شێخ شامۆ ئەندامی پەرلەمانی كوردستان و سەرۆكی دەستەی باڵای بنكەی لالش-ـەو كەسێكی شارەزایە لە كەلتوور و جڤاتی ئێزیدی. لە وەڵامی چەند پرسیارێكی گۆڤاری گوڵاندا جەخت لەوە دەكاتەوە كە «پەكەكە لە شنگال هەڵگری ئەجیندەی وڵاتانی ئیقلیمین و بوونیان رێگرە لە گەیشتنی دەستی ئاوەدانكردنەوە بەو دەڤەرە.» بە پێویستیشی دەزانێت «فشارێكی نێودەوڵەتی بێتەئاراوە بۆ ئەوەی بەهاوشێوەی داعش بەڵای پەكەكەش كۆتایی پێبهێندرێت.» لێرەدا دەقی قسەكانی بڵاودەكەینەوە.

پێویستە بە هەمان شێوەی كەركووك راپرسی لەسەر چارەنووسی شنگالیش بكرێت، چونكە لە رووی جوگرافی و جڤاكییەوە گرنگییەكەی لە كەركووك كەمتر نییە


* پەكەكە ئێستا لەشنگال بووەتە بەڵایەكی گەورە بۆ ئێزیدییەكان و ئاستەنگی سەرەكییە لە بەردەم سەقامگیری و ئاوەداننەكردنەوەی دەڤەرەكە. ئایا ئێوە وەكو كەسایەتییەكی ناسراوی ئێزیدییەكان پێتانوایە تاچەند بوونی پەكەكە لەم دەڤەرە زیان بە ئێزیدییەكان و ئاوەدانكردنەوەی ناوچەكەیان دەگەیەنێت؟

- لە راستیدا بارودۆخی كوردی ئێزیدی جیاواز نییە لەو بارودۆخەی لە كوردستاندا هەیە، بەڵام بوونی پەكەكە لەوێ هەل و مەرجێكی جیاوازی دروست كردووە. راستە شنگال تووشی مەرگەسات و ئازارێكی گەورە هاتووە و هاوسۆزی و دلۆڤانی كوردستان و جیهانی لەگەڵدایە، بەڵام ئەوان هاتنە شنگال و هەڵگری ئەجێندایەكی ئیقلیمین و رۆژ بە رۆژ نیاز و پلانی نەگریسی ئەوان ئاشكرا دەبێت. ئەمەش بۆتەهۆی ئەوەی ئاڵۆزییەكی گەورە لەو دەڤەرە دروست بێت، چونكە وردە وردە خەڵكەكە دەگەڕایەوە، بەتایبەتی بۆ باكووری شنگال، بەڵام بوونی ئەوان هۆكاری فیتنە و تێكدان و ئاژاوەگێڕییە، هەمووان دەزانن پەكەكە دەستیان داوەتە رفاندنی منداڵان و پیادەكردنی سیاسەتی ترساندن و بارزگانیكردن بە ماددەی هۆشبەر لەگەڵ رۆژئاوا، ئێستاش خەڵكی شنگال بەتایبەتی بێچارە بوون و نازانن چۆن لەو رەوشە دژوارە رزگار بن. دۆخی ئێستای كوردستان لە رەوشێكدا كە هەق نەبوو پەكەكە ئەو كارانە بكات.
* ئێمە دەزانین مەرجەعی ئایینی ئێزیدییەكان داوایان لەو گروپانە كرد ئەو ناوچەیە چۆڵ بكەن، بۆچی ئەوان ئەمە كارەیان نەكرد؟

- لە راستیدا ئەوان هەر رۆژەی بانگەشەیەك دەكەن. رۆژێك دەڵێن شنگال دەكەینە كانتۆن و رۆژێكی تر دەڵێن سەربەخۆیی شنگال رادەگەیەنین و جارێكی تر لە كەناڵی ئافاقی عەرەبییەوە دەڵێن شنگال سەر بە بەغدایەو ئێمە گرێدراوین لەگەڵ حەشدی شەعبی و شنگال عێراقە نەك كوردستان، هەموو ئەوانەش بۆ شێواندنی مێژووی شنگال و بۆ چەواشەكردنی خەڵكی سادەیە. ئەوان هەڵگری ئەجێندایەكی ئیقیلمین و دەیانەوێت ببنە دەروازەیەكی هەواڵگری و بەشێك لە هیلالی شیعە و دەستێكی شیعەیان لە پشتە. ئەوە ماوەی دوو ساڵ و نیوە لەسەر ئاستی كەسایەتییەكان و جڤاتی رۆحانی ئێزیدییەكان بە پەكەكە دەڵێین ئەگەر ئێوە وەفاداری قوربانییەكانی ئێمەن و ئەگەر بە هاواری ئێمەوە هاتوون، ئەوا زۆر سوپاس فەرموون شنگال چۆڵ بكەن و بگەڕێنەوە بۆ باكوور و لەوێ كانتۆن دابمەزرێنن، چونكە شنگال بە درێژایی دیرۆكی بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان قوربانی داوە، بەڵام بۆ هەموو جیهانیش ئاشكرا بووە كە ئەوان دەیانەوێت ئەجێندایەكی ئیقیلمی جێیەجێ بكەن و باوەڕم وانییە بەئاسانی دەستبەرداری ئەو ناوچەیە بن.
* بۆچوونی ئێوە چییە لەسەر فریودان و لە خشتەبردنی منداڵانی ئێزیدی كە رەوانەی قەندیل و شوێنەكانی دیكە كراون؟
- لە راستیدا، لە دوای ساڵی 2006وە دوای ئەوەی رێكخراوی بەناو دەوڵەتی ئیسلامی كوشتنی برا مەسیحی و ئێزیدییەكانیان حەڵاڵ كرد، ئەوا هیچ قوتابییەكی ئێزیدی نەیانتوانی لە زانكۆ و پەیمانگاكانی موسڵ بخوێنن، هەروەها كرێكارەكانیشمان نەیاندەتوانی لە موسڵ كاربكەن، لە دوای ساڵی 2006وە نزیكەی 10 هەزار قوتابیی كوڕ و كچی ئێمە گواستراونەتەوە بۆ زانكۆ و پەیمانگاكانی كوردستان، ئەوەیە زامنكردنی ئایندە و چارەنووسی كوڕ و كچانی ئێزێدی، نەك ئەوەی پەكەكە دەیەوێت كە كوڕ و كچانی ئێزیدی بۆ مەبەست و پلانە نەگریسەكانی خۆیان بەكاردەهێنن و تەنانەت منداڵانیش لە دایك و باوكیان داببڕن، ئەمەش كەمتر نییە لە رەفتاری داعش كە ئێزیدییەكانی دەڕفاند، ئێمە لە رێی مەكتەبی جەنابی سەرۆكی حكومەتەوە كارمان دەكرد بۆ كڕینەوە، یان بە هەر شێوەیەك بێت گەڕاندنەوەی ئێزیدییەكانی دەستی داعش، بەڵام ئەم كارە لەگەڵ پەكەكەدا ناكرێت.
* بە بۆچوونی ئێوە كێ لەو دەڤەرە پاڵپشتیی سەربازی و داراییان دەكات؟

- سەرەتا دەبێت ئەوە بڵێین كە كەس بە راستی نازانێت چەكدارەكانی ئەوان لە كێ پێكهاتووە، ئایا عەرەبی عێراقن، عەرەبی سووریان، چونكە تەنانەت ئەوان خەڵكیان لە قەوقازیشەوە هێناوە. بە كورتی ئەوان وەك رێكخراو و گروپێكی مافیایی هەڵسوكەوت دەكەن. هەروەها ئەوان بە زاری خۆیان رایدەگەیەنن كە گرێدراوی حەشدی شەعبین، كەسانێكیش كە پێوەندیی پێوەكردوون لەبەر رەوشی خراپ و دۆخی پەرێشانی ئەوانە، لە هەمان كاتدا بەهۆی ئەو سیاسەتی ترساندن و تۆقاندنەوە بووە كە زۆر كەس ناتوانێت دەستەبەرداریان بێت. پەكەكە بانگەشەی زۆریان كردووە كە سەربەخۆیی و كانتۆن بۆ شنگال دروست دەكەن، بەڵام نەیانتوانیوە یەك ئەمپێر كارەبا و یەك بوتڵە ئاو بۆ ئەو خەڵكە دابین بكەن، هەرچی هەیە لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە دەستەبەر دەكرێت، بەڵام ئەوەی ماوەتەوە شكاندنی ئەو دیواری ترسەیە كە ئەوان دروستیان كردووە. بە بۆچوونی من چۆن ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی دەستتێوەردانیان كرد و پشتیوانی پێشمەرگەیان كرد بۆ تێكشكاندنی ئەفسانەی داعش، ئێستاش ئەوان بێن و هاوكار بن بۆ ئەوەی فشار دروست بكرێت تاوەكو پەكەكە بە بێ شەڕ ئەو ناوچە ستراتیژییەی كوردستان چۆڵ بكات. چونكە هەموو ئەو رێكخراوانەی لێرە كار دەكەن، رایانگەیاندووە تاوەكو پەكەكە لەوێ بێت، ناتوانن دەستی هاوكاری بۆ درێژ بكەن. پەكەكە خوازیارە شەڕێكی ناوخۆیی دروست ببێت و پرۆژەی دەوڵەتی كوردی لەبارببات، ئەمە كراوەتە ئەركی ئەوان، لەبەر ئەوە دەبێت دەستێوەردانێكی نێودەوڵەتی هەبێت بۆ چارەسەركردنی ئەم پرسە.

* ئایا بوونی پەكەكە لەو ناوچەیە نابێتەهۆی ئەوەی هێرش و دەستێوەردانی ئیقلمی دروست بێت و بەمەش ئەوەندەی دیكە زیان بەر ئێزیدییەكان بكەوێت؟
- ئێمە دەزانین ئەو وێرانكارییەی چەندین ساڵە بەسەر گوندەكانی بەراوری و زاخۆ و مزوری هاتووە، هەمووی بەهۆی پەكەكەوە بووە، هەر شوێنێك پەكەكەی لێ بێت ئاوەدانكردنەوەی تێدا نابێت، ئیدی لە باكوور بێت، یان باشوور، چونكە كاری ئەوان وێرانكردنە، مانەوەی پەكەكەش لە شنگال ئایندەی ئەو ناوچەیە تاریك دەكات.

* ئایا جڤاتی رۆحانی بەنیاز نین بانگەوازێك بۆ كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بكەن بۆ ئەوەی پەكەكە بە شێوەیەكی ئاشتییانە ئەو ناوچانە چۆڵ بكات؟
- ئێمە بەردەوام ئەم كارەمان كردووە، لە كۆبونەوەكەی نێوان جڤاتی رۆحانی لەگەڵ سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتوەكان باسمان لەوەكرد كە ئەگەر فشارێكی نێودەوڵەتی نەكەن لەسەر ئەو گروپە نافەرمییانەی سەر بەپەكەكەن و لە شنگال ماون، ئەوا ئەو ناوچەیە چۆڵ ناكەن و ئەمەش مایەی ئاڵۆزی دەبێت. ئێمە ئەم پەیامەمان لەسەر هەمو ئاستە بەرزەكان و بە سەرجەم میوانەكان گەیاندووە.

* لەو ماوەیەدا كۆمەڵێك لە ئێزیدییەكان كە فریودراوی دەستی پەكەكە بوون، ریزەكانی پەكەكەیان جێهێشت و دووبارە گەڕانەوە بۆ نێو ریزەكانی هێزی پێشمەرگە، ئەمە چۆن روویدا؟
-لە راستیدا هەر كەسێك لەگەڵ ئەواندا كاربكات، بۆی دەردەكەوێت كە ئەوان چۆن رەفتار دەكەن و ئەو گروپانە چەند مایەی مەترسین بۆ سەر پاشەڕۆژی ئەوان، ئەوان بینییان كە پەكەكە سیناریۆیەكی بێ بنەمای دروستكرد كە گوایە پێشمەرگە شەڕی لە دژی ئێزیدی كردووە، درۆیەكانیان ئاشكرا بووە، لەبەر ئەوە نزیكەی 300 بۆ 400 كەس هاتنەوە و خۆیان رادەستی پێشمەرگە كرد. بە بۆچوونی منیش باشترین رێگاچارەش ئەوەیە بوارێك دروست بكرێت بۆ ئەوەی ئەو كەسانە لە دوژمنی كوردستانەوە ببنە پێشمەرگەی كوردستان.

* ئێوە چ داواكارییەكتان لە هێز و لایەنە سیاسییەكانی كوردستان هەیە؟ دەتانەوێت چ هەڵوێستێكیان هەبێت لە ئاست ئەو داگیركاری و پێشێلكارییەی كە پەكەكە لە دەڤەری شنگال ئەنجامی داوە؟
- لەم قۆناغە هەستیارەی كوردستاندا، پەیامی ئێمە بۆ لایەنە سیاسییەكان ئەوەیە كە ئەگەر لە ئاستی ئەو قوربانی و كارەساتانەدان كە بەسەر ئێمەدا هاتوون، ئەوا یەكگرتوویی ناوماڵی كوردی پتەو بكەن و بیپارێزن، چونكە هەروەك دەزانن پیلانێكی نەگریس لە دژی شنگال هەیە كە لە پلانەكەی داعش خراپترە، ئەگەر سەرجەم لایەنە سیاسییەكان وەك پارتی لە دۆخی شنگال بڕوانن، ئەوا رەنگە پەكەكە بۆشاییەك بەدی نەكات بۆ ئەوەی پیلانگێڕی بكات، واتە هەموویان –نەك هەر پارتی و دامەزراوەكانی پارتی- بە پەكەكە بڵێن كە شنگال چۆڵ بكەن، چونكە جێی تۆ نییە. واتە ئەركی نیشتمانیی لایەنە سیاسییەكان ئەوەیە كە هەوڵەكانیان بخەنەگەڕ بۆ ئەوەی شنگال كە ماددەی 140 دەیگرێتەوە لە رێی راپرسییەوە بگەڕێتەوە بۆ سەر كوردستان، چونكە لە رووی جوگرافی و مێژووییەوە ناوچەیەكی كوردستانییە.
* دوا وتەت چییە؟

من پێموایە لە ئێستادا كە باس لە ئەنجامدانی راپرسی دەكرێت بۆ یەكلاكردنەوەی چارەنووسی كەركووك، ئەوا پێویستە بە هەمان شێوە كار لەسەر ئەنجامدانی راپرسی بكرێت لەسەر چارەنووسی شنگالیش، چونكە گرنگیی شنگالیش لە رووی جوگرافی و جڤاكییەوە لە كەركووك كەمتر نییە، راستە شنگال قەزایەكە و كەركووكیش پارێزگایە، بەڵام هەردووكیان پێگەی گرنگیان هەیە و چارەنووسی شنگالیش لە دەرەوەی كوردستان چارەنووسێكی تاریك دەبێت. ئەو هەوڵانەی كە چەند لایەنێك دەیدەن بۆ ئاوەژووكردنەوەی راستییەكان و چەواشەكردنی خەڵك و دابڕینی شنگال لە كوردستان، خزمەتی پڕۆژەی پەكەكە و ئەجێندای پشت پەكەكە دەكات و ئەوانە دوژمنی ئێزیدین، پێش ئەوەی دوژمنی كوردستان بن.