ئەفراییم ئینبار پڕۆفیسۆری دیراساتی سیاسییە لە زانكۆی بار-ئیلان لە ئیسرائیل، بڕوانامەی دكتۆرای لە بواری زانستی سیاسی لە زانكۆی شیكاگۆ بەدەست هێناوە، پێشتریش پڕۆفیسۆر بووە لە هەردوو زانكۆی جۆن هۆپكینز و جۆرج تاوون، هەروەها تایبەتمەندە لە پرسە ستراتیژییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بایەخێكی تایبەتی بە سیاسەت و ستراتیژیەتی ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل دەدات. بۆ تاوتوێكردنی پرسی سەرهەڵدانی شێواز و میكانیزمی نوێی تیرۆریستی و كێشەی تایفەگەری لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و كاریگەریی سەربەخۆبوونی كوردستان لەسەر گەڕاندنەوەی ئاسایش و ئارامی بۆ ناوچەكە، لە دیمانەیەكدا گوڵان چەند پرسیارێكی ئاڕاستەكرد و ئەویش بەم شێوەیە گوزارشتی لە بۆچوونەكانی كرد.

بەڕێوەبەری سەنتەری بێگن-سادات بۆ دیراساتی ستراتیژی بۆ گوڵان:




* رۆژ لە دوای رۆژ دیاردەی تیرۆر شێواز و مۆدێلی جیاوازی لێ دردەكەوێت، ئەوەی لە چەند هەفتەی رابردوودا لە ئەمەریكا و یابان و فەڕەنسا و ئەڵمانیا و وڵاتانی دیكە بەدیمان كرد، ئەوە بوو تیرۆریستان بە چەكی غەیرەئاگرین هێرش دەكەنەسەر هاووڵاتییان، وەك لۆری بارهەڵگر، چەقۆ و تەور، ئایا تا چەند ئەم شێوازە تازەیەی بۆ كاری تیرۆریستی پیادە دەكرێت، ئایندەی وڵاتانی رۆژئاوا و دیموكراسی دەخاتە مەترسییەوە؟
- لە راستیدا چەكی دەستی تیرۆریزم لە چەكە لاوازەكانە، لەگەڵ ئەوەشدا وڵاتە دیموكراسییە رۆژئاواییەكانیش ئەركی ئەوەیان دەكەوێتەسەرشان كە هەوڵی پەرەپێدان شێوازەكانی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریزم بدەن، دەوڵەتێكی وەك ئیسرائیل لە سەرەتای دروستبوونییەوە رووبەڕووی تیرۆریزم بۆتەوە، بەڵام ئەم تیرۆریزمە كاریگەری نەكردۆتەسەر دیموكراسی لەم وڵاتەدا، ئەگەرچی شوێنەواری لەسەر رەوتی گەشەكردنی جێهێشتووە. بەڵام لەلایەكی دیكەوە ئەگەر لە مەترسییەكانی تیرۆریزم وردببینەوە، ئەوا دەتوانین بڵێین تیرۆریزم نەبۆتە هەڕەشەیەكی هاوشێوەی ئەم مەترسییەی كە چەكە ناوكییەكان دروستیان كردووە.
* ئایا هۆكاری دروستبوونی ئەم گەشەكردنەی تیرۆر لە ناو ماڵی رۆژئاوا (Homegrown) چییە؟
- هەمیشە كەسانێك هەن كە ناڕەزاین و ئێستاش ئەوان لە جیهانێكدا دەژین كە دیمەنی تیرۆریستی لەسەر یوتیوپ دەبینن و توانای بەكارهێنانی ئەنتەرنێتیان هەیە و فێری چۆنیەتی دروستكردنی بۆمبەكان بوون و پاڵنەری بەهێزتریان هەیە كە بوونەتە هۆی ئەوەی كەسانێك بەڕەو رادیكاڵییەت بچن.
* ئەم دیاردە تازەیەی گەشەكردنی كارە تیرۆریستییەكان ئەوەمان پێدەڵێت، كە سەرچاوەی دروستبوونی هزری توندوتیژی تەنیا وڵاتانی ئیسلامی و رۆژهەڵاتی نییە، بەڵكو لە رۆژئاواش ئەم هزرە وەك لاساییكردنەوەی تیرۆریستانی داعش گەشەی كردووە، ئایا تا چەند ئەم دیاردەیە دەبێتە هۆكاری ئەوەی وەرچەرخان لە سیستمی سیاسیی رۆژئاوادا دروست بێت، هەروەك چۆن ئێستا لە هەڵبژاردنەكانی ئەمەریكا دەبینین بەهێزترین كاندید بۆ سەرۆكی داهاتووی ئەمەریكا دۆناڵد ترامپە كە زۆر توندڕەوە؟
- زۆربەی تیرۆریستیان لە بنەڕەتدا موسڵمانن و ئێستاش جیهانی ئیسلامی بە دەست قەیرانی قووڵی سیاسی و كۆمەڵایەتییەوە دەناڵێنێت، بڕوانە ئەوەی لە عێراق و لە سووریا و لە لیبیا و یەمەندا روودەدات، بە دڵنیاییەوە كێشە ناوخۆیەكانی جیهانی ئیسلامی كاریگەری دەبێت لەسەر موسڵمانانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەڵام لە هەمان كاتدا كاریگەری لەسەر موسڵمانانی ئەوروپا و ئەمەریكاش دەبێت.
* سەبارەت بە تێكشكاندن و لاوازكردنی داعش لە سووریا و عێراق كە ئەمە بە كرۆكیی ستراتیژیەتی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش دادەنرێت، هەست دەكرێت هەتا ئەگەر داعشیش تێكبشكێندرێت، ئەوا كێشەكە كۆتایی نایەت و ناوچەكە بەرەو شەڕێكی دیكە دەچێت لە نێوان شیعە و سوننەدا. دیاریشە ئێران سەرۆكایەتی بەرەی شیعە دەكات و سعودیە بەرەی سوننە، ئایا مەترسیی ئەوە نییە شەڕێكی خوێناوی ئایینی دەیان ساڵە لە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا رووبدات و چەندین جینۆساید و كۆمەڵكوژی لێ بكەوێتەوە؟
- ئاشكرایە ئەمە بەشێكی ئەم پرسەیە، هەروەها توركیاش بۆتە بەشێك لە كێشەكە بە پشتیوانیكردنی ئەو گروپانە، بەڵام ئیدی ئەمە چارەنووس و قەدەری ئەم ناوچەیەیە كە ئەم چەشنە ئایدیۆلۆژییانە تەشەنە بكەن تێیدا كە بوار بۆ بەكارهێنانی زەبر و زەنگ دەڕەخسێنن.
* ئێستا حكومەتی عێراق بە ئاشكرا شەڕێكی تایفەگەری دەكات و حەشدی شەعبی كە میلیشیایەكی شیعەیە، كردوویەتە بەشێك لە هێزە چەكدارەكانی عێراق و جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە دەبێت بەشداری لە ئازادكردنەوەی شاری موسڵدا بكات. ئایا بەشداریكردنی میلیشیایەكی شیعە لە شارێكدا كە ژمارەی نزیكەی دەە ملیۆن كەسە و لە سەدا 90ی سوننەن، ئەمە مانای ئەوە نییە كە ئێران دەیەوێت بە رێگەی شەڕی بەوەكالەت و حەشدی شەعبی عێراق داگیربكاتەوە، ئەمە لە كاتێكدا توركیا لە دوای كودەتا سەربازییەكەوە پێناچێت بتوانێت رۆڵێكی كاریگەری هەبێت؟
-ئاشكرایە لە ئێستادا حكومەتی عێراق بۆتە وەكیلی ئێران و لە هەوڵی هێنانەدی بەرژەوەندیەكانی شیعەدایە، هەر بەم ئاراستەیە هەنگاو هەڵدەگرێت و هێزەكانی حەشدی شەعبی و شەڕەكەشیان جۆریكە لە شەڕی بەوەكالەت بۆ ئێران، ئەمەش جێگەی نیگەرانییە بۆ ئایندەی عێراق و ناوچەكەش.
* لە ناو ئەم هاوكێشە ئاڵۆزەدا تەنیا لایەنێك كە بە جددی شەڕی تیرۆردەكات و لایەنێك نییە لە كێشەی سوننە و شیعە هەرێمی كوردستانی عێراقە و خاوەنی هێزی پێشمەرگەیە كە توانیویەتی چەند هەزار كیلۆمەتری چوارگۆشە لە تیرۆریستانی داعش پاك بكاتەوە، بەڵام ئەم لایەنەش لەبەر ئەوەی خاوەنی دەوڵەت نییە مەترسی و هەڕەشەی جددی لەسەرە. ئایا ئەگەر كوردستان ببێتە خاوەنی دەوڵەتی سەربەخۆ نابێتە وێستگەیەك بۆ تێكشكاندنی تیرۆریستان و گەڕانەوەی ئاسایش و ئارامی و سەقامگیری بۆ ناوچەكە؟
لەو باوەڕەدا نیم كە دروستبوونی دەوڵەتی كوردی پەرەسەندنێكی پەسەندكراو و خوازراو بێت بەلای توركیا، یان ئێران، یان حكومەتی بەغداوە، لەبەر ئەوە پێویستە كورد لە كوردستاندا خۆیان بایەخ بە خۆیان بدەن و خۆیان بڕیار بدەن و كەس ناتوانێت لە بری كورد بڕیار بدات.