پرۆسەی خوێندن بەیەكێك لەو سێكتەرە گرنگانە دادەنرێت كە راستەوخۆ پێوەندی بەهەموو خێزانێك و ژیان و داهاتووی قوتابیان و نەوەیەكەوە هەیە كە ئێستا باوك و براكانیان لەبەرەكانی دژ بەداعش لەشەڕدان، لەلایەكی دیكەوە قەیرانی ئابووری و بارگرانیی سەرشانی مامۆستایان و فەرمانبەرانی حكومەت كاریگەری لەسەر نزمبوونەوەی ئەدای خوێندن لەهەرێمی كوردستان دروست كردووە، ئەمە سەرەڕای دەستتێوەردانی حزبی لەناو پرۆسەی پەروەردەو خوێندن كە وایكردووە لەپارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە پرۆسەی خوێندن بۆ دوو مانگە راوەستێت، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم پرسە چەند پرسیارێكمان ئاراستەی فەهمی سڵێوا بابەكە بەڕێوەبەری پەروەردەی دەوروبەری هەولێر كردو بەمجۆرە وەڵامی داینەوە.

* لەگەڵ بەردەوامبوونی شەڕی دژ بەداعش و قەیرانی ئابووری چۆن توانیوتانە بەردەوامی بەپرۆسەی خوێندن لەهەولێرو دەوروبەری بدەن؟
- بەردەوامبوونی پرۆسەی خوێندن لەتەواوی پارێزگای هەولێرو ناوشاری هەولێر بۆ جوامێری هەڵوێستی مامۆستایان دەگەڕێتەوە، كە هاوكاری خێزان و كەسوكاری قوتابیان و حكومەتەكەیان بوون، بەو پێیەی لەهەر شوێنێك پرۆسەی خوێندن راوەستێت، واتا ژیان رادەوەستێت، هەربۆیە تائێستا یەك مامۆستا لەم سنوورە بایكۆتی خوێندنی نەكردووەو جوامێرانە وانەكانیان دەڵێنەوە، ئەمەش بۆ دەستتێوەرنەدانی حزبی لەناو كاروباری پەروەردە دەگەڕێتەوە. ئەمە سەرەڕای ئەوەی قەیران و پاشەكەوتی مووچە كاریگەریی لەسەر مامۆستایان و كادیرانی پەروەردە و وەزارەتەكەش كردووە، بەڵام لەبەر ئەوەی قوتابیان زیانمەند نەبن و وەكو ئەركێكی نەتەوەیی و نیشتمانی بەردەوام بووین لەخوێندن، خۆ ناكرێت سەرەڕای ئەو هەموو قەیرانە ئەو هەموو قوتابیەو خێزانەكانیشیان زیانمەند بن لە راوەستانی پرۆسەی خوێندن، ساڵێك بۆ قوتابی زۆرە لە پرۆسەی ژیان دوابكەوێت، ئایا قوتابی كوڕو براو كەسی مامۆستاكە نییە؟ ئیتر چۆن دەبێت ئەوانیش لەم دۆخە هەستیارەدا زیانیان بەركەوێت؟ تەنانەت قوتابیمان لەسنووری بەڕێوەبەرایەتییەكە هەیە كە كوڕی شەهیدەو باوكی لەپێناو پاراستنی شەرەف و كەرامەتی میللەتەكەیدا گیانی بەخشیوە، لەسنووری بەڕێوەبەرایەتیەكەماندا لە 30%ی قوتابیەكانمان كوڕو برای پێشمەرگەكانن، لەم روانگەیەوە مامۆستایان رێگەیان نەدا منداڵی پێشمەرگەیەكی شەهید لەخوێندن دوابكەوێت. من لەئازارو مەینەتییەكانی تیمی پەروەردەیی تێدەگەم، بەڵام بایكۆتیش چارەسەری كێشەكان ناكات، دەبێت بەهەمووان رێگەیەك بدۆزینەوە، تا ئەو چارەسەرە دەدۆزینەوە، نابێت قوربانییەكە قوتابی بێت. هەروەكو چۆن پێشمەرگە لەسەنگەرەكانی جەنگدا دژی تیرۆریستانی داعش بەرگری لەكوردستان دەكات، مامۆستایانیش لەناو شارو شارۆچكەكان بە وانەوتنەوەو بەردەوامیدان بەپرۆسەی خوێندن منداڵ و كەسوكاری پێشمەرگەكان لەخوێندن بێبەش ناكەن.
* ئایا قەیرانی دارایی جگە لەمەسەلەی پاشەكەوتی مووچەو دواكەوتنی مووچەكانی مامۆستایان و فەرمانبەران زیانی دیكەی گەیاندۆتە كەرتی پەروەردە؟
- سێكتەری پەروەردە پێویستی بەخەرجی و توانایەكی زۆر هەیە، هەر لەدروستكردنی قوتابخانە تاوەكو نۆژەنكردنەوەو دابینكردنی پێداویستیەكانی خوێندن و دابینكردنی میلاكاتی بەردەوام، بۆ نموونە ئێستا ئێمە 80%ی مامۆستایانمان كێشەی هاتوچۆیان هەیە، هەروەها گرفتی میلاكاتی مامۆستایانیشمان هەیە، بەتایبەتی لەبواری بیركاری و وانە زانستییەكان كە بەوانەبێژی و گرێبەست ئەم بۆشاییانەمان پڕكردۆتەوە، هۆكاری كەمی میلاكات و نەبوونی هەندێك پسپۆرایەتی بۆ ئەم قەیرانەو دانەمەزراندنی دەرچووان دەگەڕێتەوە، هەوڵمانداوە ئەو مامۆستایانەی كە رەوانەی ناوچە دوورەكان كراون، بگەڕێنەوە بۆ سنوورەكەمان بەمەش تا رادەیەكی باش كێشەی میلاكاتمان چارەسەر كردووە.
* باسی بینایەی قوتابخانەو نۆژەنكردنەوەی هەندێك لەقوتابخانەكانتان كرد، ئایا بۆ كەمكردنەوەی شوێنەواری ئەم گرفتانە چیتان كردووە؟
- ئەمە كێشەیەكی گەورەیە، بەتایبەتی لەگەڵ نەبوونی بودجەو بەردەوامی شەڕی داعش و قەیرانی دارایی، نەتوانراوە زۆر لە پلان و بەرنامەكانی وەزارەتی پەروەردە جێبەجێ بكرێت، بۆ نموونە هەندێك لەبینایەی قوتابخانەكان دەبووایە نهۆمی دووەمی بۆ دروست بكرێت، هەندێ قوتابخانەی ترمان هەیە پێویستیان بە نۆژەنكردنەوە هەیە، بگرە لەپلان و بەرنامەدا بوو چەندین قوتابخانەی نوێ دروست بكرێت. ئەم كارانە هەمووی بەهۆی قەیرانی داراییەوە جێبەجێ نەكراوە، هەوڵمانداوە لەگەڵ باوك و دایكی قوتابیانەی كە باری داراییان باشە هاوكارمان بن بۆ نۆژەنكردنەوەی پۆل و قوتابخانەكان، لەرێگەی گۆڤاری گوڵانیشەوە داوا لەهەموو خێرخوازان و باوك و دایكی قوتابیان دەكەم هەر كەسێك بەپێی توانای خۆی هاوكارمان بن بۆ نۆژەنكردنەوەی قوتابخانەكان، لەمێژووی میللەتەكەشماندا چەندین خێرخواز و سەرمایەدار هەیە كە رۆڵیان لەدروستكردن و نۆژەنكردنەوەی قوتابخانەكان هەیە.
* ئایا كێشەی پەرتووك و پڕۆگرامتان هەیە، بەتایبەتی كە قوتابیان رەخنەی ئەوەیان هەیە لەناو پڕۆگرامەكانی خوێندن هەڵەی رێزمانی و چاپ هەیە، تاچەند توانیوتانە چارەسەری ئەم كێشەیە بكەن؟
- وەزارەتی پەروەردەو خودی جەنابی وەزیر مشوری دابینكردنی پەرتووكەكانی خوارد، هەربۆیە گرفتێكی وامان رووبەڕوو نەبووەتەوە، تەنانەت پەرتووكی وەرزی دووەمی خوێندنیش گەیشتۆتە كۆگاكانی وەزارەتی پەروەردە. سەبارەت بە تەوەرەی دووەمی پرسیارەكەتان بەڵێ كەموكورتی لە رووی رێنووس و زمانەوانی زمانی كوردی هەیە، بەتایبەتی لەكاتی وەڕگێڕاندا، هەندێك گرفتی دیكەمان لەناو قوتابخانەكان هەیە كە پێوەندی بەنەبوونی بودجەوە هەیە، سەبارەت بەسووتەمەنی نەوتیش بۆ وەرزی سەرماو سۆڵە كە بەهۆی كەمبوونەوەی ماوەكانی پێدانی كارەبای نیشتمانی لەجاران زیاتر پێویستیمان بەنەوت هەیە، گەرچی بەشە نەوتی ساڵی رابردوومان ماوەتەوەو هیچ قوتابخانەیەكمان بێ نەوت نییە، تا بەشە نەوتی ئەمساڵمان بۆ دێت، هەر كاتێك بڕی پێویستمان لە نەوت بۆ هات، بەسەر سەرجەم قوتابخانەكاندا دابەشی دەكەین.
* سەبارەت بەكەمی میلاكاتی مامۆستایان و فەرمانبەران بۆچی هەوڵ نادەن پێشنیاری ئەوە بكەن فەرمانبەرانی وەزارەتی پەروەردە یان وەزارەتەكانی دیكە راژەكانیان بگوازنەوە سەر میلاكاتی پەروەردەو ئەم گرفتە چارەسەر بێت؟
- ژمارەی فەرمانبەرانی حكومەتی هەرێمی كوردستان زۆرە، دەكرێت لە رێگەی خولەكانی مەشق و راهێنانەوە فەرمانبەران بەشداری لەخولی شیاندن بكەن و بەپێی پسپۆڕایەتی و شارەزاییان بكرێنە مامۆستا، لەلایەكی ترەوە وەزارەتی پەروەردە بەهەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی خوێندنی باڵا توانیوێتی دووبارە رێگە بەو فەرمانبەرانە بدات كە دەرچووی ئامادەیی، یا پەیمانگان كە درێژە بەخوێندنیان بدەن، ئەگەر فەرمانبەرەكە دەرچووی زانكۆ بێت، ئەوە بەشداری لەخولی شیاندن دەكات لەمەشق و راهێنان، یا لە پەیمانگای گەشەپێدان یا لە كۆلێژی بنیاد دەخوێنێ، لەپاشان دەبن بە مامۆستا، هەروەها بۆ برەودان و گەشەپێدان بەتوانای مامۆستایان ساڵانە خولی مەشق و راهێنان دەكەینەوە.