لەكاتێكدا بەرەو پرۆسەی سەربەخۆیی هەنگاو هەڵدەگرین، گەورەترین كێشە لەكوردستان كێشە سیاسییە ناوخۆییەكانە كە زیاتر لەساڵێكە حزبەكانی كوردستان ناتوانن لەسەر چارەسەرێكی گونجاو رێكبكەون، بۆ كردنەوەی ئەم گریكوێرەیەش بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پەیامێكی ئاراستەی حزبەكان كردووە بۆ ئەوەی پێكەوە كۆببنەوەو كێشەكان چارەسەر بكەن. بۆ قسەكردن لەسەر كۆبوونەوەی حزبەكان و هەلومەرجی ئێستای كوردستان لەعێراق و ناوچەكەدا، ئەم دیمانەیەمان لەگەڵ هادی عەلی سەرۆكی ئەنجومەنی كاروباری سیاسی لە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان ئەنجامداو بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵانی دایەوە.

* خەریكە شەڕی داعش كۆتایی دێت و ئەو مەترسییە لەكوردستان دووردەكەوێتەوە، ئێوە چۆن سەیری كوردستان لەدوای شەڕی داعش دەكەن؟
- شەڕی داعش هێشتا لەبەر دەرگای كوردستانە، بۆیە هەتا پرۆسەی ئازادكردنی موسڵ كۆتایی نەیەت و لەسووریاش داعش بە تەواوەتی لاواز نەكرێت، ناتوانین بڵێین مەترسیی داعش لەسەر كوردستان كۆتایی هاتووە. بۆیە پێشبینی ئەوە دەكرێت لەسەرەتای ساڵی داهاتوو دوای ئەوەی پرۆسەی ئازادكردنەوەی موسڵ كۆتایی دێت، ئەو مەترسییەش وەك مەترسییەكی سەربازی لەسەر كوردستان دوور بكەوێتەوە. ئەو هەلومەرجەی لەماوەی دووساڵی رابردوو لەمیانەی شەڕی پێشمەرگە دژی داعش هاتەئاراوەو بووە هۆكاری ئەوەی كە هێزی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و لەسەرووی هەمووشیانەوە ئەمریكا، هاوكاری پێشمەرگە بكەن لەم شەڕەدا، ئەوە هەلومەرجێكی ئەوتۆی دروستكرد كە هێزی پێشمەرگە بتوانێت لەشەڕی دژی داعش سەركەوتنی گەورە تۆماربكات و لەكوردستان دووریان بخاتەوە، لەهەمانكاتدا ئەم سەركەوتنانەی هێزی پێشمەرگە بوونە هۆكاری ئەوەی پشتگیری سیاسی و نێودەوڵەتیشی بۆ كوردستان بەدوادا بێت، ئەمەش خۆی لەخۆیدا دەستكەوتی گەورەن و دەبێت پارێزگاری لێ بكەین، هەروەها نابێت ئەوەشمان لەبیربچێت كوردی سووریاش لەهەلومەرجی شەڕی دژی داعش سوودمەند بوون.

* زۆر لە چاودێران ئاماژە بەوە دەكەن لەدوای پرۆسەی ئازادكردنی موسڵ هەلومەرجەكە بەشێوەیەكی گشتی و بۆ كوردستان بەتایبەتی گۆڕانكاری بەسەردا دێت، ئایا كاریگەریی موسڵ لەسەر داهاتووی كوردستان چۆن دەبێت؟
- من پێشتریش لە نووسینێكمدا جەختم لەسەر ئەوەكردۆتەوە، چۆن موسڵ لەماوەی سەد ساڵی رابردوو كاریگەری لەسەر باشووری كوردستان هەبووە، دوای كۆتایی هاتنی داعش-یش بە شێوەیەكی دیكە كاریگەری لەسەر باشووری كوردستان دەبێت. دیارە لەسەرەتای دامەزراندنی دەوڵەتی عێراقەوە لە بیستەكانی سەدەی رابردوو، موسڵ بۆ ماوەی چەند ساڵێك كێشەیەكی گەورە بووە لەنێوان عێراق كە سەر بە بەریتانیا بوو لەگەڵ توركیای نوێ بەسەرۆكایەتی كەمال ئەتاتورك، پاشان ئەم كێشەیە بەوجۆرە چارەسەركرا كە ویلایەتی موسڵ (كە نزیكەی هەموو خاكی باشووری كوردستان دەكات) لكێنرا بەعێراقەوەو لەوكاتەشەوە ئەم لكاندنە بۆتە هۆكاری ئەو هەموو شۆڕش و راپەڕینەی لە بزاڤی رزگاریخوازیی كوردستان ئەنجامدراوە و بۆتە هۆكاری ئەوەی سەدان هەزار شەهید بدەین و ئەو هەموو كاولكارییەی بەسەر كوردستاندا هاتووە، هەتا گەیشتۆتە ئەو واقیعەی كە ئێستا ئێمە تیایدا دەژین.

بە تێڕوانینی من خەریكە مێژوو بە جۆرێكی دیكە خۆی دووبارە دەكاتەوە، ئەمجارە موسڵ كاریگەری لەسەر داهاتووی باشووری كوردستان دەبێت، هەموو ئاماژەكان بەرەو ئەو ئاراستەیە دەچن، كە دوای ئازادكردنەوەی موسڵ و كۆتاییهاتنی داعش لەرووی سەربازییەوە، هەلومەرجێكی باشتر بۆ باشووری كوردستان دێتەئاراوە بۆ ئەوەی لەم بەشەدا زیاتر خۆی بچەسپێنیت و باشتر خۆی جێگیر بكات. بەتایبەتی كە ئێستا ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم لەلایەن هێزی پێشمەرگەی كوردستان ئازادكراون، ئەو ناوچانەی كە لەچوارچێوەی ماددەی 140ی دەستووری عێراق بەناوچەی جێناكۆك پێناسەكراون، بۆیە كاتێك ئەم ناوچانە لە ژیر دەستی هێزی پێشمەرگە بن بە بەرژەوەندی كوردستان چارەسەر دەبن. لەم چوارچێوەیەدا ئاشكرایە ئەگەرچی شەڕی داعش لەسەرەتادا هەڕەشەی گەورەی لەسەر كوردستان دروستكرد، بەڵام لەكۆتاییدا كۆمەڵێك خاڵی ئەرێنی بۆ بەرژەوەندیی كوردستان بەدوای خۆیدا هێنا.
* ئەگەر لەسەر ئەم بارودۆخە سەیری پرۆسەی سیاسی لەكوردستاندا بكەین، دەبینین لەكوردستاندا قەیرانی سیاسی و ئابووری بوونی هەیەو هەتا ئێستا حزبەكان نەیانتوانیوە قەیرانە سیاسییەكە چارەسەر بكەن بۆ ئەوەی بیرێك لەقەیرانە دارایی و ئابوورییەكە بكەنەوە، ئایا ئەم قەیرانە سیاسییەی كوردستان چەند مەترسی لەسەر ئەو دەستكەوتانە دروست دەكات؟

- لەئێستادا بەپلەی یەكەم كێشەی سەرەكیمان پرۆسەی سیاسیی ناوخۆی كوردستانە، واتە قەیران و چەقبەستوویی سیاسی كێشە سەرەكییەكەیە، تەنانەت قەیرانی ئابووری و داراییشمان دەرهاویشتەی قەیرانە سیاسییەكەیە، راستە سەبارەت بە قەیرانی ئابووری و دارایی باس لە دابەزینی نرخی نەوت دەكرێت، بەڵام ئەم قەیرانە ئابوورییە نەدەگەیشتە ئەو ئاستەی ئەمڕۆ دەیبینین، ئەگەر قەیرانە سیاسییەكە چارەسەر بكرایە. بەتایبەتی دوای ئەوەی حزبە سیاسییەكان لەسەر یاسای سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان نەیانتوانی بە رێگەی دانوستاندن و دیالۆگ بگەنە رێككەوتنێك كە لانیكەمی داواكاری هەموو لایەنەكانی تێدا بێتەدی، ئەمەش دەرهاویشتەی دیكەی بەدوادا هات و پەرلەمان پەكخراو حكومەتیشی تا رادەیەك ئیفلیج كرد. بۆیە ئێستا كە ناوچەكە لەبەردەم گۆڕانكاریدایەو بۆ ئەوەی دەستكەوتەكانمان لەدەست نەچن، هەروەها بۆ ئەوەی ئیرادەیەكی یەكگرتووش هەبێت و ئامادەبێت بۆ ئەوەی رووبەڕووی پێشهات و تەحەددییە تازەكان ببێتەوە، پێویست بەوە دەكات ئەو قەیرانە سیاسییەی ئێستا لەكوردستان بوونی هەیە، چارەسەر بكرێت.
* وەك نەخشەڕێگەیەك بۆ چارەسەركردنی ئەم قەیرانە بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پەیامێكی ئاراستەی حزبە سیاسییەكان كردووەو داوای لێكردوون هەر سێ سەرۆكایەتی هەرێم و حكومەت و پەرلەمان بگۆڕێت، ئایا دوای ئەم پەیامە ئاستەنگێك ماوە بۆ ئەوەی حزبەكان نەگەنە رێككەوتن؟

- ئێمە وەك یەكگرتووی ئیسلامی پێشوازیمان لەپەیامەكەی بەڕێز كاك مسعود بارزانی كردووەو بە دەستپێشخەریەكی ئەرێنی لەقەڵەمانداوە و گوتوومانە ئەمە هەنگاوێكە بە ئاراستەی ئەرێنی و دروست و دەكرێت بكرێتە دەستپێك بۆ ئەوەی دیالۆگ و دانوستاندن لەنێوان لایەنە سیاسییەكاندا دەست پێبكاتەوە بۆ ئەوەی پێكەوە بگەینە نەخشەڕێگەیەكی هاوبەش بۆ ئەوەی قەیرانە سیاسییەكە چارەسەر بكەین، بەڵام بۆ تەرجەمەكردنی ئەم پەیامەو بۆ ئەوەی بكرێتە نەخشەڕێگە، دەبێت هەنگاوی كردەیی هەڵبگرین. خۆتان دەزانن ئەوە زیاتر لەساڵێكە و بۆ دووساڵ دەچێت ئەم قەیران و چەقبەستووییە لەناو پرۆسەی سیاسی هەیە، قەیرانە داراییەكەش هێندەی دیكە بارودۆخەكەی ئاڵۆزكردووە، هەروەها ئەگەر سەیری پێوەندیی ئێستای نێوان هەرێم و بەغدا بكەین، هەر لایەك بەشێوەیەك مامەڵەی لەگەڵ دەكات، پێشتر كێشە ناوخۆییەكانی كوردستان لەچیای حەمرین نەدەچوونە خوارەوە، بەڵام ئێستا لەبەغدایە، ئەمەش خاڵێكی دیكەی لاوازە كە بۆتە هۆكاری ئەوەی پێگەی هەرێمی كوردستان لەبەغدا لاواز بێت، بۆیە ئێستا كاتی ئەوە هاتووەو هەقە لایەنە سیاسییەكان هەست بە بەرپرسیاریەتی بكەن و دەست بە دیالۆگ و دانوستاندن بكەنەوەو هەتا ئەگەر لەسەر بژارەی ناچاریش بێت، لەگەڵ یەكتری رێكبكەون.
* هێزی پێشمەرگەی كوردستان وێڕای ئەو قەیرانە ئابووری و داراییەش توانیویەتی یەكڕیزیی خۆی بپارێزێت و تیرۆریستانی داعش تێكبشكێت، ئایا هۆكاری چییە حزبەكان ناتوانن ئەم قەیرانە سیاسییە تێپەڕێنن؟
- یەكڕیزیی هێزی پێشمەرگەی كوردستان و دوورخستنەوەی مەترسیی داعش لەسەر كوردستان، خاڵێكی گەش و ئەرێنی گەورەیە بۆ پێشمەرگەو تەواوی خەڵكی كوردستان، بەڵام بەداخەوە لە رووی سیاسییەوە لەو ئاستەدا نین، ئەمەش بەو مانایەی لەگەڵ ئەوەی قەیرانی سیاسی و ئابووریش هەبوو، بەڵام خوشبەختانە كاریگەری نەرێنی لەسەر هێزی پێشمەرگە نەبووە لە رووبەڕووبوونەوەی داعش و نە لەقوربانیدانی گەورەش، ئەمە جێگەی شانازییەو دەبوو ئەم حاڵەتەی پێشمەرگە كاریگەری لەسەر دەستەبژێری سیاسیش هەبووایەو لەچوارچێوەی بەرژەوەندی باڵای نیشتمانیدا هەتا ئەگەر لەسەر بژارەی ناچاریش بوایە رێكبكەوتنایەو ئەگەر پێویستی بەسازشیش هەبووایە دەبوو سازش بۆ یەكتری بكەن.
* لەحاڵەتێكدا ئەگەر حزبەكان نەتوانن كێشەكانی نێوان خۆیان چارەسەر بكەن، وەك سیاسەتمەدارێك ئەمە ناو دەنێیت چی؟
- ئەگەر حزبەكان نەتوانن كێشەكانی نێوان خویان چارەسەر بكەن، ئەمە مانای ئەوەیە پاشاگەردانی سیاسییە، یان دەتوانین بڵێین دەستەبژێری سیاسی لەو وڵاتە شكستیان هێناوەو ناتوانن ئەو قۆناخە هەستیارو ناسكەی میللەتەكەمان پێكەوە بەڕێوەبەرن، ئەمەش لەبەر ئەوەیە لەپرسێكی ئاوادا بەرپرسیاری یەكەم ئەو دەستەبژێرە سیاسییەیە كە ئاراستەی پرۆسەی سیاسی دیاری دەكەن، بۆیە كە نەتوانن پرۆسەی سیاسی بە ئاراستەیەكی راست ئاراستە بكەن، مانای ئەوەیە ئەو دەستەبژێرە شكستی هێناوە.
* ئایا ئەم قسانەتان مانای ئەوەیە كە ئێستا لە پرۆسەی سیاسیی كوردستاندا، بەرژەوەندیی حزب جێگەی بەرژەوەندیی نیشتمانی گرتۆتەوە؟
- بەداخەوە، دەڵێم نەك هەر بەرژەوەندی حزبی جێگەی بەرژەوەندی نیشتمانی و گشتی گرتۆتەوە، بەڵكو هەندێك جار بەرژەوەندی كەسیش جێگەی بەرژەوەندی گشتی و نیشتمانی گرتۆتەوە. ئاشكراشە ئەگەر ئەم حاڵەتە بەردەوام بێت، مێژوو رەحم بە هیچ كەسێك ناكات و بە خاڵ و لاپەڕەیەكی رەش بۆ هەموو لایەكی دەنووسێتەوە.
* لەم حاڵەتەدا بەرپرسیاریەتی حزبەكان بەرامبەر بەم قەیرانە چۆن لێكدەدرێتەوە؟ ئایا تاچەند گرنگە هەست بە بەرپرسیاریەتی ئەم قۆناخە بكەن؟
- با لێرەدا بەیەك چاو سەیری بەرپرسیاریەتی هەموو حزبەكان نەكەین، لەبەر ئەوەی هەموو حزبەكان بەرپرسیاریەتییان دەكەوێتە سەرشان، بەڵام بە ئاست و قەبارەی جیاواز، لەئێستادا بەرپرسیاریەتی سەرەكیی دەكەوێتە سەرشانی یەكێتی و پارتی و بە پلەی یەكەمیش دەكەوێتە سەرشانی پارتی لەبەر ئەوەی حزبی سەرەكییەو خاوەنی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانییەو جومگە سەرەكییەكانی دەسەڵاتیش لای پارتییە، بۆیە دەبێت پارتی هەنگاوی جددیترو دەستپێشخەری زیاتر بكات، ئێمە ئەمانەمان بە شاندی پارتی گوتووە كە سەردانی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانیان كردووە. كە دەبێت بۆ تەرجەمەكردنی پەیامەكەی كاك مسعود بارزانی، پارتی پرۆژەیەكی روون و ئاشكرای پێ بێت.
* بەڵام پارتی دەڵێت، ئێمە دەمانەوێت پرۆژەكە بۆ چارەسەركردنی قەیرانە سیاسییەكە بەرەنجامی كۆی بۆچوونی حزبەكان بێت، ئایا ئەمە باشتر نییە لەوەی هەر لایەنێك پرۆژەیەكی تایبەتی خۆی هەبێت؟
- دەبوو پارتی قسەی رۆشنی هەبوایە بۆ ئەوەی بزانین پارتی چۆن دەیەوێت پەیامەكەی كاك مسعود بارزانی تەرجەمە بكات، برایانی پارتی خۆشیان نكۆڵیان لەمە نەكرد، بەڵام گوتیان ئێمە یەكەمجار سەردانی لایەنە سیاسییەكان دەكەین بۆ ئەوەی حاڵەتی دابڕان و ساردییەی لەنێوان لایەنەكان هەیە بیڕەوێنینەوە، بەڵام ئەمە زۆری خایاند، هەتا ئێستا سەردانی لایەنەكان بەتایبەتی (یەكێتی و گۆڕان)یان نەكردووە، پرسەكان بەو ئاستە ئاڵۆز نین. پەیامەكەی كاك مسعود بارزانی روون و ئاشكرایەو داوادەكات هەر سێ سەرۆكایەتیی (هەرێم و پەرلەمان و حكومەت) گۆڕانكاری تێدا بكرێت، بۆیە دەبێت زوو كۆببینەوەو بە هەموو لایەكمان بڕیارێك بدەین.
* ئایا لای لایەنە سیاسییەكان نیەتێك هەیە كە بیانەوێت ئەم قەیرانە سیاسییە چارەسەر بكەن؟

- كەس ئاگای لەدڵی هیچ لایەنێكی دیكە نییەو نازانین چۆن بیردەكەنەوە، بەڵام نییەت بۆ چارەسەركردنی كێشەكان پێویستی بەوەیە هەنگاوی جددی بۆ هەڵبگیرێت، ئەوكات دەزانین نییەت هەیە، یان نییە، لەئێستادا وەك رووكەش ئەو نییەتە دەبیندرێت، بەڵام لە رووی كردارییەوە هەتا ئێستا هەوڵی جددی نەبینراوە. هەروەها بە رووكەش لەسەر ئاستی حزبەكان داوا دەكرێت قەیرانە سیاسییەكە چارەسەر بكرێت، بەڵام لە راگەیاندندا پێچەوانەی ئەمە دەبینین، لەسەر شتی دیكە شەڕی راگەیاندن درێژەی هەیە، ئەمەش كاریگەریی نەرێنی لەسەر چارەسەركردنی قەیرانەكە هەیە، بۆیە كاتێك بمانەوێت قەیرانە سیاسییەكە چارەسەر بكەین، دەبێت لە رووی راگەیاندنیشەوە بارودۆخەكە ئاڵۆزتر نەكەین، هەروەك چۆن ئێستا ئاڵۆزیان كردووە.

* ئەگەر قسەیەك لەسەر عێراقی دوای داعشیش بكەین، بەتایبەتی لەسەر شەڕی مەزهەبگەرایی نێوان شیعەو سوننە، ئەمەش لەبەر دەركەوتنی داعش دەرهاویشتەی ئەو ململانێ مەزهەبگەراییە، راستە ئێستا داعش لە رووی چەكدارییەوە تێكدەشكێت، بەڵام فاكتەری شەڕە مەزهەبییەكە وەك خۆیەتی، ئایا عێراقی دوای داعش چۆن دەبینن؟
- داعش نەخۆشییەكە نییە، بەڵكو دەرهاویشتەی نەخۆشییەكەو ئەو هەلومەرجەیە كە لەعێراق و ناوچەكە بوونی هەیە، بۆیە ئەگەر ئەو هەلومەرجە چارەسەر نەكرێت، ئەوا داعشیش نەمێنێت، بە شێواز و ناوی جیاوازەوە سەرهەڵدەداتەوە. لەدوای رووخانی رژێمی سەدام حوسێن لە2003 و هاتنی سوپای ئەمریكا بۆ عێراق و دامەزراندنی ئەو سیستمە سیاسییەی دوای رژێمی بەعس دروست بوو، بمانەوێت، یان نەمانەوێت ئەو قەڵایەی ناسیۆنالیستی عەرەبی سوننە لەماوەی 80 ساڵی رابردوو بونیادی نابوو، ئەو قەڵایە رووخا، ئەوجا ناسیۆنالیستی عەرەبی و سوننەی عەرەب، رووخانی ئەو قەڵایە بە شكستێكی گەورەی خۆیان دەزانن، لە شوێنی ئەم قەڵا رووخاوەش كە سیستمی سیاسیی دوای بەعس دروست بوو، سیستمێك بووە كە هەژموونی شیعە باڵی بەسەردا كێشاوە، ئەم باڵادەستییەی شیعە بووە هۆكاری جۆرێك لەململانێی مەزهەبگەرایی لەنێوان عەرەبی شیعەو سوننەدا، هەروەها دروستبوونی ململانێیەكی توندتر لەنێوان ئێران و وڵاتانی دیكەی عەرەبی سوننە لەناوچەكەدا. لەناو ئەم بارودۆخەدا یەكەمجار قاعیدە دروست بوو بە خەیاڵی خۆیان بۆ ئەوەی جارێكی دیكە ئەو قەڵا كۆنە دروست بكەنەوە، ئەمەش تێكەڵەیەكی لەناسیۆنالستی عەرەبی كە بریتی بوون لە بەعسییە كۆنەكانی عەرەبی سوننە، هەروەها لەگەڵ جۆرێك لەسەلەفی جیهادی پێكەوە كۆكردەوە، هاوكات دەستتێوەردانی دەوڵەتانی دراوسێی عێراق و ناوچەكەش ژینگەیەكی لەبارتری بۆ ئەم ریكخراوە هێنایەئاراوە كە پاشان بوو بە داعش. بۆیە ئەگەر لەعێراقی دوای داعشدا فاكتەری سەرەكیی ململانێی مەزهەبی نێوان سوننەو شیعە چارەسەر نەكرێت، ئەوا بە شێوازو ناوی جیاواز داعش سەرهەڵدەداتەوە، لەم چوارچێوەیەدا پێویستە حوكمڕانیی داهاتووی عێراق لەسەر بنەمایەكی نیشتمانی و سازانی نیشتمانی بونیاد بنرێتەوە نەك مەزهەبی، ئەمە لە رووی سیاسییەوە، لە رووی هەیكەلی سیستمەكەش دەبێت چۆن كوردستان هەرێمێكی فیدڕاڵی هەیەو تا رادەیەكی زۆر خۆی كاروبارەكانی خۆی بەڕێوەدەبات و شیعەش لەباشوور خۆی كاروبارەكان بەڕێوە دەبات، دەبێت هەیكەلێكی فیدڕاڵیش هەبێت كە سوننە خۆی تێدا ببینێتەوە، بۆ ئەوەی هەست بكات لەو حاڵەتە پەراوێزخراوییەی ئێستا هەستی پێدەكات، بێتەدەرەوەو هەست بكات خۆی خاوەنی ناوچەكانی خۆیەتی و دوای ئەمەش لەحكومەتی فیدڕاڵیشدا هاوبەشێكی راستەقینەیە، ئەمە رێگە راستەكەیە، بەپێچەوانەشەوە جارێكی دیكە داعش دروست دەبێتەوە.

* باسی دەستتێوەردانی وڵاتانی هەرێمیتان كرد كە بۆتە هۆی سەرهەڵدان و بەهێزكردنی داعش، ئایا هەتا ئەم دەستتێوەردانە كۆتایی نەیت، سەقامگیری بۆ ناوچەكە دەگەڕێتەوە؟
- ئەو ململانێی مەزهەبگەراییەی كە ئێستا لەتەواوی ناوچەكە هەیە، بەشێكی سەرەكیی رەنگدانەوەو جێكەوتەی ئەو ململانێی هەرێمایەتییەی نێوان ئێران و سعودیە و توركیایە كە ئێستا رووسیاشی هاتۆتەناویەوە، پێشتر رووسیا بەو جۆرە لەناو كێشەكانی ناوچەكەدا بوونی نەبووە، ئێستا گەیشتۆتە ئەوەی كاتێك بیانەوێت شەڕ لە حەلەب رابوەستێت، دەبێت رووسیاو ئەمریكا كۆبوونەوە بكەن، هەر بۆیە من وای دەبینم ئەوەی لە حەلەب دەكرێت لەبەرامبەر موسڵ بێت، واتە چۆن حكومەتی عێراق رێگەی پێدراوە موسڵ ئازادبكاتەوە، بەهەمان شێوە رێگە بە ئەسەدیش دراوە كە حەلەب بگرێتەوە.

* دەرهاویشتەیەكی دیكەی شەڕی داعش، دروستبوونی هێزەكانی حەشدی شەعبی-یە لەسەر فەتوای مەرجەعیەتی شیعەی نەجەف، ئایا ئەم هێزە مەزهەبگەرایە چ مەترسییەك لەسەر ئایندەی عێراق و كوردستان دروست دەكات؟
- یەكێك لەدەرهاویشتەی ئەو ناهاوسەنگییەی لەناو سیستمی حوكمڕانی عێراقدا دروست بوو، شەڕی نێوان شیعەو سوننەیە، ئەگەر بمانەوێت ئەو شەڕە نەمێنێت، دەبێت ئەو هاوسەنگییە بگەڕێتەوە، هەر ئەمەش وایكرد دوای ئەوەی داعش دەركەوت، شیعە بۆ بەرگری لەخۆیان حەشدی شەعبییان دروستكرد، ئێستا ئەم هێزە یاسای بۆ دەرچووە، ئەمەش مانای ئەوەیە درێژەی پێدەدرێت، ئەم حاڵەتەش هێندەی دیكە ئەو ناهاوسەنگییەی لەعێراقدا هەبووە، قووڵتر دەكاتەوەو مەترسی لەسەر ئایندەی عێراق دروست دەكات. بۆیە جێگەی سەرسوڕمانیش نییە ئەگەر حەشدی شەعبی مەترسی لەسەر ئایندەی كوردستانیش دروست بكات، بەڵام بەهۆی ئەو هەمانگی و رێككەوتنەی لەپرۆسەی ئازادكردنی موسڵ لەنێوان هەرێم و بەغدا هاتۆتەئاراوە، لەوانەیە حەشدی شەعبی ئەو مەترسییە لەسەر كوردستان دروست نەكات. ئەوجا سەبارەت بە نێوانی عەرەبی شیعەو سوننە ئەگەر سیستمی بەغدا مەزهەبگەرایی بێت، ئەوا رەنگدانەوەی لەسەر هێزە چەكدارەكانیش دەبێت، لەم حاڵەتە پرۆسەی پێكەوەژیانی نێوان شیعەو سوننە دەگاتە ئەوساتەی پێی دەگوترێت مەحاڵ، بۆیە دەبێت بیر لە شێوازێكی دیكەی حوكمڕانی بكرێتەوە.
* ئایا پێتوایە حكومەتی هەرێمی كوردستان و بەغدا بتوانن لەچوارچێوەی فیدڕاڵی درێژە بە پێوەندییەكانی ئایندە بدەن، یان ناچار دەبن بەدوای شێوازێكی دیكەدا بگەڕێن؟

- وای دەبینم، بارودۆخی كوردستان لەوە دەرچووە كە بتوانرێت تەنیا لەچوارچێوەی فیدڕاڵی پێوەندییەكانی لەگەڵ بەغدا رێكبخرێتەوە، بەڵكو پێویستی بەوەیە كە ئاستەكەی بەرەو پێشەوە بچێت و بەدوای میكانیزمێكی دیكەدا بگەڕێن، ئەوەی ئێستا لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی قابیلی ئەوەیە باس بكرێت و ئەوانیش پێی قایل دەبن، كۆنفیدڕاڵییە، بەڵام ئەم میكانیزمە تازەیە لەپێوەندیی عێراق و كوردستاندا كە بریتییە لەدوو دەوڵەتی كۆنفیدڕاڵی، بەستراوەتەوە بەوەی تاچەند خۆمان توانای ئەوەمان هەیە كێشە سیاسییەكانی خۆمان چارەسەر بكەین و بە یەكڕیزی و یەك گوتاری لەسەر ئەم پرسە لەگەڵ بەغدا دیالۆگ و دانوستاندن بكەین.

* سەبارەت بەدیاردەی پێكەوەژیان و لێبووردەیی لەكوردستان، ئایا چۆن دەتوانین پەرە بە گوتاری لێبووردەیی بدەین بۆ ئەوەی ئەم دیمەنی پێكەوەژیانەی كوردستان زیاتر بەرەوپێشەوە بچێت؟
- ئەو زەمینەیەی كە بوار بۆ توندرۆیی ئایینی دەڕەخسێنێت و لەوڵاتانی دیكەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوونی هەیە، لەكوردستاندا بوونی نییە، بەدرێژایی مێژوو كوردستان وڵاتێكی فرەنەتەوەو فرەئایین بووە، بۆیە سروشتی لێبووردەیی و پێكەوەژیان یەكێك لەسیماكانی كوردستان بووە، بۆیە ئەگەر لایەنە سیاسییەكان ریكبكەون و سیتمێكی سیاسیی سەقامگیر دابمەزرێننەوە، ئێمە كێشەی توندڕۆیی ئایینیمان نابێت، حاڵەتی ئیسلامی كوردستان، چ بەشێوە نەریتییەكەی كە بەشی زۆری خەڵكەكەی موسڵمانە، چ وەك لایەنە ئیسلامییەكانیش، حاڵەتێكی تەندروستە.

* وەك دوایین پرسیار، تاچەند گرنگە بگەڕێینەوە بۆ شێوازی تێگەیشتنی كوردانە لەئایینی ئیسلام و درێژە بەو كەلتوورە بدەین؟
- لەكوردستاندا مامۆستایانی ئایینی و مینبەرەكان درێژەپێدەری هەمان كەلتووری تێگەیشتی كوردانەن لەئیسلام، ئێمەش وەك لایەنە سیاسییە ئیسلامییەكان و رەوتی ئیسلامی سیاسی لەكوردستان خۆمان بەدرێژەپێدەری ئەو كەلتوورە دەزانین و هەر لەو چوارچێوەیەشدا ژیانی فقهی خۆمان رێكخستووەو لەهەمانكاتدا هەر لەچوارچێوەی ئەو مەزهەب و فقهەی لەكوردستاندا هەیە كاری خۆمان كردووە.