دوای نەبەردییەكانی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە میحوەرەكانی پردێ و مەخموور و تەلەسقوف و زومار و سحێلا و دووبارە رێكخستنەوەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان بۆ رووبەڕووبوونەوەی میلیشیا چەكدارەكانی حەشدی شەعبی كە نەك تەنیا هێرشیان كردۆتە سەر هێزی پێشمەرگەی كوردستان، بەڵكو چەندین پێشێلكارییان بەرامبەر خەڵكی مەدەنی ئەنجامداوە، لە بەسەركردنەوەیەكی گۆڤارەكەماندا بۆ میحوەری سحێلا دیدارێكمان لەگەڵ بابەكر زێباری سوپاسالاری پێشووی عێراق ئەنجامدا، كە لێرەدا پوختەكەی بڵاو دەكەینەوە.

* دوای داگیركردنی كەركووك و كشانەوەی هێزەكانی پێشمەرگە لە زۆربەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی كوردستان تا ئێستا حەشدی شەعبی و سوپای عێراق بە هاوكاریی ئێران هەڕەشەی سەربازی دژ بە هەرێمی كوردستان دەكەن، پرسیار ئەوەیە ئایا بەغدا نییەتی چییە؟
- سەرەتا دەبێت ئەوە بڵێم كە لە دوای رووخانی رژێمی سەدامیشەوە گۆڕانكاری بە سەر عەقڵییەتی سەركردە عێراقییەكاندا نەهاتووە بەرامبەر كوردستان، لە ساڵی 2003 بڕیار بوو عێراق لەسەر بنەمای هاوبەشی و دیموكراسی و پێكەوەژیان بونیاد بنرێتەوە، بەڵام هەر زوو دەركەوت كە ئەوان عەقڵیەتی پێشوویان هەر ماوە، ئەو كاتەی من لە بەغدا بووم و دوای هاتنەوەشم بۆ كوردستان بە دەیان پێشێلكاری دەستووری و یاسایی دژی هەرێمی كوردستان ئەنجام دەدرا كە گرنگترینیان مەسەلەی جێبەجێ نەكردنی ماددەی دەستووری 140 و دواخستنی دەركردنی یاسای نەوت و غاز بوو. ئەوان دەیانویست لە رێگەی دواخستن و جێبەجێنەكردنی ئەم ماددە دەستوورییانەوە پاساوێك بهێننەوە بەوەی ماددەكە مردووەو جێبەجێكردنی زەحمەتە، بەڵام پرسیارەكە ئەوەیە ماددەیەكی دەستووری چۆن دەمرێت؟ چونكە خەڵكێكی زۆر دەنگیان لەدەست داوە. هەمووشمان دەزانین ماددەی 140ی دەستووری تایبەت بوو بە چارەسەركردنی كێشەی ناوچە جێناكۆكەكان بەتایبەتی لە پارێزگای كەركووك، لە یاساكەشدا بە روونی قۆناغەكانی جێبەجێكردنی باس كراوە، هەر لە ئاساییكردنەوە تا دەگاتە سەرژمێری و دواقۆناغیشی ئەنجامدانی ریفراندۆمە، بەڵام ئەوان دەیانزانی كە جێبەجێكردنی ئەم ماددەیە لە بەرژەوەندی ئەواندا نییە، هەر لەبەر ئەوەش بوو ئامادە نەبوون جێبەجێی بكەن. لە دوای شەڕی داعش و ئازادكردنی ئەم ناوچانە و پاراستنی خەڵكەكەشی بەغدا ئەمەی پێ قبووڵ نەبوو، بە بەردەوام داوای دەكرد هێزی پێشمەرگەی كوردستان ئەم ناوچانە چۆڵ بكەن، لە كاتێكدا ئەمە دژی ئەو رێككەوتنانە بوو كە لەنێوان هێزی هەرێم و بەغدا كرابوون، ئەوان تەنانەت ئەوان پێیان قبووڵ نییە ئەو دەستكەوتانەی كە گەلی كورد لە ساڵی 1991 بەدەستی هێناوە، وەك خۆی بمێنێتەوە، هەربۆیە بەردەوام بەدوای پاساوێكدا دەگەڕێن بۆ ئەوەی گەلەكۆمەكی لە كورد بكەن و بە تەواوەتی هەڕەشە لە ئەزموونەكەی بكەن و كوردستان داگیربكەنەوە، ئەوە بوو ریفراندۆم و داخوازی گەلی كوردستان بۆ سەربەخۆیی كرایە پاساوێك بۆ هێرشكردنە سەر كوردستان، ئەمەش تەواوكردنی ئەم سیاسەتانەیە كە پێشتر لە عێراق پیادە كرا، وەك بڕینی بودجەو مووچەی خەڵكی كوردستان و بڕینی بودجەو هاوكارییە سەربازییەكان لە هێزی پێشمەرگە. هەربۆیە گەورەترین كێشە لە ئێستادا مامەڵەكردنە لەگەڵ ئەو عەقڵییەتەی كە ناتوانێت لێكتێگەیشتنی بۆ دۆزی كورد هەبێت، ئەوان ویستی داگیركاری و دژایەتیكردنیان بۆ كورد لە سەدام خراپترە، ئەگەر دەسەڵاتیان هەبێت.


* لەدوای 16ی ئۆكتۆبەر و كشانەوەی بەشێك لەهێزەكانی پێشمەرگە بە بێ ئاگاداری فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكان و وەزارەتی پێشمەرگە، ئەمەش جۆرێك لە پەرتەوازەیی لەنێو هێزەكانی پێشمەرگە دروست كرد؛ ئایا باڵێكی ناو یەكێتی ئەم رێككەوتنەی چۆن كردو لەگەڵ كێ كردی و دەرئەنجامەكانی چۆن دەبێت؟
- بەداخەوە هەندێك لە برادەرانی یەكێتی كارێكی زۆر خراپیان بەرامبەر گەلی كوردستان و حزبەكەشیان كرد، ئەوەتا دۆخەكە بەوە گەیشتووە كە بەرپرسێكی ئەوان دێت و دەڵێت ئەوەی لە دوزخورماتوو روودەدات، كۆمەڵكوژییە. دواتر چۆن دەبێت رێككەوتنێك لە نێوان دوو كەسدا بكرێت، كە سیفەتێكی رەسمییان نییە بۆ دروستكردنی هەرێمی دیكە، كە تەنانەت سەرۆك وەزیرانی عێراق رەتیكردەوە كە رازی بێت بە دروستكردنی هەرێمێكی تر لە كوردستاندا. بەڵام ئەوەتا ئەم كارە نابەجێیە دووبەرەكی خستە ناو كوردەوە. كەواتە ئەوەی لە 16ی ئۆكتۆبەر روویدا خیانەتێكی گەورە بوو دەرهەق بە نەتەوەی كورد. ئەوەتا ئێوە دەبینن كە چەندەها خەڵك لە كەركووك و خورماتوو ئاوارە بوون و ماڵیان تاڵان كراوە.
* باشە باس لەوە دەكرێت كە ئێوە پێشتر رێككەوتنتان لەگەڵ سوپای عێراقدا كردووە بۆ ئەوەی ئەوان هەندێ هێز لە چەند ناوچەیەك جێگیر بكەن، دەكرێت باسی ئەمەمان بۆ بكەن؟
- من لەم میحوەرە بووم و لەپەیوەندیدا بووم لەگەڵ جەنابی سەرۆك بارزانی و سەركردایەتی. پێشمەرگە لە زوممار و رەبیعە رێككەوتنی هەبوو لەگەڵ سوپای عێراقدا بۆ ئەوەی ئەوان فەوجێك بهێننە زومار و فەوجێكیش بۆ رەبیعە، بەڵام ئەوان سوپا و حەشدی شەعبییان هێنا، واتە لە بری چەند فەوجێك دوو لیوایان هێنا. ئەوە بوو ئێمە پێمان راگەیاندن كە دەبێت لەو سنوورەدا رابوەستن و چیتر رێگەتان پێنادەین پێشڕەوی بكەن، بەڵام ئەوان دەیانویست بچنە ئیبراهیم خەلیل و قەرەولا. واتە سوپا و حەشدی شەعبی دەیانەوێت كۆنتڕۆڵی سێگۆشەی پیشخاپوور بكەن و لەدەستی هەرێمی كوردستان دەریبهێنن و كوردستانی رۆژئاواو باشوور لە یەكتر داببڕن، كە ئەگەر ئەمە رووبدات ئەوا دەروازەی ئیبراهیم خەلیل هیچ بەهایەكی مەعنەوی و ئابووری نامێنێت. چونكە ئەو كاتە هەناردەكردنی نەوت و غاز و ئاڵوگۆڕی بازرگانی دەكەوێتە دەستی عێراقەوە. هەروەها ئەمە دەبێتە هۆی ئەوەی ئەوان خاكێكی زۆر داگیر بكەن و خەڵكەكەش لەو ناوچەیەدا ئاوارە بێت. كوردستان رێگەی نەدا ئەم كارە لە سەردەمی سەددام حوسێندا بكرێت و ئێستاش رێگە نادات ئەم كارە بكرێت. من دووجار لەگەڵ شاندی سەربازی عێراق دانیشتم و پێموتن مەسەلەی قەرەولا و دروستكردنی پرد و رێگەیەكی نوێ لە مێشكی خۆتان دەربهێنن، چونكە لە نیزامی نوێی سوپای عێراق نابێ سوپایی لە 15 كیلۆمەتر كەمتر نزیك لە سنوور بێت، پاراستنی سنوور ئەركی هێزەكانی پاسەوانانی سنوورە تا ئەو كاتەی مەترسییەك بۆ سەر وڵاتەكە هاتە پێش ئەوكات بە فەرمانی سەرۆك وەزیران كە فەرماندەی هێزە چەكدارەكانە سوپا بۆ سەر سنوورەكان دەجووڵێنێت. تەنانەت نابێت بە هیچ هۆكارێك ئەم سوپایەی كە دامەزراوە چەك و تەقەمەنی دژی هاووڵاتیانی وڵاتەكەی خۆی بەكار بهێنێت، ئێمە پێمانوتن دەبێت شاندێكی سیاسی بێت، چونكە شاندی سەربازی فەرمانی پێكراوە و دێت دەڵێت من پێم راگەیەنراوە دەبێت ئەوە جێبەجێ بكەم، واتا بە هیچ شێوەیەك رێككەوتن و گفتوگۆ و دانوستاندن لەگەڵ شاندی سەربازی ناكرێت، باشە وا رێگەمان پێدان بە ناوبژیوانی ئەمریكا و بە ئیدارەیەكی هاوبەش لەگەڵ پێشمەرگە لەم ناوچەیەدا هێزەكانی سوپای عێراق جێگیر بن. باشە چ گرەنتیەك هەیە سوپای عێراق و حەشدی شەعبی ناچێتە ئیبراهیم خەلیل و قەرەولا؟ كەواتە من دەڵێم ئەم بابەتانە و چەندین پرسی دیكە دەبێت لێژنەیەكی رێپێدراو و شارەزا لە دەستوور دابنیشێت و گفتوگۆ و دانوستاندنی لەسەر بكرێت، ئەوانیش هەر دەڵێن دەبێت بە دەستوور چارەسەر بكرێت، بەڵام پرسیارەكە ئەوەیە بۆچی ئەوان ئەم لیژنەیە نانێرن؟ مەسەلەكە ئەوەیە ئەوان نایانەوێت گرفت و كێشەكان چارەسەر بكەن. بەپێچەوانەوە دەیانەوێت بە زەبری هێز دەسەڵاتی خۆیان فەرز بكەن و كوردستان داگیر بكەن كە نە میللەت و نە پێشمەرگەی كوردستان ئەمەی قبووڵ نییە. دواتر هێزی چەكداری ئەوان چۆتە هەر شوێنێك خەڵكەكەی ئازار دەداو ماڵ و حاڵیان تاڵان دەكات، تۆ بزانە ئێستا لە عێراق حەشد حوكم دەكات، ئەوەتا لە شنگال حەشدی شەعبی و پەكەكە ئیدارەیان دامەزراندووە. ئەوان دووبارە كوردانی ئێزیدییان ئاوارە كردەوە و ماڵ و حاڵیان تاڵان كراو خەڵكیان رفاندووە. پۆلیسی فیدڕاڵی عێراق خۆیان پێیان وتین حەشد لە مەخموور هیچی نەهێشت، نە نەخۆشخانە و نە قوتابخانە و نە ماڵ و حاڵی خەڵكی، هەر هەموویان تاڵان كرد، ئەمە چ دەوڵەتێكە.


* ئایا ئێستا هێزی پێشمەرگەی كوردستان دەتوانێت دڵنیایی بە خەڵكی كوردستان بدات كە رێگە نادات ئەو هێزە وەحشی و تاڵانچییە هێرش بكاتە سەر كوردستان، بەتایبەتی دوای رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر كە خەڵكی كوردستان رووبەڕووی نائارامی بوونەتەوەو هەڕەشەی كۆمەڵكوژییان بەرامبەر دەكرێت؟
- هێزی پێشمەرگەی كوردستان خاوەنی ئیرادەیەكی بەهێزە، هەموو دنیا نەبەردییەكانی پێشمەرگەی دژی داعش بینی، من دڵنیام ئەگەر لە میحوەری كەركووك شەڕ بكرایە حەشدی شەعبی و هێزە چەكدارەكانی تری عێراق نەیاندەتوانی بۆ ناو كەركووك پێشڕەوی بكەن، بڕیاردان بە كشانەوەی پێشمەرگە لەكاتی شەڕداو بەردانی سەنگەرەكان و كوشتنی برا پێشمەرگەكان خیانەتێكی گەورەیە، جەنابی كاك مسعود بارزانی لە سلێمانی لەگەڵیاندا كۆبووەوە بۆ پێیان نەوت ئەوان رێككەوتنیان كردووە و ناتوانن شەڕ بكەن و دەكشێنەوە و سەنگەرەكان بەردەدەن؟ تۆ بزانە كاتێك لە پردێ و مەخموور و زومار رێگەمان نەدا تێپەڕ بن، لە كاتێكدا ئەوان سوپایەكی گەورەیان هێنابوو- كە لێرەدا من باسی شەڕەكەی پردێ دەكەم- كە لەتەمەنی سوپای عێراقدا رووینەداوە ئەو هەموو موشەك و تۆپبارانە بكرێت لەو پانتاییە بچووكەدا، ئەمە سەرەڕای بەكارهێنانی تانك و زرێپۆش و ئامێری پێشكەوتووی سەربازی و هاوكاری وڵاتی ئێران. من لێرەدا دەمەوێت ئەوە بڵێم كە مەترسییەكە ئەوەیە ئەوان هێزێكی هاوشانی سوپای عێراقیان دروستكردووە، كە هێزی حەشدی شەعبییە و ئەمەش دووبارەكردنەوەی ئەزمونی سوپای پاسدارانی ئێرانە، چونكە ئەوان بە قسەی خۆیان دەیانەوێت سوپایەكی عەقائیدیان هەبێت هاوشان بە بوونی سوپای وڵاتەكە..


* دواگفتوگۆكانی نێوان هێزی پێشمەرگەی كوردستان و سوپای عێراق كە بە چاودێری شاندێكی سەربازی ئەمریكا بەڕێوەدەچێت بەكوێ گەیشت؟ ئایا سوپای عێراق و حەشدی شەعبی چییان دەوێت، بەتایبەتی كە هێزی پێشمەرگەی كوردستانیان تۆمەتبار كردووە بەوەی پەشیمان بوونەتەوە لە رێككەوتنەكە لەكاتێكدا وەزارەتی پێشمەرگە راگەیاندنێكی بڵاوكردەوەو باسی ئەوە دەكات كە هیچ رێككەوتنێك تا ئێستا نەكراوە؟
- با سەرەتا ئەوە بڵێین كە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق خۆی رایگەیاند كە تا ئێستا گفتوگۆ و دانوستاندن ئەنجام نەدراوە، ئەوەی روودەدات تەنیا پێڕاگەیاندنە، منیش پێم سەیر بوو كاتێك رایانگەیاند گوایە هێزی پێشمەرگەی كوردستان لەسەر رەشنووسەكەی سوپای عێراق پەشیمان بوونەتەوە، بەڵام ئەوە رەشنووسی خۆیانە نەك رێككەوتن، فەرماندە سەربازییەكانی عێراق توانای گفتوگۆ و دانوستاندنیان نییە، ئەوان فەرمان جێبەجێ دەكەن و پێیان راگەیەنراوە كە دەبێت پیشخاپوور و ئیبرایم خەلیل و تەواوی ئەو ناوچانە داگیربكەن، تا ئێستا چەند دانیشتنێكی سەربازی بە هەماهەنگی و چاودێری ئەمریكا ئەنجامدراوە، بەڵام نەگەیشتووینەتە هیچ رێككەوتنێك، ئەوان هەر دەیانەوێت بە زەبری هێز و سوپا كوردستان داگیربكەن، هێرشەكانی پردێ و مەخموورو تلسقوف و دواتر هێرشە گەورەكەیان لە زومار كە تەنانەت موشەكی ئێرانیشیان بەكارهێنا، بەڵگەی ئەم راستییەن، ئەگەرچی ئەوان لەهەموو هێرشەكانیان شكستیان هێنا، ئێستاش ئێمە زانیاریمان هەیە لەسەر ئەوەی ئەوان بەنیازی ئەنجامدانی هێرشێكی بەربڵاون، لە سحێلا و تەلەسقوف و مەخموور، بەڵام رەنگە لە پردێ نەبێت، لەبەر ئەوەی وەك زانیاری هەیە ئەوان لە كەركووك هەندێك هێزیان كشاندۆتەوە و لەشكركێشییان زیاتر بۆ ئەو ناوچانە كردووە كە ئاماژەم پێكردن.


* ئەو ملهوڕی و پێداگرییەی بەغدا بۆ بەردەوامبوون لەسەر هێرشی سەربازی بۆ سەر گەلی كوردستان بۆچی دەگەڕێتەوە؟ ئایا بۆچی ئەمەریكا بەرامبەر ئەم پێشێلكارییانە بێدەنگە؟
- پوختەی مەسەلەكە ئەوەیە بەغدا فیدڕاڵیەت بەگەلی كوردستان رەوا نابینێت. من لە زۆر لە سەركردەكانیانم بیستووە كە دەڵێن ئەو پێشكەوتنەی لە كوردستان روویداوە، وەكو رومادییە و موسڵی لێدەكەین و وێرانی دەكەین، ئێ باشە ئەمە بۆچوونیان بێت، ئیدی جیاوازی ئەوان لەگەڵ سەددامدا چییە؟ دواتر من زۆر لەگەڵ ئەو راوبۆچوونەدا نیم كە ئەمریكا بێدەنگە، چونكە ئەوەتا رێگەیان نەداوە بەغدا فڕۆكەی سەربازی و هیلیكۆپتەری سەربازی دژی ئێمە بەكار بهێنێت، تەنانەت نەیانهێشت تانكەكانی خۆیان كە لای فرقەی نۆیە، بێتە شەڕەكەوە، ئەگەر بڵێین بۆچی حەشدی شەعبی تانكی ئەبرامزی بەكارهێنا لە دژی كورد، ئەوا مەسەلەكە ئەوەیە كە پێشتر و لە كاتی بە هاناوەچوونی سوپای عێراق بۆ حەشد، ئەوا هێزەكانی حەشدی شەعبی دەستیان بەسەر ئەم تانكانەدا گرتووە و نەیانگەڕاندۆتەوە بۆ سوپا، بەڵام بە گشتی بێدەنگی هەیە لەلایەن ئەمریكاوە و لە راستیدا منیش سەرم لەمە سوڕماوە، هەروەها ئەوەتا خەڵكی خۆشیان لەسەر ئەم بابەتە قسە دەكەن، هەر چەند رۆژێك پێش ئێستا چەند كۆنگرێسمانێك لەبەردەم كۆنگرێسدا كۆبوونەوە و باسیان لەمە كرد.
* دوا پەیامتان چییە؟


لە ئێستادا كوردستان بە دۆخێكی هەستیاردا دەڕوات، جگە لە رێگای بەرگری بژارەیەكی دیكەشمان لە بەردەمدا نییە، چونكە خۆ ناكرێت تۆ خۆت بەدەستەوە بدەیت، كە بە دڵنیاییەوە ئێمەش بەرگریمان پێدەكرێت و ئیرادەی پێشمەرگە لە شكان نایەت. بەرگریی پێشمەرگەش لە ماوەی رابردوو شایستەی ئەوەیە بە ئاوی زێڕ بنووسرێتەوە. دواتر ئەوان ئیرادەیان لاوازە، ئەوان نازانن بۆ شەڕ دەكەن، بەڵام پێشمەرگە بەرگری لە شەرەف و لە خاكی خۆی دەكات.