ستروان ستێڤنسن، لە ساڵی 1999وە تاوەكو خانەنشینبوونی لەساڵی 2014، ئەندامی پەرلەمانی یەكێتی ئەوروپا بووەو نوێنەرایەتی سكۆتلەندای كردووە. بۆ ماوەی پتر لە 10 ساڵی سەرۆكایەتی گروپی دۆستانی ئێرانی ئازادی كردووە لە پەرلەمانی ئەوروپا. هەروەها لە ماوەی ساڵانی 2009 و 2014 سەرۆكی شاندی پێوەندییەكان لەگەڵ عێراقدا بووە لە پەرلەمانی یەكێتی ئەوروپا. لە ئێستادا سەرۆكی كۆمەڵەی ئەوروپی بۆ ئازادیی عێراقە. بۆ تاوتوێكردنی پرسی تێكشكاندنی داعش و رۆڵی كورد و پێشمەرگە لەم رووەوەو كاریگەریی دەستڕۆیشتوویی ئێران لەم ناوچەیە و چەند پرس و بابەتێكی پێوەندیدار گوڵان دیمانەیەكی لەگەڵدا ئەنجام دا و ئەویش بەم شێوەیە وەڵامی پرسیارەكانی داینەوە.

دۆناڵد ترەمپ وەك ئۆباما مامەڵە لەگەڵ ئێران ناكات و دەبێت یەكێتی ئەوروپاش هەمان هەنگاوی واشنتۆن بەرامبەر ئێران هەڵبگرێت

* لەم كاتەدا، كە ئەم پرسیارانە لە بەڕێزت دەكەین، ساڵوەگەڕی كیمیابارانكردنی هەڵەبجەیە لەلایەن رژێمی پێشووی بەعسەوە، كارەساتی هەڵەبجە دەرهاویشتەی زیاتر لە 80 ساڵ چەوساندنەوەی گەلی كوردە لەلایەن دەوڵەتی عێراقەوە، ئایا تا چەند ئێمە وەك كورد بە چەشنێك مامەڵە لەگەڵ كارەساتی هەڵەبجەدا بكەین بۆ ئەوەی كارەساتێكی هاوشێوە لە ئایندەدا دووبارە نەبێتەوە؟
- پێش هەموو شتێك دەرفەتم بدەن كە هیوای نەورۆزێكی پڕ لە بەختەوەری بۆ هەموو تاكێكی كوردستان بخوازم. هاتنی بەهار و زیندووبوونەوەی سروشت سەروەختی ئومێدو ئیلهامە بۆ هەموو لایەك، كە تێیدا دەتوانین پێكەوە دەست بدەینە گەشتی دوورودرێژی ئازادی و ئاشتەوایی. من نزا دەكەم ئەم نەورۆزە ببێتەمایەی هاتنەرائای یەكێتی لە نێوان كورد، عەرەب، بەلوچ و ئازەرییەكاندا، لە نێوان شیعە و سوننە، مەسیحی و جووەكاندا. لە زۆر رووەوە، كوردستان هاوشێوەی وڵاتەكەی من سكۆتلەندایەو وڵاتێكی جوان و شاخاوییە و خەڵكەكەشی كەسانێكی لێبڕاو و ماندوونەناسن، كە لە مێژوویی خۆیاندا چەندین دژوارییان چەشتووە. بەڵام چوونیەكیەكەی لەگەڵ سكۆتلەندادا كۆتایی دێت، لەبەر ئەوەی كوردستان خاوەنی هێزی سەربازی خۆیەتی، كە هێزی پێشمەرگە دلێرە، كە ژمارەیان 130،000 كەسە و بە شێوەیەكی كارا و لە دوای رووخانی سەدامەوە سنوورەكانیان لەگەڵ باقی عێراقدا تۆكمە كردووە و، رێگەیان لە تیرۆریستان و خۆكوژەكان گرتووە تاوەكو نەتوانن بێنە خاكەكەیانەوە. بوێری و قارەمانێتی پێشمەرگە بەهۆی ئەو ئازایەتییەی لە شەڕی دژ بە داعشدا نواندویانە سەرنجی جیهانی بەلای خۆیدا راكێشاوەو دەكرێت لە ئێستادا پێشمەرگە وەك دیسپلینكراوترین و كاراترین هێزی جەنگاوەر لە دژی داعش بڕوانرێت. كوردستان خاوەن حوكمڕانییەكە كە لەلایەن مسعود بارزانی-یەوە بەڕێوەدەبردرێت، كە كەسایەتییەكی بەهێز و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیش رێزی لێدەگیرێت. من هەم ئومێد و هەم متمانەم بەوە هەیە كە كە كوردستان بە هاوكاری سەربازی و كۆمەڵایەتی نێودەوڵەتی زیاتر پاداشت دەكرێتەوە. لەگەڵ هەڵكشانی گرژییەكاندا، فشارەكانیش بۆ سەربەخۆبوونی كوردستان لەگەڵیاندا هەڵدەكشێن، ئەوە خەونێكی دوورودرێژی كورد بووە كە كوردستانی مەزن دابمەزرێنێت و سەرجەم ناوچە كوردنشینەكانی ئێران، عێراق، توركیا و سوریا پێكەوە گرێبداتەوە. مەزەندەی ئەوە دەكرێت لە ئێستادا 40 ملیۆن كورد هەبن لەسەرتاسەری جیهاندا، واتە مەزەندەی ئەوە دەكرێت كە یەكێك بێت لە گەورەترین پێكهاتنە ئیتنییەكانی سەر زەوی كە خاوەنی دەوڵەت و نیشتمانی راستەقینەی خۆی نەبێت. لە كاتێكدا كە هێشتا توركیا و ئێران بەرهەڵستی دروستبوونی كوردستانی سەربەخۆ دەكەن، ئەوا لەگەڵ ئەوەشدا، حكومەتی توركیا بە شێوەیەكی پراگماتیكی سنوورەكانی بە رووی هەرێمی كوردستاندا كردۆتەوە و هانی وەبەرهێنانێكی دەرەكی گەورەی داوە. واتە ئەوە كۆمپانیا توركییەكانن كە بە راددەیەكی گەورە ژێرخانی نوێیان لە هەولێر و شارە كوردییەكانی دیكە بنیادناوە. هەموو ئەمانە بارودۆخێكی تەواو جیاوازن لەو توندوتیژی و سەركوتكارییە مەترسیدارانەی كورد لە سەردەمی سەدام حوسێندا چەشتی. حزبی بەعس- بە

سەرۆكایەتی سەددام- دەستی بە هەڵمەتی بەدناوی ئەنفالەكان كرد لە ساڵی 1986دا. ئەم ئۆپەراسیۆنە كۆمەڵكوژییە تاوەكو ساڵی 1989 درێژەی هەبوو، كە هێرشی زەمینی و بۆردومانكردنی ئاسمانی، تێكشكاندنی سیستماتیكی خاك و خەڵك، راگواستنی بە كۆمەڵ، گوللەبارانكردن و بەكارهێنانی چەكی كیمیایی، لەخۆگرت. مەزەندە دەكرێت كە 100،000 كەسی مەدەنی شەڕنەكەر، لە نێویاندا ئافرەتان و منداڵان كوژران. ژمارەی تەواوی كوژراوەكان لە سەروەختی ئۆپەراسیۆنەكانی ئەنفالدا پتر لە 180،000 كەسن. نزیكەی 4500 گوندی كوردستان لەگەڵ زەویدا تەختكران. لە كۆتاییدا، قوتابخانە و نەخۆشخانە و مزگەوت و كلێساكان خاپوور كران و، كوشتنی دڕندانەی دانیشتووانی هەڵەبجە بە چەكی كیمیایی، لە نێویاندا غازی خەردەل، بوونەهۆی تووڕەكردنی رای گشتی جیهانی و بوونەهۆی خێراتركردنی داڕووخانی سەدام. بەڵام لە كاتێكدا كە ئێمە ئاهەنگی نەورۆز دەگێڕین، ئەوا ئەو دار و درەختانەی كە بەهۆی غازی ژەهراوی لە هەڵەبجە و شار و شارۆچكەكانی دیكەی كوردستان سووتێنران، لە ئێستا دەستیان بە چرۆكردن كردۆتەوە و مژدەی دەستپێكێكی نوێیان هەڵگرتووە. كاتێك دەبینین كە قوتابخانە و زانكۆكان دەرگاكانیان واڵا كردووە لەسەرتاسەری كوردستاندا، ئەوا ئەمە ئومێدی ئایندەیەكی باشتری بۆ نەوەی داهاتووی كوردستان هەڵگرتووە. لە ئێستادا كوردستان هەرێمێكە كە بۆتە رووگەی ئەو ئاوارانەی كە لە پشێوییەكانی باقی عێراق و شەڕی ناوخۆی دەوڵەتی دراوسێ، سوریا، هەڵاتوون. مەزەندە دەكرێت كە زیاتر لە 500،000 ئاوارە لە سوریا و عێراقەوە پەنایان بۆ كوردستان بردبێت. بە دڵنیاییەوە ژمارەیەكی زیاتریش روودەكەنە كوردستان لە كاتێكدا كە شەڕی رزگاركردنی موسڵ توندتر دەبێتەوە. رۆژئاوا قەرزاربارە و دەبێت سوپاسگوزاری سەرۆك مسعود بارزانی و سەرۆك وەزیران نێچیرڤان بارزانی بكات بۆ ئەو پاراستنەی دەستەبەریان كردووە بۆ ئەو ئاوارانە. كوردستان نموونەیەكی پرشنگدارە لەبارەی ئەوەی چۆن ئاشتی و سەقامگیری دەتوانێت گەشەكردنی ئابووری بخوڵقێنێت و گەشەكردنی ئابووریش كار و خۆشگوزەرانی بۆ خەڵكی كوردستان دروست كردووە، لەگەڵ هەستی بەرپرسیارێتی لە نێو ئەو كەمینە ستەملێكراوانەی بەهۆی شەڕ و ناكۆكی دەوروبەرەوە هەڵاتوون.

* پێش هاتنی داعش و دامەزراندنی خەلافەتی ئیسلامی، ترسی ئەوە لە سیاسەتی نوری مالیكی، سەرۆك وەزیرانی عێراق، هەبوو كە بە شێوەی ئێران سیاسەت دەكات و حوكمڕانی لە عێراقدا دەكات، ئەمەش ببووە هۆكاری ئەوەی عەرەبی سوننەی عێراق پەراوێز بخرێن و سەرەنجامیش تیرۆریستانی داعش دروست بكەن، ئایا تا چەند مەترسیدارە ئەگەر هەمان سیاسەتی هاوشێوەی ئێران لە عێراقدا پیادە بكرێتەوە و ئایا تا چەند ئەم سیاسەتە سەردەكێشێت بۆ لەبەریەك هەڵوەشانەوەی عێراق؟
- نوری مالیكی باوكی رۆحی چینە سیاسەتمەدارە چەتەگەرەكەیە لە عێراقدا، ئەو بە زۆر خزێنرایە پێگەیەكەوە كە شایستەی نەبوو، تاوەكو وەك سەرۆك وەزیرانی عێراق ببێتە داردەستێك، ئەویش لە ئەنجامی پێداگیری ئێران و گوێڕایەڵكردنی ملكەچانەی و لە سایەی سیاسەتی رازیكردنی ئێران لەلایەن ئەمەریكاوە بوو كە لەسەردەمی ئیدارەی ئۆبامادا پیادە دەكرا. سیاسەتە دەستدرێژكارییەكەی مالیكی- كە سیاسەتێكی گەندەڵكارانە و كۆمەڵكوژی بوو- لە دژی پێكهاتەی سوننەی عێراق وڵاتەكەی خزاندە نێو تونێلی شەڕی ناوخۆوە و دەرگای بە رووی داگیركاری داعشدا واڵا كردو سەریكێشا بۆ دەستبەسەرداگرتنی بەشێكی بەرفراوانی خاكی عێراق، تا ئێستاش مالیكی ئەو سەروەتە زۆرو زەوەندەی – بە شێوەیەكی تاوانكارانە لە ماوەی هەشت ساڵی سەرۆك وەزیرانیدا كەڵەكەی كردبوو- بەكاری دەهێنێت بۆ دەستەبەركردنی دارایی بۆ سوپا تایبەتییەكەی خۆی و بۆ لاوازكردنی جێگرەوەكەی حەیدەر ئەلعەبادی.

ئەو زۆر پەرۆشی گەڕانەوەیە بۆ سەر دەسەڵات لەعێراقدا و ئومێدی ئەوە دەكات كە بە پشتیوانی رژێمی ئێران و بایكۆتكردنی زۆرینەی دانیشتووانی سوننە بۆ هەڵبژاردنەكانی داهاتوو، بتوانێت جارێكی دیكە ببێتەوە سەرۆك وەزیران. ئەگەر ئەمەش رووبدات، ئەوا ئایندەی عێراق تێكدەشكێت. كەواتە ئەو هۆكاری ئەم نائومێدی و پەستییەی خەڵكی عێراقە كە لە ئاست سەركردە سیاسیەكانیاندا هەیانە، بەتایبەتی كەسانی هاوچەشنی مالیكی، كە بوونەتە هۆی ئەوەی خۆپیشاندانی بەرفراوان بكرێت و داوای هەڵبژاردنی حكومەتی یەكێتی نیشتمانی بكرێت. بەڵام عەبادیش بەردەوامە لە هەڵسوكەوتكردنی وەك داردەستی رژێمی ئێران و بەردەوامە لە بواردان بە تێپەڕبوونی كارمەند و كەلوپەلە سەربازییەكانی ئێران لە رێی عێراقەوە بۆ سوریا. پشتیوانی ئێران بۆ رژێمی خوێناوی بەشار ئەلئەسەد بۆتەهۆی درێژكرنەوەی شەڕی ناوخۆیی سوریا، كە ئێستا پێی ناوەتە ساڵی حەوتەمەوە. پشتیوانیی ئێران بۆ حزبوڵا لە لوبنان و حوسییە یاخیگەرەكان ئێش و ئازار و كوشتارێكی لە وەسف نەهاتوویان خوڵقاندووە، كە لە ئێستادا ژمارەكە دەگاتە سەدان هەزار كەس. ئێران ناتوانێت ببێتە بەشێك لە چارەسەری ئەو ناكۆكییانەی لە عێراق، سوریا، یەمەن و لیبیادا لەئارادان. بەڵكو بەشێكە لە كێشەكە. ئێران تیرۆر هەناردە دەكات. ئەمە ئێرانی راستەقینەیە لە سایەی حوكمڕانی تیوكراتی ئایینیدا، كە رۆژئاواش باوەڕی وایە دەتوانێت رێككەوتن لەگەڵ سەرۆكەكەیان، رۆحانی- كە پێی دەوترێت كەسێكی میانڕەو- بكات. پێویستە بێدار بینەوە. رۆحانی میانڕەو كە زەردەخەنە بە رووخساریەوەیە، بەرپرسیارێتی حكومەتێكی گەندەڵ و سەركوتكار دەكات، كە لە دوای گرتنەدەستی دەسەڵاتەوە زیاتر لە 3000 كەس لەسێدارە دراون.حكومەتەكەی روحانی، كە لە ژێر كۆنتڕۆڵی تەواوی رێبەری باڵا، -عەلی خامنەئی-دایە، چاوپۆشی لە ئەشكەنجەدان و زیندانیكردنی هەڕەمەكی و جیاكاری دژی ئافرەتان دەكات و هاندەری جەڵدكردنی ئاشكرا و دەرهێنانی چاو و لێكردنەوەی ئەندامی جەستە و لەسێدارەدان وەك هۆكارێك بۆ ترساندن و تۆقاندنی خەڵكەكەی بۆ ئەوەی ببنە كەسانێكی ژێردەست و ملكەچ. كاتی ئەوە هاتووە كە هۆشیار بین هەتا ئەم بارودۆخە بەو جۆرە بەردەوام بێت، ئەوا ئەگەری ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا لە ئارادا نابێت. من گەشبینم كە رێگاچارەیەكی نوێ لە ئاست ئێراندا لە سایەی سەرۆكایەتی ترەمپدا بگیرێتەبەر. بەدڵنیاییەوە ئەو سیاسەتی رازیكردنەی كە ئۆباما پیادەی دەكرد، لە ئێستادا بە جێگیری نەماوەتەوەو ترەمپ و راوێژكارە سەرەكییەكانی رێككەوتنە ئەتۆمییەكەیان بە كارەسات لە قەڵەم داوە. پێویستە فێدریكا مۆگێرینی، نوێنەری باڵای یەكێتی ئەوروپا بۆ كاروبارە دەرەكییەكان و ئاسایش، كۆتایی بەو رێگاچارە تەقلیدییە بێنێت كە لەگەڵ تاراندا پیادەی كردووە و هەمان رێچكەی ترەمپ بگرێتەبەر.


* ئێستا لە قۆناخی دوای كۆتاییهاتن و رووخانی خەلافەتی ئیسلامی داعش نزیك دەبینەوە لەعێراقدا، بەڵام ئەوەی دیسان جێگەی مەترسییە ئەوا لە عێراقدا ئێستا هێزێكی مەزهەبگەرای گەورەی شیعە بە ناوی حەشدی شەعبی دروست بووە، ئەم هێزە هاوشێوەی گاردی شۆڕشگێڕی ئێران وایە و مەترسی زۆر گەورە لەسەر ئایندەی عێراق دروست دەكات، ئایا چۆن دەتوانرێت سنوورێك بۆ دەستڕۆیشتوویی ئێران لە ناو عێراق دابنرێت؟
- لە كاتێكدا كە شەڕ و تیرۆریزم لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بوونەتەهۆی هەڕەشەیەكی گەورە لەسەر ئاشتی و سەقامگیری جیهانی، كە چەندین گەمەكاری جیهانی راكێشاوەتە نێو شەڕە بە وەكالەتەكانەوە، پرسیارێكی یەكلاكەرەوە و بەپەلە هەیە كە پێویستە وەڵام بدرێتەوە: ئایا بنەڕەت و هۆكارە ریشەییەكانی ئەم ناكۆكییانە چین و ئۆباڵی ئەم بارودۆخە پڕ لە كارەساتە لە ئەستۆی كێدایە؟ وەڵامی ئەم پرسیارە سەردەكێشێت بۆ چارەسەرێكی گونجاو بۆ كۆتاییهێنان بە شەڕ و پشتیوانیكردن لە ئاشتی و سەقامگیری لە جیهاندا. هەر لەبەر ئەمەشە كە من لەگەڵ هاوڕێیەكی دڵسۆزم، ئەلیجۆ ڤیداڵ كوادراس، كە پێشتر جێگری سەرۆكی پەرلەمانی ئەوروپی بووە، راپۆرتێكی گشتگیرمان ئامادە كردووە لەبارەی چالاكییە دەستریژكارییەكانی گاردی شۆڕشگێڕی ئێران. راپۆرتەكە وەسفی رەگ و ریشە و ئامانج و مەودای دەستێوەردانی گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانی دەكات لە كاروبارە ئیقلیمییەكان لە سەرتاسەری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ناوچەی دەوروبەر و پرسی ئەوەی بۆچی ئێمە داوا دەكەین بخرێتە لیستی رەشەوە. ئامرازی سەرەكی فراوانخوازی دەسترێژكارییانەی ئێران گاردی شۆڕشگێڕی ئێران بووە و ئەم دامەزراوەیەش بەرپرسیارە لە ئۆپەراسیۆنەكانی دەرەوەی وڵاتەكە، كە هێزی قودس پێی هەڵدەستێت. گاردی شۆڕشگێڕی ئێران بۆ چەندین دەیە دەچێت كە هێرشی تیرۆریستی لە سەرتاسەری رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ئەنجام داوە، لە نێویاندا، سوریا، عێراق، یەمەن و لوبنان. راپۆرتەكەی ئێمە ئەوە دەخاتەڕوو كە مەبەستی سەرەكی گاردی شۆڕشگێڕی ئێران تەنیا و تەنیا لە سەركوتكاری ناوخۆیی و دەستێوەردان لە كاروبارەكانی وڵاتانی دیكەدا كورت بۆتەوە بە ئامانجی بەرفراوانكردنی دەستڕۆیشتوویی زیانبەخشی رژێمی ئێرانی. لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەماندا لە ئەنجومەنی گشتی «مجلس العموم»ی بەریتانی، لە لەندەن، لە 7ی ئازاردا كە بڵاوكردنەوەی راپۆرتەكەمان راگەیاند، ئێمە بەڵگەی حاشاهەڵنەگرمان خستەڕوو كە لە كۆی 202 حەوزی دەریایی و بەندەر لە ئێراندا، 90یان لە ژێر كۆنتڕۆڵی گاردی شۆڕشگێڕی ئێراندان، كە تەنیا و تەنیا بۆ هەناردەكردنی چەك و خەڵكانی سەربازی بۆ ناوچەكانی ناكۆكی – كە خودی گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانی لەو ناكۆكیانەوە تێوەگلاوە- بەكاریان دەهێنێت. ئەمەش مایەی تووڕەییە و تاوانێكە دژ بە ئاشتی جیهانی. بەڵام دەستێوەردان لە كاروبارە ناوخۆییەكانی وڵاتانی دیكە و بەتایبەتی هەناردەكردنی تیرۆریزم و ئوسوڵگەرایی سیاسەتێكی پەراوێزی، یان كەمبایەخی رژێمە ئایینیەكە نین. هاوشان بە سەركوتكاری ناوخۆیی، ئەوا بۆتە ستوونێكی ستراتیژی بۆ مانەوە و درێژەكێشانی رژێمی تاران. تێنەگەیشتن لەم راستییە سەریكێشاوە بۆ شیكردنەوەی چەواشەكارانە لەبارەی هێز و توانای رژێمی ئێرانەوە. لە توێژینەوەكەماندا ئەم سەرنجانەی خوارەوەمان خستۆتەڕوو:
- لە میانەی هەڵسەنگاندنی دەستێوەردانی گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانیدا لە 14 وڵاتی ناوچەكەدا، لە توێژینەوەكەماندا ئەوەمان سەلماندووە كە هیچ وڵاتێك نییە بەدەر بێت لە ئەجێندای فراوانخوازی رژێمی ئێرانی و ئەو تیرۆریزمەی لە رێی گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانییەوە ئەنجام دەدرێت.

پێداچوونەوەیەكی بەرفراوان بە مەودای دەستێوەردانی گاردی شۆڕشگێڕی لە ناوچەكەدا ئەوە دەردەخات كە راستەوخۆ تێوەگلاوە لە داگیركردنی پەنهانی چوار وڵات، بەتایبەتی عێراق، سوریا، یەمەن و لوبنان. ئاشكرایە، چیتر ئەم داگیركارییە بە پەنهانی نەماوەتەوە لە پێوەندی بە وڵاتی سوریاوە. لە هاوینی ساڵی 2016دا، هێزێكی بە وەكالەتی سەر بە رژێمی ئێرانی-كە نزیكەی 70،000 كەس دەبوو- لە سوریادا بوونی هەبوو.
- رژێمی ئێران راستەوخۆ دەستێوەردان لە كاروبارە ناوخۆییەكان، یان پیلانگێڕی دەكات لە دژی حكومەتی لانیكەم 8 وڵات: عێراق، سوریا، یەمەن، لوبنان، فەلەستین، بەحرەین، میسر و ئەردەن.
لەسەر بنەمای ئەو زانیارییانە لە ئارادان، گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانی بەلای كەمەوە لە 12 وڵاتی ناوچەكەدا رێكخراو، یان تۆڕی تیرۆریستی دروست كردووە كە گرێدراون بەم گاردەوە. چالاكییە تیرۆریستییەكانییان لە 13 وڵاتدا ئەنجام داوە، لە كاتێكدا كە عوممان وەك میانگیری سیاسی رژێمەكە كاری كردووەو هاوكاری دەكرد بۆ سنووردانانی سزاكانی سەر ئێران. گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانی كاری سیخۆڕی و هەواڵگری لە 12 وڵاتدا ئەنجام داوە. زۆرێك لەم وڵاتانەش هەڵساون بە دەستگیركردن، یان دادگاییكردنی سیخوڕەكانی رژێمەكە. گاردی شۆرشگێڕی ئێرانی بڕێكی گەورەی چەك و بۆمبی رەوانەی 14 وڵات كردووە. بە دڵنیاییەوە چالاكییەكانی گاردی شۆڕشگێڕی ئێران تەنیا لە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا سنووردا نەبووە.

هەروەك لە پرسیارەكەتاندا ئاماژەتان پێكردووە، ئەوا گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانی لە پشت زۆرێك لەو میلیشیا شیعانەوەیە كە بوونیان هەیە لە پارێزگا سوننەنشینەكانی عێراق، كە هەڵدەستن بە كوشتنی خێزانەكان و تەختكردنی شارەكانی وەك روممادی و فەللوجە و لە ئێستاشدا موسڵ، هەموو ئەوانە بە ناوی شەڕی دژ بە داعشەوە ئەنجام دەدەن. بەڵام هەروەك دەزانین، توندوتیژی و تاوانەكانی رژێمی ئێرانی لە وڵاتانی دیكەی ناوچەكە، بەتایبەتی سەركوتكردنی سوننە، لە ژێر پەردەی ئیسلامی شیعەدا ئەنجام دەدرێن و، ئەمەش كاردانەوە بە دوای خۆیدا دەهێنێت و، دەبێتەهۆی سەرهەڵدانی گروپگەلی چەشنی داعش، كە هەوڵی دامەزراندنی خەلافەتی ئیسلامی دەدەن و توندوتیژی و دڕندەیەتی خۆیان لە هەر چوار گۆشەی جیهاندا بڵاو دەكەنەوە. هەروەها ئەوەی جێی سەرسوڕمان و سەرنجە ئەوەیە ئێران كەڵكی لە هەڵمەتی دژ بە داعش وەرگرتووە، وەك دەرفەتێك بۆ ئەنجامدانی شاڵاوی كومەڵكوژی لە دژی سوننەكان، لە هەمان كاتدا بۆ لەخشتەبردنی رۆژئاوا بەوەی رژێمە تیوكراتییەكە وەك هاوپەیمانێك لە قەڵەم بدەن، تەنانەت قەناعەت بە ئەمەریكاش بكەن بۆ ئەوەی پشتیوانی ئاسمانی دەستەبەر بكەن، كە پشتیوانییەكی زۆر گرنگە.
لە ماوەی شەش ساڵی رابردوودا، جیهان شایەتحاڵیی ئەو مەترسییە بووە كە چۆن دیكتاتۆری سوریا، بەشار ئەل ئەسەد، دەستی داوەتە كۆمەڵكوژی گەلەكەی، لە كاتێكدا كە پشتیوانییەكی دارایی و سەربازی بێسنووری پێدەگات لەلایەن ئێرانەوە. ئەوە پاڵپشتی ئێران بوو بۆ ئەسەد و بۆ سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق، نوری ئەل مالیكی، دوو دیكتاتۆری گەندەڵ كە هەڵسان بە سەركوتكردنی گەلەكەیان و بەتایبەتی پێكهاتەی سوننە كە بوونەهۆی سەرهەڵدانی داعش لە ناوچەكەدا. بەهۆی تارانەوە بوو، كە داعش هەڵكشاو بووە هەڕەشە لەسەر تەواوی جیهان، كە بوونەهۆی دروستبوونی گەورەترین قەیرانی پەنابەران لە مێژووی هاوچەرخدا. بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ، ئێران و گاردی شۆڕشگێڕی ئەو وڵاتە سوودیان لەو سیاسەتی رازیكردنە وەرگرتووە كە رۆژئاوا پیادەی كردووە، كە نەك هەر بۆتەهۆی هەڵگیرسانی ئاگری-شەڕ و ناكۆكی- لە تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بەڵكو هەڵدەستێت بە سەركوتكردنی گەلەكەیان لە رێی تاوان و پێشێلكردنی بەردەوامی مافەكانی مرۆڤەوە.

تەنانەت رێككەوتنە مشتومڕئامێزەكەی ئۆباماش كە زۆر كەس پێیانوابوو دەبێتەهۆی جڵەوكردنی پڕۆگرامە ئەتۆمییەكەی ئێران، ئەم چەشنە گۆڕانكارییەی لێنەكەوتەوە. تاقیكردنەوە مووشەكییەكانی ئێران لە 29ی كانوونی دووەمدا پێشێلكارییەكی ئاشكرای رێككەوتنەكە بوو، كە ئیدارەی ترەمپی ناچار كرد كۆمەڵێك لە سزا قورسەكان بسەپێنێتەوە، ئەمە گۆڕانكارییەكی گەورە و خێرا بوو لەو سیاسەتی رازیكردنەی كە ئۆباما پیادەی دەكرد. دانانی گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانی بە رێكخراوێكی نایاسایی، هەنگاوێكی زۆر درەنگوەختە و یەكەم هەنگاوی پێویستە لە سنوورداركردنی تاوانگەلی ئێراندا. من خۆشحاڵم كە لە واشنتۆنەوە ئاماژەی ئیجابی بەدی دەكەین لەبارەی ئەوەی كە سەرۆك ترەمپ ئەم هەنگاوە هەڵبگرێت. شتێكی پێویستە كە یەكێتی ئەوروپا هەمان هەنگاو هەڵبگرێت. لە راستیدا نابێت ئێمە چاوەڕی گڵۆپی سەوزی واشنتۆن بین. ئێمە بەڵگەی تەواومان لەبەردەستە بۆ ئەوەی بیكەینە پاساوی ئەوەی خۆمان ئەم هەنگاوە هەڵبگرین و پیشانی رژێمی ئێران بدەین كە رۆژگاری رازیكردن بەسەرچوو.
* هەرێمی كوردستان كە هەتا ئێستا نەبۆتە بەشێك لە ململانێی نێوان شیعەو سوننە، بەڵام مەترسیی ئەوەی هەیە دوای نەمانی داعش بكەوێتە بەر هەڕەشەكانی هێزەكانی حەشدی شەعبی و ئێران، ئایا تا چەند گرنگە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی پارێزگاری لە هەرێمی كوردستان بكات؟
- پێویستە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دان بەو رۆڵە میحوەرییەدا بنێت كە پێشمەرگە بینیویەتی لە شەڕی دژ بە داعشدا لە عێراق. هەروەها، ئەو رۆڵە سەرەكییەی كە هاوپەیمانێتی عەرەبی/ كوردی یەپەگە بینیویانە لە سوریا، كە لە ئێستادا پێشڕەوی دەكەن لە دژی داعش و بەرەو رەققە كە پێی دەوترێت پایتەختی داعش. پێكەوە و هاوشان بە سەخاوەتمەندی و مرۆڤپەروەری هەرێمی كوردستان و خەڵكی كوردستان لە دەستەبەركردنی پەناگەیەكی سەلامەت بۆ سەدان هەزار پەنابەر لە سوریا و عێراقەوە، كاتی ئەوە هاتووە كە رۆژئاوا پاداشتی كوردستان بكاتەوە بە هاوكاری دارایی و سەربازی گرنگ و گەورە.

* لەو راپۆرتەی كە ئاماژەتان پێكرد بە ناوونیشانی رۆڵی تێكدەرانەی گاردی شۆرشگێڕی ئیسلامی ئێران لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، تێیدا راسپاردەی ئەوەتان كردووە كە ئەم گاردە بخرێتە لیستی رێكخراوە تیرۆریستییەكانەوە، بەڵام ئایا پێتوانییە هەڵگرتنی هەنگاوێكی لەم چەشنە ببێتەهۆی ئەوەی ئەوەی بەرژەوەندی و هاوپەیمانەكانی ئەمەریكا لە ناوچەكەدا ببنە ئامانجی تۆڵەسەندنەوەی ئێران؟
- چەند بەرپرسێكی باڵا هەن لە واشنتۆن كە پاشماوەی ئیدارەی ئۆبامان و بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ سیاسەتی شكستخواردووی رازیكردنیان لەبەرامبەر رژێمی ئێران پیادە كردووە، لە ئێستاشدا راسپاردەیان بۆ سەرۆك ترەمپ ئەوەیە كە گاردی شۆڕشگێڕی ئیسلامی ئێرانی نەخەنە لیستی رەشەوە، لەبەر ئەوەی، هەروەك ئەوان بانگەشەی بۆ دەكەن، ئەم كارە بەكارهێنانی دواكارتی دەستی ئەمەریكایەو دوای ئەوە سەپاندنی سزای زیاتر بەسەر رژێمەكەدا مومكین نابێت. من بۆ یەك ساتەوەختیش ئەم مشتومڕە قبووڵ ناكەم. ئەمە وەك ئەوە وایە كە بڵێیت ئەگەر بكوژێك نەگریت، ئەوا رەنگە چیتر خەڵكی نەكوژێت. ئەمە هەڵەیە. دەبێت ترسمان لە هەڕەشە و گوڕەشەی لەم چەشنە نەبێت. گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانی، رێكخراوێكی تیرۆریستییە و دەبێت بە بێ دواكەوتن بخرێتە لیستی رەشەوە.

* هەروەها لەو راپۆرتەدا راسپاردەی ئەوەتان كردووە كە دەبێت گاردی شۆڕشگێڕی، حزبوڵا و گروپە گرێدراوەكانی دیكە لە وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەتایبەتی لە عێراق و سوریا دەربكرێن، چۆن دەتوانرێت ئەم ئامانجە بهێنرێتەدی؟
- من پێموایە كە ئێمە شایەتحاڵی ئیرادەیەكی بەهێزین لەلایەن ئیدارەی ترەمپەوە. چونكە تێكشكاندنی داعشی كردۆتە یەكێك لە ئەولەوییەتە سەرەكییەكانی، بەڵام لە هەمان كاتدا بە شێوەیەكی جێگیر كار بۆ نایاسایی ناساندنی گاردی شۆڕشگێڕی ئێرانی دەكات لەگەڵ كۆتایی پێهێنانی سیاسەتی رازیكردن لە ئاست رژێمی ئێران كە سپونسەری سەرەكیی تیرۆر و ناكۆكییە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. من باوەڕم وایە بە تیرۆریست ناساندنی گاردی شۆڕشگێڕی ئێران دەبێتە گورزێكی كوشندە بۆ ئێران. هاوشان بە دۆستایەتی نێوان ترەمپ و پوتین، ئەوا پێموایە رەنگە چارەسەرێكی كۆتایی بۆ شەڕی ناوخۆیی لە سوریا و دەركردنی هێزە ئێرانییەكان لەو وڵاتەدا ببینین. كاریگەریی هەنگاوێكی لەم چەشنە ئاسەواری لەسەر پرسەكانی دیكەش دەبێت، كاریگەری لەسەر حزبوڵا و حوسییەكان و میلیشیا شیعەكان – كە جڵەویان لەدەست ئێراندایە- لە عێراقدا دەبێت. هەموو ئەم فاكتەرانە سەردەكێشن بۆ داڕووخانی رژێمی تیوكراتی ئێرانی و گەڕاندنەوەی ئاشتی و ئازادی و دادپەروەری بۆ خەڵكانی ئێران و تێكڕای گەلانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. رۆڵی مەركەزی گەلی كورد و پێشمەرگەش لەم پرۆسەیەدا ستایش و دانپێدانانی نێودەوڵەتی بەدەست دەهێنێت و بۆ هەتا هەتایە لە بیرەوەرەكانی نەوەكانی داهاتوودا دەمێنێتەوە.