ڤیكتۆر ئاساڵ، سەرۆكی بەشی كارگێڕی گشتی و پرۆفسۆری زانستی سیاسيیە لە زانكۆی ئەلبانی، وانەبێژی چەند بوارێكی گرنگە، وەك سیاسەتی بەراوردكاری، توندوتیژی سیاسی و سەركوتكاری و گفتوگۆكردن، بۆ تاوتوێكردنی ئەوەی پێویستە ئیدارەی داهاتووی ئەمەریكا چۆن مامەڵە لەگەڵ كێشەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بكات و بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی ئەگەری دابەشبوونی عێراق و دروست بوونی دەوڵەتی كوردییەوە، گوڵان دیمانەیەكی لەگەڵدا ئەنجامدا و ئەویش بەم شێوەیە بۆچونەكانی خستەڕوو.

* تێڕوانینتان چییە بۆ سیاسەتی دەرەوەی ئیدارەی داهاتووی ئەمەریكا بەتایبەتی لە پەیوەندیدا هەڵوێست و مامەڵەكردنی لەگەڵ وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، یاخود پێت وایە دەبێت چۆن مامەڵە لەگەڵ كێشەكانی ئەم ناوچەیەدا بكات؟
- لە ڕاستیدا چەند كێشەیەكی گرنگ هەیە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا كە دەبێت مامەڵەی لەگەڵدا بكات. پێم وایە پێویستە ئەم ئیدارەیە بەردەوام بێت لە هاوكاری و پشتیوانیكردنی حكومەتی عێراقی، بەڵام لە هەمان كاتدا فشاری لەسەر دروست بكات بۆ ئەوە گرووپە كەمینەكان پتر ئاوێتە پرۆسەكە بن و كاری جددی بكرێت لەسەر نەهێشتنی جیاكاری. هەروەها هەوڵەكان چڕ بكرێتەوە بۆ شەڕكردن لە دژی داعش و ڕێكخراوە توندوتیژەكانی دیكە، هەروەها دەبێت ئیدارەی داهاتوو بیر لەو پشێوییەی سوریا بكاتەوە و بكەوێتە قسەكردن لەگەڵ روسيا و توركیا بۆ دۆزینەوەی ڕێگەیەك بۆ ئیدارەدانی ئەو دۆخە. هەروەها دەبێت كار لەسەر پرۆسەی ئاشتی نێوان ئیسرائیل و فەلەستین بكات– كە بۆ ماوەی دە ساڵ و زیاترە ڕاوەستاوە-، چونكە مانەوەی دۆخەكە وەك خۆی دەبێتە هۆی ئەوەی جارێكی دیكە توندوتیژی لەو ناوچەیەدا بتەقێتەوە، ئەوەش مایەی كێشە دەبێت بۆ بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا. هەروەها لە یەمەندا كێشەكە بەردەوام دەبێت لە پەیوەندیدا بە حوسییەكانەوە كە پێم وانییە ئیدارەی ئێستا بایەخی تەواوی پێبدات، كە دەبێت ئیدارەی داهاتوو گرنگی پێبدات و لەوە بكۆڵیتەوە كە ئایا دەتوانێت چی بكات لەو ڕووەوە. بە هەمان شێوە پرسی سعودیە و كێشەی مافەكانی مرۆڤ لەو وڵاتە و دەستتێوەردانی سعودیە لە وڵاتانی دیكەدا لە ئارادایە. كەواتە چەندین كێشە هەن كە دەبێت ئیدارەی داهاتوو بایەخیان پێبدات، بەڵام زەحمەتە بزانین ئیدارەی داهاتوو چۆن مامەڵە دەكات.
* ئێوە باسی ئەوەتان كرد كە پێویستە ئەمەریكا فشار لەسەر عێراق دروست بكات بۆ ئەوەی لە پرۆسە سیاسیەكەدا كەس پەراوێز نەخرێت، پرسیارەكە ئەوەیە ئایا پێتان وایە كاردانەوەی حكومەتی عێراق چی دەبێت؟
- حكومەتی عێراق بەم كارە خۆشحاڵ نابێت.
* ئایا پێت وانییە رووبەڕووبوونەوەی كێشەكانی ناوچەكە پێویستی بە ئیحتیواكردنی ڕۆڵی ئێران هەیە؟
- بە دڵنیاییەوە پێویستە قسە لەگەڵ ئێراندا بكرێت لەبارەی ئەو كێشانەوە، بەتایبەتی لە پەیوەندیدا بە عێراقەوە، چونكە ئاشكرایە ئێران دەستڕۆیشتوییەكی زۆر هەیە لە سەر هەندێ لایەنی عێراقی. كەواتە دەبێت ئێرانیش بەشێك بێت لەم مەسەلەیە. بەڵام ئایا ئەمەریكا دەستی بەم گفتوگۆیە كردووە لەگەڵ ئێراندا یاخود ئەم كارە دەكات لە داهاتوودا، ئەوا ئەمە وەك پرسیارێكی كراوە ماوەتەوە.
* بەڵام پێت وانییە سیاسەتێكی توندتر لە بەرامبەر ئێراندا دەگرێتەبەر؟
- لە ڕاستیدا ئێمە نازانین، ڕەنگە مەسەلەكە لە مانگی ئازار یان نیساندا زیاتر ڕوون بێتەوە، هەرچەندە من پێم وایە سیاسەتێكی توندتر لە ئاست ئێراندا دەگرێتەبەر، بەڵام لەوەش دڵنیانین، تاوەكو نەبینین كە وەزیری دەرەوە چۆن ئەو لێدوانانە دەكاتە سیاسەت- ئەمە ئەگەر هاتوو بوونە سیاسەت-.
* ئەگەر باسی سوریا بكەین، ئایا پێت وانییە دۆخی سوریا بە هاوكاری نێوان ئەمەریكا و روسيا چارەسەر دەبێت یاخود پێت وایە دەبێت چۆن ئەو دۆخە چارەسەر بكرێت؟
- لە ڕاستیدا من پێم وایە ئەگەر ئیدارەی داهاتووی ئەمەریكا دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست فەرامۆش بكات و كار نەكات بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی ئەوا هەلومەرجەكە خراپتر دەبێت.
* ئایا پێت وایە ئیدارەی داهاتووی ئەمەریكا زیاتر لە كاروباری ئەم ناوچەیەوە تێودەگلێت یاخود پتر خۆی بە دوور دەگرێت لە كێشەكانی؟
- لە ڕاستیدا ئێمە نازانین و ناتوانین پێشبینی بكەین تا ئەو كاتەی كە خۆی و وەزیری دەرەوە دەست بە كارەكانیان دەكەن.
* ئەی لەو باوەڕەدایت كە بەرژەوەندی ئابوورییەكان بەكاربهێنێت بۆ درێژەدان بە باڵادەستی جیپۆلەتیكی ئەمەریكا؟
- ئەگەر بە ڕاشكاوی بدوێین ئێمە نازانین، چونكە ئەوەی لە سەروبەندی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردندا دەووترێت شتێكە و ئەوەی لە سەردەمی سەرۆكایەتیدا جێبەجێ دەكرێت شتێكی دیكەیە – ئەمە بۆ هەموو ئیدارەكان ڕاستە-. بەڵام ئەگەری ئەوە هەیە ئەو گۆڕانكارییەی لە ماوەی ئەم ئیدارەیەدا دروست بێت گۆڕانكاری گەورە بن.
* ئایا لەو باوەڕەدایت عێراق بە سەقامگیری یاخود بە یەكگرتویی بمێنێتەوە لە دوای تەواوبونی ئۆپەراسیۆنی ئازادكردنەوەی موسڵ؟
- هەرچەندە من خوازیاری ئەوەم عێراق سەقامگیر بێت، بەڵام لەم باوەڕەدانیم ئەمە بێتەدی، هەروەها بۆی هەیە عێراق دابەش بێت، بەڵام هێشتا دۆخەكە نەگەیشتۆتە ئەو ڕاددەیە.
* ئایا سەرهەڵدانی دەوڵەتێكی سەربەخۆیی كوردی دەبینێت كە لە نێو ئاژاوە و ناسەقامگیریی عێراقەوە دروست بێت؟
- پێم وایە ئەوە ئەگەرێكە، بەڵام هێشتا هەلومەرجەكە نەگەیشتۆتە ئەو ڕاددەیە، لەبەر ئەوە ناتوانین شتێكی یەكلاكەرەوە بڵێین لە ئێستادا و لە ڕاستیدا ئەمە مەسەلەیە بە ڕاددەیەكی گەورە بەندە بەوەی ئایا ئیدارەی داهاتوو چۆن هەڵسوكەوت دەكات.
* بەڵام لە حاڵەتی دروست بوونی ئەم دەوڵەتەدا، ئایا دەبێتە فاكتەری سەقامگیری لە ناوچەكەدا؟
لە ڕاستیدا –سەربەخۆیی- مایەی سەقامگیری دەبێت بۆ كورد، نەك بۆ عێراق، هەروەها ئەگەرێكی بەهێزیش هەیە كە مایەی ناسەقامگیری بێت بۆ ئێران.