لەگەڵ نزیكبوونەوەی وادەی ئەنجامدانی ریفراندۆم، باس لەوە دەكرێت لە هەندێك شوێنی كوردستان دەنگێك دەبیسترێت دژ بە ریفراندۆم و سەربەخۆیی كوردستان، هەندێك دەڵێن ئەو دەنگانە لەو شوێنانە بوونیان هەیە كە رێكخستنەكانی پارتی تێیدا لاوازن و بوار بۆ ئایدیۆلۆژیەتی دیكە رەخساوە كە بەو ئاراستەیە قسە بكرێت، هەندێكی دیكەش ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن ئەو دەنگانە كەمینەیەكی كەمن و كاریگەریان لەسەر ئەنجامدانی ریفراندۆم و پرۆسەی سەربەخۆیی نابێت، بۆ رێگرتن لەو جۆرە دەنگانە و هەوڵدان بۆ چارەسەركردنی كێشە سیاسییەكان پارتی دیموكراتی كوردستان پەیامێكی ئاراستەی بزووتنەوەی گۆڕان كردووە بۆ ئەوەی بەبێ بەمەرج پەرلەمان كارابكرێتەوە بە دیالۆگی راستەوخۆ پێكەوە كێشەكانی نێوان پارتی و گۆڕان چارەسەر بكرێن، بۆ قسەكردن لەسەر بارودۆخی رێكخستنەكانی پارتی لە سنووری سلێمانی و هەڵەبجە و هەوڵەكان بۆ سەرخستنی پرۆسەی ریفراندۆم و چارەسەركردنی كێشە سیاسیەكان، سەردانی ئەنجوومەنی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستانمان لە سلێمانی و هەڵەبجە كردو ئەم دیمانە تایبەتەمان لەگەڵ بەڕێز ئەدهەم بارزانی سەرۆكی ئەنجوومەنی سەكردایەتی پارتی لەو دەڤەرە كرد و بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی داینەوە.

ئەو دەنگەی لە دەڤەری سلێمانی بە بەڵێ بە ریفراندۆم دەدرێت لە زۆر ناوچەی كوردستان زیاتر دەبێت

ئەگەر بزووتنەوەی گۆڕان پێشوازی لە پەیامەكەی پارتی بكات، كێشەكان چارەسەردەكرین و مانۆڕی سیاسیش كۆتایی پێدێت

ئێستاش نازانین كێشەی كۆمەڵی ئیسلامی لەگەڵ پارتی چییە و نازانین بۆچی كۆمەڵ ئەو هەڵوێستەی بەرامبەر پارتی وەرگرتووە



* كاتێك بوونە سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان لە پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە، ئاماژەت بەوە كرد ئەم دەڤەرە بۆ ئێوە بارزانە، پرسیاری ئێمە ئەوەیە ئایا كاروچالاكیی ئێوە لەم دەڤەرە چۆنە؟
- من ساڵێك پێش ئێستا گوتوومە دەڤەری سلێمانی بۆ من بارزانە، بێگومان ئێستاش وادەڵێم و لە داهاتووشدا هەروا دەڵێم و داكۆكیشی لەسەر دەكەم. ئەم دەڤەرە، دەڤەری تێكۆشان و قوربانیدان و مێژوویەكی تایبەتی خۆیەتی، مێژوویەك كە پڕیەتی لە جوانییەكانی ژیان و بابەتی رۆشنبیری و مێژوویی، هەر بۆیە كەسانی زۆر پایەبەرز و لێهاتوو لەم ناوچەیە هەڵكەوتوون، كە خۆیان و ئەوانەشی پەیڕەوی ئەوانیان كردووە، بەرەو لوتكەی ئەخلاق و رۆشنبیری هەڵكشاون و توانیویانە بە مانا دروستەكەی رێگەی راست، رێگەی راستیان بۆ هەردوو بواری دنیاو قیامەت رەنگڕێژ كردووە. شاری سلێمانی، شاری (مەولانا خالیدی نەقشبەندی)یە. ئەم زانا گەورەیە بیر لەوە دەكاتەوە نوێبوونەوەیەك دروست بكات، هەربۆیە بە مەلاونا خالیدی نەقشبەندی موجەدەدی (واتە نوێكەرەوە) ناسراوە. ئەم زاتە لەم شارە هەڵكەوتووە و هەر لەم شارەش لە پێناوی خوای گەورە و میللەتەكەی دەستی بە خەبات و تێكۆشان كردووە و رۆشنبیری و مانا جوانەكانی ژیانی فێری مرۆڤ كردووە، بەڵام لەهەمانكاتدا ئەوەش دەزانین كە رێگەی نوێبوونەوە بۆ مەولانا خالیدی نەقشبەندی گوڵڕێژ نەبووە، بەڵكو دڕكیش لە رێگەی هەبووە و چەندین كۆسپی بۆ دروستكراوە، هەر بۆیە ناچار دەبێت دووجار ئەم شارە بەجێبهێڵێت و رووبكاتە بەغدا، جاری سێیەمیش ئەم وڵاتە بەرەو شام بەجێدەهێڵێت و هەر لەوێش كۆچی دوایی دەكات و مەزاری ئەم زانا گەورەیەی كورد ئێستاش لە دامێنی چیاكانی قاسیونی دیمەشقە. مەبەستم لەم مێژووە تەنیا گێڕانەوەی مێژوو نییە، بەڵكو مەبەستم لەو فەلسەفەیەی نوێبوونەوەیەی مەولا خالیدی نەقشبەندییە كە لەم دەڤەرەوە هاتەكایەوەو سەردەمانێكی زۆر تەنیا رێگە بوو بۆ زۆربەی زۆری نەتەوەی كورد لە هەر چوارپارچەی كوردستان، هەروەها لە ئەستەنبوڵەوە تا جەزیرەی عەرەبی پەیڕەوانی ئەم فەلسەفەیە لە ژیانی مرۆڤایەتیدا پێگەو رۆڵی سەرەكییان هەبووە، بۆیە دوای سەدان ساڵ كە سەیری ئەم فەلسەفەیە دەكەین، دەبینین نوێبوونەوە پێووستیی ئەمڕۆ و سبەی و داهاتووی ئێمەشە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە فەلسەفەی پێكەوەژیان و رێزگرتن و زانینی بەهاو پێگەی مرۆڤ لەسەر زەمینە، بەشێكی گرنگی فەلسەفەی نوێبونەوەی مەولانا خالیدە، بەڵام بەداخەوە لە ئێستادا هەست بەوە دەكرێت كە خەریكە لەم دەڤەرە جۆرێك لە بیروبۆچوونی دیكەی دژ دەبێتە جێگرەوەی ئەم فەلسەفەیە. هەر بۆیە بۆ حزبە سیاسییەكانی كوردستان و حكومەتیش وەك دەسەڵاتێكی باڵای جێبەجێكردن، هەقە هەڵوەستە لەسەر ئەم لایەنە بكەن و رێگە نەدەن ئەو لایەنە جوانانەی كۆمەڵگەی ئێمە بەرەو تاریكی هەنگاو هەڵبگرن. ئەوجا لێرەوە ئەگەر بێمە سەر بابەتی حزبایەتی، بێگومان بوونی فرەحزبی مافێكی رەوایە بۆ هەموومان، مافی هەر مرۆڤێكە چۆن بیردەكاتەوەو بەچ ئاراستەو بۆچوونێك شرۆڤەی پرسەكان دەكات، بەڵام بەداخەوە لە زۆر شوێن ئەم ئاراستەیەی حزبایەتی و بیروبۆچوونی ئازاد بەرەو ئاقارێكی دیكە چووە و بۆتە هۆكارێك بۆ دژایەتی و یەكتری سڕینەوە، بۆیە ئێستا پێویستمان بەوە هەیە هەموو پێكەوە كارێكی جددی بكەین و پێكەوە هەڵوەستە بكەین و لایەنە جوانەكانی نەتەوەو مێژووی خۆمان بەبیری یەكتری بهێنینەوە و، هەوڵبدەین یەكتری قبووڵ بكەین و جیاوازییەكانی یەكتری لەبەرچاو بگرین و رێزیان لێ بگرین.


* ئەگەر قسە لەسەر رۆڵ و پێگەی پارتی لەم دەڤەرە بكەین، لە ئێستادا رۆڵ و پێگەی پارتی لەم دەڤەرە چۆن هەڵدەسەنگێنن؟
- پێگەی ئێستای پارتی لەم سنوورە پێگەی راستەقینەی پارتی نییە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە كە ئەو پێگەیەی پارتی لەسەردەمی مستەفا بارزانی و شۆڕشی ئەیلوول لەم دەڤەرە بەدەستی هێنابوو، ئەوە پێگەی راستەقینەی پارتییەو دەبێت هەموو هەوڵەكان بۆ ئەوە بن پێگەی راستەقینەی پارتی لەم دەڤەرە دووبارە بگەڕێتەوە جێگەی خۆی، ئێستاش هێندەی من سەرنجم داوە، خەڵكانێكی زۆر لە دەرەوەی پارتی و لەناو هێز و لایەنەكانی دیكەدا كە ئەمڕۆ هەڵگری بیروبۆچوونی دیكەن و جیاوازن لەگەڵ بیروبۆچوونی پارتی، بەڵام خۆیان هەر بە پێڕەوی رێبازی بارزانی دەزانن و ئەم رێبازە بە باشترین رێگە بۆ ئایندەیەكی گەش سەیر دەكەن، بۆیە دووبارەی دەكەمەوە، دەبێت كار بۆ ئەوە بكەین كە پێگەی راستەقینەی پارتی بگەڕێتەوە، بۆ ئەمەش پێویستمان بە كاركردنی زیاتر هەیە و پێموایە وەك پێویست كارمان بۆ ئەم مەبەستە نەكردووە.
* ئایا ئێوەی بەرپرسان كەمتەرخەم بوون و وەك پێویست كارتان بۆ ئەم پرسە نەكردووە، یان پارتی خۆی كەمتەرخەم بووە؟
- دەتوانم بڵێم، بەڵێ ئێمە كەمتەرخەم بووین.
* كەمتەرخەمییەكە بە دروستی لەچیدا بووە؟
- ئاشكرایە دوای ساڵی 1975 ئەو پیلانە نێودەوڵەتییەی لە چوارچێوەی رێككەوتنی جەزائیر لە كورد كرا، بووە هۆكاری ئەوەی بۆ ماوەیەكی كورت، شۆڕش لە خەبات و تێكۆشان وەستا، هەتا شۆڕشی گوڵان دەستی پێكردەوە. من ئەم ماوەی نێوان نسكۆی شۆڕش و دەستپێكردنەوەی شۆڕشی گوڵان، ناوی لێدەنێم (پشووی جەنگاوەران. استراحة المحاربین)، لەم بۆشاییەدا رێكخستنێك لەم دەڤەرە دروست بوو، بێگومان ئاشكرایە چۆن رێكخستن كرا و چۆن بەرەوپێشەوە چوون، كە لە ئێستادا من بە پێویستی نازانم بچمە ناو وردەكارییەكان، بۆیە وەك قۆناخی یەكەم ئەو رێكخستنە جۆرێك لە لاوازیی بۆ رێكخستنەكانی پارتی لە دەڤەری سلێمانی دروست كرد. قۆناخی دووەم كە بووە هۆكاری لاوازیی رێكخستنەكانی پارتی، قۆناخی دوای رێككەوتنی ستراتیژی نێوان (پارتی و یەكێتی)یە، راستە ئەم رێككەوتنە ستراتیژییە لایەنێكی زۆر باشی ئەوەیە كۆتایی بە شەڕی ناوخۆیی هێنا، بەڵام لایەنی نەرێنیشی ئەوە بوو كە كوردستانی بە سەر دوو زۆنی (زەرد و سەوز)دا دابەشكرد، لەم قۆناخەدا پارتی زۆر بایەخی بەم دەڤەرە نەداو بەجێیهێشت بۆ لایەنەكەی دیكە، لەمەش زیاتر پارتی بایەخێكی باشیشی بە كادر و ئەندام و لایەنگرانی خۆیشی لەم دەڤەرە نەداوە، ئەمەش كاردانەوەیەكی خراپی دەروونی لەسەر ئەو خەڵكانە هەبووە كە خەبات و قوربانیدانیان بۆ رێبازی بارزانی وەك پێویست لەبەرچاو نەگیراوە. پارتییەكانی ئەم دەڤەرە بەرگەی ژینگەیەكی زۆر گرانیان گرت، ئەمەش نەك هەر تەنیا لەبواری كاری رێكخستن و پارتایەتی، بەڵكو لەبواری ژیانی رۆژانەی خۆیان و ماڵ و منداڵ و خزم و كەسوكاریشیان لەم دەڤەرە دووچاری نەهامەتیی گەورە بوون، بۆیە بەشێكی زۆری ئەو خەڵكە ئێستا لە سنوورەكانی هەولێر و سۆران و دهۆك و زاخۆن، بەشێكیشیان روویان كردۆتە هەندەران لە ئەوورپا و ئەمریكا و كەنەدان، ئەمەش مانای ئەوەیە ئەو مرۆڤە گەیشتۆتە ئەو ئاستەی شوێنی ژیانی خۆی بەجێبهێڵێت، بە راستی ئەمەش هۆكارێكی دیكە بووە بۆ لاوازبوونی رێكخستنەكانی پارتی لەم دەڤەرە، بەڵام وێڕای هەموو ئەمانەش ئێستاش كاتێك لەگەڵ ئەندام، یان لایەنگیرێكی پارتی لەم دەڤەرە قسە دەكەم، دنیایەك میرخاسی و قارەمانی و خۆڕاگری بە ئاستێك پیشان دەدەن، راشكاوانە دەڵێم ئەو ئاستی و دڵسۆزی و حەماسەتەی لە پارتییەكانی ئەم دەڤەرە بینیومە، ئەوەمان پێدەڵێت كە هیچ شتێك نەیتوانیوە ئەو حەماس و دڵسۆزییە دابمركێنێتەوە.

* بەڵام دیسان هەر لەم دەڤەرە خەڵكانێكی زۆر هەن خۆیان بە دەروێش و موریدی رێبازی بارزانی دەزانن و بە فەرمی ئەندام، یان كادری رێكخستنەكانی پارتی نین، هێندەی سەرنجت دابێت، ئایا ئەو خەڵكانە لە ئەندام و رێكخستنەكانی پارتی زۆرتر نین؟
- من نزیكەی 14 مانگە لەم دەڤەرەم، رۆژانە ئەم دیاردەیە دەبینین و ئەو خەڵكانەی لە دەڤەری سلێمانی و هەڵەبجە خۆیان بە مورید و دەروێشی رێبازی بارزانی دەزانن، چەندین جار ژمارەیان زیاترە لەو ئەندام و كادرانەی پارتی كە بە فیعلی و فەرمی لەناو رێكخستنەكانی پارتیدا كاردەكەن، ئەمەش مانای ئەوەیە خەڵكانێك هەن لە پارتی و رێبازی بارزانی دەرنەچوون، بەڵكو بەهۆی بایەخنەدان بە بیروبۆچوونیان و خەبات و قوربانیدانیان جۆرە دووركەوتنەوەیەك دروست بووە، بۆیە دەبێت ئەم خەڵكە دڵسۆزەش ئاشت بكرێنەوە.
* ئایا تاچەند توانیوتانە كار لەم بوارە بكەن و ئەو خەڵكانە ئاشت بكەنەوە؟
- من نامەوێت بڵێم ئەمەندە كارە و ئەوەندە ژمارەمان كردووە، ئەمە بە پێویست نازانم، بەڵام ئەگەر سەركردایەتی پارتی بە هەموو بەشەكانیەوە لەم قسەیەی من ناڕەحەت نەبن، ئێمە هەوڵێكی زۆرمان داوە خاڵە لاوازەكانی خۆمان دەستنیشان بكەین و دەستنیشانیشمان كردووە و بۆ سەركردایەتیشمان ناردووە، بۆیە تكای من ئەوەیە كە سەركردایەتی پارتی لەگەڵ بەرنامە تازەكانی ئێمە بێنە پێشەوە و پشتگیریمان بكەن. ئێمە پێمان وایە چەندین ساڵە بەشێوەیەك لە شێوەكان ئەم ناوچەیە پشتگوێ خراوە، هەروەها ناكرێت لقەكانی ئەم دەڤەرە بەهەمان شێوەی لقەكانی سۆران و هەولێر و دهۆك و زاخۆ سەیر بكرێن، بۆیە دەبێت لەسەر ئاستەكانی رۆشنبیری، كارگێڕی و دارایی، جیاوازیی ئەم دەڤەرە لەگەڵ دەڤەرەكانی دیكە لەبەر چاو بگیرێت.
* لەو ماوەیەی پێشوو سەركردایەتی پارتی كۆمەڵێك گۆڕانكاری لە لق و ناوچەكانی دەڤەرەكانی دیكەی كوردستان كرد، بەڵام لە دەڤەری سلێمانی و هەڵەبجە ئەو گۆڕانكارییانەمان نەبینی، ئایا هۆكارەكان چی بوون كە گۆڕانكارییەكان ئەم دەڤەرەی نەگرتەوە؟
- ئێمە هەوڵمانداوە هەندێك گۆڕانكاری بكەین، بەڵام گۆڕانكارییەكان زۆر بە هێواشی بەڕێوەدەچن، قسەكەی ئێوە راستە گۆڕانكاری لە سنوورەكانی دیكەی رێكخستنەكانی پارتی كراون، بەڵام من سوپاسی سەرۆك و جێگری سەرۆك و سكرتێری مەكتەبی سیاسی و تەواوی ئەندامانی مەكتەبی سیاسی و ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی دەكەم، كە زۆربەی زۆری گۆڕانكارییەكانی ئەم سنوورەیان بۆ ئێمە بەجێهێشتووە، بەڵام وەك پێشتر ئاماژەم پێكرد، گۆڕانكارییەكان لەم سنوورە زۆر بە هێواشی بەڕێوە دەچن، ئێمە چەند كۆبوونەوەیەكمان لەگەڵ بەرپرسی لقەكانی ئەم سنوورە كردووە، داوامان لێكردوون كە بیروبۆچوونی خۆیان لەسەر تەواوی ئەو گۆڕانكارییانە دەرببڕن كە پێویستن لەم سنوورە ئەنجام بدرێت. من راشكاوانە دەڵێم، ئەم قۆناخەی ئێستا ئێمەی تێداین، قۆناخێكە گەنجەكان پێگەیشتوون و پێشكەوتوون، بۆیە پێویستمان بەوەیە توانای گەنجەكان بخەینەكار و پەروەردەیان بكەین و بەرەو سەركردایەتیكردنیان ببەین. لەمیانەی ئەو كۆڕ و كۆبوونەوانەی لەگەڵ لق و ناوچە و رێكخراوەكان ئەنجاممان داون، ئەو ژمارە گەنجە لێهاتووەی بینیوومن و قسەم لەگەڵ كردوون، زۆر دڵخۆشیان كردووم و ئومێدێكی گەورەیان بۆ دروستكردووین، هەموویان گەنجی پسپۆڕ و شارەزان، تەنیا پێویستیان بەوەیە فێری هونەری سەركردایەتیكردن بكرێن. بۆیە من پێموایە پارتی بەرەو قۆناخێكی نوێ هەنگاو هەڵدەگرێت، ئەویش قۆناخی نوێبوونەوەیە كە ئەمەش یەكێكە لە دروشمەكانی كۆنگرەی 13ی پارتی دیموكراتی كوردستان.
* بەڵام ئەوەی تێبینی دەكەین، ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لە دەڤەری سلێمانی و هەڵەبجە پێویستی بە راگەیاندنێكی كاریگەر هەیە، بەڵام هەست ناكەین بایەختان بەم لایەنە دابێت؟ ئایا ئەمە راستە؟
- كێشەی گەورەی ئەم سنوورەی رێكخستنەكانی پارتی لەساڵانی رابردوو ئەوە بووە، لەم ناوچەیە گەورەترین راگەیاندن هەبووە كە من ناڵێم دژ، بەڵام تەواو پێچەوانەی بیروبۆچوونەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان بووە، لەم سنوورە نزیكەی 118-130 كەناڵی سەتەلایت و تەلەفزێۆنی لۆكاڵ و رادیۆ و رۆژنامە و گۆڤار و سایت، بەپێچەوانەی سیاسەتی پارتی دیموكراتی كوردستان كاری كردووە، لەبەرامبەر ئەمەدا ئەگەر بڵێم كاریگەری ئێمە لە خانەی سفر لەسەد بووە، لەوانەیە قسەیەكی هەڵەم نەكردبێت، ئێمە لەم دەڤەرە دوو نووسینگەی كەناڵی (كوردستان و زاگرۆس)مان هەیە، من سەردانی هەردوو نووسینگەكەم كردووە، جیا لەوەی ئەو نووسینگەیە رێنمایی لە ناوەندی خۆیان وەردەگرن، بەڵام هیچ بایەخێكیان پێ نەدراوە نە لە رووی دارایی، نە لە رووی لۆجیستی و دابینكردنی ئامێر و كەلوپەل و پێداویستییەكانیان، كەناڵێكی لۆكاڵمان هەیە بەناوی (كەناڵی سلێمانی) ئەمانیش لەچوارچێوەیەكی زۆر سنوورداردا و بەتوانای خۆبەخشانەی ئەو گەنجانەی لەوێ كاردەكەن، بەڕێوە دەچێت. نووسینگەی رادیۆی كوردستان، گرفتی هێجگار گەورەی هەیە، زۆر جار بۆ ماوەی چەند رۆژێك هەر لەكار دەكەوێت، بۆیە دەبێت ئەم لایەنە بایەخی پێبدرێت و ئێستاش هەوڵێك هەیە بۆ ئەوەی هەماهەنگییەك لەگەڵ كەناڵە سەتەلایتەكانی خۆمان و تەلەفزیۆنی لۆكاڵی سلێمانی و رادیۆی دەنگی كوردستان دروست بكەین، بایەخ بە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دەدەین. لەبەرنامەدایە بەم نزیكانە گۆڤارێك بە ناوی (ڕا) دەربكەین، هەروەها داوامان كردووە كەناڵێكی سەتەلایت بەناوی سلێمانی دابمەزرێت، لێرە خەڵكانی تەكنیكی و ئیمكانیەتی رۆژنامەوانی زۆر باشمان لەبەر دەستە و دەتوانن بەڕێوەی ببەن.
* ئەگەر لێرەوە بێینە سەر پرسی سەربەخۆیی كوردستان و هەوڵەكان بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم، لەوانەیە قەت رۆژێك لە رۆژان مەزندەی ئەوەت نەكردبێت لەناوچەیەكی كوردستان بەرپرسارییت هەبێت، كە دەنگێك هەبێت و بڵێت: من بە سەربەخۆیی دەڵێم: نەخێر، پرسیارەكە ئەوەیە ئایا چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم واقیعە كراوە؟
- نەك هەر مەزندەی ئەوەم نەكردووە دەنگێك هەبێت كە بڵێت من دژی سەربەخۆییم، بەڵكو هەر خۆم حەزم نەكردووە گوێبیستی ئەوە بم كە دەنگێك هەبێت دژی سەربەخۆیی بێت، بۆیە قەت مەزندەی ئەوەم نەكردووە كە رۆژێك لە رۆژان كوردێك، یان كوردستانییەك هەبێت و بڵێت: من سەربەخۆیی كوردستانم ناوێت، ئەوجا ئەگەر ئەمە یەك دەنگیش بێت، مەزندەی ناكەیت، چونكە دەكەوێتە دەرەوەی مەزندەو تێگەیشن لە چەمكی كوردایەتی و بیری نەتەوەیی، ئەمەش لەبەر ئەوەی چۆن دەبێت میللەتێك بەسەر چوار دەوڵەتدا دابەش كرابێت و دەیان ساڵە لەژێر زەبری پۆستاڵی سەربازەكانی تورك و عەرەب و فارسدا بووبێت و تاكێكی ئەو میللەتە بوێریی ئەوەی هەبێت، بڵێت: من دژی سەربەخۆییم؟ ئەمە مانای ئەوەیە كاتێك دەڵێت: (نەخێر بۆ ریفراندۆم و سەربەخۆیی) واتە دەیەوێت ئەو میللەتە هەر دیل و ژێردەستە بێت. هەر بۆیە من لە چاوپێكەوتنی دیكەش ئاماژەم بەم پرسە كردووە و ئێستاش دووبارەی دەكەمەوە، كە ناكرێت بگوترێت لە كوردستاندا دوو بەرە هەیە، یەكێكیان لەگەڵ سەربەخۆییەو ئەو دیكەیان دژی سەربەخۆییە، ئەمە راست نییە و كوردستان یەك بەرەیە و ئەوەی كورد بێت و رۆژێك لە رۆژان خەبات و تێكۆشانێكی بۆ كوردستان كردبێت، بەهیچ شێوەیەك ئامادە نییە لە هیچ بەرەیەكی دیكەدا بێت، بێجگە لەبەرەی سەربەخۆیی، من زۆر جار گوێبیستی ئەوە دەبم و دەڵێن لە بەشێكی جوگرافیای كوردستان لەگەڵ ریفراندۆم نین، ئەگەر ئەو جوگرافیایە مەبەست لێی دەڤەری سلێمانییە، من بەدڵنیاییەوە دەڵێم ئەو دەنگەی لە سلێمانی بە ( بەڵێ) دەدرێت بە ریفراندۆم، لەوانەیە لەهەندێك ناوچەی دیكەی كوردستان بەو ئاستە نەبێت، ئەو شارە شاری تێكۆشان و قوربانیدانە بۆ كوردستان و بە سەدان هەزار لە رۆڵەكانی لە پێناوی سەربەخۆیی كوردستان شەهیدبوون و رووبارێك خوێن و ئارەقە لەم شارەدا بۆ سەربەخۆیی رژاوە، بۆیە ئەم شارە هەرگیز بۆ ریفراندۆم ناڵێت: نەخێر، بەڵكو بە بەڵێ پێشوازیی لێ دەكات.
* بەڵام چەندین كەناڵی تەلەفزیۆنی و ژمارەیەك لە خوێندەواری ئەم شارە بە ئاشكرا ریكلام دژی سەربەخۆیی دەكەن و كەمپین دژی ریفراندۆم ساز دەكەن؟
- ئەمە خەلەلە، ئەوەی كە دژایەتی سەربەخۆیی و ریفراندۆم دەكات، لەوانەیە كەناڵێكی تەلەفزیۆنی، یان رۆژنامەیەك، یان گۆڤارێك، یان تەنانەت سەركردەی حزبێك بێت، من تەنانەت ناڵێم حزبێكیش، لەبەر ئەوەی هیچ حزبێك نییە لەپەیڕەو پڕۆگرامی خۆی باسی مافی چارەنووس و سەربەخۆیی نەكردبێت.
* بەڵام ئەوان بە راستەوخۆ دژایەتی ناكەن، بۆ نموونە دەڵێن كاتی نییە، یان ترس و نیگەرانی بڵاودەكەنەوە؟
- لە حوزەیرانی رابردوو حزبە سیاسییەكانی كوردستان (بێجگە لە گۆڕان و كۆمەڵ) بە ئامادەبوونی سەرۆك بارزانی كۆبوونەوە و رۆژی 25ی ئەیلوولی داهاتوویان بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم دەستنیشان كرد، باشە ئەوانەی دەڵێن كاتی ریفراندۆم نییە، ئایا رۆژێكی دیكەیان دیاریكردووە و بە بەڵگە سەلماندوویانە كە ئەو رۆژە كاتی ریفراندۆمە؟ ئێمە ئەوە سەد ساڵە چاوەڕێی 25ی ئەیلوول دەكەین، ئایا سەد ساڵی دیكەش چاوەڕێ بكەین تا فرسەتی 25ی ئەیلوولێكی دیكە دێتەپێشەوە؟ راشكاوانە دەڵێم: ئەوانەی پێیانوایە كە عەبادی و ترەمپ و پۆتین، لەكاتێكی گونجاودا سەربەخۆییمان بەدیاری بۆ دەهێنن، ئەوانە بەهەڵەدا چوون. یان ئەو خەڵكانە پرسیاری ئەوە دەكەن، ئایا ریفراندۆم بۆ سەربەخۆییە؟ لێرەدا دەخوازم ئاماژە بە قسەیەكی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی بكەم كە لەم رۆژانە لەوەڵامی هەمان پرسیاردا گوتی: ریفراندۆم ئامانج نییە، بەڵكو ریفراندۆم هۆكارێكە بۆ سەربەخۆیی. بۆیە ئەگەر ریفراندۆم هۆكارێك نەبێت بۆ سەربەخۆیی، ئەسڵەن هەر پێویست نییە ئەنجامی بدەین. ئێمە ئێستا لە وڵاتێكدا دەژین خۆمان پێی دەڵێن: (عێراقێكی فیدڕالی)، بەڵام پرسیاری من ئەوەیە كام لە سەركردە عەرەبەكانی عێراق رۆژێك لە رۆژان لە لێدوان و قسەكانیاندا ئاماژەیان بە عێراقێكی فیدڕالی كردووە؟ ئەوان تەنانەت پابەند نین بەو رێككەوتنەی كە كردوومانە بۆ ئەوەی بەشێك بین لە چوارچێوەی دەوڵەتێكی فیدڕاڵیدا. جەنابی سەرۆك بارزانی لە چەند رۆژی رابردوودا لە پەیامێكدا زۆر بە راشكاوی باسی لە بڕینی قووتی خەڵكی كوردستان كرد. پرسیار ئەوەیە ئایا لایەنە سیاسییەكانی شیعە، مەرجەعە ئایینییەكانیان، كامیان لەسەر بڕینی قووتی ئەم میللەتە هاتەدەنگ؟ كاتێك نوری مالیكی بە بڕیاری خۆی بودجە و مووچەی كوردستانی بڕی، ئومێدم دەخواست یەكێك لە ئایەتوڵاكان (ئەوجا سیستانی بێت، یان یەعقوبی، یان حەكیم، یان سەدر، یان هەر كامێكی تریان)، وتارێكی پێشكەش بكردایە، یان فەتوایەكی دەربكردایە و ئیدانەی ئەم كارەی بكردایە، لەمەش كەمتر با یەكێك لە (وتارخوێنەكانی رۆژی هەینی)یان راسپاردایە كە بەناوی ئەوانەوە لە گوتاری رۆژی هەینیدا، فەتوایەكی بدایە كە ئەمە زوڵمە دەرهەق كوردستان دەكرێت، ئەو كات ئێمەش مەزندەیەكی ئەوتۆمان بۆ دروست دەبوو كە لە عێراقدا دەنگێكی هەق ماوە، بەڵام چۆن كاتی خۆی عەرەبەكان لە سەر كیمیابارانكردنی هەڵەبجە و 182 هەزار ئەنفالی كورد و ئەنفالی هەشت هەزار بارزانی و پێنج هەزار لە فەیلییەكان بێدەنگییان بەرامبەر سەدام حوسێن پیشان دا، كە نە جامیعەی ئەزهەر و نە موفتییەكانی سعودیە و عێراق، كەسێك نەبوو بە سەدام بڵێت ئەمانەش میللەتێكی موسڵمانن و رۆژێك لە رۆژان سەركردەیەكی ئیسلامی وەك (سەڵاحەدینی ئەیووبی)یان هەبووە كە قودسی بۆ رزگار كردوون، زوڵمە ئەو میللەتە كۆكوژ دەكەیت، لە بەرامبەر ئەو زوڵمەش دەرهەق كوردستان كرا و قووتی خەڵكیان بڕی، كەسیان نەهاتە سەرخەت. دەسەڵاتدارانی ئێستای عێراق و ئەوانەی ئێستا گرفت بۆ كوردستان دروست دەكەن، هەر هەموویان لەژێر چەتری هێزی پێشمەرگە و لە چیاكانی كوردستان دەحەوانەوەو لەوێوە رێكخستنەكانی خۆیان لە ناوەڕاست و باشووری عێراق دەبووژاندەوە، بەڵام ئەمڕۆ ئەمانیش هەمان قەوانە سواوەكەی سەدام حوسێن و حكومەتەكانی پێش ئەو و سەردەمی پاشایەتیی عێراق دووبارە لێدەدەنەوە. بۆیە پێویستە شیعەكانی ئێستای دەسەڵات لەبەغدا پەندیك لە مێژوو وەربگرن و وەڵامی ئەو پرسیارە بدەنەوە كە ئەوەی سەدام بە كوردی كرد و ئەو ئیمكانیاتەی لەبەردەستی سەدام بوو، نەیتوانی بە كیمیاباران و ئەنفال ئەم میللەتە لەناو ببات، ئایا ئێوە دەتوانن بەم عێراقەی ئێستا كە بە مەفهوومی سیاسی بوونی نەماوە، دژایەتی خواستی خەڵكی كوردستان بكەن؟
* شیعەی عێراق پشتی بە ئێران بەستووەو ئێرانیش بەتەواوەتی هاتۆتە سەرخەت و بە ئاشكرا دژایەتی ریفراندۆم دەكات. وەك كەسێك كە ئاگاداری سیاسەتی ئیقلیمیت، ئایا ئەمە چۆن دەخوێنیتەوە؟
- زۆر بەداخەوە، كۆماری ئیسلامی ئێران یەكێك بووە لەو دەوڵەتانەی لە ساڵانی خەباتی شاخ، پشتیوانی لە هەموو حزبە سیاسییەكانی كوردستان كردووە، بێگومان ئەو كات ئێران بەرژەوەندیی خۆیشی هەبووە لەبەر ئەوەی لە شەڕێكی سەختی هەشت ساڵەدا بوو لەگەڵ عێراق، بەڵام ئێمەی كورد ئەو هاوكارییانەی ئێرانمان لەبەرچاوە و قەت رەتی ناكەینەوە، لەلایەكی دیكەوە ئێران بۆ دەبێت دژی ریفراندۆمی كوردستان بێت؟ ئەم كیانە سیاسییەی وەك ئەمری واقیع لە باشووری كوردستان هەیە، لە دوای ساڵی 1991ـەوە تائێستا كیانێكی سەربەخۆ بووە و بە ئەمری واقیع خۆی ئیدارەی خۆی كردووە، هەروەها كوردستانیش كاتێك لەنێوان چوار دەوڵەتدا دابەش كراوە، ئەوكاتە كۆماری ئیسلامی ئێران دانەمەزراوە، بۆیە زۆرجار لەگەڵ بەرپرسانی ئێرانی باسی ئەوەم كردووە، ئێوە بۆچی بە دیدێكی ئیسلامییانە كێشەی كوردی خۆتان چارەسەر ناكەن؟ هەروەها پێم وتوون لەگەڵ ئێش و ئازاری ئەم میللەتە رابوەستن، بەم كارەتان لەبری ئەوەی گرفتتان لەگەڵ 6-10 ملیۆن كوردی خۆتان بۆ دروست بێت، بە یەكجاری زیاتر لە 50 ملیۆن كورد دەكەنە دۆست و پشتیوانی خۆتان. هەروەها پێموتوون ئێمە هەموومان بڕوامان بەخوا هەیە و هەموومان دەڵێن خوا ئەم زەوییەی دروست كردووە، خوای گەورەش ئێمەی لەسەر ئەم جوگرافیایە دروست كردووە كە پێی دەڵێن كوردستان، ئایا ئێمە دەتوانین كوردستان بگوازینەوە بۆ ئەرژەنتین و بەڕازیل، یان ئایا ئێران دەتوانێت خۆی بگوازێتەوە بۆ سنووری چین و ژاپۆن، یان بچێتە جێگەی پاكستان و پاكستان ببێت بە دراوسێی ئێمە؟ بۆیە ئەمە ئیرادەی خوایە كە ئێمە دراوسێین و دەبێت هەوڵبدەین پێكەوە بژین، بەڵام سیاسەتی ئێران بەرامبەر ریفراندۆمی كوردستان هەڵەیە. من یەكێك بووم لەوانەی بەردەوام بەرگریم لە هاوكاری و پەیوەندی نێوان كوردستان و ئێران كردووە، بە گرینگیشم زانیوە بۆ هەر دوولا، ئەمەش لەبەر ئەوەیە پەیوەندی دوولایەنی ئێران و كوردستان لە بەرژەوەندی هەر دوولا و لە بەرژەوەندیی رۆژهەڵاتی ناوینیشدایە، سەرەنجامیش لە بەرژەوەندیی ئاسایشی جیهاندایە. سەدام حوسێن لە ساڵی 1975 لەچوارچێوەی رێككەوتنی جەزائیر و لە دژی شۆڕشی كورد وازی لە بەشێكی خاكی عێراق و شەتولعەرەب هێنا، بەڵام دوای چەند ساڵێك سەدام هاتەسەر تەلەفزیۆن رێككەوتنەكەی دڕاندو لێی پەشێمان بووەوە، بەمەش شەڕێكی 8 ساڵە لە نێوان عێراق و ئێران دروست بوو، هەموو جیهان دوچاری شڵەژان هات، دواتر شەڕی كوەیت دروست بوو، بۆیە ئەمانە پێمان دەڵێن ئەگەر ئاسایش و سەقامگیری لە كوردستان تێكبچێت، ئاسایش و سەقامگیری بۆ جیهانیش نایەتەئاراوە.
* ئێستا دەڵێن دەوڵەتی كوردستان دروستبوونی ئیسڕائیلی دووەمە، ئایا بۆ دەبێت ئێمە ئیسڕائیلی دووەم بین؟
- با تەفسیرێكی لۆژیكانە بۆ ئەو قسەیە بكەین كە دەڵێن كورد دەبنە ئیسڕائیلی دووەم. پرسیاری من ئەوەیە دەوڵەتانی عەرەبی و ئیسلامی چ كێشەیەكیان لەگەڵ ئیسڕائیل هەیە؟ بێگومان عەرەبەكان دەڵێن خاكی عەرەبی داگیركردووەو دەوڵەتانی ئیسلامییش دەڵێن خاكی دەوڵەتێكی ئیسلامی داگیركردووە، بۆیە پرسیاری ئێمەش لەوان ئەوەیە: ئایا ئێوەش خاكی كوردستانتان داگیر نەكردووە؟ ئایا وەك داگیركردن چ جیاوازییەك لە نێوانتاندا هەیە؟ ئەمە لە كاتێكدا ئێمە خاكی كەسمان داگیرنەكردووە و بەرگری لە خاكی خۆمان دەكەین و ئێمە بە ئێوە دەڵێین خاكی ئێمەتان داگیركردووە.
* پارتی دیموكراتی كوردستان لە دوایین پەیامیدا بۆ بزووتنەوەی گۆڕان ئاماژەی بەوە كردووە كە هیچ مەرجێكی بۆ كاراكردنەوەی پەرلەمان نییە، ئایا پێتانوایە بزووتنەوەی گۆڕان چۆن پێشوازی لەم پەیامەی پارتی دەكات؟
- من ئومێدەوارم بزووتنەوەی گۆڕان زۆر بە وردی و ئاقڵانە بیربكاتەوەو مامەڵە لەگەڵ ئەم پەیامەی پارتی دیموكراتی كوردستان بكات، لەبەر ئەوەی پارتی لەم قۆناخەدا بەرژەوەندییە باڵاكانی نەتەوەی لەبەرچاو گرتووە، ئەم پەیامەشی كە هیچ مەرجێكی بۆ كاراكردنەوەی پەرلەمان نییە، وەك حزب نەناردووە، لەبەر ئەوەی پێشتر هەڵوێستی پارتی ئاشكرا بووە، بەڵام ئێستا پارتی كە ئەو پەیامەی ناردووە و ئامادەباشی خۆی پیشانداوە بە بێ مەرج كێشەكان چارەسەر بكرێت، تەنیا و تەنیا لەبەر ئەوەیە كە پارتی وەك حزبێكی گەورە ئەركێكی گەورەی نەتەوەیی لەسەرشانە و لە پێناوی ئەم ئەركە نەتەوەییە هەتا ئەگەر ناویشی لێ بنێن (تەنازول)، ئەوا لە پێناوی بەرژەوەندییە باڵاكانی نەتەوەییمان تەنازولی لە بەرژەوەندیی حزبیی خۆی كردووە، ئەمەش ئامادەباشیی پارتییە، بۆ ئەوەی ئامادەین پێكەوە بەرنامەیەكمان هەبێت بۆ سەرخستنی پرۆسەی نەتەوەیی، بۆیە من بە دووری نابینم كە دەرگایەك دەكرێتەوە، هەروەها دەبێت بارودۆخی ئەم دەڤەرەش لەبەرچاو بگیرێت، ئەو گۆڕانكارییەی بە سەر بارودۆخ و خەڵك و جەماوەری ئەم دەڤەرەدا هاتووە، دەبێت حیسابی بۆ بكرێت، ئەگەر لایەنێك پێیوابێت هەتا دوێنێ خاوەنی ئەوەندە پێگەی جەماوەری بووە، ئەوە ئەمڕۆ گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، ئاكامی هەڵبژاردنەكانی داهاتووش ئەو گۆڕانكارییانەی بەسەر ئەم دەڤەرەدا هاتوون زۆر باش پیشان دەدات.
* راشكاوانەتر ئایا بەم دەستپێشخەرییەی پارتی، زەمینەیەك دێتەئاراوە بۆ ئەوەی پارتی و گۆڕان پێكەوە دابنیشن و خۆیان كێشەكان چارەسەر بكەن و چیتر چاوەڕێی پڕۆژەی لایەنەكانی دیكە نەكەن؟
- پارتی چەندین دەستپێشخەریی دیكەشی پێشكەش كردووە، بەڵام گرفتی سەرەكی تا ئێستا نەبوونی متمانە بووە، ئەگەر ئەو متمانەیە لەنێوانماندا دروست بێت، كێشەكانی دیكە هەموویان قابیلی چارەسەركردنن، بۆیە پێشتریش وتم، پێویستە گۆڕان زۆر بە هۆشیاری و ئاقڵانە مامەڵە لەگەڵ ئەم پرسە بكات. پارتی ئامادە بووەو ئامادەیە لە بەهێزترین حاڵەتدا و بۆ بەرژەوەندیی پرسە نەتەوەییەكان، هەمیشە دەستی برایەتی و پێكەوەژیانی درێژكردووە، بۆیە ئەگەر گۆڕان بە شێوەیەكی ئەرێنی مامەڵە لەگەڵ پەیامەكەی پارتی بكات، زۆر مانۆڕی سیاسیش كۆتایی پێدێت كە لەسەر ئەم دۆخە خراپەی نێوان پارتی و گۆڕان دەكران، ئیدی هەر حزبێك پڕۆژەیەك ناهێنێت بۆ ئەوەی كێشەكانی نێوان گۆڕان و پارتی چارەسەر بكات. بۆیە پێموایە هەردوولا (پارتی و گۆڕان) ئەوەندە توانامان هەیە كە خۆمان كێشەكانی نێوان خۆمان چارەسەر بكەین.
* پارتی دیموكراتی كوردستان تەنیا پەیامی ئاراستەی گۆڕان كردووە، ئایا نەدەكرا پەیامێكیش ئاراستەی كۆمەڵی ئیسلامی بكەن بۆ ئەوەی كێشەكان لەگەڵ كۆمەڵیش كۆتایی بهاتایە؟
- بڕوا بكەن وەك شەخسی خۆم، هەتا ئێستاش نازانم گرفتەكانی كۆمەڵ لەگەڵ پارتی چین، یان گرفتەكانی ئێمە لەگەڵ كۆمەڵ چین. هەندێك جار ئەو پرسیارە لە خۆم دەكەم، بۆچی كۆمەڵی ئیسلامی ئەم هەڵوێستەی وەرگرتووە، وەك دەڵێن كەوچكی لە ئاگر گەرمترە؟ هەر بۆ نموونە ماوەیەك پێش ئێستا سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان گوتی، ئەگەر فڵان لایەن دۆست بێت، ئێمە لەگەڵ كۆمەڵ خزمین. جەنابی سكرتێری مەكتەبی سیاسیی پارتی راستەخۆ چوو لەگەڵ مامۆستا عەلی باپیر لە بارەگای ئەوان لەگەڵی كۆبووەوە، ئەمەش واتە هەموو دەرگاكان هەمیشە لەنێوان پارتی و كۆمەڵ كراوەن، یان زۆر جاری دیكە پرسیار لەخۆم دەكەم، ئایا كۆمەڵی ئیسلامی هەڵوێستەكانی جەنابی سەرۆك بارزانی لەبەرچاو ماوە، كاتێك مامۆستا عەلی باپیر لە بەندیخانە بوو؟ من خۆم بەشەخسی ئاگاداری ئەو هەڵوێستانەم و مامۆستا عەلی باپیریش باش دەزانێت، با ئەمە لە گۆڤاری گوڵان بخوێنێتەوە، كە سەرۆك بارزانی چەند خەمخۆری مامۆستا عەلی باپیر بووە، هەر بۆنموونە جەنابی سەرۆك بارزانی بە مندا چ پەیامێكی بۆ كۆمەڵی ئیسلامی هەبووە و چەند هەوڵیداوە كە مامۆستا عەلی باپیر لەو میحنەتە رزگار بكات، سەرۆك فەرمانی بەمن كردو پێی گوتم: كاك ئەدهەم خۆت چاودێر بە، بۆیە ئەمە دەڵێم سەرۆك بارزانی هەمیشە و لەهەموو قۆناخەكاندا لەگەڵ كۆمەڵی ئیسلامی راوەستاوە، زیاتر لە لایەنەكانی دیكە، بۆیە دەڵێم دەبێت هەندێك شتمان لەبیر بێت، جەنابی سەرۆك هەڵوێستی بەرامبەر كۆمەڵی ئیسلامی بەمجۆرە بووە، پرسیار ئەوەیە بۆچی كۆمەڵی ئیسلامی كەوتە وەرگرتنی ئەو هەڵوێستە بەرامبەر پارتی؟.
* دوایین پرسیار، ئایا ئەگەر كێشەكانی پارتی لەگەڵ گۆڕان چارەسەركران، مانۆڕی سیاسی كۆتایی دێت؟
ئەگەر هەموو لایەك دووربكەونەوە لەدەستی دەرەكی، بە گەشبینیەوە دەڵێم بەڵێ كۆتایی دێت.