سەڵاحەدین قاسم عەلی ناسراو بە سەڵاحەددین گوین سیاسەتمەدارو ئەندامی پێشووی پەكەكەو خەڵكی شرناخە لەباكووری كوردستان و لەساڵی 1984 چووەتە ریزی پەكەكە، بە ئامانجی سەربەخۆیی بۆ كوردستان و دامەزراندنی دەوڵەتی نەتەوەیی لە ریزی پەكەكە خەباتی كردووە، بەڵام كاتێك پەكەكە وازی لە ئامانجی سەربەخۆیی كوردستان هێناوە و بانگەشە بۆ فیدراسیۆنی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بەرگری لە یەكپارچەیی عێراق و سووریا دەكات، ئەوا ئەویش ریزەكانی پەكەكەی بەجێهشتووە و وەك سیاسەتمەدارێكی سەربەخۆ خۆی بۆ سەربەخۆیی كوردستان تەرخانكردووە. بۆ قسەكردن لەسەر سیاسەتی ئێستای پەكەكە و چڕكردنەوەی هەوڵەكانی بۆ دژایەتی سەربەخۆیی كوردستان، گوڵان لە سەردانێكی بۆ لای سەڵاحەدین قاسم لە نزیكەوە ئەم پرسانەی لەگەڵ تاوتوێ كرد و بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵانی دایەوە.

مانەوەی پەكەكە لە دەڤەری شنگال هۆكارێكە بۆ دروستبوونی كێشەیەكی گەورە بۆ كوردانی ئێزیدی و تەواوی باشووری كوردستان



* لە پەیوەندی بەو ئامانج و ستراتیژیەتەوە كە لە ئێستادا پەكەكە هەوڵی بەدیهێنانیان دەدات، ئایا بە تێڕوانینی ئێوە لە ئێستادا پەكەكە خەبات لە پێناوی چیدا دەكات و دەیەوێت چ دەستكەوتێك بەدەست بهێنێت؟
- پەكەكە لەسەرەتای دامەزراندنیەوە بۆ سەربەخۆیی كوردستان كاری دەكرد، نەك هەر تەنیا بۆ باكووری كوردستان، بەڵكو بۆ هەر چوار پارچەی كوردستان، واتە بانگەشەی بۆ رزگاركردنی هەر چوار پارچەكەی كوردستان و پێكهێنانی كوردستانی گەورە و سەربەخۆ دەكرد. هەر ئەمەش هۆكاری پەیوەندیكردنی ئێمە بوو بە ریزەكانی پەكەكەوە. چونكە ئەگەر لەبەر ئەم ئامانجە نەبووایە نە ئێمە و نە كەسانی دیكە نەدەچووینە نێو پەكەكەوە. بەڵام پاش دەستگیركردنی عەبدوڵا ئۆجەلان ستراتیژیەتی سەربەخۆیی گۆڕا بۆ ستراتیژیەتی كاركردن بۆ كۆماری توركیای دیموكراتی. بە چەشنێك ئێستا پەكەكە بە ئاشكرا رایدەگەیەنێت كە خوازیاری سەربەخۆیی كوردستان نییە، تەنانەت ئەگەر هەموو جیهانیش پاڵپشتی لێبكات.
* وەكو ئاماژەت پێدا پەكەكە كاتێك وەك حزبێكی سیاسی خۆی راگەیاند، داوای دەوڵەتی كوردستانی گەورەی دەكرد و جەختی لەسەر ئەوە دەكردەوە كە تەنیا دەوڵەت چارەسەری كێشەی كورد دەكات و كۆتایی بە چەوساندنەوە دێت، بەڵام ئێستا پەكەكە هەر خۆی دژی دەوڵەتی كوردستانەو بانگەشە بۆ ئەوە دەكات كە نابێت باس لە دەوڵەت بكرێت، ئایا پاشەكشەی پەكەكە لەدەوڵەت لەسەر چ بنەمایەكە؟
- هۆكارەكە بۆ گۆڕانی تێڕوانینی عەبدوڵا ئۆجەلان دەگەڕێتەوە، ئەو خوازیار بوو لەگەڵ دەوڵەتە ئیقلیمییەكاندا پەرە بە چارەسەرێك بدرێت، ئێ باشە ئەگەر وابێت، ئەوا دەبێت لە چوارچێوەی سیاسەتی دەوڵەتە ئیقلیمییەكاندا ئەم چارەسەرە بێتەئاراوە. بەڵام ئەم چارەسەرە بەرژەوەندییە نەتەوەییەكانی كورد لەخۆ ناگرێت و، لە چەند مافێكی كەلتووری و زمانی تێناپەڕێت، چونكە ئەو دەوڵەتانە نە كوردستانی سەربەخۆ قبووڵ دەكەن، نە كوردیش وەك میللەت قبووڵ دەكەن. كە من پێموانییە هیچ كوردێك و بگرە هیچ ئەندامێكی پەكەكەش ئەمەی پێ ئیستیعاب ناكرێت، چونكە هەر كوردێك لە دەستپێكردن بە خەبات و شۆڕشدا، سەربەخۆیی كوردستانی لە هزر و خەیاڵدا بووە. بەڵام جێی داخە، رێبەرایەتی پەكەكە ئێستا بە ئاڕاستەیەكی دیكەدا دەڕۆن و باوەڕێكی جیاوازیان هەیە. واتە ئەوان پێیانوایە كە هەل و مەرجی نێودەوڵەتی و ئیقلیمی و نێوخۆیی كوردستانیش نەگونجاوە بۆ راگەیاندنی دەوڵەتی كوردستان، واتە ئەوان رایدەگەیەنن كە دوای ساڵانێك شەڕ و خەبات لە پێناوی سەربەخۆییدا نەیانتوانی ئامانجی خۆیان بەدی بهێنن، ئێستا دەبێت تێڕوانین و سیاسەتی خۆیان بگۆڕن و پێیانوایە دەبێت لە چوارچێوەی دەوڵەتی توركیای دیموكراتیدا كێشەی كورد بێتەچارەسەركردن، واتە ئەوان باوەڕیان وایە بە دیموكراتیبوونی توركیا هەلی چارەسەركردنی كێشەی كورد دێتەئاراوەو دەڵێن لە ئێستادا شەڕكردن لە پێناوی هێنانەدی سەربەخۆیی كارێكی مومكین نییە. ئەمە لە كاتێكدا كە لە رابردوودا باس لە حوكمی زاتی دەكرا بۆ كورد، ئەوان بە گاڵتەجاڕییەوە لەم مەسەلەیەیان دەڕوانی، كەچی ئێستا ئەوان تەنانەت حوكمی زاتیش ناخوازن و تەنیا داواكارییەكەیان لەوەدا كورت كردۆتەوە كە دەبێت توركیا دیموكراسی بێت، ئیدی كێشەی كورد چارەسەر دەبێت، واتە تەنانەت دەستبەرداری حوكمی زاتیش بوون. لەبەر ئەوە تێڕوانینی پەكەكە لە ئێستادا ئەوەیە با لە چوارچێوەی توركیایەكی دیموكراتی و عێراقێكی دیموكراتی كێشەی كورد چارەسەر بكرێت، هەمان شت بۆ ئێران و سووریاش، هەر لەبەر ئەوەشە لە ئێستادا دەبینین كە لە رۆژئاوادا لەبەر ئەوەی خەتی سیاسی پەیەدە لە پەكەكەوە نزیكە، ئەوا دەستی دایە دروستكردنی كانتۆن و راگەیاندنی فیدراسیۆنی باكووری سووریا، ئێوە بڕوانن تەنانەت ئەوان ناڵێن فیدراسیۆنی رۆژئاواش.
* ئێستا پەكەكە لە شنگال خۆی كردووە بە سەرچاوەی هەڕەشە و مەترسی بۆ سەر ئایندەی ئەو ناوچەیە و دەیەوێت بیانوویەك بداتە دەست توركیا بۆ ئەوەی دەستتێوەردان بكات و لەشكركێشی بكات بۆ ناو كوردستان، ئایا پەكەكە بۆ رووناكاتەوە باكوور خەبات لەوێ بكات، بۆچی دەبێت رێگر بێت لە ئاوەدانكردنەوەی شنگال و رێگرتن لە گەڕانەوەی برایانی ئێزیدی بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان؟
- لە راستیدا ناكرێت پەكەكە بێت و بانگەشەی ئەوە بكات كە ئەو دەسەڵاتدارە لەو دەڤەرە و رێگە نەدات هیچ پارت و لایەنێك و بگرە پێشمەرگەش دەسەڵاتی هەبێت لەو ناوچەیە، ئەمە كارێكی هەڵەیە. راستە لە كاتی هێرشی داعشدا بۆ ئەو ناوچەیە، پەكەكە رۆڵی هەبوو، كەس ناتوانێت نكۆڵی لێبكات، بەڵام ئەو رۆڵە مەزنەی نەبوو كە خۆی بە باڵای خۆیدا دایدەبڕێت، ئەمەش ئەركی هەر كوردێكیشە كە بتوانێت هاوكاری برا كوردەكانی بكات لە هەر جێیەك كە دوچاری تەنگوچەڵەمە ببنەوە، بەڵام ئەگەر ماڵی دراوسێكەت گڕبگرێت و هاوكار بیت لە كوژاندنەوەی، ئایا ئەمە رەوایەتیت پێدەدات بانگەشەی خاوەندارێتی ئەو ماڵە بكەیت؟ لەبەر ئەوە دەبوو كاروبارەكان و ناوچەكەی بدایەتەوە دەستی دەسەڵاتدار و حوكمڕانی ئەو ناوچەیە. دواتر تەنانەت ئەگەر هەرێمی كوردستانیش بوونی پەكەكە لەوێدا قبووڵ بكات، ئەوا لەسەر ئاستی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی قبووڵ ناكرێت، لەبەر ئەوە پێموایە مانەوەی پەكەكە لە شنگال مایەی كێشەیەكی گەورەیە بۆ كوردی باشوور و بۆ خودی ئێزیدییەكان. بۆ نموونە، مانەوەی ئاستەنگە لەبەردەم گەڕاندنەوەی خزمەتگوزاری ئاو و كارەبا و دەستی ئاوەدانكردنەوە بۆ ئەو دەڤەرە. كەواتە بوونی پەكەكە لە شنگال هیچ ئاكامێكی ئەرێنی لێناكەوێتەوە، ئەمە راستییەكە و لەبەر ئەوە ناڵێین كە ئێمە دڵگران بین لە ئاست پەكەكەدا، چونكە ناكرێت حزبێكی باشووری كوردستان بچێت و دەست بەسەر هەكاریدا بگرێت لە باكوور.
* ئەوەی جێگەی نیگەرانییە ؛ پەكەكە بۆتە هاوپەیمانی حەشدی شەعبی و ئێران كە هەردووكیان دەیانەوێت پرۆسەی ریفراندۆم و سەربەخۆیی كوردستان رابوەستێت، ئایا چۆن دەبێت هێزیكی كوردی دۆستی داگیركەرانی كوردستان و دوژمنی هێزی پێشمەرگە و كوردستان بێت؟
- لە راستیدا هۆكارەكە ئاشكرایە، پەكەكە خۆی رایگەیاندووە كە خوازیاری كوردستانێكی سەربەخۆ نییە، ئێرانیش دروستبوونی ئەم دەوڵەتە سەربەخۆیە ناخوازێت، دواتر حەشدی شەعبی كێیە و لە چ لایەنێكەوە هاوكاری سیاسی و سەربازی دەكرێت، لەلایەن ئێران و عێراقەوە، بەتایبەتی مالیكی، پەكەكەش بەرژەوەندیی خۆی لە چوونە نێو بەرەی ئێراندا دەبینێت، كەواتە لە ئێستادا خواست و تێڕوانینەكانی پەكەكە لەگەڵ ئێراندا یەكی گرتۆتەوە كە هەردوولایان نایانەوێت دەوڵەتی سەربەخۆیی كوردستان دروست بێت.
* لە ئێستا هەموو كورد لە هەر چوارپارچەی كوردستان پێویستی بە گوتارێكی یەكگرتوو و ستراتیژیەتێكی هاوبەش هەیە، بەڵام پەكەكە رێگرە لەسەر دروستبوونی ئەم گوتارە هاوبەشە و تەنانەت هەموو هەوڵی بۆ ئەوەیە ئاڵای كۆماری كوردستان (ئاڵاكەی قازی محەمەد) بگۆڕێت كە هەموو كورد لە هەر چوار پارچەی كوردستان شانازی پێوە دەكات، ئایا دژایەتی پەكەكە بۆ یەكگوتاری و یەكڕیزی و ستراتیژیەتی هاوبەش و ئاڵای كوردستان لە چییەوە سەرچاوەی گرتووە؟
- لەكوردستان دوو رێباز، یا دوو هێڵ و ئایدیۆلۆژیا هەن، یەكێكیان ئایدیۆلۆژیای پەكەكەیە و ئەوی تر رێبازی بارزانیی نەمرە، ئەم رێبازەش لەهەر چوار پارچەی كوردستان ئەندام و لایەنگری هەیە، لەبەر ئەوە پەكەكە پێیوایە ئەگەر رێبازی بارزانی لەناو نەچێت، ئەوا ناتوانێت لە كوردستاندا حاكم و حوكمڕان بێت و ناتوانێت سیاسەتی خۆی لە كوردستاندا پیادە بكات. دەبێت لەم چوارچێوەیەدا لەم مەسەلەكە بڕوانین، چونكە كاتێك تۆ پرسیاری ئەوە دەكەیت بۆچی ئەوان حەز بە پێشمەرگە ناكەن، لەبەر ئەوەیە كە ئەوان پێشمەرگە بە ئاستەنگ لەبەردەم خۆیاندا دەبینن و رێبازی بارزانی بە بەربەست لەبەردەم خۆیاندا دەبینن، ئەوان بە ئاشكرا ئەمە رادەگەیەنن، بەتایبەتی لە هۆیەكانی راگەیاندندا ئەمە بە روونی دیارە. دواتر ئێوە باسی هەڵوێست و تێڕوانینی پەكەكەتان كرد لەبارەی ئاڵا و كۆماری كوردستان لە مهابادەوە، لە راستیدا تێڕوانینی ئەوان بۆ كۆماری كوردستان ئەوەیە كە نەدەبوو روویبدایە، هەروەها پەكەكە بانگەشەی ئەوە دەكەن كە مێژووی خەباتكردن بە دروستبوونی ئەوان دەستی پێكردووە و دەبێت تەنیا ئاڵای ئەوان بەرز بكرێتەوە. دواتر ئاڵا ئاماژەیە بۆ بوونی دەوڵەتێكی نەتەوەیی، ئەگەرچی كەمینەی دیكەش لە نێو دەوڵەتەكەدا دەژین، پەكەكەش خوازیاری دروستبوونی دەوڵەتی نەتەوەیی نییە، كەواتە ئەمە هۆكاری دژایەتی ئەوانە بۆ ئەو ئاڵایە.
* ئەوەی بۆ ئێستا جێگەی هەڵوەستە و پرسیارە ئەوەیە پەكەكە باس لە فیدراسیۆنی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات و بە ئاشكرا دەڵێت ئێمە دژی دەوڵەتی كوردستان و هاوسەرگیریی نێوان ژن و پیاوین، ئەوان دەڵێن هەتا ژن لە كۆت و بەندی هاوسەرگیری رزگاری نەبێت، مرۆڤایەتی رزگاری نابێت، ئایا ئەم بانگەشەیەی پەكەكە لەگەڵ داب و نەریت و بەرخودانی كوردستان یەك دەگرێتەوە؟ ئایا ئەمە مانای ئەوە نییە پەكەكە ئێستا بە تەواوەتی بەها ئەخلاقییەكانی بزووتنەوەی رزگاریخوازی كوردستانی ونكردووە؟
- كۆنفیدڕاڵیەتی رۆژهەڵاتی ناوین و پرسی دیموكراتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كە پەكەكە دیعایەی بۆ دەكات، خەیاڵە. چونكە ئەگەر تۆ لە ئەوروپا بڕوانیت، ئەوا كۆمەڵێك دەوڵەتی سەربەخۆ هەن و لە ناو خۆیاندا یەكێتییەكیان دامەزراندووە، دواتر لە رووی پێشكەوتنەوە ئەوروپا 100 ساڵ لە پێش رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوەیە، لە رووی رۆشنبیری و كەلتووری و لە هەموو روویەكی دیكەوە، بەڵام تۆ كوردت هەیە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا كە بەسەر چوار دەوڵەتدا دابەش كراوە. ئێ باشە خۆ بۆ كۆنفیدڕاڵیزمی ئەم ناوچەیە دەبێت كوردیش دەوڵەتی خۆی هەبێت. واتە دەبێت هەمان پێگەی تورك و عەرەب و فارسی هەبێت، بەڵام ئێستا كورد نە دەوڵەت و نە دەسەڵاتی هەیە. دواتر تۆ دەسەڵاتێكی دیكتاتۆریت لە سووریا هەیە، لە ئێراندا حوكمڕانییەكی ئایینی و لە عێراق حكومەتێكی تایفەگەریت هەیە و لە توركیاش هزرێك زاڵە كە كورد قبووڵ ناكات. دواتر بیرۆكەی كۆنفیدڕاڵیەتی رۆژهەڵاتی ناوین كە كوردیش هاوشان بە عەرەب و فارس و تورك وەك برا بژین و خاوەنی ئابووری و كەلتوور و خەسڵەتی خۆی بێت بیرۆكەیەكی باشە، بەڵام ئەمە خەونە، خەونێكی خۆشە، بەڵام كاتێك رادەچڵەكیت و بێدار دەبیتەوە دەبینین ئەمە هەر تەنیا خەیاڵێك بووە. ئەوەی پەیوەندی بە هاوسەرگیریشەوە هەبێت، ئەوا ئەمە لەو تێڕوانینە كۆمۆنیستییەوە سەرچاوەی گرتووە كە پێیوایە لە رەوتی بەرەوپێشچوونی كۆمەڵگەدا هۆز و عەشیرەتەكان نامێنن و خێزان نامێنێت و تاكەكان بۆ خۆیان ئازاد دەبن و دنیا بە چەشنی بەهەشتی لێدێت و ئەو كاتە هیچ پێویست بە بوونی خێزان ناكات.