لارا یوسف زارا پێشتر وەكو چالاكی سیاسی و مەدەنی لە بواری ئاوارەو پەناهەندەكان كاری كردووە، ئێستاش وەكو بەڕێوەبەری ناحیەی ئەلقوش دەستبەكار بووە، لە میانەی دیمانەیەكدا چەند پرسیارێكمان سەبارەت بە رەوشی مەسیحییەكان لە عێراق بەگشتی و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی، لەگەڵ پرسی گەڕانەوەی مەسیحییە ئاوارەكانی دەشتی نەینەوا و چەند پرس و بابەتێكی دیكە ئاڕاستەی كردو بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵانی دایەوە.

حكومەتی عێراق مەسیحییەكان
لەم وڵاتەدا بە جالیە و رەوەند دەزانێت


* مەسیحییەكان وەكو پێكهاتەیەكی گرنگی عێراق و هەرێمی كوردستان لەساڵی 2003وە لەموسڵ و ناوەڕاست و خوارووی عێراق رووبەڕووی شاڵاوێكی رفاندن و كوشتن بوونەتەوە، دەرئەنجام زۆربەی خێزانە مەسیحییەكان روویان لەهەرێمی كوردستان كرد، ئایا ئێستا كە عێراق زیاتر بەرەو توندڕۆیی تائیفی دەچێت، هیچ ترووسكاییەك بۆ ژیانێكی ئارام لەعێراقدا دەبینیت؟
- ئەوەی پەیوەست بێت بە پێكهاتەی مەسیحییەوە، ئەوا بە دڵنیاییەوە ئەم پێكهاتەیە دوچاری چەندین هێرش بۆتەوە و لە دەرئەنجامدا نەیانتوانیوە بە ئارامی بژین و لە ئێستاشدا باشترین شوێنێك بۆ ئەوەی ژیانی تێدا بەسەربەرن، بریتیە لە هەرێمی كوردستان. چونكە كوردستان نموونەی پێكەوەژیانی ئاشتییانەیە، نەك هەر تەنیا بۆ مەسیحییەكان، بەڵكو بۆ سەرجەم پێكهاتەكانی دیكەش. واتە سەرجەم پێكهاتەكان بە ئاشتی لە كوردستاندا دەژین، ئەمە لە كاتێكدا لە بەشەكانی دیكەی عێراق دۆخەكە زۆر دژوارەو مەسیحییەكان و پێكهاتەكانی دیكە دوچاری راوەدوونان دەبنەوە.
* پێتوایە بۆچی حكومەتی عێراقی بە ئەركی خۆی هەڵنەستاوە بۆ هاوكاریكردن و پاراستنی مەسیحییەكان بەتایبەتی لە دەشتی نەینەوا و لە دوای ئەوەی دووچاری هێرشی تیرۆریستانی داعش بوونەوە؟
- لە راستیدا من ناتوانم وەڵامی ئەم پرسیارە بدەمەوە، چونكە من نازانم ئەو ئەجێندانە چییە كە تەحەكوم بە حكومەتی عێراقییەوە دەكات، كە ئەجێنداگەلێكی زۆر هەیە لەم رووەوە، ئەگەر پرسیاری ئەوەش بكرێت كە بۆچی هاوكاری مەسحییەكان ناكەن، من نازانم، بەڵام بە دڵنیاییەوە كردەوەكانیان بوار دەڕەخسێنێت بۆ ئەوەی مەسیحییەكان رابگوێزرێن و دەربەدەر بكرێن.



* مەسیحی و پێكهاتەكانی دیكەی دەشتی نەینەوا داوای دروستكردنی ناوچەیەكی ئارام دەكەن، تێڕوانینی ئێوە چییە بۆ ئەم مەسەلەیە و ئایا باشتر نییە ئەم ناوچەیە ببێتە بەشێك لە هەرێمی كوردستان؟
- ئەوەی پەیوەست بێت بە پێكهاتە بچووكەكانی دەشتی نەینەواوە، ئەوا كارێكی رەوایە كە هەڵبستن بە داواكردنی مافەكانیان، چونكە مافی بڕیاردانی چارەنووس، مافێكی چەسپێندراوە بۆ سەرجەم گەلان، بەتایبەتی گەلە چەوساوەكان، ئەمەش ماف و بڕیارێكی نێودەوڵەتییە و بە دڵنیاییەوە نەتەوە یەكگرتووەكان بڕیاری لەسەر داوە. كەواتە مافی خۆیانە كە داوای دیاریكردنی چارەنووسی خۆیان و داوای دروستكردنی هەرێمێكی تایبەت بە خۆیان بكەن بۆ ئەوەی پارێزگارییان لێ بكات. هەروەها مافی خۆشیانە ئەوە یەكلا بكەنەوە ئایا دەیانەوێت ئەو هەرێمە سەر بە چ لایەك بێت و دەبێت لێرەشدا رەچاوی ئەوە بكەن كە بەرژەوەندییان لەگەڵ كام لادایە، لەگەڵ هەرێمە، یان عێراقدا، چونكە بە دڵنیاییەوە لە ئێستادا ئێمە لە سایەی ئارامی و ئەماندا دەژین لە كوردستان و زۆرینەی دەشتی نەینەوا لەژێر دەسەڵاتی پێشمەرگەی پاڵەواندایە، كە قوربانییەكی زۆریان دا لە شەڕی دژ بە داعش و بەرگرییان نەك هەر تەنیا لە دەشتی نەینەوا كرد، بەڵكو لە سەرجەم كوردستان و بگرە لە بری جیهان شەڕی دژی تیرۆریان كرد. لێرەدا من گوزارشت لە بۆچوونی خۆم دەكەم، چونكە مافی ئەوەم نییە بە ناوی سەرجەم دانیشتووانی موسڵەوە قسە بكەم. بۆیە دەڵێم باشترە ئەو هەرێمەی لەم دەشتە دروست دەبێت سەر بە كوردستان بێت. كەواتە من وەك خۆم پێش ئەوەی ببەمە سەرۆكی یەكەیەكی ئیداریش، وەك كەسێكی چالاكی سیاسی و ئیداری كارم كردووە و پشتیوانیم لە هێزی پێشمەرگە كردووە لە شەڕی دژ بە داعشدا و كارم كردووە بۆ ئەوەی هاوكارییەكان بە هەماهەنگی لەگەڵ پارێزگای دهۆكدا بگاتە دەستی ئاوارەكان، لەبەر ئەوە من پشتیوانی سەربەخۆیی كوردستان دەكەم و ئەوەش خەونی زۆر كەسە كە دەوڵەتی كوردستان دابمەزرێت پێمان وایە بەڕێوەیە.
* باسی دەوڵەتی كوردستانت كرد، ئێوەش دەزانن لە ئێستادا هەرێمی كوردستان بڕیاری داوە كە ریفراندۆمی سەربەخۆیی ئەنجام بدات، راوبۆچوونی ئێوە لەم بارەیەوە چییە؟ ئایا ئەمە چ دەرفەتێك بۆ مەسیحییەكان لەخۆ دەگرێت؟


- سەرەتا دەبێت ئەوە بڵێم كە كوردستان لە هەموو بوارێكدا دەرفەت بۆ پێكهاتەكان دەڕەخسێنێت و شێوەژیانێكی دیاریكراو بەسەر هیچ پێكهاتەیەكدا ناسەپێنێت و بگرە ئازادییان بۆ دەستەبەر دەكات بۆ ئەوەی بڕیار لە چارەنووسی خۆیان بدەن، بە دڵنیاییەوە ئەمەش دەرفەت بۆ مەسیحی و پێكهاتەكانی دیكە دروست دەكات، بۆ ئەوەی چارەنووسی خۆیان دیاری بكەن و بڕیار بدەن چۆن دەژین. كەواتە بە دڵنیاییەوە ئەمە هەوڵێكە و مەسیحییەكان و پێكهاتەكانی دیكە دەتوانن بڕیار بدەن ئایا دەبنە پارێزگایەكی سەر بە هەرێم، یان هەرێمێك لە دەوڵەتی كوردستاندا كە لە داهاتوودا دروست دەبێت.
* ئاماژەت بەوە كرد كە پێشتر چالاكی مەدەنی و سیاسی بوویت، بە پێی روانگەی خۆت و ئەزموونی چالاكییەكانت ئایا هۆكاری ئەو پێكەوەژیان و ئاشتەواییەی لە كوردستاندا هەیە، بۆچی دەگەڕێتەوە؟
- ئێمە لێرەدا دەتوانین ئاماژە بە شۆڕشی مەلا مستەفا بارزانی بكەین كە شۆڕشی بۆ سەرجەم كوردستان كرد، نەك بۆ لایەنێكی دیاریكراو، واتە وەك مەسەلەیەكی نیشتمانی لەم پرسەی دەڕوانی كە پەیوەستە بە گەلێكی رەسەنەوە، كە گەلی كوردستانە، نەك پێكهاتە یان توێژێكی دیاریكراوە، واتە شۆڕشەكەی لە پێناوی دەستەبەركردنی ئازادی و مومارەسەركردنی مافی بڕیاردانی چارەنووسدا بوو. كەواتە دەتوانین بڵێین كە مەلا مستەفای سەركردە كاری لەسەر پێكەوەژیانی ئاشتییانە كرد. ئێستاش رۆڵی ئێمە ئەوەیە پەرەی پێبدەین و بیچەسپێنین، چونكە هەر یەكەمان لە شوێنی خۆیەوە دەتوانێت هاوكار بێت لە برەودان بە پێكەوەژیانی ئاشتییانە. كە دەبێت لێرەدا كار لەسەر پڕۆگرامەكانی خوێندن بكەین، بۆ ئەوەی بە چەشنێك بن ببنە هۆی بەرەوپێشبردنی ئەم پێكەوەژیانە، بە دڵنیاییەوە كوردستانیش بەو ئاڕاستەیەدا هەنگاو هەڵدەگرێت.
* هەروەك ئاشكرایە كێشەیەكی سەرەكیی مەسحییە ئاوارەكان ئەوەیە ناتوانن لە سایەی ئەو هەلومەرجەی ئێستادا بگەڕێنەوە بۆ شوێن و بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان، ئێوە چۆن سەیری ئەم كێشەیە دەكەن؟
- ئەمە راستە، چونكە پێموایە گەڕانەوەی مەسیحییەكان بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان لە ئێستادا نیمچە مەحاڵە. چونكە خۆی لە خۆیدا ژیان بۆ خەڵكی موسڵ نییە چ جای بۆ مەسیحییەكان. دواتر دەبێت ئەوەش بڵێین كە حكومەتی عێراقی مەسیحییەكان بە جالیە و بە رەوەندێك دەزانێت لە عێراقدا، ئیتر دەبێ چۆن لە مەسیحییەكانی موسڵ بڕوانێت. ئەمە سەرباری ئەوەی پاشماوەی فیكری داعش لە موسڵدا ماوە، كە بە ئاسانی ئەم فیكرەیە بنبڕ نابێت. كەواتە تاوەكو یاسا و ئارامی نەیتەئاراوە مەسیحییەكان ناتوانن بگەڕێنەوە. بە دڵنیاییەوە ئەمەش كارێكی زۆر قورسە، چونكە تاوەكو ئێستا لە موسڵ و بگرە لە عێراقیشدا پاراستنی یاسایی بۆ هیچ پێكهاتەیەك دەستەبەر نەكراوە.


* ئایا هەڵوێستی كەنیسەی مەسیحی چییە لە ئاست هەرێمی كوردستان و هەوڵەكانی ئەم هەرێمە بۆ پاراستن و داڵدەدانی مەسیحی و پێكهاتەكانی دیكە؟
- لە راستیدا كەنیسە دڵنیاییە لە كوردستان، بە گوێرەی ئەو زانیارییانە كە من هەمە- نەك بە پشتبەستن بە بۆچوونی كەسانی دیكە- ئەوا زۆربەی پلە و پایە مەسیحییەكان لە شوێنەكانی دیكەوە بۆ كوردستان دەگوزارێنەوە، لە كاتێكدا كە پێشتر لە بەغدا بوون. كەواتە لەبەر ئەو پاراستن و رێزگرتنەی بۆ مەسیحییەكان دەستەبەر كراوە لە كوردستاندا، ئەوا دێن و بارەگا سەرەكییەكانیان لە هەولێر دەكەنەوە و بگرە كۆلێژی بابل بۆ فەلسەفە و لاهوت دەكەنەوە كە تایبەتە بە خوێندنی ئایینی مەسیحی و دەرچووانیشی دەبنە پیاوانی ئایینی مەسیحی، واتە ئەوانەی ئەم كۆلێژە تەواو دەكەن پلە و پایەی ئایینی وەردەگرن لە ناو مەسیحییەتدا. هەموو ئەمانە بەڵگەن كە مەسیحییەكان لە كوردستاندا پارێزراون و كەنیسەش دڵنیاییە لە دۆخی ئەوان و هەروەك دەزانن لە ئێستادا زۆربەی مەسیحییەكان لە كوردستاندا نیشتەجێن.
* ئایا وەكو چالاكێكی مەدەنی و سیاسی چۆن دەڕوانیتە هەڵوێستەكانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەبەرامبەر پاراستنی مافی مەسیحییەكاندا؟
- ئێمە ئەوپەڕی رێز و پێزانیمان هەیە بۆ سەرۆك مسعود بارزانی كە پارێزەری سەرجەم پێكهاتەكانی كوردستانە، ئیدی پێكهاتەی گەورە، یان بچووك بن. من هەموو متمانەیەكم پێیەتی و پێموایە پارێزەری كوردستانە، چونكە سەرۆك بارزانی پێش ئەوەی سەرۆك بێت، پێشمەرگەیە، بۆیە بە خوێنی خۆی ئێمە دەپارێزێت، بەڵگەش ئەوەیە كە خۆی و كوڕەكانی و خانەوادەكەی هەر سەرەتاوە لە گۆڕەپانی شەڕدا بوون لە دژی داعش تاوەكو توانرا كۆنتڕۆڵی دۆخەكە بكرێت، كەواتە ناكرێت كەسایەتیی سەرۆك بارزانی بەراورد بكرێت بە هیچ كەسایەتییەكی دیكە. بە دڵنیاییەوە سەرۆك بارزانی سەركردەیەكی مەزنە، ئەمە موجامەلە نییە و واقیعە. چونكە لەسەر بنەمای كوردستانیبوون مامەڵە لەگەڵ هەموواندا دەكات، نەك لەسەر بنەمای جیاوازی ئایینی.

* دوایین پرسیارمان ئەوەیە ئایا وەك ئافرەتێك كە بەڕێوەبەری ناحیەی ئەلقوشی، ئەولەوییەتت چییە لە كارەكانتدا و ئەو دژوارییانە چین كە دێنەڕێت؟
- دەبێت سەرەتا باس لەوە بكەین كە ئەم ئەلقوش سێ پێكهاتەی تێدا دەژی، ئێزیدی و مەسیحی و عەرەب، پێشتریش رووبەڕووی تەعریب بۆتەوە، چونكە پێشتر تەنیا كوردی ئێزیدی و مەسیحی تێدا دەژیا، هەروەها 42 گوندی هەیە كە بە پلەی یەك مەسیحین و دواتر ئێزیدی و ئینجا عەرەب. بە دڵنیایییەوە ئێمە دوچاری دژواری بووینەتەوە، لەبەر ئەوەی زۆربەی ئەو گوندانەی عەرەبی تێدا نیشتەجێن، گوندی مەسیحی و ئێزیدی بوون و لەلایەن رژێمی سەدامەوە تەعریب كران. بەڵام لە ئێستادا نەمانهێشتووە لەم رووەوە تووشی كێشە بین، چونكە توانیومانە كەلتووری پێكەوەژیان بچەسپێنن و رێگەمان نەداوە كەلتووری دیكە ریشەداكوتێت. بەڵام دووچاری كێشە بووینەتەوە لەلایەن حكومەتی عێراقییەوە، لەبەر ئەوەی پەراوێزخراوین و هیچ خزمەتگوزارییەك دەستەبەر نەكراوە، ئەو خزمەتگوزارییانەش كە دەتوانین دابینی بكەین لە هەرێمی كوردستانەوە پێمان دەگات، ئەمە سەرەڕای ئەوەی بودجەی ئەم هەرێمەش لەلایەن حكومەتی عێراقییەوە بڕدراوە. كەواتە ئەگەر پوختی بكەینەوە، ئەوا كێشە سەرەكییەكانی ئێمە بریتییە لە تەعریب و پەراوێزخستن.