی حزبوڵا ئەوەندە مەترسیدار دەبێت كە نەتوانرێت هێرشی بكرێتەسەر، لەبەر ئەوە رەنگە ئەوان ئەو حیساباتە بكەن ئایا كەی هێرش بكەنەسەر حزبوڵا پێش ئەوەی زۆر بەهێز بێت. لەلایەكی دیكەوە من پێموانییە حزبوڵاش خوازیاری رووبەڕووبوونەوەیەكی راستەوخۆ بێت لەگەڵ ئیسرائیلدا، چونكە ئەمە چ ئاكامێكی لێدەكەوێتەوە؟ رەنگە پشتیوانی جەماوەری لە نێو جیهانی عەرەبیدا بۆ حزبوڵا زیاتر بكات، بەڵام ئەمەش بە گران لەسەری رادەوەستێت، چونكە ئەو كاتە ئیسرائیل پاساوی ئەوەی دەبێت هێرشی توند بكاتەسەر حزبوڵا و بگرە سەر لوبنانیش، واتە مایەی كاولكارییەكی زۆر دەبێت بۆ لوبنان. بە كورتی ئیسرائیل و حزبوڵا وەك دوو دوژمنی جددی لە یەكدی دەڕوانن كە هەردوولا دەتوانن زیانی گەورە بەوی دیكە بگەیەنن، بەڵام پێموانییە-بەلای كەمەوە لە ئایندەیەكی نزیكدا- هیچ لایەكیان پاڵنەرێكی بەهێزیان هەبێت بۆ هێرشكردنەسەر ئەوی دیكە، چونكە ئەمە دەرئەنجامی پێچەوانەی لێدەكەوێتەوە. ئەوەی لە ئێستادا ئیسرائیل خوازیارە رێی لێبگرێت، ئەوەیە شەڕی نێو سووریا پەل نەكێشێت بۆ بەرزاییەكانی جۆلان، هەروەها حزبوڵا پتر بەهێز نەبێت- ئەگەرچی بەهۆی شەڕی لوبنانەوە قوربانی داوە- بەڵام ئیسرائیل نیگەرانە لەوەی حزبوڵا لە سووریا چەكی پێشكەوتوو بەدەست بهێنێت و چەند كردەوەیەكیشی ئەنجامدا بۆ رێگرتن لەم كارە.
* بەڵام ئێمە دەبینین كە ئێران توانیویەتی چەندین گروپی شیعە لە عێراق و لوبنان و ئەفغانستان و پاكستانەوە لە سووریادا كۆ بكاتەوە بۆ ئەوەی لە پێناوی ئەسەددا شەڕیان پێ بكات، چۆن لەم مەسەلەیە دەڕوانیت و تا چەند ئیسرائیل بوونی ئەم گروپانە بە هەڕەشە بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەیی خۆی دەزانێت؟
- لە راستیدا پرسیارەكە ئەوەیە ئایا ئەو میلیشیا شیعەیانە چارەنووسیان چی دەبێت لە دوای كۆتاییهاتنی شەڕەكەوە؟ ئایا لە سووریادا دەمێننەوە و كار و كردەوە لە دژی ئیسرائیل ئەنجام دەدەن، یان دەگەڕێنەوە بۆ وڵاتەكەی خۆیان؟ بە بۆچونی من ئەگەری زیاتر ئەوەیە بگەڕێنەوە بۆ وڵاتی خۆیان، بەڵام ئەمەش خۆی لە خۆیدا كێشەی ئەمنی دروست دەكات، چونكە گەڕانەوەی ئەو كەسانە كە قاڵبووی شەڕن و بە هزری رادیكاڵی گۆش كراون بۆ ئەفغانستان و پاكستان بۆی هەیە كێشەی گەورەی ئەمنی لێبكەوێتەوە. چونكە لە ئێستادا ناكۆكییەكی گەورەی تایفەگەری دەبینرێت لە ئەفغانستان، داعش هێشتا لەو وڵاتەدا هێرش دەكاتە سەر شیعە، راستە تا ئێستا شیعەكانی ئەفغانستان تەحەمولیان كردووە، بەڵام كاتێك ئەم گروپانە لە سووریاوە بگەڕێنەوە، ئەوا ئەمە توندوتیژی لێدەكەوێتەوە. هەروەها لە پاكستانیش، كە ئێمە دەزانین پێشتر میلیشیای شیعەی توندوتیژ هەبوون لە پاكستان كە لەلایەن ئێرانەوە پشتیوانی دەكران، دواتر لەلایەن دەوڵەت و میلیشیا سوننە هاوپەیمانەكانی دەوڵەتەوە تێكشكێنران، بەڵام ئەگەر ئەم گروپە شیعانە لە سووریاوە بگەڕێنەوە بۆ پاكستان ئەوا بۆی هەیە سەرلەنوێ تێهەڵچنەوە و دەست بكەنەوە بە توندوتیژی بە ناوی رادیكاڵیزمی شیعەوە. كەواتە من پتر كێشە لەو وڵاتانەدا دەبینم نەك مەسەلەكە ئەوە بێت ئەوان دەبنە مایەی كێشە بۆ ئیسرائیل.
* ئێوە چەند جارێك ئاماژەتان بە بەهێزبوونی پێگەی ئێران كرد لە ناوچەكەدا، ئایا پێتانوایە ئەمریكا چ كاردانەوەیەكی دەبێت لەبەرامبەر بەهێزبوونی دەستڕۆیشتوویی ئێران لە ناوچەكەدا بەتایبەتی دوای راگەیاندنی ستراتیژیەتە نوێیەكە لە ئاست ئێراندا؟
- ئەگەر بە راشكاوی بدوێم، ئەوا ئەمریكا جگە لە رووبەڕووبوونەوەی راستەوخۆی سەربازی كارێكی زۆری لەدەست نایەت كە لە بەرامبەر ئێراندا ئەنجامی بدات، واتە ئەمریكا بە سلبی باس لە رۆڵی ئێران دەكات و سوپای پاسدارانی ئەو وڵاتە دەخاتە خانەی تیرۆرەوە و ئاماژە بە بوونی پەیوەندی نێوان ئەلقاعیدە و ئێران دەكات - كە ئەمە نهێنییەكی ئاشكرایە هەر لە ساڵی 2001ـەوە-، بەڵام بە تێڕوانینی من ئەمانە نابنەهۆی ئەوەی گۆڕانكارییەكی بەرچاو لە هەڵسوكەوتی ئێراندا دروست بكات. ئەوەی پەیوەندی بە ئێرانەوە هەبێت، ئەوا دروستكردنی راڕەوێك لە ئێرانەوە بەرەو لوبنان و بۆ سەر دەریا یەكێكە لە بەرژەوەندییە ستراتیژییەتەكانی ئەو وڵاتە، چونكە دەبێتەهۆی ئەوەی بتوانن راستەوخۆ هاوكاری بە هاوپەیمان و وەكیلەكانیان بگەیەنن. لەلایەكی دیكەوە ئێران دەیەوێت ئەمریكا عێراق جێبهێڵێت، كە رەنگە هەڵبژاردنی داهاتووی عێراق ئەم خواستەی ئێران بهێنێتەدی، ئەویش ئەگەر ئەو كەسانە براوە بن كە كار لەسەر هێنانەدی ئەم ئامانجە بكەن، زۆر رێی تێناچێت مالیكی ببێتەوە بە سەرۆك وەزیران –ئەگەرچی دەشكرێت ئەم پۆستە وەربگرێت-، بەڵام زیاتر باس لە هادی ئەل عامری- سەرۆكی رێكخراوی بەدر-دەكرێت، كە ئەمەش كەسایەتییەكی دژ بە ئەمریكایە و مەیلی زیاتر بۆ ئێرانە و رەنگە ببێتەهۆی كۆتاییهاتنی بوونی سەربازی ئەمریكا لە وڵاتەكەدا. ئەمەش بە تەواوەتی لە بەرژەوەندی ئێراندا دەبێت، لەبەر ئەوە ئێران هەرچییەكی لەدەست بێت ئەنجامی دەدات بۆ ئەوەی ئەو دەرئەنجامە بێتەئاراوە. خۆ ئەگەر بە راشكاوی بدوێین ئەوا ئەمریكا كارێكی زۆری لەدەست نایەت لەم رووەوە و ئەمەش مایەی نیگەرانی منە. چونكە راستە ئەمریكا ئێران بە هەڕەشە دەزانێت و دەیەوێت ئەو هەڕەشەیە سنووردار بكات، بەڵام بژارەكانی ئەمریكاش سنووردارن، واتە، بەداخەوە، ئێران لە رووی ستراتیژییەتەوە لە پێگەیەكی بەهێزتردایە بۆ هێنانەدی خواستەكانی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
* ئەگەر واقیعبینانە لە دۆخەكە بڕوانین، ئایا باشترین و خراپترین سیناریۆكان چین كە دەكرێت لە ئایندەدا بێنەئاراوە؟
- من لە سیناریۆ خراپەكەوە دەست پێدەكەم و پێموایە خراپترین دەرئەنجام كە بێتەئاراوە ئەوەیە شەڕ لە نێوان ئەمریكا و ئێراندا هەڵبگیرسێت كە سعودیە و وڵاتانی دیكەی كەنداویش تێوەبگلێن، كە ئەمەش رەنگدانەوەیەكی گەورەی دەبێت لەسەر عێراق و هەروەها هاوشان دەبێت بە هەڵكشانێكی بەرچاوی بارودۆخەكە لە یەمەندا. بە پوختی خراپترین سیناریۆ ئەوەیە كە ئەو ناوهاوسەنگییەی كە لە نێوان سوننە و ئێراندا هەیە، سەربكێشێت بۆ شەڕێكی كراوە، واتە نەك تەنیا شەڕێكی بە وەكالەت و شەڕی لێدوان، بەڵكو شەڕی زەمینی و ئاسمانیشی لێبكەوێتەوە. كە بۆی هەیە ئەمە دەرئەنجامی زۆر خراپی لەسەر خەڵكی ناوچەكە بەدوادا بێت. باشترین سیناریۆش ئەوەیە هێزە میانڕەوەكان لە هەڵبژاردنەكانی عێراقدا سەركەوتوو بن، واتە هێزێك بێت ئامادەی هاوكاریكردن بێت لەگەڵ ئێراندا، بەڵام لە هەمان كاتدا ئامادەی هاوكاریكردن بێت لەگەڵ ئەمریكادا. واتە ئەمە دەرئەنحامێكی سیاسیی باش دەبێت بۆ عێراق و رەنگە بۆ كوردیش، چونكە بۆی هەیە ببێتەهۆی هاتنەئارای گفتوگۆكان و لە دەرئەنجامدا رێككەوتنێكی لێبكەوتەوە كە هەموو لایەك قبووڵی بكەن. هەروەها دەرئەنجامێكی باشی دیكە ئەوەیە كە ئەمە هاوشان بێت بە هێوركردنەوە، یان خاوكردنەوەی گرژییەكانی نێوان سعودیە و ئێران، هەروەها لە نێوان ئەمریكا و ئێرانیشدا، چونكە نیگەرانیی من ئەوەیە كە ئەم هەڵوێست وەرگرتنە لە ئاست ئێراندا نەك نەبێتەهۆی پاشەكشەپێكردنی ئێران، بەڵكو ببێتەهۆی ئەوەی ئێران هەڵسوكەوتی توندوتر بگرێتەبەر.